Napoleon Bonaparte (Q1)

Chia sẻ: Minh Tuan | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:140

Thêm vào BST

Báo xấu

159
lượt xem 60
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Napoleong đã sống những ngày thời thơ ấu trong một thời mà lòng dân đảo Cooc còn luyến tiếc nền độc lập chính trị đã mất đi một cách quá đột ngột, còn như một bộ phận của giai cấp địa chủ và tư sản thành thị thì nhủ rằng tốt hơn hết

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Napoleon Bonaparte (Q1)

NAPOLEON BONAPARTE (quyïín 1) 1 MUÅC LUÅC THÚÂI NIÏN THIÏËU CUÃA NAPOLEON BONAPART E ..........................................................2 CHIÏËN DÕCH NÛÚÁC YÁ 1796-1797 ...................................................................................... 28 CUÖÅC XÊM CHIÏËM AI CÊÅP VAÂ CHIÏËN DÕCH XI-RI 1798-1799 ........................................ 52 NGAÂY 18 THAÁNG SÛÚNG MUÂ 1799 .................................................................................. 68 NHÛÄNG BÛÚÁC ÀÊÌU CUÃA NHAÂ ÀÖÅC TAÂ I 1799 - 1800 ....................................................... 87 TRÊÅN MA-REN-GÖ-SÛÅ CUÃNG CÖË NÏÌN ÀÖÅC TAÂI-PHAÁP CHÏË CUÃA TÖÍNG TAÂI THÛÁ NHÊËT 1800-1803.......................................................................................................................... 105 http://ebooks. vdcmedia. com
E. Tac Le 2 THÚÂI NIÏN THIÏËU CUÃA NAPOLEON BONAPARTE Ngaây 15 thaáng 8 nùm 1769, taåi thaânh phöë A-giùæc-xi-nö thuöåc àaão Cooác, Lï-ti-ti-a Bö-na-paác, 19 tuöíi, vúå möåt ngûúâi quyá töåc àõa phûúng laâm nghïì luêåt sû, àang ài ngoaâi phöë böîng thêëy àau àeã, vöåi raão bûúác vïì nhaâ thò sinh àûúåc möåt àûáa con trai. Luác bêëy giúâ, quanh Lï-ti-ti-a khöng coá ai nïn àûáa beá àaä bõ àeã rúi. Thïë laâ gia àònh cuãa Saác Bö-na-paác, möåt luêåt sû ngheâo úã thaânh phöë A-giùæc-xi-ö, thïm möåt ngûúâi. Saác Bö-na-paác quyïët àõnh cho con mònh hêëp thuå nïìn giaáo duåc Phaáp chûá khöng phaãi nïìn giaáo duåc Cooác. Khi àûáa beá lúán lïn, gia àònh àöng ngûúâi êëy khöng coá àuã tiïìn cho con ùn hoåc, Saác Bö-na-paác àaä xin àûúåc hoåc böíng cho con vaâo theo hoåc úã möåt trûúâng voä bõ Phaáp. Àaão Cooác, sau nhiïìu nùm thuöåc vïì nûúác Cöång hoaâ Giïn, àaä nöíi dêåy dûúái sûå laänh àaåo cuãa möåt àõa chuã àõa phûúng tïn laâ Pao-li, vaâ, nùm 1755, àaä àuöíi àûúåc ngûúâi Giïn ra khoãi àaão. Leä dô nhiïn, àoá laâ möåt cuöåc khúãi nghôa cuãa têìng lúáp tiïíu quyá töåc nöng thön vaâ cuãa nöng dên àûúåc nhûäng ngûúâi sùn bùæn, nhûäng ngûúâi chùn cûâu úã trïn nuái vaâ dên ngheâo úã möåt vaâi thaânh thõ uãng höå. Toám laåi, àoá laâ cuöåc khúãi nghôa cuãa möåt dên töåc muöën thoaát ra khoãi aách boác löåt haâ khùæc vïì thuïë khoaá vaâ cai trõ cuãa möåt nûúác cöång hoaâ buön baán. Cuöåc khúãi nghôa thu àûúåc thùæng lúåi, vaâ tûâ nùm 1755, àaão Cooác söëng àöåc lêåp dûúái sûå laänh àaåo cuãa Pao-li. Nhûäng taân dû cuãa xaä höåi töåc trûúãng vêîn coân maånh (àùåc biïåt úã trong nöåi àõa àaão). Thónh thoaãng, caác thõ töåc laåi giao tranh aác liïåt vaâ dai dùèng. Tïå tuåc "thuâ truyïìn kiïëp" rêët phöí biïën, thûúâng àûúåc kïët thuác bùçng nhûäng trêån chiïën àêëu khuãng khiïëp. Nùm 1868, nûúác Cöång hoaâ Giïn àaä baán laåi cho vua nûúác Phaáp Lu-i XV "quyïìn haânh cuãa mònh" úã Cooác-thûåc tïë quyïìn haânh êëy àaä bõ thuã tiïu-vaâ muâa xuên nùm 1869, quên àöåi Phaáp àaä àaánh http://ebooks. vdcmedia. com
NAPOLEON BONAPARTE (quyïín 1) 3 baåi quên cuãa Pao-li (viïåc naây xaãy ra vaâo thaáng 5 nùm 1869, ba thaáng trûúác khi Na-pö-lï-öng ra àúâi). Àaão Cooác trúã thaânh àêët àai thuöåc Phaáp. Nhû vêåy, Na-pö-lï-öng àaä söëng nhûäng ngaây thú êëu trong möåt thúâi maâ loâng dên àaão Cooác coân luyïën tiïëc nïìn àöåc lêåp chñnh trõ àaä mêët ài möåt caách quaá àöåt ngöåt, coân nhû möåt böå phêån cuãa giai cêëp àõa chuã vaâ tû saãn thaânh thõ thò tûå nhuã rùçng töët hún hïët laâ haäy trúã thaânh nhûäng thêìn dên trung thaânh vaâ tûå nguyïån cuãa nûúác Phaáp. Böë Na-pö-lï-öng, Saác Bö-na-paác, thuöåc phaái "thên ngûúâi” baão vïå àaão Cooác àaä bõ àûa ài àaây, vaâ cùm gheát nhûäng ngûúâi xêm lùng. Ngay tûâ höìi coân nhoã, Na-pö-lï-öng àaä toã ra khöng nhêîn naåi vaâ nön noáng. Sau naây, khi ön laåi nhûäng kyã niïåm thúâi êëu thú cuãa mònh, Na-pö-lï-öng noái rùçng: khöng ai bùæt naåt àûúåc mònh, hay gêy göí, hay àaánh àûáa naây, choåc àûáa khaác vaâ moåi àûáa beá àïìu súå cêåu ta. Àùåc biïåt laâ Giö-deáp, anh Na-pö-lï-öng, àaä phaãi chõu àûång chuyïån êëy nhiïìu. Na-pö-lï-öng àaánh anh, cùæn anh, nhûng chñnh Giö-deáp laåi bõ quúã mùæng, vò sau cuöåc êíu àaã, Giö-deáp chûa kõp hoaân höìn thò Na- pö-lï-öng àaä ài maách meå. Na-pö-lï-öng kïí thïm: mûu meåo àaä giuáp töi nhû vêåy àêëy, nïëu khöng meå töi àaä phaåt töi vïì töåi hay caäi nhau vaâ khöng bao giúâ tha thûá nhûäng haânh àöång gêy göí cuãa töi. Na-pö-lï-öng laâ möåt àûáa treã lêìm lò vaâ noáng tñnh. Tuy baâ meå yïu con, nhûng daåy döî Na-pö-lï-öng cuäng nghiïm khùæc nhû àöëi vúái anh em cuãa Na-pö-lï-öng. Gia àònh sinh hoaåt tùçn tiïån nhûng khöng tuáng bêën. Tröng bïì ngoaâi, öng böë laâ möåt ngûúâi àaân öng töët vaâ baâ Lï-ti-ti-a, ngûúâi chuã thêåt sûå cuãa gia àònh, möåt ngûúâi àaân baâ quaã quyïët, nghiïm khùæc vaâ cêìn cuâ. Na-pö-lï-öng thûâa hûúãng cuãa meå tinh thêìn ham laâm viïåc vaâ nïëp söëng trêåt tûå nghiïm ngùåt. Àaão Cooác úã xa luåc àõa, nhên dên coân man rúå söëng trong nuái rûâng, nhûäng cuöåc xung àöåt keáo daâi giûäa caác thõ töåc, tïå naån "thuâ truyïìn kiïëp", möëi aác caãm rêët kheáo che giêëu nhûng sêu sùæc, dai dùèng cuãa dên àaão àöëi vúái boån xêm lûúåc Phaáp, têët caã nhûäng àùåc àiïím àoá àaä aãnh hûúãng maånh meä àïën nhûäng caãm giaác àêìu tiïn cuãa cêåu beá Na-pö-lï-öng. http://ebooks. vdcmedia. com
