ạ ơ ố ố ề Đ bài: Phân tích đo n th sau trong bài Bên kia sông Đu ng: Bên kia sông Đu ng...
ư ạ ườ ơ ầ ạ ơ Đ ng tr n m a l nh mái đ u b c ph
Bài làm
ủ ề ả ầ ố ườ ẹ Trong dòng c m xúc c a Hoàng C m v Bên kia sông Đu ng, ng i m là vùng nh ớ
ươ ấ th ng, đau đáu nh t:
Bên kia sông Đu ngố
ư ạ ườ ầ ạ ơ ơ Đ ng tr n m a l nh mái đ u b c ph
ươ ả ắ ầ ằ ườ ẹ ế Nói đ n quê h ng, ph i b t đ u b ng ng i M
ờ ể ủ ả ể ề ươ ở ị ị Theo l i k c a chính tác gi , thì sau khi nghe k v tình hình quê h ng vùng b đ ch
ế ậ ấ ọ ườ ấ ờ ậ ằ chi m đóng, đêm y, ông tr n tr c, v t vã mãi: Trong ng i tôi lúc b y gi ệ th t y h t
ủ ộ ộ ố ườ ạ ễ ố ấ ộ ạ ầ m t cu n phim c a m t ng i đ o di n r i lo n tâm th n, các hình bóng qu n l n vào
ứ ề ắ ấ ố ố nhau, các âm thanh màu s c chen chèn l n r i b n b , và trên b c vách, các hình thù ng ả
ầ ở ắ ữ ệ ả ộ nghiêng theo ánh đèn d u s l ứ t lay. M t lúc lâu thi nh ng hình nh rõ nét hi n lên b c
ứ ườ ặ ầ ủ ẹ ỗ ư vách, c nh quay tròn nh ng ch cho nhau. Quanh khuôn m t d u dãi c a m tôi, các
ư ậ ể ấ ầ ơ ộ ờ ộ ặ b m t khác nh đ u chênh v nh vào đ y... (Hoàng C m, th văn và cu c đ i, Nxb. Vãn
hóa Thông tin, 1997, tr.218).
ạ ờ ầ ơ ờ ơ ế ươ Sau này, nhìn l i đ i th và đ i mình, nhà th Hoàng C m còn vi ế t: Nói đ n quê h ng,
ả ắ ầ ằ ườ ự ẹ ẹ ế ph i b t đ u b ng ng i M . M là incarnation (Incarnation (ti ng Pháp): S hóa thân,
ượ ấ ủ ư ệ ẹ ấ ọ ộ ự ệ s hi n thân, t ng tr ng (BQH)), là hi n thân tr n v n nh t, sinh đ ng nh t c a quê
ươ ữ ơ ủ ế ầ ỗ ỗ ế ề h ng (Sđd, tr.186). Vì th , m i dòng, m i ch th c a Hoàng C m khi vi t v ng ườ i
ể ế ư ẹ ẫ ạ ắ ờ ế ố ớ ộ m nh ch m kh c vào th i gian đ đ n nay v n còn bi t bao xúc đ ng đ i v i ng ườ i
đ c.ọ
ừ ơ ườ ướ ươ ố ơ ườ T n i xa xôi, ng i con h ề ng v quê h ng bên kia sông Đu ng, n i có ng i m ẹ
nghèo kh :ổ
Bên kia sông Đu ngố
ẹ M già nua còm cõi gánh hàng rong
ế Dăm mi ng cau khô
ấ ọ ẩ ồ M y l ph m h ng
ấ ầ ế ươ Vài th p gi y đ m hoen s ớ ng s m
ề ườ ẹ ả ầ ấ ả ườ ẹ ệ ả Đó là hình nh,v ng i m t o t n, v t v , đúng là ng i m quê Vi ư t Nam ngày x a.
ẹ ạ ấ ợ ạ ả ơ ờ ỉ ừ ư Ch có 4 câu th nh ng hình nh m l i r t g i nh hàng lo t hình dung t : già nua, còm
ươ ư ớ ườ ọ ẫ ế ự cõi, hàng rong, cau khô, hoen s ng s m. Không nói rõ nh ng ng i đ c v n bi t s lam
ủ ặ ệ ấ ầ ơ ươ ớ ẹ lũ c a m . Đ c bi ế t, câu th Vài thi p gi y đ m hoen s ả ể ệ ự ồ ng s m th hi n s đ ng c m
ủ ắ ườ ố ớ ỗ ự ủ ẹ ươ ớ sâu s c c a ng ọ i con đ i v i n i c c nh c c a m . Bao nhiêu s ng s m làm hoen
ữ ế ấ ươ ấ ẫ ườ ữ ẹ ừ ấ nh ng thi p gi y là b y nhiêu s ng gió th m đ m vào ng i m , Nh ng t ch s ỉ ố
ấ ấ ỏ ự ấ ả ế ủ ố ượ l ng: đám, m y, vài càng cho th y gánh hàng ít i và s v t v ki m s ng c a bà m ẹ
quê.
