Luận văn Thạc sĩ Tài chính Ngân hàng: Khả năng tiếp cận vốn vay của các doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam chi nhánh Bình Dương

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:105

Thêm vào BST

Báo xấu

19
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn "Khả năng tiếp cận vốn vay của các doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam chi nhánh Bình Dương" được hoàn thành với mục tiêu nhằm nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến tiếp cận tín dụng của các doanh nghiệp nhỏ và vừa tại BIDV Bình Dương. Từ kết quả nghiên cứu, luận văn đề xuất một số hàm ý quản trị nhằm tăng cường khả năng tiếp cận tín dụng của các doanh nghiệp nhỏ và vừa tại BIDV Bình Dương.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Tài chính Ngân hàng: Khả năng tiếp cận vốn vay của các doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam chi nhánh Bình Dương

UỶ BAN NHÂN DÂN TỈNH BÌNH DƯƠNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT MAI TRẦN DUY KHÁNH KHẢ NĂNG TIẾP CẬN VỐN VAY CỦA CÁC DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM CHI NHÁNH BÌNH DƯƠNG CHUYÊN NGÀNH: TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG MÃ SỐ: 8340201 LUẬN VĂN THẠC SĨ BÌNH DƯƠNG – 2022
ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH BÌNH DƯƠNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT MAI TRẦN DUY KHÁNH KHẢ NĂNG TIẾP CẬN VỐN VAY CỦA CÁC DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM CHI NHÁNH BÌNH DƯƠNG CHUYÊN NGÀNH: TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG MÃ SỐ: 8340201 LUẬN VĂN THẠC SĨ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC -------------------------------- T.S ĐÀO LÊ KIỀU OANH BÌNH DƯƠNG – 2022
LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan rằng luận văn này “Khả năng tiếp cận vốn vay của các doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam chi nhánh Bình Dương” là bài nghiên cứu của chính tôi. Ngoài trừ những tài liệu tham khảo được trích dẫn trong luận văn này, tôi cam đoan rằng toàn phần hay những phần nhỏ của luận văn này chưa từng được công bố hoặc được sử dụng để nhận bằng cấp ở những nơi khác. Không có sản phẩm/nghiên cứu nào của người khác được sử dụng trong luận văn này mà không được trích dẫn theo đúng quy định. Luận văn này chưa bao giờ được nộp để nhận bất kỳ bằng cấp nào tại các trường đại học hoặc cơ sở đào tạo khác. i
LỜI CẢM ƠN Em xin chân thành cảm ơn! Ban Giám hiệu trường Đại học Thủ Dầu Một, các Giảng viên tham gia giảng dạy đã giúp đỡ, tạo mọi điều kiện cho em trong suốt quá trình học tập và thực hiện đề tài. Lãnh đạo Ngân hàng BIDV Bình Dương và đồng nghiệp đã tạo điều kiện, hỗ trợ, giúp đỡ tôi tham gia và hoàn thành khóa học này. Xin bày tỏ lòng biết ơn đến giảng viên hướng dẫn đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ và tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất trong suốt quá trình nghiên cứu và thực hiện đề tài. Nhóm các chuyên gia đã hỗ trợ, đóng góp ý kiến thảo luận để tôi hoàn thiện luận văn. Sau cùng xin cảm ơn các Anh/Chị học viên và gia đình đã động viên, giúp đỡ, chia sẻ ý tưởng và cung cấp cho tôi những thông tin, tài liệu có liên quan trong quá trình hoàn thành luận văn tốt nghiệp này. Trân trọng cảm ơn! ii