E. Tac Le 4 Nùm 1779, sau bao lêìn chaåy choåt, Saác Bö-na-paác múái gûãi àûúåc hai àûáa con lúán laâ Giö-deáp vaâ Na-pö-lï-öng sang Phaáp theo hoåc úã trûúâng trung hoåc Ö-toong; muâa xuên nùm êëy, Na-pö-lï-öng àûúåc nhaâ trûúâng nûúác Phaáp cêëp hoåc böíng vaâ chuyïín sang hoåc úã trûúâng voä bõ Briïn, möåt thõ trêën nhoã úã miïìn àöng nûúác Phaáp. Luác naây, Na-pö-lï-öng 10 tuöíi. ÚÃ Briïn, Na-pö-lï-öng laâ möåt àûáa beá êu sêìu, kñn àaáo, caáu kónh vaâ hay giêån dûä lêu, khöng gêìn guäi ai, khöng coi ai ra gò, khöng baån beâ, caãm tònh vúái ai, rêët tûå tin mùåc dêìu têìm voác nhoã beá vaâ coân ñt tuöíi. Ngûúâi ta àaä thûã só nhuåc, trïu choåc, chïë giïîu gioång noái àõa phûúng cuãa Na-pö-lï-öng. Cêåu Bö-na-paác àaä giêån dûä êíu àaã, coá khi àûúåc coá khi thua, nhûng cuäng àaä laâm cho baån beâ cuãa cêåu hiïíu rùçng nhûäng cuöåc xung àöåt nhû vêåy khöng phaãi laâ khöng nguy hiïím. Na-pö-lï-öng hoåc gioãi laå luâng, nghiïn cûáu àïën núi àïën chöën sûã Hy Laåp vaâ sûã La Maä, cuäng rêët say mï toaán hoåc vaâ àõa lyá. Caác giaáo sû cuãa trûúâng voä bõ úã caái tónh nhoã àoá khöng gioãi lùæm vïì caác mön khoa hoåc maâ hoå giaãng daåy nïn cêåu Na-pö-lï-öng phaãi böìi böí thïm kiïën thûác cuãa mònh bùçng caách àoåc saách. Na-pö-lï-öng àoåc saách trong nhûäng nùm coân ñt tuöíi vaâ sau naây coân àoåc rêët nhiïìu vaâ àoåc rêët nhanh. Loâng yïu quï hûúng àaão Cooác cuãa Na-pö-lï-öng àaä laâm cho baån beâ ngûúâi Phaáp ngaåc nhiïn vaâ xa laánh Na-pö-lï-öng: luác bêëy giúâ Na-pö-lï-öng coân coi nûúác Phaáp nhû möåt chuãng töåc xa laå, laâ nhûäng keã xêm lûúåc hoân àaão quï hûúng cuãa mònh. Na-pö-lï- öng chó liïn laåc àûúåc vúái töí quöëc xa xöi cuãa mònh bùçng thû tûâ cuãa böë meå, anh em, vò gia àònh khöng àuã tiïìn cho Na-pö-lï-öng vïì nhaâ nghó heâ. Nùm 1784, 15 tuöíi àaä hoåc xong vaâ töët nghiïåp, Na-pö-lï-öng àûúåc gûãi ài hoåc úã trûúâng voä bõ Pa-ri, núi àaâo taåo sô quan cuãa quên àöåi luác bêëy giúâ. Trûúâng naây coá nhiïìu giaáo sû rêët gioãi, trong söë àoá coá nhaâ toaán hoåc Möng-giú vaâ nhaâ thiïn vùn hoåc La-plaát. Na-pö-lï-öng say sûa hoåc vaâ àoåc saách. ÚÃ àoá, Na-pö-lï-öng coá saách, coá thêìy àïí hoåc. Nhûäng ngaây trong nùm àêìu, Na-pö-lï-öng àaä gùåp möåt àiïìu khöng may: vaâo hoåc úã trûúâng voä bõ tûâ cuöëi thaáng 10 nùm 1784 thò àïën thaáng 2 nùm 1785, böë Na-pö-lï-öng chïët vò bïånh ung thû daå daây cuäng nhû sau naây chñnh Na-pö-lï-öng àaä bõ. Hêìu nhû gia àònh http://ebooks. vdcmedia. com
NAPOLEON BONAPARTE (quyïín 1) 5 khöng coân caách söëng. Khöng thïí tröng mong àûúåc mêëy vaâo ngûúâi anh caã Giö-deáp, möåt ngûúâi bêët lûåc vaâ lûúâi biïëng, cêåu hoåc sinh sô quan 16 tuöíi phaãi àûáng ra chùm soác meå vaâ caác em trai, em gaái cuãa mònh. Sau möåt nùm hoåc úã trûúâng voä bõ Pa-ri, ngaây 30 thaáng 10 nùm 1785, Na-pö-lï-öng nhêåp nguä, mang cêëp hiïåu thiïëu uyá vaâ nhêån cöng taác úã möåt trung àoaân àoáng úã Va-lùng-xú. ÚÃ Va-lùng-xú, viïn sô quan treã tuöíi êëy söëng möåt cuöåc söëng khoá khùn. Haâng thaáng, Na-pö-lï-öng gûãi vïì cho meå gêìn hïët söë lûúng chó giûä laåi àuã àïí traã tiïìn nhûäng bûäa ùn àaåm baåc cuãa mònh vaâ khöng vui chúi giaãi trñ gò. Trong ngöi nhaâ Na-pö-lï-öng thuï àûúåc möåt cùn buöìng, coá möåt cûãa haâng nhoã baán saách cuä. Na-pö-lï-öng àaä daânh têët caã thúâi gian röîi raäi cuãa mònh vaâo viïåc àoåc saách do ngûúâi chuã hiïåu cho mûúån. Na-pö-lï-öng khöng thñch giao du, vaã laåi Na- pö-lï-öng ùn mùåc quaá töìi taân àïën nöîi khöng muöën vaâ cuäng khöng thïí coá möåt cuöåc söëng xaä giao töëi thiïíu. Na-pö-lï-öng say mï àoåc saách chûa tûâng thêëy, khi àoåc öng ghi cheáp vaâ viïët nhûäng yá kiïën phên tñch cuãa mònh daây àùåc caã söí tay. Trûúác hïët, Na-pö-lï-öng thñch àoåc caác taác phêím lõch sûã quên sûå, saách toaán hoåc, àõa lyá vaâ caác saách taã cuöåc du lõch. Na-pö-lï-öng cuäng àoåc caã saách triïët hoåc. Chñnh vaâo thúâi kyâ naây Na-pö-lï-öng bùæt àêìu nghiïn cûáu nhûäng taác giaã cöí àiïín cuãa Thïë kyã aánh saáng: Von-te 3, Ruát-xö , Àa-lùm-be, Ma-bú-li vaâ Ray-nan. Thêåt khoá maâ xaác àõnh àûúåc vaâo thúâi kyâ naâo thò xuêët hiïån úã Na-pö-lï-öng nhûäng dêëu hiïåu àêìu tiïn cuãa loâng cùm gheát àöëi vúái nhûäng nhaâ tû tûúãng cuãa cuöåc caách maång tû saãn vaâ thûá triïët hoåc rêët àùåc biïåt cuãa Na-pö-lï-öng. Duâ sao, luác naây, ngûúâi trung uyá phoá 16 tuöíi vêîn hoåc nhiïìu hún laâ phï phaán. Vaâ àêy nûäa cuäng laâ möåt àiïím cú baãn cuãa tinh thêìn Na-pö-lï-öng: thúâi thanh niïn, khi àoåc saách cuäng nhû khi tiïëp xuác vúái ngûúâi múái quen biïët, Na-pö-lï-öng àïìu khao khaát vaâ noáng loâng muöën àûúåc hêëp thuå nhanh choáng vaâ àêìy àuã nhûäng àiïìu maâ mònh chûa biïët túái, nhûäng àiïìu coá thïí goáp phêìn böìi dûúäng tinh thêìn cho baãn thên mònh. Na-pö-lï-öng cuäng àoåc caác taác phêím vùn hoåc bùçng vùn xuöi, vùn vêìn; say mï cuöën tiïíu thuyïët Veác-te vaâ möåt vaâi taác phêím khaác http://ebooks. vdcmedia. com
E. Tac Le 6 cuãa Gúát: àoåc caã taác phêím cuãa Ra-xin, Cooác-nêy, Mö-li-e , caác baâi thú lûâng danh möåt thúâi bõ gaán laâ cuãa öët-xi-ùng, möåt thi sô haát rong ngûúâi ï-cöët thúâi trung cöí (thûåc tïë chó laâ möåt sûå lûâa nghõch trong vùn hoåc). Àoåc nhûäng loaåi saách êëy xong, Na-pö-lï-öng laåi lao vaâo saách toaán hoåc vaâ caác taác phêím coá liïn quan àïën caác vêën àïì quên sûå, àùåc biïåt laâ phaáo binh. Thaáng 9 nùm 1786, Na-pö-lï-öng xin pheáp nghó daâi haån vïì quï úã A-giùæc-xi-ö àïí thu xïëp sûå sinh söëng cuãa gia àònh. Khi chïët, böë Na-pö-lï-öng coá àïí laåi möåt ñt taâi saãn vaâ möåt söë cöng viïåc khaá rùæc röëi. Na-pö-lï-öng àaä giaãi quyïët nhûäng cöng viïåc àoá möåt caách tñch cûåc vaâ coá kïët quaã. Na-pö-lï-öng àûúåc pheáp nghó thïm àïën giûäa nùm 1788, khöng àûúåc hûúãng lûúng nhûng kïët quaã hoaåt àöång cuãa Na-pö-lï-öng àïí öín àõnh cöng viïåc gia àònh àaä buâ àùæp laåi. Trúã vïì Phaáp vaâo thaáng 6 nùm 1788, Na-pö-lï-öng ài theo trung àoaân lïn àoáng úã ÖËc-xon vaâ, lêìn naây, Na-pö-lï-öng úã trong traåi, khöng úã nhaâ riïng nûäa. Na-pö-lï-öng vêîn mï maãi àoåc têët caã caác loaåi saách àaä coá trong tay vaâ àùåc biïåt laâ caác taác phêím baân vïì nhûäng vêën àïì quên sûå àaä laâm say mï caác chuyïn gia úã thïë kyã thûá XVIII. Möåt lêìn, bõ phaåt khöng àûúåc ài laåi, Na-pö-lï-öng àaä tòm àûúåc úã núi nhöët mònh