B GIÁO DC VÀ ĐÀO TO
VIN HÀN LÂM KHOA HC
VÀ CÔNG NGH VIT NAM
HC VIN KHOA HC VÀ CÔNG NGH
NGUYỄN VĂN TNG
NGHIÊN CU ĐỘT BIẾN VÀ ĐA HÌNH CA MT S GEN
TR EM MC BỆNH TEO ĐƯỜNG MT BM SINH
LUN ÁN TIẾN SĨ SINH HỌC NG DNG
Hà Ni 2024
B GIÁO DC VÀ ĐÀO TO
VIN HÀN LÂM KHOA HC
VÀ CÔNG NGH VIT NAM
HC VIN KHOA HC VÀ CÔNG NGH
NGUYN VĂN TỤNG
NGHIÊN CU ĐỘT BIN VÀ ĐA HÌNH CA MT S GEN
TR EM MC BỆNH TEO ĐƯỜNG MT BM SINH
LUN ÁN TIẾN SĨ SINH HỌC NG DNG
Ngành: Công ngh sinh hc
Mã s: 9420201
Xác nhn ca Hc vin
Khoa hc và Công ngh
Người ng dn 1
GS. TS. Nguyn
Huy Hoàng
TS. Nguyn Th Kim
Liên
Hà Ni - 2024
i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận án “Nghiên cứu đột biến đa hình của mt s
gen tr em mc bệnh teo đường mt bẩm sinh”công trình nghiên cu ca
chính mình i s ng dn khoa hc ca tp th ng dn. Nghiên cu
đưc thc hin trong khuôn kh đề tài Qu phát trin Khoa hc và Công ngh
Quc gia Nafosted mã s 108.02-2018.305 Nghiên cứu vai trò ca biến đổi di
truyn trên các gen liên quan bệnh teo đường mt bm sinh bng gii trình t
toàn b vùng mã hóa” do GS.TS Nguyễn Huy Hoàng làm ch nhim. Lun án
s dng thông tin trích dn t nhiu ngun tham kho khác nhau và các thông
tin trích dẫn được ghi rõ ngun gc. Các kết qu nghiên cu ca tôi được công
b chung vi các tác gi khác đã được s nht trí của đồng tác gi khi đưa vào
lun án. Các s liu, kết qu đưc trình bày trong lun án hoàn toàn trung
thực chưa từng được công b trong bt k mt ng trình nào khác ngoài
các công trình công b ca tác gi. Luận án được hoàn thành trong thi gian tôi
làm nghiên cu sinh ti Hc vin Khoa hc và Công ngh, Vin Hàn lâm Khoa
hc và Công ngh Vit Nam.
Hà Ni, ngày 28 tháng 10 năm 2024
Tác gi lun án
Nguyễn Văn Tụng
ii
LI CẢM ƠN
Tôi xin được bày t lòng kính trng biết ơn sâu sắc ti GS.TS.
Nguyn Huy Hoàng TS. Nguyn Th Kim Liên đã tận tình hướng dn, to
mọi điều kin thun li cho tôi trong sut quá trình hc tp, nghiên cu cũng
như thc hin lun án.
Tôi cũng xin chân thành cảm ơn ban Giám đốc, tp thn b Hc vin
Khoa hc và Công ngh, Vin Hàn lâm Khoa hc và Công ngh Việt Nam đã
tạo điều kin thun li nht cho tôi trong quá trình hc tp nghiên cu ti
đây.
Tôi xin chân thành cảm ơn Ban lãnh đạo Vin Nghiên cu h gen, Vin
Hàn lâm Khoa hc và Công ngh Vit Nam đã giúp đ to điu kin thun
li cho tôi trong quá trình thc hin lun án.
Tôi xin trân trng cảm ơn s ng h và tham gia nhit tình ca các cán
bộ, đồng nghip ca phòng H gen hc chức năng, Viện Nghiên cu h gen
cùng các bác ti khoa Gan mt, khoa Di truyn Sinh hc Phân t, Bnh
vin Nhi Trung Ương đã giúp đỡ, đồng hành cùng tôi trong quá trình trin khai
thí nghim, phân tích kết qu và hoàn thin lun án.
Tôi xin trân trng cm ơn phòng Quản lý tng hp Vin Nghiên cu h
gen đã nhiệt tình giúp đỡ và to điều kin thun li v mi mt, h tr tôi thc
hin các th tc cn thiết đ tôi th hoàn thành chương trình hc tp
nghiên cu ca nghiên cu sinh.
Tôi mun bày t lòng biết ơn sâu sắc tới gia đình người thân đã ở bên
tôi chăm sóc, động viên, giúp tôi yên tâm hc tp nghiên cu.
Tác gi lun án
Nguyễn Văn Tụng
iii
MC LC
LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i
LI CẢM ƠN ................................................................................................... ii
DANH MC CÁC T VIT TT ................................................................. vi
DANH MC BNG ....................................................................................... vii
DANH MC HÌNH ......................................................................................... ix
M ĐẦU ........................................................................................................... 1
Chương 1. TỔNG QUAN ................................................................................. 4
1.1. Bnh teo đường mt bm sinh.................................................................... 4
1.1.1. Triu chng lâm sàng và phân loi bnh ................................................ 5
1.1.1.1. Triu chng lâm sàng ........................................................................... 5
1.1.1.2. Phân loi bnh ...................................................................................... 7
1.1.2. Nguyên nhân gây bệnh teo đường mt bm sinh .................................... 8
1.2. Vai trò ca yếu t di truyền trong chế bnh sinh ca bệnh teo đường mt
bm sinh .......................................................................................................... 13
1.2.1. Gen ABCB11 ......................................................................................... 20
1.2.2. Gen ABCC2 ........................................................................................... 21
1.2.3. Gen ADD3XPNPEP1 ...................................................................... 22
1.2.4. Gen GPC1 ............................................................................................. 23
1.2.5. Gen ARF6 .............................................................................................. 24
1.2.6. Gen MIR499 .......................................................................................... 25
1.2.7. Gen ITGB2 ICAM1 ........................................................................... 25
1.2.8. Nhóm gen liên quan đến quá trình xơ hóa ............................................ 26
1.2.9. Mt s gen liên quan đến s hình thành lông mao bất thường ............. 27
1.3. Tình hình nghiên cu bệnh teo đường mt bm sinh .............................. 28
1.3.1. Tình hình nghiên cu trên thế gii ........................................................ 28
1.3.2. Tình hình nghiên cu Vit Nam ........................................................ 31