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................ ii MỤC LỤC ............................................................................................................. iii DANH MỤC HÌNH .............................................................................................. vi DANH MỤC BẢNG ............................................................................................. vi DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT............................................................................ vii TÓM TẮT ........................................................................................................... viii Chương 1. TỔNG QUAN ĐỀ TÀI ........................................................................ 1 1. Lý do chọn thực hiện đề tài .......................................................................... 1 2. Mục tiêu nghiên cứu .................................................................................... 2 2.1. Mục tiêu tổng quát................................................................................. 2 2.2. Mục tiêu cụ thể ...................................................................................... 2 3. Câu hỏi nghiên cứu ...................................................................................... 2 4. Đối tượng nghiên cứu .................................................................................. 3 5. Phạm vi nghiên cứu, khảo sát ...................................................................... 3 6. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................. 3 7. Đóng góp của nghiên cứu ............................................................................ 4 8. Cấu trúc của luận văn ................................................................................... 5 TÓM TẮT CHƯƠNG 1 ..................................................................................... 6 Chương 2. CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ TÍN DỤNG NGÂN HÀNG VÀ DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA ....................................................................................... 7 2.1 Tín dụng ngân hàng thương mại................................................................... 7 2.1.1 Ngân hàng thương mại .......................................................................... 7 2.1.1.1 Chức năng của Ngân hàng thương mại .............................................. 7 2.2.1 Tín dụng ngân hàng ............................................................................... 8 2.2.2 Tín dụng doanh nghiệp ........................................................................ 11 2.2 Doanh nghiệp nhỏ và vừa ........................................................................... 12 2.2.1 Khái niệm ............................................................................................. 12 2.2.2 Các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa ................................. 15 2.2.3 Đặc trưng doanh nghiệp nhỏ và vừa .................................................... 16 iii
2.2.4 Tiếp cận tín dụng của doanh nghiệp nhỏ và vừa ................................. 19 2.3 Tổng quan các nghiên cứu liên quan .......................................................... 22 TÓM TẮT CHƯƠNG 2 ....................................................................................... 26 Chương 3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU...................................................... 27 3.1. Quy trình nghiên cứu ................................................................................. 27 3.2. Phương pháp nghiên cứu ........................................................................... 28 3.2.1 Nghiên cứu định tính ........................................................................... 28 3.2.2 Nghiên cứu định lượng ........................................................................ 31 3.3. Mô hình nghiên cứu và giả thuyết nghiên cứu .......................................... 