HỘI NGHỊ KHOA HỌC ĐIỀU DƯỠNG QUỐC TẾ LẦN THỨ IV - BỆNH VIỆN TRUNG ƯƠNG THÁI NGUYÊN
294
KẾT QUẢ CHĂM SÓC NGƯỜI BỆNH CÓ DẪN LƯU NÃO THẤT RA NGOÀI
TẠI BỆNH VIỆN TRUNG ƯƠNG THÁI NGUYÊN
Ngô Thị Hạnh1, Nguyễn Đình Hưng1, Bùi Thị Kim Huệ1,
Đỗ Văn Đằng1, Hoàng Thị Tình1
TÓM TẮT34
Đặt vấn đề: Dẫn lưu não thất ra ngoài trong
các trường hợp giãn não thất do xuất huyết não
làm giảm tỷ lệ tử vong của người bệnh. Trong đó
công tác chăm sóc dẫn lưu của điều dưỡng là vô
cùng quan trọng trong quá trình chăm sóc. Vì vậy
chúng tôi thực hiện đề tài này với mục tiêu: Đánh
giá kết quả chăm sóc người bệnh có dẫn lưu não
thất ra ngoài do xuất huyết não thất tại Bệnh viện
Trung ương Thái Nguyên.
Phương pháp: Mô tả cắt ngang 16 người
bệnh có dẫn lưu não thất ra ngoài do xuất huyết
não thất điều trị tại khoa Ngoại Thần kinh - Cột
sống, Bệnh viện Trung ương Thái Nguyên.
Kết quả: tuổi trung bình là 60,5 tuổi, tỉ lệ
nam/nữ là 4,3/1. Trong 16 hồ sơ bệnh án nghiên
cứu, 100% dẫn lưu được theo dõi màu sắc, lượng
dịch não tủy. 88% điều dưỡng thay băng ghi đầy
đủ hồ sơ bệnh án. 33% được kẹp dẫn lưu khi vận
chuyển. 81,25% người bệnh được cứu sống và
không có bệnh nhân nào bị nhiễm trùng dẫn lưu.
Kết luận: Xuất huyết não thất gặp ở người
trung niên được dẫn lưu não thất ra ngoài có tỷ lệ
sống cao. Công tác chăm sóc người bệnh của
điều dưỡng đúng quy trình giúp làm tăng tỉ lệ
1Khoa Ngoi Thần kinh - Cột sng, Bệnh viện
Trung ương Thi Nguyên
Chịu trách nhiệm chính: Ngô Thị Hạnh
SĐT: 0915189286
Email: cachua0509@gmail.com
Ngày nhận bài: 05/6/2024
Ngày phản biện khoa học: 15/6/2024
Ngày duyệt bài: 25/7/2024
sống và giảm biến chứng tại chỗ cho người bệnh.
Từ khóa: Dẫn lưu não thất ra ngoài, Chảy
máu não thất
SUMMARY
CARING FOR INTRAVENTRICULAR
HEMORRHAGE PATIENTS WITH
EXTERNAL VENTRICULAR DRAIN
AT THAI NGUYEN NATIONAL
HOSPITAL
Objectives: To evaluate the results of caring
for intraventricular hemorrhage patients with
external ventricular drain at Thai Nguyen
National Hospital.
Methods: Cross-sectional description of 16
patients with ventricular drainage due to
intraventricular hemorrhage treated at the
Department of Neurosurgery - Spine, Thai
Nguyen National Hospital.
Results: The mean age was 60.5 years old,
the male/female ratio was 4.3/1. In 16 patients,
100% of drainages were monitored for color and
over- and under-drainage of cerebrospinal fluid.
88% of nurses changed the dressing and recorded
the complete medical records. 33% had drainage
clamped during transportation. 81.25% of
patients survived and no patient had drainage
infection.
Conclusion: Intraventricular hemorrhage in
middle-aged people with external ventricular
drainage has a high survival rate. Nursing care of
patients according to the correct procedure helps
increase the survival rate and reduce local
complications for patients.