möåt cuöën saách cuä noái vïì phaáp luêåt àúâi cöí La Maä, viïët theo lïånh cuãa Hoaâng àïë Giu-xti-niïng. Na-pö-lï-öng khöng nhûäng àaä àoåc hïët cuöën àoá, maâ gêìn 15 nùm sau, trong khi biïn soaån böå dên luêåt, Na-pö-lï-öng coân àoåc thuöåc loâng caã böå tuyïín têåp phaáp luêåt La Maä. Viïåc naây àaä laâm cho caác nhaâ luêåt hoåc löîi laåc nhêët úã Phaáp ngaåc nhiïn. Na-pö-lï-öng quaã coá möåt trñ nhúá phi thûúâng. Khaã nùng laâm viïåc bùçng trñ oác möåt caách cùng thùèng cuäng nhû khaã nùng têåp trung cao àöå vaâ lêu daâi sûác suy nghô cuãa Na-pö-lï- öng àaä thêëy löå roä tûâ thúâi kyâ naây. Sau naây, nhiïìu lêìn Na-pö-lï-öng noái rùçng: nïëu ngûúâi ta thêëy töi luön luön sùén saâng àöëi phoá vúái moåi tònh huöëng thò àiïìu àoá coá thïí giaãi thñch nhû thïë naây: trûúác khi laâm bêët cûá viïåc gò, töi àaä suy nghô kyä trûúác khaá lêu vaâ dûå kiïën hïët nhûäng gò coá thïí xaãy ra. Chùèng phaãi laâ àaä coá möåt võ thêìn thaánh naâo thònh lònh hiïån ra àïí gaâ cho Na-pö-lï-öng nhûäng tònh huöëng dûúâng nhû bêët ngúâ àöëi vúái nhûäng ngûúâi khaác, Na-pö-lï-öng noái thïm rùçng http://ebooks. vdcmedia. com
NAPOLEON BONAPARTE (quyïín 1) 7 "... Luác naâo töi cuäng laâm viïåc, laâm viïåc trong khi ùn, úã raåp haát, ban àïm...". Khi noái àïën thiïn taâi cuãa mònh thò lúâi leä cuãa Na-pö-lï-öng thûúâng àûúåm veã chêm biïëm hoùåc giïîu cúåt vaâ röìi bao giúâ Na-pö-lï- öng cuäng nhêën maånh vaâ rêët nghiïm tuác àïën tinh thêìn laâm viïåc cuãa mònh. Na-pö-lï-öng lêëy laâm tûå haâo vïì khaã nùng laâm viïåc vö têån cuãa mònh hún bêët cûá nùng khiïëu naâo khaác maâ taåo hoaá àaä ban cho möåt caách vö cuâng röång lûúång. ÚÃ ÖËc-xon, Na-pö-lï-öng viïët möåt cuöën saách nhoã noái vïì thuêåt bùæn (vïì caách phoáng àaån). Binh chuãng phaáo binh thêåt sûå trúã thaânh súã trûúâng cuãa Na-pö-lï-öng. Trong taâi liïåu cuãa Na-pö-lï-öng úã thúâi kyâ naây, ngûúâi ta coân tòm thêëy möåt vaâi baãn thaão taác phêím vùn hoåc, nhûäng cöng trònh nghiïn cûáu coá tñnh chêët triïët hoåc vaâ chñnh trõ, v.v. Tû tûúãng cuãa Na-pö-lï-öng thûúâng thêëy àûúåm ñt nhiïìu maâu sùæc cuãa chuã nghôa tûå do vaâ àöi khi coân lùæp laåi y nguyïn möåt söë tû tûúãng cuãa Ruát-xö, mùåc dêìu, noái chung, ngûúâi ta khöng thïí naâo coi Na-pö-lï-öng nhû möåt tñn àöì cuãa taác phêím Khïë ûúác xaä höåi. Trong nhûäng nùm naây, coá möåt àiïím nöíi bêåt: yá chñ vaâ lyá trñ cuãa Na-pö-lï-öng àaä hoaân toaân khöëng chïë àûúåc nhûäng ham mï vïì duåc voång. Na-pö-lï-öng khöng bao giúâ ùn thñch khêíu, thûúâng xa laánh chöî àöng ngûúâi, xa laánh giúái phuå nûä, khûúác tûâ moåi cuöåc vui chúi giaãi trñ, laâm viïåc khöng mïåt moãi, daânh têët caã thúâi giúâ nhaân röîi vaâo viïåc àoåc saách. Liïåu Na-pö-lï-öng coá cam chõu maäi maäi vúái söë phêån cuãa mònh, söë phêån cuãa möåt viïn sô quan ngheâo tónh nhoã, xuêët thên trong gia àònh quyá töåc ngheâo ngûúâi Cooác, luön luön bõ luä baån beâ quyïìn quyá vaâ boån cêëp trïn quyïìn quyá nhòn bùçng con mùæt khinh bó khöng? Trûúác khi Na-pö-lï-öng coá thúâi gian àïí tòm àûúåc cêu traã lúâi roä raâng cho cêu hoãi êëy vaâ cuäng chûa coá caã thúâi gian àïí xêy dûång kïë hoaåch cuå thïí cho tûúng lai thò caái sên khêëu maâ Na-pö-lï-öng àang chuêín bõ vai troâ àïí bûúác lïn hoaåt àöång àaä bùæt àêìu lung lay, röìi cuöëi cuâng tan vúä vaâ suåp àöí: Caách maång Phaáp buâng nöí. Biïët bao nhiïu nhaâ cheáp tiïíu sûã vaâ viïët tiïíu sûã cuãa Na-pö-lï- öng coá khuynh hûúáng gaán cho nhên vêåt cuãa hoå coá àûác khön ngoan http://ebooks. vdcmedia. com
E. Tac Le 8 siïu phaâm, coá bêím nùng tiïn àoaán viïåc àúâi, coá loâng tin vaâo thiïn chûác cuãa mònh, muöën tòm xem trong viïn trung uyá phaáo binh múái 20 tuöíi àoáng úã ÖËc-xon naây coá tiïn caãm gò vïì nhûäng lúåi ñch maâ cuöåc caách maång nöí ra nùm 1789 ùæt phaãi àem laåi cho chaâng ta. Thûåc tïë, moåi viïåc àaä xaãy ra möåt caách giaãn àún vaâ tûå nhiïn hún nhiïìu. Do võ trñ xaä höåi cuãa mònh, Na-pö-lï-öng chó coá lúåi trong cuöåc chiïën thùæng cuãa giai cêëp tû saãn àöëi vúái chïë àöå phong kiïën chuyïn chïë. ÚÃ Cooác, ngay caã dûúái thúâi thöëng trõ cuãa Giïn, boån quyá töåc (àùåc biïåt laâ têìng lúáp quyá töåc àõa chuã nhoã) khöng bao giúâ àûúåc hûúãng nhûäng àùåc quyïìn, àùåc lúåi maâ boån quyá töåc Phaáp rêët quyá troång. Dêîu sao chaâng quyá töåc nhoã naây, göëc gaác úã möåt hoân àaão YÁ keám vùn minh, vûâa múái bõ ngûúâi Phaáp xêm chiïëm, cuäng khöng thïí mong coá àûúåc bûúác àûúâng cöng danh raång rúä vaâ nhanh choáng úã trong quên àöåi. Trong cuöåc caách maång 1789, nïëu coá caái gò coá thïí caám döî àûúåc chaâng ta, thò chñnh laâ tûâ nay trúã ài chó riïng coá nhûäng khaã nùng cuãa caá nhên laâ coá thïí giuáp cho con ngûúâi leo lïn nhûäng bêåc thang xaä höåi. Àïí nhaãy vaâo cuöåc, viïn trung uyá phaáo binh Bö- na-paác khöng cêìn gò khaác nûäa. Nhûäng suy tñnh thûåc tiïîn àaä thu huát têm trñ Na-pö-lï-öng. Lúåi ñch to lúán nhêët maâ Na-pö-lï-öng coá thïí thu àûúåc úã caách maång laâ caái gò? Vaâ úã àêu coá àiïìu kiïån töët nhêët? Coá hai cêu traã lúâi: möåt laâ úã Cooác, hai laâ úã Phaáp. Luác naây, khöng nïn àaánh giaá quaá cao phaåm vi vaâ mûác àöå yïu àaão Cooác cuãa Na-pö-lï-öng. Vaâo nùm 1789, chaâng trung uyá Bö-na-paác chùèng coân nhúá túái chuá soái con 10 tuöíi àaä tûâng àaánh nhau rêët hùng úã trong sên trûúâng Briïn, möîi khi baån beâ chïë giïîu goång Cooác cuãa mònh. Bêy giúâ chaâng ta àaä biïët thïë naâo laâ nûúác Phaáp vaâ thïë naâo laâ àaão Cooác, àaä coá thïí so saánh àûúåc hai nûúác naây vïì mùåt diïån tñch, vaâ têët nhiïn àaä nhêån ra àûúåc hai nûúác naây khöng giöëng nhau àïën mûác àöå naâo. Nhûng vêën àïì àùåt ra ngay caã vaâo nùm 1789, Na-pö-lï- öng cuäng khöng thïí hy voång chiïëm àûúåc úã nûúác Phaáp caái àõa võ maâ öng coá thïí coá àûúåc úã Cooác, nhêët laâ nay caách maång àaä bùæt àêìu buâng nöí, mùåc dêìu úã Cooác, Na-pö-lï-öng coá rêët ñt àiïìu kiïån thuêån lúåi. Hai thaáng rûúäi sau khi nguåc Ba-xtil bõ phaá, Na-pö-lï-öng xin pheáp nghó vaâ trúã vïì Cooác. http://ebooks. vdcmedia. com