32 3.3.1 Giả thuyết nghiên cứu .......................................................................... 32 3.3.2 Mô hình nghiên cứu ............................................................................. 36 3.4. Mẫu nghiên cứu ......................................................................................... 37 TÓM TẮT CHƯƠNG 3 ....................................................................................... 38 Chương 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ................................................................ 39 4.1. Giới thiệu về Ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam Chi nhánh Bình Dương ............................................................................ 39 4.1.1 Giới thiệu và lịch sử hình thành Ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam Chi nhánh Bình Dương ........................................... 39 4.1.2 Các loại dịch vụ cung cấp tại Ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam Chi nhánh Bình Dương ........................................... 40 4.2 Thực trạng về khả năng tiếp cận vốn vay của các doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam Chi nhánh Bình Dương ...................................................................................................... 42 4.2.1 Doanh thu cho vay các doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam Chi nhánh Bình Dương .......... 42 4.2.2 Kết quả nghiên cứu .............................................................................. 43 4.3. Kết quả kiểm định mô hình nghiên cứu .................................................... 51 4.4. Bàn luận về kết quả nghiên cứu ................................................................ 52 TÓM TẮT CHƯƠNG 4 ....................................................................................... 55 Chương 5. KẾT LUẬN VÀ CÁC HÀM Ý QUẢN TRỊ...................................... 56 5.1. Kết luận ..................................................................................................... 56 5.2. Các hàm ý quản trị ..................................................................................... 56 5.2.1 Cơ sở đề xuất hàm ý quản trị ............................................................... 56 5.2.2 Nội dung các hàm ý quản trị ................................................................ 57 iv
5.3. Hạn chế đề tài và hướng nghiên cứu tiếp theo .......................................... 66 TÓM TẮT CHƯƠNG 5 ....................................................................................... 67 TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................... 1 PHỤ LỤC ............................................................................................................... 1 PHỤ LỤC 1: NỘI DUNG PHỎNG VẤN CHUYÊN GIA .................................... 1 PHẦN 2: Ý KIẾN CHUYÊN GIA VỀ THANG ĐO ............................................ 2 PHỤ LỤC 2. DANH SÁCH NHÓM CHUYÊN GIA LÀ LÃNH ĐẠO BIDV BÌNH DƯƠNG ...................................................................................................... 4 v
DANH MỤC HÌNH Hình 3.1 Quy trình nghiên cứu ............................................................................ 27 Hình 3.2. Mô hình nghiên cứu đề xuất................................................................. 37 DANH MỤC BẢNG Bảng 3.1: Xây dựng và mã hóa thang đo ............................................................. 29 Bảng 4.1 Doanh thu huy động vốn và cho vay .................................................... 42 Bảng 4.2 Thống kê tần số các nhóm nghiên cứu ................................................. 44 Bảng 4.3 Thời gian hoạt động của doanh nghiệp................................................. 