BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC
VÀ CÔNG NGHỆ VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ
Kiều Cẩm Nhung
NGHIÊN CỨU PHÂN LOẠI VÀ GIÁ TRỊ LÀM THUỐC
CỦA HỌ TRÔM (STERCULIACEAE) Ở VIỆT NAM
LUẬN ÁN TIẾN SĨ THỰC VẬT HỌC
Hà Nội - Năm 2024
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC
VÀ CÔNG NGHỆ VIỆT NAM
Kiều Cẩm Nhung
NGHIÊN CỨU PHÂN LOẠI VÀ GIÁ TRỊ LÀM THUỐC
CỦA HỌ TRÔM (STERCULIACEAE) Ở VIỆT NAM
LUẬN ÁN TIẾN SĨ THỰC VẬT HỌC
Mã số: 9.42.01.11
Xác nhận của Học viện Người hướng dẫn 1 Người hướng dẫn 2
Khoa học và Công nghệ (Ký, ghi rõ họ tên) (Ký, ghi rõ họ tên)
TS. Đỗ Thị Xuyến GS.TS. Trần Thế Bách
Hà Nội - Năm 2024
LỜI CAM ĐOAN
Để đảm bảo tính trung thực của luận án, tôi xin cam đoan: Luận án
“NGHIÊN CỨU PHÂN LOẠI VÀ GIÁ TRỊ LÀM THUỐC CỦA HỌ TRÔM
(STERCULIACEAE VENT.) Ở VIỆT NAM” là công trình nghiên cứu của cá
nhân tôi, dưới sự hướng dẫn khoa học của TS. Đỗ Thị Xuyến và GS. TS. Trần Thế
Bách, các tài liệu tham khảo đều được trích nguồn. Các kết quả trình bày trong
luận án của tôi là trung thực và chưa từng được ai công bố ở bất kì công trình nào
trước đây./.
Hà Nội, ngày 28 tháng 2 năm 2024
Tác giả
Kiều Cẩm Nhung
LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành luận án này, tôi xin chân thành bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới
TS. Đỗ Thị Xuyến và GS. TS. Trần Thế Bách, những người đã hết lòng tận tình
hướng dẫn và giúp đỡ cá nhân tôi trong suốt thời gian học tập, nghiên cứu và hoàn
thành luận án, tạo cơ hội cho tôi được nâng cao vốn hiểu biết và những trải nghiệm
thực sự thú vị trong nghiên cứu lĩnh vực Thực vật học.
Tôi xin chân thành cảm ơn Học viện Khoa học và Công nghệ, bộ phận Đào tạo
Sau đại học và Lãnh đạo Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật thuộc Viện Hàn lâm
Khoa học và Công nghệ Việt Nam đã nhiệt tình giúp đỡ và tạo mọi điều kiện thuận
lợi cho tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu tại cơ sở đào tạo.
Tôi xin chân thành cảm ơn các cán bộ thuộc Phòng Thực vật thuộc Viện Sinh
thái và Tài nguyên sinh vật - Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam đã
tận tình giúp đỡ và đưa ra nhiều ý kiến quý báu về mặt chuyên môn, đã tạo điều
kiện thuận lợi cho tôi trong suốt quá trình học tập, quá trình công tác thực địa và kỹ
năng nghiên cứu.
Tôi xin trân trọng cảm ơn Chủ nhiệm Đề tài mã số ĐTĐL.CN-72/22 thuộc
“Chương trình Phát triển Khoa học cơ bản trong lĩnh vực Hóa học, Khoa học sự
sống, Khoa học trái đất và Khoa học biển giai đoạn 2017-2025” đã tài trợ một phần
kinh phí thực hiện nghiên cứu này. Bên cạnh đó, tôi bày tỏ lòng biết ơn tới lãnh đạo,
cán bộ thuộc các Phòng tiêu bản HN thuộc Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật,
HNU thuộc Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, NIMM thuộc Viện Dược liệu của
Bộ Y tế, VNM thuộc Viện Sinh học Nhiệt đới Tp Hồ Chí Minh đã tạo điều kiện
thuận lợi cho tôi trong quá trình nghiên cứu. Trong luận án này, được sự cho phép
của các bạn bè đồng nghiệp, tôi đã sử dụng một số ảnh minh họa, tôi xin chân thành
cảm ơn sự giúp đỡ quý báu này.
Cuối cùng, tôi xin chân thành gửi lời cảm ơn tới gia đình, đồng nghiệp, những
người bạn đã bên cạnh, chia sẻ, ủng hộ tôi trong suốt thời gian qua./.
Hà Nội, ngày 28 tháng 2 năm 2024
Tác giả
Kiều Cẩm Nhung
MỤC LỤC
Trang
LỜI CẢM ƠN
LỜI CAM ĐOAN
Danh mục bảng
Danh mục hình
Danh mục ký hiệu viết tắt
MỞ ĐẦU ................................................................................................................... 1
Chương 1. TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ................................... 4
1.1. MỘT SỐ CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU PHÂN LOẠI VỀ HỌ TRÔM
(STERCULIACEAE VENT.) TRÊN THẾ GIỚI ................................................. 4
1.2. MỘT SỐ CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU VỀ GIÁ TRỊ LÀM THUỐC CỦA
HỌ TRÔM (STERCULIACEAE VENT.) TRÊN THẾ GIỚI ............................ 16
1.3. MỘT SỐ CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU VỀ PHÂN LOẠI HỌ TRÔM
(STERCULIACEAE VENT.) Ở VIỆT NAM .................................................... 18
1.4. MỘT SỐ CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU VỀ GIÁ TRỊ LÀM THUỐC HỌ
TRÔM (STERCULIACEAE VENT.) Ở VIỆT NAM ....................................... 22
Chương 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ...................... 24
2.1. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU ..................................................................... 24
2.2. PHẠM VI NGHIÊN CỨU .......................................................................... 24
2.3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................................... 24
2.3.1. Phương pháp kế thừa tài liệu .............................................................. 24
2.3.2. Phương pháp điều tra thực địa thu thập mẫu vật ................................ 25
2.3.3. Phương pháp phân loại bằng hình thái so sánh .................................. 25
2.3.4. Phương pháp chiết xuất mẫu và phân tách mẫu ................................. 26
2.3.5. Phương pháp phân lập các hợp chất sạch từ các cặn chiết ................ 27
2.3.6. Phương pháp xác định cấu trúc hóa học của hợp chất ..................... 28
2.3.7. Phương pháp thử hoạt tính sinh học ................................................... 28
2.3.8. Xử lý số liệu ......................................................................................... 29
Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ................................. 30
3.1. LỰA CHỌN HỆ THỐNG THÍCH HỢP CHO VIỆC PHÂN LOẠI CÁC
TAXON THUỘC HỌ TRÔM (STERCULIACEAE VENT.) Ở VIỆT NAM ......... 30
3.1.1. Lựa chọn hệ thống thích hợp để sắp xếp các taxon thuộc họ trôm
(Sterculiaceae Vent.) ở Việt Nam ....................................................................... 30