NAPOLEON BONAPARTE (quyïín 1) 9 Trong söë rêët nhiïìu taác phêím àõnh viïët, àuáng vaâo nùm 1789, Na-pö-lï-öng àaä viïët xong möåt baãn tiïíu luêån noái vïì lõch sûã àaão Cooác vaâ trao baãn àoá cho Ray-nan àïí xin yá kiïën, vaâ Na-pö-lï-öng rêët lêëy laâm thñch thuá vïì lúâi àaánh giaá têng böëc cuãa nhaâ vùn àang nöíi tiïëng êëy. Chuã àïì êëy àuã àïí chûáng minh rùçng Na-pö-lï-öng rêët quan têm àïën hoân àaão quï hûúng cuãa mònh, ngay caã khi Na-pö-lï-öng coân chûa coá khaã nùng àïí chuyïn têm hoaåt àöång chñnh trõ úã àoá. Vïì túái nhaâ meå, Na-pö-lï-öng lêåp tûác tuyïn böë taán thaânh Pao-li (Pao-li àaä trúã vïì sau möåt thúâi gian daâi bõ àaây) nhûng Pao-li àaä tiïëp viïn trung uyá treã tuöíi rêët laånh nhaåt, vaâ, chùèng bao lêu, quaã nhiïn laâ möîi ngûúâi ài möåt con àûúâng khaác. Pao-li mú tûúãng àïën viïåc giaãi phoáng hoaân toaân àaão Cooác khoãi aách àö höå cuãa ngûúâi Phaáp, coân Bö- na-paác thò cho rùçng cuöåc caách maång múã ra nhûäng con àûúâng múái cho sûå tiïën böå cuãa àaão Cooác vaâ coá thïí - àiïìu naây múái chñnh - cho sûå nghiïåp cuãa baãn thên. Sau mêëy thaáng úã nhaâ khöng àaåt àûúåc kïët quaã gò, Na-pö-lï- öng trúã laåi àún võ, mang theo àûáa em trai laâ Lu-i àïí giaãm búát möåt phêìn chi tiïu cho meå. Hai anh em úã Va-lùng-xú, núi trung àoaân cuãa Na-pö-lï-öng trúã laåi àoáng quên. Tûâ nay trúã ài, trung uyá Bö-na- paác phaãi söëng vúái em vaâ nuöi nêëng cho em ùn hoåc bùçng àöìng lûúng quaá ñt oãi cuãa mònh. Coá bûäa ùn trûa chó coá möîi möåt miïëng baánh. Na- pö-lï-öng tiïëp tuåc phuåc vuå quên àöåi möåt caách hùng haái vaâ say mï àoåc nhûäng taác phêím vïì lõch sûã quên sûå. Thaáng 9 nùm 1791, ngûúâi ta laåi thêëy Na-pö-lï-öng úã Cooác, do Na-pö-lï-öng àaä tòm caách àïí àûúåc thuyïn chuyïín vïì. Lêìn naây, Na- pö-lï-öng vônh viïîn cùæt àûát quan hïå vúái Pao-li àaä cöng khai hoaåt àöång taách àaão Cooác ra khoãi nûúác Phaáp, àiïìu maâ Na-pö-lï-öng khöng muöën chuát naâo. Thaáng 4 nùm 1791, khi xaãy ra cuöåc xung àöåt giûäa boån giaáo sô phaãn caách maång, uãng höå triïåt àïí chuã trûúng taách àaão Cooác cuãa Pao-li vúái nhûäng àaåi diïån cuãa chñnh quyïìn caách maång, Bö-na-pac àaä ra lïånh bùæn caã vaâo nhûäng àaám àöng baåo àöång xöng vaâo àaánh quên àöåi àùåt dûúái quyïìn chó huy cuãa mònh. Cuöëi cuâng, bõ chñnh quyïìn cöång hoaâ tònh nghi vò êm mûu àaánh chiïëm möåt phaáo àaâi (khöng coá lïånh cêëp trïn), Na-pö-lï-öng laåi sang Phaáp vaâ lêåp tûác phaãi àïën trònh diïån trûúác Böå Chiïën tranh úã Pa-ri àïí xaác http://ebooks. vdcmedia. com
E. Tac Le 10 minh thaái àöå coá phêìn naâo múâ aám cuãa mònh úã Cooác. Àïën thuã àö nûúác Phaáp vaâo cuöëi thaáng 5 nùm 1792, Na-pö-lï-öng chûáng kiïën nhiïìu biïën cöë söi nöíi cuãa caách maång xaãy ra vaâo nùm àoá. Chuáng töi coá nhûäng bùçng cúá chñnh xaác cho pheáp xeát àoaán sûå phaãn ûáng cuãa viïn sô quan 23 tuöíi àoá trûúác hai biïën cöë troång àaåi xaãy ra: Cuöåc àaánh chiïëm cung àiïån Tuy-lú-ri cuãa quêìn chuáng nhên dên vaâo ngaây 20 thaáng 6 vaâ cuöåc lêåt àöí chïë àöå quên chuã ngaây 10 thaáng 8 nùm 1792. Tham gia nhûäng biïën cöë êëy bùçng caách àûáng ngoaâi voâng chûáng kiïën möåt caách bêët ngúâ nïn hai lêìn êëy laâ dõp àïí Bö-na-paác biïíu löå tû tûúãng cuãa mònh trong möåt nhoám baån thên. Vúái hoå, Bö-na-paác coá thïí tûå do böåc löå nhûäng yá nghô thêåt vaâ têët caã baãn chêët cuãa mònh. Vaâ nhûäng lúâi öng ta noái thêåt roä raâng, khöng chuát gò uáp múã: "Chuáng ta haäy ài theo boån vö laåi naây", Na-pö-lï-öng àaä noái nhû vêåy vúái Bu-riïn luác cuâng ài vúái nhau trong phöë, khi thêëy quêìn chuáng tiïën vïì phña cung àiïån nhaâ vua ngaây 20 thaáng 6. Khi thêëy vua Lu-i XVI, höët hoaãng trûúác cuöåc biïíu tònh àêìy uy thïë, phaãi ra chaâo quêìn chuáng úã bao lún, àêìu àöåi muä àoã Phri-giïng, Na- pö-lï-öng liïìn khinh bó núái: "Thùçng heân! Thïë maâ laåi àïí cho boån vö laåi naây vaâo àûúåc! Àaáng leä phaãi duâng phaáo queát ài àöå böën, nùm trùm thùçng laâ nhûäng thùçng khaác seä chaåy daâi!". Töi àaä giaãm nheå hònh dung tûâ maâ Na-pö-lï-öng duâng cho Lu-i XVI, vò tiïëng êëy khöng thïí naâo in lïn saách àûúåc. Ngaây 10 thaáng 8 (ngaây dên chuáng tiïën cöng vaâo cung àiïån Tuy-lú-ri, vaâ ngaây Lu-i XVI bõ lêåt àöí), Na- pö-lï-öng vêîn lang thang ngoaâi phöë vaâ laåi vêîn duâng hònh dung tûâ trïn àïí chó Lu-i XVI, àöìng thúâi goåi nhûäng ngûúâi nöíi lïn laâm caách maång laâ "luä dên àen ghï túãm nhêët". Àûúng nhiïn, Na-pö-lï-öng khöng thïí biïët àûúåc rùçng ngaây 10 thaáng 8 nùm 1792, trong khi öng ta àang àûáng giûäa àaám àöng chûáng kiïën cuöåc tiïën cöng vaâo cung àiïån Tuy-lú-ri vaâ töëng cöí Lu-i XVI ra khoãi ngai vaâng thò chñnh sûå viïåc êëy laåi laâ vò lúåi ñch cuãa baãn thên öng ta, Bö-na-paác; cuäng nhû quêìn chuáng àang àûáng vêy quanh öng ta hên hoan chaâo mûâng nïìn cöång hoaâ ra àúâi àêu coá thïí ngúâ àûúåc rùçng viïn sô quan treã tuöíi êëy, thên hònh beá nhoã, gêìy goâ, xoaâng xônh trong chiïëc aáo daå daâi súân raách, chòm biïën trong àaám àöng quêìn chuáng, laåi chñnh laâ ngûúâi sau naây seä boáp ngheåt nïìn http://ebooks. vdcmedia. com
NAPOLEON BONAPARTE (quyïín 1) 11 cöång hoaâ àoá àïí trúã thaânh hoaâng àïë àöåc taâi. Coá möåt àiïìu àaáng chuá yá laâ, ngay úã àêy, ta àaä thêëy baãn chêët Na-pö-lï-öng laâ thñch duâng suáng àaån, coi noá laâ phûúng tiïån thñch húåp nhêët àïí traã lúâi nhûäng cuöåc nöíi dêåy cuãa nhên dên. Na-pö-lï-öng coân quay laåi àaão Cooác lêìn nûäa vaâ àùåt chên lïn àêët naây vaâo àuáng luác Pao-li trúã thaânh ngûúâi quyïët têm taách àaão Cooác khoãi nûúác Phaáp vaâ àaä dêng mònh cho ngûúâi Anh. Traãi qua bao gian khöí vaâ nguy khöën, Na-pö-lï-öng múái àûa àûúåc meå vaâ gia àònh thoaát khoãi àaão Cooác, trûúác khi quên Anh túái chiïëm àaão. Viïåc xaãy ra höìi thaáng 6 nùm 1793. Vûâa tröën thoaát thò nhaâ cûãa cuãa Na- pö-lï-öng liïìn bõ àöìng àaãng cuãa Pao-li, nhûäng ngûúâi chuã trûúng chia cùæt, cûúáp phaá. Tiïëp àoá laâ nhûäng nùm thaáng àêìy cuâng cûåc. Caái gia àònh àöng ngûúâi àoá àaä hoaân toaân bõ phaá saãn vaâ viïn àaåi uyá treã tuöíi