46 Bảng 4.4 Kinh nghiệm của chủ doanh nghiệp ..................................................... 47 Bảng 4.5 Kết quả kiểm định mô hình tổng quát .................................................. 48 Bảng 4.6 Kết quả độ phù hợp của mô hình .......................................................... 49 Bảng 4.7 Mức độ dự báo chính xác của mô hình hồi quy nhị phân .................... 49 Bảng 4.8 Kết quả hồi quy nhị phân ...................................................................... 50 Bảng 5.1 Mức độ tác động các yếu tố đến khả năng tiếp cận vay vốn của doanh nghiệp NVV ......................................................................................................... 57 vi
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT BIDV: Ngân Hàng Thương Mại Cổ Phần Đầu Tư Và Phát Triển Việt Nam (bank for investment and development of Vietnam) BHXH: bảo hiểm xã hội BD: Bình Dương DN: doanh nghiệp DNNVV: doanh nghiệp nhỏ và vừa EFA: Exploratory factor analysis KTQT: kế toán quản trị NĐ-CP: Nghị định – Chính phủ NHNN: Ngân hàng Nhà nước NHTM: Ngân hàng thương mại NVV: nhỏ và vừa ROE: Return on equity SXKD: sản xuất kinh doanh TCCTKT: tổ chức công tác kế toán TDNH: tín dụng ngân hàng vii
TÓM TẮT Với những lý do khách quan và chủ quan, tác giả đã lựa chọn đề tài “Khả năng tiếp cận vốn vay của các doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng thương mại cổ phần đầu tư và phát triển Việt Nam Chi nhánh Bình Dương” là bài nghiên cứu của mình. Nghiên cứu nhằm phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến tiếp cận tín dụng của các DNNVV tại BIDV Bình Dương. Luận văn sử dụng kết hợp phương pháp nghiên cứu định tính và định lượng. Kết quả nghiên cứu định lượng cho thấy các biến NG (Ngành sản xuất), LH (Loại hình doanh nghiệp), KN (Kinh nghiệm của chủ doanh nghiệp), TG (Thời gian hoạt động) và TDP (Thái độ phục vụ) không có tác động đến khả năng tiếp cận vốn vay của doanh nghiệp NVV. Tuy nhiên, các biến QM (Quy mô doanh nghiệp), KH (Kế hoạch kinh doanh), HV (Trình độ học vấn), TT (Thủ tục vay), TGD (Thời gian duyệt) và LS (Lãi suất) có tác động đến khả năng tiếp cận vốn vay của doanh nghiệp NVV tại BIDV Bình Dương. Từ kết quả nghiên cứu, luận văn đề xuất một số hàm ý quản trị nhằm tăng cường khả năng tiếp cận tín dụng của các DNNVV tại BIDV Bình Dương. viii
Chương 1. TỔNG QUAN ĐỀ TÀI 1. Lý do chọn thực hiện đề tài Doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) đã và đang khẳng định vị trí và vai trò trong nền kinh tế về đóng góp vào tăng trưởng kinh tế, về sự phát triển, về tạo công ăn việc làm… và tính năng động với thị trường. Đặc biệt, trong những giai đoạn khó khăn của nền kinh tế (do khủng hoảng; do đại dịch …), mặc dù DNNVV luôn là những doanh nghiệp chịu tác động ảnh hưởng đầu tiên và chịu tác động ảnh hưởng lớn do những hạn chế nội tại của nhóm doanh nghiệp này song với khả năng linh hoạt và năng động, dễ chuyển đổi hoặc điều chỉnh sản xuất kinh doanh, các DNNVV cũng là những doanh nghiệp vượt khó đầu tiên, phục hồi và tăng trưởng. Dễ nhận thấy điều này trong giai đoạn năm 2020 - 2021, khi đại dịch COVID-19 bùng phát và tác động ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống kinh tế xã hội đất nước nói chung và các DNNVV nói riêng. Nhiều doanh nghiệp thuộc lĩnh vực sản xuất tiêu dùng, y tế, giáo dục, công nghệ và chế biến đã có những điều chỉnh, thay đổi kế hoạch sản xuất kinh doanh, tạo ra những sản phẩm phù hợp nhu cầu và trong điều kiện đại dịch để ổn định, tăng trưởng và phát triển. Có được những thay đổi đó ở các DNNVV, không thể không nhắc tới vai trò vô cùng quan trọng của ngành Ngân hàng trong việc