Keywords: Ventricular Drainage Catheter,
Intraventricular hemorrhage
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 543 - THÁNG 10 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
295
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Dẫn lưu não thất ra ngoài là phương pháp
phẫu thuật đặt ống dẫn lưu vào hệ thống não
thất để dẫn lưu nước não tủy ra ngoài với
một hệ thống kín chuyên dụng, hoặc hệ
thống kín tự tạo. Phẫu thuật này được chỉ
định trong bệnh giãn não thất (não úng thủy)
cấp do nhiều nguyên nhân khác nhau như u
não chèn ép cống não gây ứ nước, chấn
thương sọ não, tai biến mạch máu não, viêm
màng não, bẩm sinh và trong bệnh chảy máu
não thất do chấn thương sọ não, tai biến
mạch máu não.[1]
Dẫn lưu nước não tủy ra ngoài sẽ làm
giảm áp lực trong sọ và cứu sống người
bệnh, dẫn lưu thường được cố định trong một
thời gian và chúng ta có thể gặp một số biến
chứng như: nhiễm trùng, chảy máu não thất,
chảy máu nhu mô não, máu tụ dưới màng
cứng, động kinh. Vì vậy, nếu không được
chăm sóc, theo dõi và phát hiện kịp thời sẽ
dẫn tới hậu quả nghiêm trọng cho người
bệnh1.
Chăm sóc người bệnh sau phẫu thuật dẫn
lưu não thất đóng vai tr rất quan trọng, góp
phần thành công cuộc phẫu thuật. Nhận định
tốt tình trạng người bệnh, xây dựng tốt kế
hoạch chăm sóc, đánh giá được tiến triển của
các triệu chứng lâm sàng, đồng thời theo dõi
sát tình trạng dẫn lưu, chế độ dinh dưỡng,
vận động của người bệnh, hiệu quả điều trị,
tư vấn cho người bệnh trong quá trình nằm
viện và sau khi xuất viện nhằm mang lại kết
quả điều trị và sự hài lòng của người bệnh,
gia đình người bệnh2.
Tại Bệnh viện Trung ương Thái nguyên
đã tiến hành phẫu thuật dẫn lưu não thất ra
ngoài từ năm 2012, và đến nay đã trở thành
thường quy. Tuy nhiên, hiện tại chưa có một
nghiên cứu hoàn chỉnh của Bệnh viện để
đánh giá về công tác điều dưỡng trong việc
chăm sóc người bệnh có dẫn lưu não thất ra
ngoài, vì vậy chúng tôi tiến hành nghiên cứu
đề tài này với mục tiêu “Đnh gikết quả
chăm sc người bệnh có dẫn lưu não tht
ra ngoài do xut huyết não tại Bệnh viện
Trung ương Thi Nguyên”.
II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. Đối tượng nghiên cứu
Tất cả người bệnh được phẫu thuật dẫn
lưu não thất ra ngoài do xuất huyết não thất
tại khoa Ngoại Thần Kinh - Cột sống Bệnh
viện Trung ương Thái Nguyên.
2.1.1. Tiêu chuẩn lựa chọn người bệnh
- Người bệnh được phẫu thuật đặt dẫn
lưu não thất ra ngoài chăm sóc và theo dõi tại
Khoa Ngoại Thần kinh - Cột sống.
- Người bệnh có dẫu lưu não thất ra ngoài
> 24h.
- Người bệnh phẫu thuật dẫn lưu não thất
ra ngoài do xuất huyết não
2.1.2. Tiêu chuẩn loại trừ
- Người bệnh phẫu thuật dẫn lưu não thất
ra ngoài do các nguyên nhân khác.
- Phẫu thuật dẫn lưu não thất tại các bệnh
viện khác.
- Người bệnh có thiểu năng, chậm phát
triển trước đó.
2.1.3. Thời gian và địa điểm nghiên cứu
Thời gian nghiên cứu từ tháng 01/2/2022
đến 01/2/2023
Địa điểm: tại khoa Ngoại Thần kinh - Cột
sống, Bệnh viện Trung ương Thái Nguyên.
2.2. Phương pháp nghiên cứu: Nghiên
cứu mô tả
2.2.1. Thiết kế nghiên cứu: Mô tả cắt
ngang
2.2.2. Cỡ mẫu và phương php chọn
mẫu
Cách chọn mẫu: thuận tiện
Cỡ mẫu: Toàn bộ bệnh nhân đáp ứng tiêu
HỘI NGHỊ KHOA HỌC ĐIỀU DƯỠNG QUỐC TẾ LẦN THỨ IV - BỆNH VIỆN TRUNG ƯƠNG THÁI NGUYÊN
296
chuẩn chọn trong thời gian nghiên cứu.
2.2.3. Phương php, thu thp số liệu
- Lập bảng thu thập số liệu
- Phát phiếu thành viên nghiên cứu
- Điền số liệu theo biểu mẫu.
- Thu thập thông tin, xử lý số liệu.
2.3. Biến số và chỉ số trong nghiên cứu
- Tuổi, giới tính.