ế ố ỏ ấ ủ ể ườ ồ ư ữ ẫ Cái v n li ng ít i y dù đ đ đau lòng ng i r i, nh ng d u sao đó cũng là nh ng ngày
ủ ể ệ ặ ạ ấ ỉ ả thanh bình. Đ nh đi m c a hoàn c nh là khi lũ gi c tàn b o xu t hi n:
ỷ ắ ừ ợ ợ Ch t lũ qu m t xanh tr ng tr n
ầ ạ Khua giày đinh đ p gãy quán g y teo
ồ ướ Xì x c p bóc
ợ Tan phiên ch nghèo
ễ ả ừ ậ ấ ự ộ ế ặ ấ ộ ờ ờ ợ T ch t di n t là s đ t ng t, b t ng . Quân gi c đ n th t b t ng , nhanh chóng gây
ườ ơ ồ ễ ả ự ả ố ủ ờ ả ỗ ố n i h t ho ng cho ng i dân nghèo. Câu th đ ng th i di n t s th ng th t c a chính
tác gi .ả
ẻ ề ế ấ K thù không đ ượ ả c t ỉ ớ nhi u, ch v i 3 chi ti ư t, nh ng đã l ộ ả ượ ả đ ủ c b n ch t tàn ác c a t t
ồ ướ ừ ạ ắ ợ ơ ọ chúng: m t xanh tr ng tr n, giày đinh đ p gãy quán, xì x c ặ p bóc. Nhà th g i gi c
ủ ườ ả ỷ Pháp theo cách dân gian, c a ng i dân quê: lũ qu . Chúng không ph i là con ng ườ ữ i n a.
ớ ự ế ặ ế ả ạ ồ Gi c đ n đ ng nghĩa v i s ch t chóc, m đ m:
Lá đa lác đác tr ướ ề c l u
ế ề Vài ba v t máu loang chi u mùa đông
ư ể ễ ả ỗ ể ụ ể ế ẹ ơ Câu th chuy n sang th l c bát nh đ di n t n i đau xót xa đ n ngh n ngào, không
ả ư ươ ắ ơ ớ ề ắ ỗ ủ cùng c a tác gi . Đôi m t nhà th nh n ề ng theo ánh n ng chi u trong n i nh v quê
ươ ả ở ứ ẫ ộ ớ h ng xa xăm. C nh đây v n là b c tranh làng quê quen thu c v i cây đa, quán n ướ c,
ữ ắ ặ ả ồ ướ ắ ả ượ ặ ế nh ng v ng l ng, bu n th m. Tr c m t là c nh t ự ắ ng tan hoang khi gi c đ n. S v ng
ế ở ườ ậ ả ượ ừ ế ặ l ng đ n kinh hoàng b i ng i ta c m nh n đ c t ng chi c lá đa đang bay lác đác d ướ i
ề ấ ữ ề ắ ợ ế ánh n ng chi u. Trên cái n n y là nh ng v t máu loang trông ghê s . Còn đâu con sông
ữ ắ ẳ ấ ờ ộ ư Đuông l p lánh trôi đi còn đâu b cát tr ng ph ng lì, cùng nh ng h i hè đình đám t ng
ộ ừ b ng r n rã?
ư ở ế ử ụ ề ơ ơ ừ ừ N u nh các câu th trên, nhà th đã s d ng nhi u hình dung t ữ và nh ng t ch s ỉ ố
ể ễ ả ỗ ẹ ở ữ ớ ượ l ng đ di n t ủ n i nghèo khó c a bà m quê, thì đây cũng v i nh ng lo i t ạ ừ ấ y
ư ấ ượ ế ố ậ ặ ẳ ạ ẳ nh ng hàm ý khác h n, nh t là khi chúng đ c đ t trong th đ i l p. Ch ng h n: Khua
ự ố ậ ộ ằ ứ ạ ạ ầ ườ ạ giày đinh đ p gãy quán g y teo là s đ i l p m t đ ng là s c m nh c ng b o v i s ớ ự
ồ ướ ặ ố ỡ ố ễ ả ộ ế y u đu i, không có gì ch ng đ . Ho c Xì x c p hóc di n t hành đ ng ngang ng ượ c,
ườ ư ế ả trái v i l ớ ẽ ườ th ng. Thông th ệ ề ng, vài ba không ph i là nhi u nh ng vài ha v t máu hi n
ủ ứ ắ ặ ả ả ợ lên trên c nh hoang tàn c a phiên ch nghèo đang v ng l ng thì có s c ám nh tâm trí con
ườ ấ ớ ng i r t l n.
ề ủ ả ề ưở ợ ư ắ ả Trên cái n n c a c nh ch chi u t ng nh hoang v ng, không còn ai là hình nh ng ườ i
ẹ ế ớ ơ m y u t và cô đ n:
ư ượ Ch a bán đ ộ ồ c m t đ ng
ẹ ạ ẩ M già l i qu y gánh hàng rong
ướ ấ ờ B c cao th p bên b tre hun hút
ắ ụ Có con cò tr ng bay vùn v t
ướ ề ố L t ngang dòng sông Đu ng v đâu
ạ ầ ẹ M ta lòng đói d s u
ư ạ ườ ạ ầ ơ ơ Đ ng tr n m a l nh mái đ u b c ph
ủ ả ấ ượ ữ ạ ơ ườ ọ ấ ạ Đây là nh ng câu th giàu ch t t o hình c a c đo n, gây n t ng cho ng i đ c.