cung cấp vốn và dịch vụ tài chính. Tại Bình Dương. Tính đến tháng 6 năm 2021 có 52.117 DN đang hoạt động. Trong đó có 3.428 Doanh nghiệp thành lập mới tăng 13,6% so với cùng kỳ năm ngoái. Số lượng DNNVV đang có quan hệ tín dụng tại BIDV Bình Dương hiện tại là khoản hơn 700 đơn vị với tổng dư nợ đạt khoảng 5000 tỷ đồng. Ở tỉnh Bình Dương vẫn còn nhiều DNNVV hoạt động có hiệu quả, có dự án khả thi đã ký được các hợp đồng kinh tế có giá trị cao, có nhu cầu vay vốn Ngân hàng để đầu tư sản xuất, những vẫn chưa tiếp cận được nguồn vốn tín dụng từ ngân hàng, do không đủ điều kiện tính chấp và tài sản thế chấp hoặc các yếu tố khác. Ngoài ra, BIDV Bình Dương hiện tại vẫn chưa có nhiều chính sách nổi bật để cung cấp tín dụng cho các DNNVV tại Bình Dương. Song song đó, BIDV Bình Dương chưa tổng 1
hợp được các tiêu chí nào có thể ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận tín dụng của DNNVV cũng như khả năng trả nợ của các ngân hàng này, từ đó gặp nhiều khó khăn trong việc thẩm định hồ sơ tín dụng của các DNNVV tại Bình Dương. Sớm nhận thực được ý nghĩa của việc cấp tín dụng đối với sự phát triển của DNNVV, tại Bình Dương, những năm qua, việc cung cấp tín dụng cho các DNNVV được lãnh đạo BIDV BD nói riêng và ngành Ngân hàng Bình Dương nói chung đặc biệt quan tâm tạo điều kiện. 2. Mục tiêu nghiên cứu 2.1. Mục tiêu tổng quát Nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến tiếp cận tín dụng của các DNNVV tại BIDV Bình Dương. Từ kết quả nghiên cứu, luận văn đề xuất một số hàm ý quản trị nhằm tăng cường khả năng tiếp cận tín dụng của các DNNVV tại BIDV Bình Dương. 2.2. Mục tiêu cụ thể Luận văn tập trung giải quyết ba mục tiêu nghiên cứu cụ thể như sau: Xác định các nhân tố ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận vốn TDNH của DNNVV tại Bình Dương. Đánh giá mức độ tác động các yếu tố đến khả năng tiếp cận vốn TDNH của DNNVV tại Bình Dương. Đề xuất các hàm ý quản trị nhằm nâng cao tiếp cận vốn tín dụng TDNH của DNNVV tại tỉnh Bình Dương. 3. Câu hỏi nghiên cứu Để đạt được mục tiêu nghiên cứu trên, nghiên cứu này cần phải trả lời được những câu hỏi sau: 1/ Các nhân tố nào có ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận vốn TDNH của DNNVV? 2/ Các nhân tố đó có ảnh hưởng và mức độ tác động đến khả năng tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng của DNNVV tại Địa bàn Bình Dương như thế nào? 3/ Cần phải thực hiện những giải pháp, khuyến nghị nào để nâng cao tiếp cận vốn tín dụng TDNH của DNNVV tại tỉnh Bình Dương? 2
4. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng được tập trung nghiên cứu chủ yếu là các DNNVV đăng ký kinh doanh thành lập tại Bình Dương và có quan hệ vay vốn tại BIDV Bình Dương. Nghiên cứu phân tích khó khăn DNNVV gặp phải khi làm hồ sơ vay vốn và các khó khăn khi Ngân hàng ra quyết định cho vay đối với DNNVV 5. Phạm vi nghiên cứu, khảo sát Phạm vi nghiên cứu về đối tượng khảo sát: các DN thuộc khối DNNVV được đăng ký kinh doanh, thành lập tại Bình Dương và có tài khoản thanh toán tại BIDV Bình Dương. Về nội dung: Hoạt động tín dụng ngân hàng của DNNVV tại Địa bàn Bình Dương. Phạm vi không gian: nghiên cứu đối với các DNNVV tại Bình Dương có sử dụng dịch vụ tín dụng tại ngân hàng BIDV Bình Dương. Phạm vi thời gian: giai đoạn 2017-2021 Dữ liệu thứ cấp: Nghiên cứu dữ liệu thứ cấp hoạt động kinh doanh của ngân hàng BIDV Bình Dương giai đoạn 2017-2021. Dữ liệu sơ cấp: Khảo sát thực tế đối với các DNNVV tại Bình Dương có sử dụng dịch vụ tín dụng tại ngân hàng BIDV Bình Dương từ tháng 01 đến tháng 03 năm 2022. 6. Phương pháp nghiên cứu Luận văn sử dụng kết hợp phương pháp nghiên cứu định tính và định lượng.  Phương pháp định tính: Thể hiện qua việc tổng quan các nghiên cứu và các lý thuyết liên quan đến việc cấp tín dụng cho nhóm khách hàng là những DNNVV tại Bình Dương. Từ đó, nghiên cứu đề xuất mô hình Khả năng tiếp cận vốn vay của các doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam chi nhánh Bình Dương. Nghiên cứu định tính được tiến hành bằng cách phỏng vấn với các lãnh đạo tại BIDV Bình Dương và chủ doanh nghiệp 3