phaãi caáng àaáng nuöi caã meå lêîn baãy anh em (Na-pö-lï-öng múái àûúåc thùng àaåi uyá trûúác àoá ñt lêu). Luác àêìu, Na-pö-lï-öng àïí gia àònh söëng qua ngaây úã Tu-löng, sau chuyïín àïën Maác-xêy. Cuöåc söëng khoá khùn tuáng thiïëu cuãa hoå tröi ài thaáng naây qua thaáng khaác, khöng möåt tia hy voång, thò böîng àêu nïëp söëng quen thuöåc cuä kyä êëy bõ giaán àoaån möåt caách quaá bêët ngúâ. ÚÃ miïìn nam nûúác Phaáp àaä xaãy ra möåt cuöåc baåo àöång phaãn caách maång. Nùm 1792, boån baão hoaâng úã Tu-löng nöíi lïn àaánh àuöíi vaâ taân saát caác àaåi biïíu cuãa chñnh quyïìn caách maång vaâ cêìu cûáu haåm àöåi Anh àang tuêìn tiïîu úã phña têy Àõa Trung Haãi. Quên àöåi caách maång vêy thaânh Tu-löng úã trïn böå. Dûúái sûå chó huy cuãa Caác-tö, cuöåc vêy thaânh àaä tiïën haânh yïëu úát vaâ khöng thu àûúåc thùæng lúåi. Xa-li-xeát-ti, uyã viïn quên sûå, ngûúâi àaä trêën aáp cuöåc baåo àöång cuãa boån baão hoaâng úã miïìn nam, laâ ngûúâi Cooác, quen Bö-na-paác vaâ àaä cuâng Bö-na-paác chöëng laåi boån Pao-li. Bö-na-paác àïën thùm baån àöìng hûúng cuãa mònh úã doanh traåi trûúác thaânh Tu-löng vaâ chó veä cho Xa-li-xeát-ti caách duy nhêët àaánh chiïëm thaânh vaâ àuöíi haåm àöåi Anh. Xa-li-xeát-ti beân cûã viïn àaåi uyá treã tuöíi êëy laâm chó huy phoá lûåc lûúång phaáo binh haäm thaânh. http://ebooks. vdcmedia. com
E. Tac Le 12 Cuöåc tiïën cöng trong nhûäng ngaây àêìu thaáng 10 bõ thêët baåi, vò Àon-nï, ngûúâi chó huy àaánh thaânh höm àoá, àaä ra lïånh ruát lui vaâ luác quyïët àõnh chiïën trûúâng, traái vúái yá àõnh vaâ loâng mong muöën cuãa Bö-na-paác. Bö-na-paác tin chùæc rùçng nïëu khöng coá khuyïët àiïím têìm thûúâng êëy thò thùæng lúåi àaä vïì tay ngûúâi Phaáp. Baãn thên Bö- na-paác cuäng àaä bõ thûúng trong khi dêîn àêìu quên xung phong. Sau möåt thúâi gian daâi cûå tuyïåt vaâ nhiïìu phen lêìn lûäa cuãa nhûäng ngûúâi chó huy cêëp trïn - vò hoå khöng tin lùæm vaâo Na-pö-lï-öng, ngûúâi sô quan treã tuöíi vö danh vaâ àöåt nhiïn xuêët hiïån úã doanh traåi- ngûúâi chó huy múái laâ Àu-gö-mi-ï àaä cho pheáp Bö-na-paác thûåc hiïån kïë hoaåch. Sau khi àaä böë trñ phaáo theo yá àaä àõnh sùén tûâ lêu vaâ sau möåt trêån phaáo hoãa kinh khuãng, Bö-na-paác liïìu maång dêîn àêìu binh sô xung phong àaánh chiïëm àiïím cao E-ghi-eát àïí baão vïå cûãa biïín vaâ bùæt àêìu múã àúåt bùæn phaá haåm àöåi Anh. Sau hai ngaây phaáo kñch aác liïåt, ngaây 17 thaáng 12, 7.000 quên cöång hoaâ xung phong àaánh chiïëm caác phaáo àaâi, nhûng àaä bõ àaánh lui sau möåt trêån kõch chiïën. Nhûng Bö-na-paác àaä kõp thúâi àïën tiïëp ûáng cuâng vúái möåt àöåi quên dûå bõ vaâ nhúâ vêåy àaä quyïët àõnh thùæng lúåi. Ngaây höm sau, têët caã nhûäng keã àûúåc quên Anh thoaã thuêån cho ruát xuöëng taâu bùæt àêìu luä lûúåt chaåy tröën khoãi thaânh phöë. Thaânh Tu-löng àêìu haâng khöng àiïìu kiïån, quên àöåi cöång hoaâ tiïën vaâo thaânh phöë. Haåm àöåi Anh àaä ruát àûúåc ra khoãi. Sau trêån chiïën thùçng naây, tûúáng Àuy-tin baáo caáo vïì Böå chiïën tranh úã Pa-ri rùçng, öng ta khöng àuã chûä àïí noái hïët cöng traång cuãa Bö-na-paác. Öng ta noái vïì Bö-na-paác rùçng àoá laâ ngûúâi vûâa taâi gioãi vûâa thöng minh vaâ coân laâ ngûúâi coá thûâa nhûäng àùåc tñnh cêìn coá. Àuy-tin coân noái thïm rùçng nhûäng caái àoá chó múái mö taã àûúåc phêìn naâo ngûúâi sô quan hiïëm coá êëy. Àuy-tin nhiïåt liïåt tiïën cûã Bö-na-paác vúái böå trûúãng vaâ àïì nghõ troång duång Bö-na-paác vò lúåi ñch cuãa nïìn Cöång hoaâ. Trong haâng nguä quên àöåi úã Tu-löng, vai troâ quan troång c ?a Bö-na-paác trong viïåc böë trñ caác khêíu phaáo, taâi chó huy cuöåc vêy thaânh vaâ trêån phaáo hoaã cuäng nhû biïët tiïën cöng vaâo luác quyïët àõnh àaä àûúåc têët caã moåi ngûúâi cöng nhêån. Chiïën cöng êëy, trêån àaánh àêìu tiïn maâ Na-pö-lï-öng chó huy vaâ thu àûúåc thùæng lúåi, diïîn ra ngaây 17 thaáng 12 nùm 1793. Tûâ http://ebooks. vdcmedia. com
NAPOLEON BONAPARTE (quyïín 1) 13 ngaây àaánh chiïëm thaânh Tu-löng àïën ngaây 18 thaáng 6 nùm 1815, ngaây maâ hoaâng àïë thua trêån ruát khoãi chiïën trûúâng Oa-teác-lö àêìy xaác chïët, laâ möåt sûå nghiïåp lêu daâi vaâ àêîm maáu, keáo daâi trong suöët 22 nùm trúâi (coá nhûäng luác giaán àoaån). Vaâ sûå nghiïåp àoá àaä àûúåc nghiïn cûáu cêín thêån trong suöët thúâi kyâ chiïën tranh giaãi phoáng dên töåc úã chêu Êu, vaâ nhûäng baâi hoåc cuãa noá, cho àïën têån bêy giúâ, vêîn coân laâ àöëi tûúång cuãa möåt sûå nghiïn cûáu coá hïå thöëng. Trong suöët àúâi mònh, Na-pö-lï-öng àaä àaánh caã thaãy 60 trêån lúán, nhoã (nhiïìu hún caã töíng söë nhûäng trêån cuãa A-lïëch-xan Ma-xï- àoan, An-ni-ban, Xï-da vaâ Xu-vö-röëp cöång laåi) vaâ söë quên àaä tham gia vaâo caác trêån àaánh àoá coân àöng gêëp böåi so vúái söë quên trong caác cuöåc chiïën tranh cuãa caác võ tiïìn böëi vïì nghïå thuêåt quên sûå cuãa Na- pö-lï-öng. So vúái con söë nhûäng trêån àaánh khöíng löì àaä quyïët àõnh sûå nghiïåp cuãa Na-pö-lï-öng thò chiïën thùæng Tu-löng thêåt quaá têìm thûúâng, song mùåc dêìu thïë, chiïën thùæng Tu-löng vêîn maäi maäi chiïëm möåt võ trñ àùåc biïåt trong thiïn anh huâng ca Na-pö-lï-öng. Noá àaä laâm cho moåi ngûúâi lêìn àêìu tiïn chuá yá túái Na-pö-lï-öng. uãy ban cûáu quöëc rêët mûåc haâi loâng vïì viïåc àaä thanh toaán àûúåc boån phaãn böåi Tu-löng vaâ àaä töëng cöí àûúåc ngûúâi Anh ra khoãi búâ biïín. Chiïìu hûúáng cuãa tònh hònh baáo trûúác triïín voång thanh toaán nhanh choáng àûúåc hoaåt àöång phaãn caách maång cuãa boån baão hoaâng úã khùæp miïìn nam nûúác Phaáp. Xûa nay Tu-löng vêîn àûúåc coi nhû möåt phaáo àaâi kiïn cöë bêët khaã xêm phaåm, àïën nöîi khi Tu-löng thêët thuã röìi maâ nhiïìu keã vêîn khöng tin vaâ cuäng khöng tin rùçng möåt gaä vö danh tïn laâ Bö-na-paác laåi àaä coá thïí àaánh chiïëm àûúåc thaânh. May mùæn cho Na-pö-lï-öng laâ trong haâng nguä nhûäng ngûúâi vêy thaânh coá möåt ngûúâi coân nhiïìu thïë lûåc hún Xa-li-xeát-ti, àoá laâ Ö-guy-xtanh Rö-be-xpi-e, em trai cuãa Mùæc-xi-mi-liïng, cuäng dûå trêån àaánh thaânh vaâ àaä tûúâng thuêåt trong möåt baãn baáo caáo gûãi vïì Pa-ri. Kïët quaã laâ lêåp tûác Na-pö-lï-öng Bö-na-paác àûúåc phong chûác thiïëu tûúáng, quyïët àõnh kyá ngaây 14 thaáng 1 nùm 1794. Luác àoá Na-pö-lï-öng 24 tuöíi. Bûúác ài àêìu tiïn àaä thaânh àaåt. http://ebooks. vdcmedia. com