* Đánh giá quá trình theo dõi người bệnh
và dẫn lưu:
- Tần xuất theo dõi người bệnh và dẫn
lưu: 1h/lần; 1-6h/ lần; 1-2 lần/ngày; không
theo dõi.
- Thực hiện các chỉ số theo dõi: mức áp
lực đặt dẫn lưu; số lượng dịch, màu sắc dịch,
thay túi dẫn lưu ít nhất 1 lần/24h; thay băng
dẫn lưu ít nhất 1 lần/24h.
- Vận chuyển bệnh nhân đi chụp cắt lớp
vi tính (CLVT): kẹp EVD<30p, làm trống
buồng nhỏ giọt và túi chứa, cân bằng EVD
sau vận chuyển.
- Đánh giá tính chất dẫn lưu:
+ Diễn biến màu sắc dẫn lưu: Bất thường
(Mủ hoặc màu trong dần sau chuyển sang
màu đỏ); bình thường (đỏ sau chuyển màu
hồng có thể trong dần).
+ Số lượng dịch: Bình thường (10-
15ml/24h) Ra nhiều (> 30ml/24h), tắc dẫn
lưu.
Đánh giá tắc dẫn lưu bằng cách nâng cao
dẫn lưu sau đó hạ thấp hơn mức Zero thì
không thấy dòng dịch não tủy chảy trong dây
dẫn lưu.
* Kết quả điều trị
- Biến chứng dẫn lưu não thất ra ngoài:
Nhiễm trùng vết mổ, viêm não, màng não;
Dò dịch; Tuột dẫn lưu.
- Kết quả: người bệnh sống ra viện;
người bệnh nặng xin chuyển tuyến; người
bệnh xin không tiếp tục điều trị.
2.4. Phương pháp xử lý số liệu
- Số liệu nghiên cứu được xử lý bằng các
thuật toán thống kê y học.
2.5. Đạo đức trong nghiên cứu
Nghiên cứu được triển khai sau khi được
Hội đồng khoa học, Hội đồng đạo đức của
Bệnh viện Trung ương Thái Nguyên thông
qua và phê duyệt.
Nghiên cứu được triển khai nhằm mục
đích đánh giá kết quả chăm sóc người bệnh
có dẫn lưu não thất ra tại bệnh viện Trung
ương Thái Nguyên, ngoài ra không có một
mục đích nào khác.
Giữ bí mật thông tin riêng của bệnh nhân.
III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
3.1. Tuổi, gii tính
Bảng 1. Nhóm nghiên cứu
Gii
Tuổi
Nam
Nữ
n
%
n
%
18 - 50 tuổi
1
6,25
1
6,25
50 - 70 tuổi
12
75
1
6,25
> 70 tuổi
0
0
1
6,25
Tổng số
13
81,25
3
18,75
Nhn xét: Độ tuổi trung bình là 60,5 tuổi, tỉ lệ nam/nữ là 4,3/1; Số người bệnh nam nhiều
hơn so với người bệnh nữ, ở nam giới tỉ lệ mắc bệnh nhiều ở lứa tuổi 50-70, tỷ lệ là 81,25%.
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 543 - THÁNG 10 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
297
3.2. Đánh giá quá trình theo dõi ngưi bệnh và dẫn lưu
Bảng 2. Tần xut theo dõi toàn trạng người bệnh và theo dõi dẫn lưu theo y lệnh bc sĩ
Tần xuất
n
%
1h/lần
1
6,25
1-6h/lần
3
19
1-2 lần/ngày
12
75
Không theo dõi
0
Tổng số
16
100
Nhn xét: 100% người bệnh được theo dõi dẫn lưu trong quá trình nằm viện.
Bảng 3. Điều dưỡng thực hiện các chỉ tiêu theo dõi theo y lệnh bc sĩ
Chỉ tiêu
Ghi hồ sơ
Không ghi hồ sơ
Mô tả mức áp lực đặt dẫn lưu
0
16
Mô tả số lượng dịch
16
0
Mô tả màu sắc dịch
16
0
Thay túi dẫn lưu
0
16
Thay băng dẫn lưu
14
2
Nhn xét: Các chỉ sổ về màu sắc, số lượng dịch được điều dưỡng theo dõi và ghi lại đầy
đủ. 88% số bệnh nhân được thay băng chân dẫn lưu.