 Phương pháp định lượng: Phương pháp định lượng được sử dụng trong đề tài này là mô hình ước lượng hồi quy Binary Xác suất và một số thống kê mô tả từ dữ liệu khảo sát. Kết quả phân tích hồi quy Binary Xác suất cho thấy Khả năng tiếp cận vốn vay của các doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam chi nhánh Bình Dương bị ảnh hưởng bởi 5 yếu tố sau: (1) Chính sách tín dụng của ngân hàng, (2) Lãi suất ngân hàng, (3) Tài sản đảm bảo, (4) Năng lực của doanh nghiệp vay vốn, (5) Các yếu tố khác  Phương pháp chọn mẫu: Đề tài nghiên cứu sử dụng phương pháp chọn mẫu phi xác suất, cụ thể là phương pháp chọn mẫu thuận tiện. Ban đầu, nghiên cứu lựa chọn nhóm khách hàng thuộc đối tượng DNNVV tại BIDV Bình Dương, Chi nhánh Bình Dương để tiến hành khảo sát. Sau đó, nghiên cứu lựa chọn mẫu dựa trên sự thuận tiện, dễ tiếp cận để lấy thông tin và tiến hành khảo sát. Phương pháp chọn mẫu phi xác suất thuận tiện được sử dụng nhiều khi giới hạn về thời gian và chi phí thực hiện nghiên cứu.  Quản lý phỏng vấn chuyên gia Cách thức phỏng vấn: tác giả tiến hành phỏng vấn các chuyên gia gồm có 5 cán bộ quản lý tại Ngân Hàng Thương Mại Cổ Phần Đầu tư và Phát Triển Việt Nam Chi nhánh Bình Dương. Việc phỏng vấn được thực hiện thông qua hình thức phỏng vấn trực tiếp. Thời gian phỏng vấn: được thực hiện phỏng vấn trực tiếp trong khoảng thời gian tháng 01/2022. 7. Đóng góp của nghiên cứu Về lý luận, luận văn hệ thống hóa những nội dung cơ bản về tín dụng ngân hàng đối với DNVVV, gắn liền với những đặc thù của doanh nghiệp trong điều kiện hiện nay, đồng thời làm rõ sự cần thiết phát triển tín dụng ngân hàng đối với DNNVV nước ta Về thực tiễn, luận văn khái quát tình hình phát triển và tiếp cận tín dụng ngân hàng của DNNVV Việt Nam, từ đó đi sâu nghiên cứu sự phát triển tín dụng 4
đối với DNNVV tại BIDV Bình Dương. Đề tài nghiên cứu xác định được khả năng tiếp cận vốn vay của DNNVV tại BIDV Bình Dương cũng như đo lường tác động của các nhân tố này đến việc cấp tín dụng. Từ đó, nghiên cứu đề xuất một số giải pháp cho việc tiếp cận vốn vay ngân hàng đối với các Doanh nghiệp nhỏ và vừa. 8. Cấu trúc của luận văn Luận văn nghiên cứu gồm có 05 chương chính: Chương 1. Tổng quan đề tài nghiên cứu Chương 2. Cơ sở lý thuyết về tín dụng ngân hàng và Doanh nghiệp nhỏ và vừa Chương 3. Phương pháp nghiên cứu Chương 4. Kết quả nghiên cứu Chương 5. Kết luận và hàm ý quản trị 5
TÓM TẮT CHƯƠNG 1 Trong chương này, tác giả giới thiệu lý do chọn đề tài nghiên cứu bắt nguồn từ các lý do khách quan lẫn chủ quan khác nhau. Từ tính cấp thiết của đề tài, tác giả trình bày mục tiêu nghiên cứu và câu hỏi nghiên cứu, phương pháp nghiên cứu, phạm vi nghiên cứu cũng như ý nghĩa về thực tiễn và lý thuyết của đề tài nghiên cứu. Trong chương tiếp theo, tác giả sẽ trình bày về cơ sở lý thuyết của đề tài nghiên cứu. 6
