Làm báo thời kháng chiến
Những chuyến công tác bằng xe đạp
Năm nay đã ở vào cái tuổi thất thập cổ lai hi, đầu bạc trắng, nhưng khi ngồi cùng
đoàn nhà báo kể về một thời làm báo kháng chiến, nhà báo Hữu Thọ vẫn như
truyền lửa qua từng câu chuyện cho thế hệ nhà báo trẻ tiếp bước. Với hàng chục
năm làm báo từ những ngày kháng chiến chống Pháp, những năm tháng ấy trong
ông là chuỗi kỷ niệm về những chuyến đi công tác về cơ sở để viết bài.
“Cuộc đời làm báo của tôi chỉ gắn với báo Nhân Dân chứ không gắn với báo nào
khác. So với bây giờ, thời làm báo của chúng tôi khác xa lắm”, nhà báo Hữu Thọ
tâm sự.
“Thứ nhất là khởi điểm văn hóa của chúng tôi ngày đó rất thấp. Thời điểm chúng
tôi thoát ly gia đình đi công tác, nếu tính như bây giờ là vẫn chưa học hết bậc
trung học, thì đã phải “xếp bút nghiên lên đường đánh Mỹ”. Vì vậy, sau này khi đi
công tác cái gì chúng tôi cũng phải tự học, tự bổ sung kiến thức cho mình. Điều
thứ hai là khi bước chân vào làm báo, lúc đó vẫn chưa hề có một cơ sở nào đào tạo
viết báo cả, thế nên chúng tôi phải tự học hỏi lẫn nhau, học những người đi trước
rất nhiều. Trong khi đó, điều kiện vật chất còn khó khăn, đến xe đạp cũng không
có”.
“Mỗi lần đi công tác phải xuống gặp ông trưởng phòng hành chính mượn xe đạp
công. Tôi còn nhớ như in, chiếc xe đạp biển xanh số hiệu AA0 Anpha. Cái xe đó
là xe của Hungary mà người Hungary rất cao, còn tôi thì không cao lắm nên mỗi
lần đi công tác là như phải “bò” trên chiếc xe. Nhưng mỗi chuyến đi đó với tôi
chính là một dịp để quan sát thực tiễn. Chưa bao giờ tôi đi một ngày mà viết được
một bài, ít nhất là phải một tuần ăn ngủ tại cơ sở. Điều kiện vật chất hồi đó khó
khăn lắm, song hoàn cảnh ấy cũng khiến những người làm báo phải tự học nhiều
và cũng có điều kiện “la cà” khắp nơi, về các cơ sở để thấy được những thực tiễn
đời sống kháng chiến của dân tộc”, nhà báo Hữu Thọ vui vẻ kể lại.
Và qua lời kể của ông, chúng tôi cũng biết được rằng, trong những năm kháng
chiến ấy, phóng viên phải có sức khỏe. Đi ra chiến trường, mặt trận chụp ảnh, viết
bài phải đi bộ hàng tuần, có khi hàng tháng là chuyện thường. Phóng viên không
chỉ đi lấy tin viết bài mà còn phải làm công tác hậu cần, tự chăm lo cho cuộc sống
của bản thân, tự trồng rau, nuôi lợn. Lúc đó, hình ảnh những người làm báo không
chỉ gắn liền với cây bút và trang sách mà còn gắn với cái cuốc, những mảnh vườn
rau, ao cá.
Phút hòa bình trên đất Thái Nguyên
Đi cùng đoàn nhà báo, còn có nhà báo lão thành Hồng Hà, nguyên Phó Trưởng
ban Tuyên giáo TW, nguyên Tổng biên tập báo Nhân Dân. Ông cũng từng làm báo
Cứu Quốc (tiền thân của báo Đại Đoàn Kết từ những năm đất nước còn kháng
chiến). Kỉ niệm sâu sắc nhất trong ông về những ngày tháng đó là những ngày
tháng chuẩn bị cho hội nghị quân sự Trung Dã và cảm giác về phút hòa bình đầu
tiên trên mảnh đất Thái Nguyên.
“Khi đó địch và ta thỏa thuận tiến hành hội nghị quân sự Trung Dã bàn về vấn đề
đình chiến và tiếp quản của quân đội Pháp ở Hà Nội. Chúng tôi được phân công
phụ trách công tác báo chí của toàn đoàn do thiếu tướng Phan Tiến Dũng dẫn đầu
đi từ Định Hóa về đến thị xã Thái Nguyên. Nếu những lần đi công tác trước đây
toàn phải đi bộ vào ban đêm trong rừng thì sáng ngày 26/6/1954 lần đầu tiên trong
kháng chiến chúng tôi được đi giữa ban ngày và đi bằng ô tô, có thể nói là sung
sướng vô cùng”, nhà báo Hồng Hà chia sẻ. Ông còn nói: “Thị xã Thái Nguyên
chính là nơi được hưởng hòa bình sớm nhất cả nước trong những năm kháng
chiến, vì bắt đầu từ hôm đó Pháp cam kết ngừng ném bom và bắn phá dọc đường
từ Thái Nguyên xuống Trung Dã. Lúc đó, đoàn đàm phán của mình không phải
đóng ở Phổ Yên mà đóng ở Tân Tiến (nay là xã Tân Phú – PV), cả thôn đó và
những thôn xung quanh đều là chỗ làm việc của đoàn đàm phán. Đồng bào ở đây
rất tốt, họ nhường hết nhà cửa cho chúng tôi ở, làm việc…