E. Tac Le 14 Viïåc Na-pö-lï-öng haå thaânh Tu-löng xaãy ra vaâo thúâi kyâ maâ phaái "Nuái" àang thöëng trõ hoaân toaân Höåi nghõ Quöëc ûúác, vaâo luác maâ phaái Gia-cö-banh àang coá aãnh hûúãng rêët lúán úã thuã àö vaâ caác tónh, vaâo luác maâ nïìn chuyïn chñnh vö àõch cuãa caách maång, trong cuöåc àêëu tranh quyïët liïåt cuãa mònh, àaä chiïën thùæng àûúåc thuâ trong giùåc ngoaâi vaâ àaä àêåp tan àûúåc nhûäng cuöåc phiïën loaån cuãa boån baão hoaâng, boån Gi-röng-àanh vaâ boån thêìy tu ngoan cöë. Trong cuöåc nöåi chiïën aác liïåt naây, Na-pö-lï-öng Bö-na-paác khöng thïí khöng thêëy cêìn phaãi choån möåt con àûúâng giûäa nïìn cöång hoaâ vaâ nïìn quên chuã: nïìn cöång hoaâ seä coá thïí cho öng ta têët caã vaâ nïìn quên chuã ùæt seä tûúác têët caã vaâ seä khöng tha thûá cho öng ta viïåc chiïëm thaânh Tu-löng, cuäng nhû viïåc öng ta vûâa múái cho xuêët baãn cuöën saách Bûäa ùn töëi úã Pö-ke, trong àoá Na-pö-lï-öng àaä vaåch roä cho caác thaânh phöë nöíi loaån úã miïìn nam hiïíu rùçng tònh thïë cuãa hoå thêåt laâ tuyïåt voång. Muâa xuên vaâ àêìu muâa haå, caác uyã viïn Höåi nghõ Quöëc ûúác úã miïìn nam (àùåc biïåt coá Rö-be-xpi-e em, chõu aãnh hûúãng trûåc tiïëp cuãa Bö-na-paác) chuêín bõ xêm chiïëm xûá Pi-ï-möng vaâ miïìn bùæc nûúác Ý, àïí tûâ àoá àe doaå nûúác AÁo. uãy ban cûáu quöëc lûúäng lûå, Caác-nö luác àoá phaãn àöëi kïë hoaåch êëy. Bö-na-paác tin rùçng duâng Ö-guy-xtanh Rö-be-xpi-e laâm trung gian thò coá thïí thûåc hiïån àûúåc ûúác mú cuãa mònh: àûúåc tham gia viïåc chinh phuåc nûúác Ý . Chñnh phuã Phaáp luác naây chûa laâm quen vúái tû tûúãng cho rùçng muöën chöëng laåi sûå can thiïåp cuãa chêu Êu phaãn caách maång thò khöng phaãi laâ phoâng ngûå, maâ phaãi trûåc tiïëp tiïën cöng vaâo chêu Êu vaâ àiïìu àoá xem chûâng quaá taáo baåo. Do àoá, nùm 1794, Na-pö-lï-öng khöng thûåc hiïån àûúåc kïë hoaåch cuãa mònh. Möåt biïën cöë chñnh trõ xaãy ra bêët ngúâ àöëi vúái Na-pö-lï-öng, àaä àaão löån caã tònh thïë. Àïí àûúåc àñch thên trònh baây kïë hoaåch tiïën cöng nûúác YÁ trûúác anh mònh vaâ trûúác uãy ban Cûáu quöëc, Rö-be-xpi-e em ài Pa-ri. Luác àoá àaä vaâo àêìu muâa heâ, cêìn phaãi giaãi quyïët vêën àïì. Sau khi ài Giïn àïí hoaân thaânh möåt nhiïåm vuå mêåt coá liïn quan àïën cuöåc viïîn chinh noái trïn, Bö-na-paác vïì Ni-xú. Chúåt möåt tin bêët ngúâ tûâ Pa-ri bay túái, bêët ngúâ khöng nhûäng àöëi vúái tónh Ni-xú xa xöi úã miïìn nam maâ coân ngay caã àöëi vúái chñnh Pa-ri nûäa: tin hïët sûác laå luâng àoá laâ ngaây 9 Thaáng Noáng, ngay giûäa buöíi hoåp cuãa Höåi nghõ Quöëc ûúác, Mùæc-xi- http://ebooks. vdcmedia. com
NAPOLEON BONAPARTE (quyïín 1) 15 mi-liïng, Xanh Giuyát, Cu-töng, vaâ sau naây caã àöìng àaãng cuãa hoå, àïìu bõ bùæt giûä. Ngaây höm sau, têët caã nhûäng ngûúâi êëy àïìu bõ àûa lïn maáy cheám, khöng cêìn xeát xûã gò vò chñnh phuã àaä tuyïn böë möåt caách vö àiïìu kiïån rùçng hoå bõ àùåt ra ngoaâi voâng phaáp luêåt. Lêåp tûác ngûúâi ta tiïën haânh luâng bùæt trong khùæp nûúác Phaáp nhûäng ai coá hoùåc coi nhû coá liïn hïå mêåt thiïët nhêët vúái nhûäng nhaâ laänh àaåo chñnh cuãa chïë àöå àaä bõ àaánh àöí. Sau khi Ö-guy-xtanh Rö-be-xpi-e bõ haânh hònh, tûúáng Bö-na-paác liïìn úã vaâo tònh traång bõ àe doaå. Khöng àêìy hai tuêìn lïî, sau ngaây 9 Thaáng Noáng (27 thaáng 7), Na- pö-lï-öng bõ bùæt (10 thaáng 8 nùm 1794) vaâ bõ aáp giaãi vïì thaânh Ùng- tñp. Sau 14 ngaây bõ giam giûä, Bö-na-paác àûúåc tha: luåc soaát caác giêëy túâ cuãa Bö-na-paác, ngûúâi ta àaä khöng tòm thêëy möåt bùçng cúá gò àïí truy töë Bö-na-paác. Trong suöët thúâi gian khuãng böë cuãa boån àaão chñnh, ngûúâi ta thêëy rêët nhiïìu ngûúâi coá quan hïå ñt nhiïìu vúái Rö-be-xpi-e hoùåc nhûäng ngûúâi thuöåc phaái Rö-be-xpi-e bõ saát haåi; coân Bö-na-paác thò coá thïí tûå lêëy laâm vui sûúáng rùçng mònh àaä thoaát khoãi lûúäi maáy cheám. Chó biïët rùçng vûâa bûúác ra khoãi nhaâ giam, Bö-na-paác àaä lêåp tûác nhêån thêëy rùçng thúâi thïë àaä thay àöíi vaâ sûå nghiïåp cuãa mònh vûâa múái bùæt àêìu thuêån lúåi nhûúâng êëy maâ nay àaä dûâng laåi. Nhûäng keã múái lïn coân tònh nghi Bö-na-paác, vaã laåi, hoå cuäng chûa biïët roä Bö-na-paác lùæm. Cuöåc vêy haäm thaânh Tu-löng chûa àem laåi cho Bö- na-paác möåt tiïëng tùm lúán vïì mùåt quên sûå. "Bö-na-paác aâ? Bö-na-paác laâ ai nhó? Àaä laâm viïåc úã àêu? Khöng ai biïët hùæn caã?" Àoá laâ lúâi phaãn ûáng cuãa böë viïn trung uyá treã tuöíi Giuy-nö, khi Giuy-nö baáo cho böë biïët tûúáng Bö-na-paác muöën choån mònh laâm sô quan phuå taá. Chiïën cöng Tu-löng àaä bõ quïn mêët röìi, hoùåc dêîu sao thò noá cuäng khöng coân àûúåc àaánh giaá cao nhû luác àêìu nûäa. Möåt chuyïån khöng vui khaác laåi xaãy ra. Àöåt nhiïn uãy ban Cûáu quöëc Thaáng Noáng chó thõ cho Bö-na-paác phaãi àïën Vùng-àï deåp boån phiïën loaån vaâ khi àïën Pa-ri, tûúáng Bö-na-paác àûúåc biïët ngûúâi ta giao cho chó huy möåt lûä àoaân böå binh trong khi Bö-na-paác chuyïn vïì phaáo binh vaâ khöng muöën phuåc vuå úã böå binh. Sau möåt höìi tranh luêån gay gùæt vúái Ö-bri, möåt uyã viïn cuãa uyã ban, Na-pö-lï-öng xin tûâ chûác. http://ebooks. vdcmedia. com