Chương 2. CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ TÍN DỤNG NGÂN HÀNG VÀ DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA 2.1 Tín dụng ngân hàng thương mại 2.1.1 Ngân hàng thương mại Ngân hàng thương mại là ngân hàng kinh doanh tiền tệ vì mục đích lợi nhuận. Ngân hàng thương mại hoạt động chủ yếu và thường xuyên là nhận tiền gửi của khách hàng để cấp tín dụng và thực hiện nghiệp vụ chiết khấu và làm phương tiện thanh toán. Với tư cách là tổ chức kinh doanh, hoạt động của ngân hàng thương mại dựa trên cơ sở chế độ hạch toán kinh tế, nhằm mục tiêu lợi nhuận. Ngân hàng thương mại được pháp luật cho phép thực hiện rộng rãi các loại nghiệp vụ kinh doanh ngân hàng, như: nhận tiền gửi có kì hạn, không kì hạn; thực hiện nghiệp vụ chiết khấu; dịch vụ thanh toán; huy động vốn bằng cách phát hành chứng chỉ nhận nợ... (Nguyễn Văn Tiến và cộng sự, 2012). 2.1.1.1 Chức năng của Ngân hàng thương mại Theo Nguyễn Văn Tiến và cộng sự (2012), ngân hàng thương mại có các chức năng sau:  Chức năng trung gian tín dụng: Ngân hàng thương mại là cầu nối giữa người thừa vốn và người thiếu vốn.  Chức năng này đem lại lợi ích cho các chủ thể như sau: Đối với khách hàng: là người gửi tiền, họ sẽ thu lợi từ nguồn vốn tạm thời nhàn rỗi của mình dưới hình thức tiền lãi, an toàn tiền gửi, tiện ích. Với người đi vay, giúp cho các chủ thể trong nền kinh tế thoả mãn cầu vốn tạm thời thiếu hụt trong quá trình sản xuất kinh doanh, đồng thời tiết kiệm chi phí, thời gian, tiện lợi, an toàn và hợp pháp. Đối với ngân hàng, chức năng này là cơ sở cho sự tồn tại và phát triển ngân hàng thông qua lợi nhuận từ chênh lệch lãi suất cho vay và lãi suất tiền gửi, đồng thời nó là cơ sở để ngân hàng thương mại tạo bút tệ góp phần tăng qui mô tín dụng cho nền kinh tế. 7
Đối với nền kinh tế, chức năng này giúp điều hoà vốn tiền tệ từ nơi tạm thời dư thừa đến nơi tạm thời thiếu hụt góp phần phát triển sản xuất kinh doanh thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.  Chức năng tạo tiền Với mục tiêu tìm kiếm lợi nhuận, ngân hàng vô hình chung thực hiện chức năng tạo tiền cho nền kinh tế thông qua hoạt động tín dụng và thanh toán. Thông qua chức năng trung gian tín dụng, ngân hàng sử dụng nguồn vốn huy động được để đi vay. Sau đó, số tiền đó lại được đưa vào nền kinh tế thông qua hoạt động mua hàng hóa, trong khi những người có số dư tài khoản tiếp lại tiêu dùng thông qua các hình thức thanh toán qua thẻ,…  Chức năng thủ quỹ Với chức năng này, ngân hàng thương mại nhận tiền gửi, giữ tiền, bảo quản tiên, thực hiện yêu cầu rút tiền, chi tiền cho khách hàng của mình là các chủ thể trong nền kinh tế.  Chức năng thủ quỹ góp phần tạo ra lợi ích cho các chủ thể khác nhau: Đối với khách hàng, chức năng thủ quỹ giúp cho khách hàng ngoài việc đảm bảo an toàn tài sản của mình thì còn giúp sinh lời được đồng vốn tạm thời thừa. Đối với ngân hàng, có được nguồn vốn để ngân hàng thực hiện chức năng tín dụng và là cơ sở để ngân hàng thực hiện được chức năng trung gian thanh toán. Đối với nền kinh tế, chức năng thủ quỹ khuyến khích tích lũy trong xã hội đồng thời tập trung nguồn vốn tạm thời thừa để phục vụ phát triển kinh tế. 2.2.1 Tín dụng ngân hàng 2.2.1.1 Khái niệm Theo quy định của Luật các tổ chức tín dụng (2010): Tín dụng là một quan hệ kinh tế giữa người cho vay và người đi vay, là sự chuyển nhượng quyền sử dụng một lượng giá trị hay hiện vật theo những điều kiện mà hai bên thoả thuận.Tín dụng ngân hàng là quan hệ cấp tín dụng giữa ngân hàng và các khách hàng. Cấp tín dụng là việc NH “thỏa thuận để tổ chức, cá nhân sử dụng một khoản tiền hoặc cam kết cho phép sử dụng một khoản tiền theo nguyên 8