ở ề ư ẹ ẩ ầ ả ượ ộ ồ Đ u tiên là hình nh bà m già nua qu y gánh tr v khi ch a bán đ c m t đ ng. Xung
ẹ ườ ư ỗ ộ ướ ấ ờ B c cao th p bên b tre quanh m không có ai mà con đ ng nh m i lúc m t dài thêm:
hun hút.
ấ ả ỗ ệ B ng nhiên xu t hi n hình nh con cò:
ắ ụ Có con cò tr ng bay vùn v t
ướ ề ố L t ngang dòng sông Đu ng v đâu
ư ạ ạ ấ ư ắ Nh ng đây l ả i là hình nh con cò l lùng nh t x a nay. Đó không là con cò tr ng quen
ể ượ ộ ề ườ ụ ữ ệ ả ầ ớ thu c bi u t ng v ng i ph n Vi t Nam t o t n, khuya s m:
ư ơ Con cò đi đón c n m a,
ư ề ố ị T i tăm mù m t ai đ a cò v ?
ặ ộ ờ Con cò l n l i b sông
ế ạ ồ ỉ Gánh g o nuôi ch ng ti ng khóc n non
ẹ ả ả ả Đó càng không ph i con cò thanh thoát, nh nhàng, thong th trong c nh yên bình:
ả Con cò bay l bay la
ừ ử ủ ồ Bay t c a ph , bay ra cánh đ ng
ầ ầ ươ ố ợ ẻ ả ớ L n đ u tiên con cò đi vào văn ch ng v i dáng v ho ng h t, s hãi:
ắ ụ Có con cò tr ng bay vùn v t
ướ ề ố L t ngang dòng sông Đu ng v đâu
ủ ữ ế ặ ạ ỏ ươ Đ n con cò bé nh kia cũng là n n nhân c a quân gi c. Nh ng bãi mía n ng dâu có ngô
ế ờ ữ ụ ủ ả ấ khoai biêng bi c gi không còn là đ t sông c a nó n a. Hình nh con cò bay vùn v t càng
ắ ơ ẻ ườ ỗ kh c sâu n i cô đ n, l ủ loi c a ng ẹ i m quê:
ẹ ạ ầ M ta lòng đói rách d s u
ư ạ ườ ầ ạ ơ ơ Đ ng tr n m a l nh mái đ u b c ph
ổ ậ ạ ầ ơ ụ ề ầ ớ ỗ ỗ ổ ị N i kh v t chât (lòng đói) đi li n v i là n i kh tinh th n (d s u). Nh p th l c bát 2/2
ề ả ẹ ạ ả ặ ấ ồ ổ ọ ầ ợ g i gánh n ng ch t ch ng lên vai m . Bu i chi u m đ m đ ng mãi hình nh mái đ u
ơ ủ ườ ơ ỉ ả ẹ ạ ẹ ớ ạ b c ph c a ng i m già. Câu th ch t ả mà c m xúc l i ngh n ngào, đau đ n.
ữ ả ơ ớ ườ ẹ ượ ặ ố ả Nh ng câu th trên v i hình nh trung tâm là ng i m , đ c đ t trong b i c nh bên kia
ố ạ ả ủ ế ộ ờ sông Đu ng, l i tr i dài trong m t ngày không yên tĩnh. Đó là th i gian c a chi n tranh. Vì
ộ ờ ư ế ộ ờ ườ ẽ ườ ế th , m t ngày nh ng cũng là m t đ i, đ i ng i trong chi n tranh. L th ế ng, khi chi n
ả ơ ườ ữ ẹ ườ ươ ả ấ ườ tranh x y ra, em th và ng i m là nh ng ng i đáng th ng nh t. Hình nh ng i m ẹ
ể ệ ấ ủ ừ ứ ế ấ ặ ộ ế ừ v a th hi n m t m t đáng nói nh t c a chi n tranh, v a ch t ch a bi ả t bao tình c m
ườ ế ủ c a ng i vi t.
ẹ ể ả ạ ơ ườ ẹ ộ ủ ả ư Hình nh bà m trong đo n th trên có th là ng i m ru t c a tác gi , nh ng cũng là
ủ ả ế ẹ ế ấ ả ơ hình nh c a bi ấ t bao bà m trong chi n tranh. Khái quát h n, đ y còn là hình nh đ t
ướ ệ ờ ỳ ỏ ươ ở ậ ế ờ n c Vi t Nam trong th i k cháy b ng đau th ữ ng và căm h n. B i v y, đ n nh ng
ơ ấ ắ ộ ườ ọ dòng th y gây xúc đ ng sâu s c cho ng i đ c.