E. Tac Le 16 Na-pö-lï-öng laåi lêm vaâo thúâi kyâ tuáng thiïëu múái. Viïn tûúáng 25 tuöíi naây, vïì vûúân vaâ bêët bònh vúái cêëp trïn, khöng möåt nguöìn söëng, àaä buöìn baä söëng úã Pa-ri qua muâa àöng gay go nùm 1794- 1795 vaâ sang xuên laåi coân tuáng àoái gay go hún nûäa. Dûúâng nhû moåi ngûúâi àaä quïn Na-pö-lï-öng. Cuöëi cuâng, thaáng 8 nùm 1795, Na-pö-lï-öng àûúåc böí nhiïåm laâm thiïëu tûúáng phaáo binh úã phoâng Àöì baãn cuãa uyã ban Cûáu quöëc. Phoâng Àöì baãn naây laâ neát àiïín hònh àöåc àaáo àêìu tiïn cuãa Böå Töíng tham mûu do Caác-nö, trïn thûåc tïë laâ ngûúâi töíng chó huy caác lûåc lûúång vuä trang cöång hoaâ, xêy dûång. ÚÃ àêëy, Na-pö-lï-öng vêîn say mï àoåc saách vaâ tûå hoåc, ài thùm vûúân cêy nöíi tiïëng úã Pa-ri, thùm Nhaâ Thiïn vùn vaâ àaä chùm chó theo hoåc lúáp thiïn vùn cuãa La-lùng-àú. Lûúng böíng cuãa Na-pö-lï-öng ñt oãi, thónh thoaãng khi naâo muöën ùn saáng, Na-pö-lï-öng chó coân coá caách laâ àïën thùm gia àònh Peác-nö, vò gia àònh naây rêët quyá mïën Na-pö-lï-öng. Nhûng, suöët trong thúâi gian cú cûåc àoá, khöng bao giúâ Na-pö-lï-öng höëi hêån vïì viïåc àaä xin tûâ chûác, cuäng khöng hïì nghô àïën viïåc quay trúã laåi phuåc vuå böå binh, coá leä vò muöën àaåt àûúåc viïåc àoá thò chó coân caách cêìu xin quyå luyå. Nhûng dõp may laåi àïën vúái Na-pö-lï-öng: chñnh thïí cöång hoaâ laåi cêìn àïën Na-pö-lï-öng àïí chöëng laåi cuäng vúái nhûäng keã thuâ nhû höìi úã Tu-löng. Nùm 1795 laâ möåt trong nhûäng bûúác ngoùåt cuãa lõch sûã caách maång Phaáp. Cuöåc caách maång tû saãn, àaä lêåt àöí chïë àöå phong kiïën vaâ chuyïn chïë, sau biïën cöë ngaây 9 Thaáng Noáng àaä tûå laâm mêët vuä khñ sùæc beán nhêët cuãa mònh laâ nïìn chuyïn chñnh Gia-cö-banh, vaâ khi àaä nùæm àûúåc chñnh quyïìn, khi àaä ài vaâo con àûúâng phaãn àöång, giai cêëp tû saãn lûúäng lûå, ài tòm nhûäng phûúng saách vaâ nhûäng hònh thûác múái thñch húåp vúái sûå giûä vûäng nïìn thöëng trõ cuãa noá. Suöët muâa àöng nùm 1794-1795 vaâ muâa xuên nùm 1795, sûác phaãn àöång cuãa giai cêëp tû saãn àaä maånh meä vaâ taáo túån gêëp böåi höìi cuöëi muâa haå cuâng nùm àoá, tûác laâ ngay khi vûâa thuã tiïu nïìn chuyïn chñnh Gia- cö-banh; vaâ àïën muâa xuên nùm 1795 thò caánh hûäu trong Höåi nghõ Quöëc ûúác laåi coân noái nùng vaâ haânh àöång tûå do, trùæng trúån gêëp böåi höìi muâa thu nùm 1794. Àöìng thúâi, trong caái nùm àoái keám kinh khuãng êëy, àaä diïîn ra hai caãnh hïët sûác traái ngûúåc: úã caác vuâng ngoaåi http://ebooks. vdcmedia. com
NAPOLEON BONAPARTE (quyïín 1) 17 ö, thúå thuyïìn chïët àoái, caác baâ meå phaãi tûå kïët liïîu cuöåc àúâi mònh sau khi àaä dòm xuöëng nûúác hoùåc àêm chïët têët caã àaân con cuãa hoå, coân úã trong nhûäng "khu vûåc trung têm" laâ caãnh söëng àêìy hoan laåc cuãa giai cêëp tû saãn: möåt bêìy nhung nhuác nhûäng tïn taâi chuã, nhûäng tïn àêìu cú, nhûäng tïn buön chûáng khoaán, nhûäng tïn ùn cùæp cuãa cöng, lúán beá àuã haång - ngoác àêìu vïnh vang àùæc thùæng sau khi Rö- be-xpi-e bõ chïët - miïåt maâi trong àúâi söëng xa hoa, dêm dêåt. Hai cuöåc baåo àöång cuãa thúå thuyïìn nöí ra tûâ caác vuâng ngoaåi ö vaâ cöng khai chöëng laåi Höåi nghõ Quöëc ûúác Thaáng Noáng, nhiïìu cuöåc biïíu tònh vuä trang thõ uy, vaâ hai lêìn chuyïín thaânh tiïën cöng trûåc tiïëp vaâo Höåi nghõ Quöëc ûúác ngaây 12 Thaáng Naãy mêìm (1 thaáng 4) vaâ ngaây 1 Thaáng Àöìng coã (20 thaáng 5) àïìu bõ thêët baåi. Tiïëp sau viïåc tûúác vuä khñ vuâng ngoaåi ö Xanh Ùng-toan laâ cuöåc trêën aáp khuãng khiïëp höìi Thaáng Àöìng coã àaä laâm cho àöng àaão quêìn chuáng lúáp dûúái úã Pa-ri khöng thïí thöëng nhêët haânh àöång àûúåc trong suöët möåt thúâi gian daâi. Sau hïët, viïåc kñch àöång khuãng böë trùæng nhû vêåy àaä khöng traánh khoãi laâm söëng laåi trong loâng giai cêëp tû saãn quên chuã "cuä" vaâ giai cêëp quyá töåc nhûäng niïìm hy voång hònh nhû àaä bõ tiïu tan: boån baão hoaâng ngúä rùçng thúâi cú cuãa chuáng àaä àïën. Nhûng chuáng àaä tñnh lêìm. Sau khi dêåp tùæt phong traâo cuãa quaãng àaåi quêìn chuáng, giai cêëp tû saãn àaä khöng tûúác vuä khñ cuãa caác khu thúå thuyïìn úã ngoaåi ö, vò nhû vêåy seä taåo àiïìu kiïån thùæng lúåi cho keã àang êm mûu lïn ngöi vua nûúác Phaáp, àoá laâ baá tûúác xûá Prö-vùng, em trai vua Lu-i XVI àaä chïët trïn maáy cheám. Giai cêëp hûäu saãn Phaáp coá quan têm gò àïën chñnh thïí cöång hoaâ, nhûng hoå laåi quan têm nhiïìu àïën caái maâ cuöåc caách maång tû saãn àaä mang laåi cho hoå. Boån baão hoaâng khöng muöën hiïíu vaâ cuäng khöng thïí hiïíu nhûäng viïåc àaä xaãy ra vaâo nhûäng nùm 1789-1795, khöng muöën vaâ khöng thïí hiïíu àûúåc rùçng chïë àöå phong kiïën àaä suåp àöí vaâ khöng bao giúâ trúã laåi nûäa, rùçng kyã nguyïn cuãa chuã nghôa tû baãn àaä múã ra, rùçng cuöåc caách maång tû saãn àaä àaâo khoeát möåt vûåc sêu khöng thïí vûúåt qua àûúåc giûäa thúâi kyâ cuä vaâ thúâi kyâ múái cuãa lõch sûã nûúác Phaáp, vaâ nhûäng tû tûúãng phuåc hûng cuãa boån chuáng laâ rêët xa laå àöëi vúái àaåi àa söë trong giai cêëp tû saãn thaânh thõ vaâ nöng thön. http://ebooks. vdcmedia. com
E. Tac Le 18 Nhûäng lúâi àoâi trûâng phaåt nghiïm khùæc nhûäng ngûúâi àaä tham gia caách maång khöng ngúát nöíi lïn trong nhûäng núi tuå baå cuãa boån xuêët dûúng coá thïë lûåc úã Luên Àön, úã Cö-blùng, úã Mi-tö, úã Hùm-bua, úã Röm. Sau vuå baåo àöång Thaáng Àöìng coã vaâ nhûäng tiïëng nöí hung aác cuãa khuãng böë trùæng, chuáng nhùæc laåi vúái möåt niïìm hên hoan àêìy aác yá rùçng "boån keã cûúáp Pa-ri" àaä bùæt àêìu cheám giïët lêîn nhau kõch liïåt vaâ röìi nhêët àõnh phaái baão hoaâng seä chuåp àaánh boån hoå àïí nhanh choáng treo cöí têët caã boån hoå - boån Thaáng Noáng vaâ boån "Nuái" coân soát laåi. Caái êm mûu ngu muöåi toan keáo luâi bûúác ài cuãa lõch sûã àaä laâm thui chöåt moåi ûúác möång vaâ àaä dêîn mûu àöì cuãa boån baão hoaâng àïën thêët baåi. Cöng bùçng maâ noái, ngûúâi ta coá thïí kïët töåi vaâ coi têët caã boån Gia-liïng, Phrï-röng, Buöëc-àöng, Boaát-xy Àùng-glaát, Ba-ra- nhûäng keã àaä lêåt àöí nïìn chuyïn chñnh Gia-cö-banh vaâ ngaây 9 Thaáng Noáng vaâ àaä àaân aáp cuöåc baåo àöång àaáng súå cuãa "nhûäng ngûúâi khöng quêìn cheän" vaâo böën ngaây àêìu Thaáng Àöìng coã - laâ nhûäng keã gian manh, nhûäng con thuá vêåt ñch kyã, nhûäng tïn taân baåo hung aác, nhûäng quên vö só, nhûng àûáng trûúác boån baão hoaâng hoå àaä toã ra khöng khiïëp nhûúåc. Khi àûúåc Uy-liïm Pñt tñch cûåc giuáp àúä, boån baão hoaâng àaä vöåi vaä töí chûác cho boån quyá töåc lûu vong àöí böå vaâo Quy- bröng; khöng möåt chuát do dûå, nhûäng ngûúâi laänh àaåo Höåi nghõ Quöëc ûúác Thaáng Noáng àaä lêåp tûác phaái tûúáng Hö-sú cêìm àêìu möåt àöåi quên àïën deåp, vaâ sau khi caác lûåc lûúång àöí böå àaä hoaân toaân tan raä, hoå àaä ra lïånh bùæn ngay taåi trêån 750 tïn baão hoaâng bõ bùæt laâm tuâ binh. Ngay sau lêìn thêët baåi naây, boån baão hoaâng vêîn chûa cho thïë laâ hïët hy voång. Cho nïn chûa àêìy hai thaáng sau, boån chuáng laåi nöíi dêåy vaâ lêìn naây thò úã ngay taåi Pa-ri. Luác àoá vaâo cuöëi thaáng 9, sang àêìu thaáng 10 nùm 1795, theo lõch caách maång thò vaâo thûúång tuêìn Thaáng Haái nho nùm thûá IV. Tònh hònh nhû sau: Höåi nghõ Quöëc ûúác àaä thaão xong hiïën phaáp múái. Theo hiïën phaáp àoá thò nùm viïn àöëc chñnh seä àûáng àêìu quyïìn haânh chñnh, coân quyïìn lêåp phaáp thò têåp trung vaâo hai viïån: Haå nghõ viïn 1 vaâ thûúång nghõ viïn 2. Höåi nghõ Quöëc ûúác chuêín bõ cho thi haânh baãn hiïën phaáp naây vaâ tûå giaãi taán, nhûng nhêån thêëy rùçng yá nguyïån quay vïì chïë àöå quên chuã ngaây caâng biïíu hiïån roä úã http://ebooks. vdcmedia. com