tắc có hoàn trả bằng nghiệp vụ cho vay, chiết khấu, cho thuê tài chính, bao thanh toán, bảo lãnh ngân hàng và các nghiệp vụ cấp tín dụng khác”. Tổ chức tín dụng là doanh nghiệp thực hiện một, một số hoặc tất cả các hoạt động ngân hàng. Tổ chức tín dụng bao gồm ngân hàng, tổ chức tín dụng phi ngân hàng, tổ chức tài chính vi mô và quỹ tín dụng nhân dân. Ngân hàng là loại hình tổ chức tín dụng có thể được thực hiện tất cả các hoạt động ngân hàng theo quy định của Luật này. Theo tính chất và mục tiêu hoạt động, các loại hình ngân hàng bao gồm ngân hàng thương mại, ngân hàng chính sách, ngân hàng hợp tác xã.Ngân hàng thương mại là loại hình ngân hàng được thực hiện tất cả các hoạt động ngân hàng và các hoạt động kinh doanh khác theo quy định của Luật này nhằm mục tiêu lợi nhuận. Nhận tiền gửi là hoạt động nhận tiền của tổ chức, cá nhân dưới hình thức tiền gửi không kỳ hạn, tiền gửi có kỳ hạn, tiền gửi tiết kiệm, phát hành chứng chỉ tiền gửi, kỳ phiếu, tín phiếu và các hình thức nhận tiền gửi khác theo nguyên tắc có hoàn trả đầy đủ tiền gốc, lãi cho người gửi tiền theo thỏa thuận. Tổ chức tín dụng phi ngân hàng là loại hình tổ chức tín dụng được thực hiện một hoặc một số hoạt động ngân hàng theo quy định của Luật này, trừ các hoạt động nhận tiền gửi của cá nhân và cung ứng các dịch vụ thanh toán qua tài khoản của khách hàng. Tổ chức tín dụng phi ngân hàng bao gồm công ty tài chính, công ty cho thuê tài chính và các tổ chức tín dụng phi ngân hàng khác. Tổ chức tín dụng nước ngoài là tổ chức tín dụng được thành lập ở nước ngoài theo quy định của pháp luật nước ngoài.Tổ chức tín dụng nước ngoài được hiện diện thương mại tại Việt Nam dưới hình thức văn phòng đại diện, ngân hàng liên doanh, ngân hàng 100% vốn nước ngoài, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, công ty tài chính liên doanh, công ty tài chính 100% vốn nước ngoài, công ty cho thuê tài chính liên doanh, công ty cho thuê tài chính 100% vốn nước ngoài. Ngân hàng liên doanh, ngân hàng 100% vốn nước ngoài là loại hình ngân hàng thương mại; công ty tài chính liên doanh, công ty tài chính 100% vốn nước ngoài là loại hình công ty tài chính; công ty cho thuê tài chính liên doanh, công ty cho thuê tài chính 100% vốn nước ngoài là loại hình công ty cho thuê tài chính 9
theo quy định của Luật này.Chi nhánh ngân hàng nước ngoài là đơn vị phụ thuộc của ngân hàng nước ngoài, không có tư cách pháp nhân, được ngân hàng nước ngoài bảo đảm chịu trách nhiệm về mọi nghĩa vụ, cam kết của chi nhánh tại Việt Nam. Hoạt động ngân hàng là việc kinh doanh, cung ứng thường xuyên một hoặc một số các nghiệp vụ sau đây: Nhận tiền gửi; Cấp tín dụng; Cung ứng dịch vụ thanh toán qua tài khoản. Cho vay là hình thức cấp tín dụng, theo đó bên cho vay giao hoặc cam kết giao cho khách hàng một khoản tiền để sử dụng vào mục đích xác định trong một thời gian nhất định theo thỏa thuận với nguyên tắc có hoàn trả cả gốc và lãi.Bảo lãnh ngân hàng là hình thức cấp tín dụng, theo đó tổ chức tín dụng cam kết với bên nhận bảo lãnh về việc tổ chức tín dụng sẽ thực hiện nghĩa vụ tài chính thay cho khách hàng khi khách hàng không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ nghĩa vụ đã cam kết; khách hàng phải nhận nợ và hoàn trả cho tổ chức tín dụng theo thỏa thuận. 2.2.1.2 Phân loại tín dụng ngân hàng TDNH có thể phân loại theo nhiều tiêu thức: Căn cứ vào hình thức cấp tín dụng trong ngân hàng, TDNH bao gồm: Cho vay, Chiết khấu thương phiếu và chứng từ có giá, Bảo lãnh, Cho thuê tài chính. Căn cứ theo tiêu chí thời gian cấp tín dụng bao gồm: Tín dụng ngắn hạn, Tín dụng trung hạn, Tín dụng dài hạn. Căn cứ vào mục đích vay vốn: Tín dụng phục vụ sản xuất kinh doanh, Tín dụng phục vụ nhu cầu tiêu dùng. Căn cứ vào phương thức đảm bảo tiền vay: TD bảo đảm bằng tài sản: Cầm cố thế chấp bằng tài sản của khách hàng vay vốn, Bảo lãnh bằng tài sản của bên thức ba, Bảo đảm bằng tài sản hình thành từ vốn vay. Cho vay không có tài sản đảm bảo (tín chấp): Cho vay không có tài sản đảm bảo theo quy định của Chính Phủ, Cho vay hộ gia đình nghèo, có bảo lãnh bằng tín chấp của tổ chức đoàn thể chính trị xã hội, Cho vay hộ gia đình không có tài sản đảm bảo. 10