Bảng 4. Vn chuyển bệnh nhân khi đi chụp CLVT
Chỉ tiêu
%
Kẹp EVD < 30p
31
Trống buồng nhỏ giọt, túi chứa, không tụt EVD
19
Cân bằng trở lại EVD sau vận chuyển
19
Nhn xét: 100% người bệnh đặt EVD được điều dưỡng hộ tống thực hiện xét nghiệm cận
lâm sàng. 31% người bệnh được kẹp EVD
Bảng 5. Đnh gi tính cht dịch dẫn lưu dựa trên thời gian đặt dẫn lưu
Tính chất dẫn lưu
Thi gian lưu dẫn lưu
1-7 ngày
≥ 8 ngày
n
%
n
%
Diễn biến màu
sắc dẫn lưu
Bất thường
Mủ, cặn
1
6,25
Màu đỏ sậm
2
12,5
Bình thường
13
81,25
Số lượng dịch
Bình thường
13
81,25
Ra nhiều
2
12,5
Tắc dẫn lưu
1
6,25
Nhn xét: 81,25% bệnh nhân được rút dẫn lưu trong thời gian từ 1-7 ngày không có bất
thường về màu sắc và số lượng dịch não tủy.
HỘI NGHỊ KHOA HỌC ĐIỀU DƯỠNG QUỐC TẾ LẦN THỨ IV - BỆNH VIỆN TRUNG ƯƠNG THÁI NGUYÊN
298
3.3. Kết quả điều trị
Bảng 6. Biến chứng
Biến chứng
n
%
Toàn thân
Viêm phổi
12
75
Loét
2
13
Viêm não, viêm màng não
1
0.6
Tại vị trí dẫn lưu
0
0
Nhn xét: 93,75% có biến chứng toàn thân, không có trường hợp nào nhiễm trùng tại vị
trí dẫn lưu.
Bảng 7. Bảng kết quả NB
Kết quả
n
%
Người bệnh sống, ra viện
13
81,25
Người bệnh nặng, xin chuyển tuyến
0
Từ chối điều trị, xin về
3
18,75
Nhn xét: 81,25% người bệnh được dẫn
lưu não thất kịp thời sống và tiếp tục điều trị
Phục hồi chức năng. 18,75% trường hợp gia
đình người bệnh có mong muốn ko tiếp tục
điều trị.
IV. BÀN LUẬN
4.1. Nhóm ngưi bệnh nghiên cứu
Độ tuổi trung bình của nghiên cứu bệnh
lý xuất huyết não là 60.5tuổi, trong đó lớn
nhất là 72 tuổi, nhỏ nhất là 46 tuổi, tỷ lệ bệnh
nam nhiều hơn nữ 13 nam/03 nữ. Kết quả
này của chúng tôi cũng ph hợp với kết quả
nghiên cứu của tác giả Nguyễn Đình Hưởng:
tuổi trung bình 62,04; độ tuổi hay gặp 50-70
tuổi chiếm 57,5%3.
4.2. Đánh giá quá trình theo dõi ngưi
bệnh và dẫn lưu
100% người bệnh có dẫn lưu não thất ra
ngoài phải được theo dõi hàng ngày. Tùy vào
việc đánh giá tình trạng người bệnh của bác
sĩ, khi bác sĩ ra y lệnh phân cấp chăm sóc
người bệnh, điều dưỡng thực hiện quá trình
theo dõi các chỉ số phù hợp với phân cấp
chăm sóc. 25% người bệnh phải theo dõi các
chỉ số trong thời gian từ 1-6h/lần là những
người bệnh có tình trạng tri giá xấu GCS <10
điểm. Còn những người bệnh có tình trạng tri
giác từ 11 - 15 điểm chỉ cần theo dõi dẫn lưu
2 lần/ngày vì những người bệnh này ít có sự
thay đổi về áp lực nội sọ3.
Dẫn lưu dịch não tủy ra ngoài luôn được
theo dõi, việc theo dõi và chủ động can thiệp
được điều dưỡng thực hiện, những việc đánh
giá và ghi hồ sơ bệnh án thì chưa được thực
hiện đầy đủ. Trong 16 bệnh án nghiên cứu,
có đến 16/16 hồ sơ không được ghi chú về
chỉ tiêu áp lực nội sọ; thay túi dẫn lưu; chỉ có
33% trường hợp được khóa dẫn lưu khi thay
đổi tư thế, vận chuyển người bệnh. Tuy
nhiên các chỉ số về dịch não tủy được điều
dưỡng cập nhật hồ sơ đầy đủ 100%; thay
băng dẫn lưu người bệnh được điều dưỡng
ghi hồ sơ bệnh án 14/16 hồ sơ. Kết quả trên
thể hiện rằng người điều dưỡng viên đã nắm
được quy trình theo dõi, chăm sóc người
bệnh, họ đã cập nhật được các chỉ số quan
trọng theo hướng dẫn chăm sóc dẫn lưu não