NAPOLEON BONAPARTE (quyïín 1) 19 caác têìng lúáp trïn cuãa giai cêëp "cûåu" tû saãn vaâ lo rùçng boån baão hoaâng xaão quyïåt seä khöng kheáo lúåi duång tònh traång tû tûúãng êëy àïí keáo thïm àöng vêy caánh cuãa chuáng vaâo Haå nghõ viïån àïí coá lúåi trong nhûäng cuöåc bêìu cûã. Do àoá, trong nhûäng ngaây cuöëi cuâng cuãa Höåi nghõ Quöëc ûúác, nhoám laänh àaåo nhûäng ngûúâi Thaáng Noáng, àûáng àêìu laâ Ba-ra, àaä àûa ra hai baãn sùæc lïånh quy àõnh hai phêìn ba söë àaåi biïíu cuãa Haå nghõ viïån vaâ cuãa Thûúång nghõ viïån àïìu bùæt buöåc phaãi lêëy trong söë nhûäng àaåi biïíu hiïån nay cuãa Höåi nghõ Quöëc ûúác, coân möåt phêìn ba thò tuyâ yá cûã tri lûåa choån. Lêìn naây, úã Pa-ri, boån baão hoaâng khöng coân àún àöåc nûäa, chuáng cuäng khöng àûáng àêìu caã trong viïåc chuêín bõ cuäng nhû trong khi thûåc hiïån êm mûu. Vò vêåy, vaâo Thaáng Haái nho, Höåi nghõ Quöëc ûúác lêm vaâo tònh thïë àùåc biïåt nguy khöën. Möåt böå phêån khaá quan troång cuãa boån quyá töåc taâi chñnh vaâ giai cêëp àaåi tû saãn cuãa caác "khu vûåc giaâu coá", nhû ngûúâi ta goåi, nghôa laâ cuãa caác khu vûåc trung têm cuãa Pa-ri, àaä phaãn àöëi nhûäng sùæc lïånh vuä àoaán àoá, nhûäng sùæc lïånh àaä àûúåc ban haânh vúái muåc àñch roä rïåt vaâ cöng nhiïn laâ duy trò vaâ keáo daâi vö têån sûå thöëng trõ cuãa phe àa söë hiïån thúâi úã trong Höåi àöìng Quöëc ûúác. Roä raâng laâ boån chuáng àaä êm mûu hoaåt àöång nhùçm gaåt giuä hoaân toaân böå phêån nhûäng ngûúâi Thaáng Noáng hiïån nay àaä laâ trúã ngaåi cho quan àiïím hûäu khuynh maånh meä cuãa nhûäng têìng lúáp khaá giaã nhêët úã thaânh thõ cuäng nhû úã nöng thön. Trong nhûäng khu vûåc trung têm cuãa Pa-ri àöåt nhiïn nöíi lïn chöëng laåi Höåi nghõ Quöëc ûúác vaâo thaáng 10 nùm 1795, cöë nhiïn laâ khöng thêëy coá nhiïìu nhûäng tïn baão hoaâng tiïu biïíu, nhûäng tïn baão hoaâng chñnh cöëng mú ûúác doâng hoå Buöëc-böng quay trúã laåi ngay, nhûng têët caã chuáng àïìu mûâng quyánh khi nhòn chiïìu hûúáng cuãa phong traâo naây, vaâ àaä haâo hûáng phoãng àoaán caãnh kïët thuác cuãa caác biïën cöë. Boån "Cöång hoaâ baão thuã" cuãa giai cêëp tû saãn Pa-ri àang doån àûúâng cho viïåc trung hûng chïë àöå quên chuã, vò dûúái con mùæt chuáng, baãn thên Höåi nghõ Quöëc ûúác Thaáng Noáng xem ra àaä quaá caách maång. Vaâ ngay tûâ ngaây 7 Thaáng Haái nho (29 thaáng 9), khi bùæt àêìu nhêån àûúåc nhûäng tin tûác khêín cêëp vïì khuynh hûúáng cuãa caác trung têm Pa-ri, Höåi nghõ Quöëc ûúác àaä nhòn thêëy nguy cú hiïån ra trûúác mùæt. Nhû vêåy, trong thûåc tïë, Höåi nghõ Quöëc ûúác seä dûåa vaâo àêu trong cuöåc àêëu http://ebooks. vdcmedia. com
E. Tac Le 20 tranh múái naây àïí giûä lêëy chñnh quyïìn? Sau cuöåc àaân aáp dûä döåi caác vuâng ngoaåi ö thúå thuyïìn caách àêëy gêìn böën thaáng, sau möåt thaáng troân bùæn giïët, taân saát nhûäng ngûúâi caách maång Gia-cö-banh, sau vuå tûúác vuä khñ toaân böå nhûäng vuâng ngoaåi ö thúå thuyïìn möåt caách taân nhêîn nhêët, thò rêët tûå nhiïn rùçng Höåi nghõ Quöëc ûúác khöng thïí tröng mong vaâo sûå giuáp àúä tñch cûåc cuãa àöng àaão quêìn chuáng àûúåc. Luác naây, thúå thuyïìn Pa-ri àaä thêëy úã trong caác uyã ban cuãa Höåi nghõ Quöëc ûúác vaâ ngay sau baãn thên caái Höåi nghõ Quöëc ûúác coá rêët nhiïìu keã thuâ taân aác nhêët cuãa hoå. Thúå thuyïìn Pa-ri khöng thïí coá àûúåc yá nghô chiïën àêëu àïí baão vïå quyïìn lûåc cuãa hai phêìn ba uyã viïn cuãa caái Höåi nghõ Quöëc ûúác êëy trong Haå nghõ viïån sau naây. Vaâ ngay baãn thên Höåi nghõ Quöëc ûúác cuäng khöng thïí nghô túái viïåc kïu goåi sûå giuáp àúä cuãa quêìn chuáng lao àöång thuã àö àang cùm gheát mònh vaâ chñnh mònh cuäng àang súå hoå. Chó coân coá quên àöåi, nhûng vïì phña naây, tònh hònh cuäng khöng àûúåc töët lùæm. Thêåt ra, bêët cûá luác naâo, bêët cûá úã àêu, binh lñnh cuäng khöng do dûå bùæn vaâo boån lûu vong, caái luä phaãn böåi àaáng ghï túãm, vaâ bùæn vaâo baån beâ luä baão hoaâng vaâ quên àöåi cuãa chuáng úã bêët kyâ núi naâo maâ hoå bùæt gùåp, trong rûâng Nooác- mùng, trïn cöìn caát úã Vùng-àï, trïn baán àaão Quy-bröng, úã Bó, úã biïn giúái Àûác. Nhûng trûúác hïët, phong traâo Thaáng Haái nho àaä khöng nïu khêíu hiïåu: trung hûng doâng hoå Buöëc-löng, maâ ngoaâi mùåt laåi kïu goåi àêëu tranh vò nguyïn tùæc chuã quyïìn cuãa nhên dên àaä bõ nhûäng sùæc lïånh cuãa Höåi nghõ Quöëc ûúác vi phaåm vaâ vò quyïìn tûå do bêìu cûã nhûäng àaåi biïíu chên chñnh cuãa nhên dên, vaâ sau nûäa nïëu binh lñnh laâ nhûäng ngûúâi cöång hoaâ triïåt àïí, chó coá thïí bõ àaánh lûâa vò nhûäng khêíu hiïåu xaão quyïåt cuãa phong traâo Thaáng Haái nho, thò vïì phña caác tûúáng lônh sûå tònh laåi caâng xêëu hún. Chó cêìn nïu thñ duå tûúáng Mú-nu, ngûúâi chó huy quên àöåi àoáng úã Pa-ri. Liïåu Mú-nu coá thñch lñnh têåp kñch chiïëm àoáng ngoaåi ö Xanh Ùng-toan, àoáng quên khùæp núi trong thaânh phöë vaâ àûa lïn maáy cheám haâng loaåt cöng nhên? Hùæn daám laâm vaâ hùæn àaä laâm, vaâ töëi ngaây 4 Thaáng Àöìng coã, sau khi àaä chiïën thùæng àûúåc cöng nhên, quên cuãa Mú-nu, keân tröëng ài àêìu, diïîu qua caác khu trung têm cuãa thuã àö, vaâ khi "cöng chuáng lõch sûå" àûáng àêìy àûúâng nhiïåt liïåt hoan hö Mú-nu vaâ ban tham mûu cuãa hùæn, thò quaã laâ àaä coá möåt sûå têm àêìu yá húåp hoaân http://ebooks. vdcmedia. com