ạ ơ ủ ố ề ầ Đ bài: Phân tích đo n th sau trong bài Bên kia sông Đu ng c a Hoàng C m: Em
ơ ư ụ ồ i bu n làm chi... Sao xót xa nh r ng bàn tay
Bài làm
ả ắ ữ ậ ắ ớ ộ ơ Sinh ra và l n lên gi a vùng B c Ninh đ m đà b n s c văn hóa dân t c, nhà th Hoàng
ầ ắ ươ ấ ấ ế ặ C m g n bó và yêu th ế ng vùng đ t y vô cùng. Th nên khi hay tin gi c Pháp chi m
ắ ầ ỏ ộ ớ ồ ả phía nam B c Ninh, Hoàng C m không kh i xúc đ ng, đau đ n. Chính trong ngu n c m
ứ ự ấ ộ ơ ố ờ ỉ ứ h ng y, ch trong m t đêm, bài th Bên kia sông Đu ng ra đ i, ch a đ ng bao nhiêu tình
ở ầ ủ ầ ơ ơ ế ả c m c a nhà th . M đ u bài th , Hoàng C m vi t:
ơ ồ Em i bu n làm chi
...
ư ụ Sao xót xa nh r ng bàn tay.
ữ ẫ ầ ơ ở ộ ỗ ươ ế Nh ng câu th đã m ra m t vùng không gian đ m đ y n i th ng tha thi ủ ứ t, đ s c lôi
ụ ố ườ ọ cu n, thúc gi c ng i đ c.
ỉ ố ừ ự ề ố ư ớ ướ ế ợ T a đ Bên kia sông Đu ng ch b n t ứ ợ nh ng có s c g i khá l n. Tr c h t, nó g i lên
ấ ự ọ ả ơ ế ặ ơ hoàn c nh sáng tác bài th , bên này là đ t t d , bên kia là n i gi c đang chi m đóng phía
ủ ỉ ả ắ ố ợ nam c a t nh B c Ninh. Bên kia sông Đu ng còn g i lên kho ng không gian xa cách, bên
ả ế ấ ươ ữ ị ơ này là n i tác gi đang chi n đ u, bên kia là quê h ả ng đang b giày xéo. Gi a hai kho ng
ư ộ ự ế ố ữ ấ ơ ờ ả ươ không gian y, bài th ra đ i nh m t s k t n i gi a tác gi và quê h ng. Không ch ỉ
ượ ư ơ ố ượ ể ờ ả ở ề v t qua không gian, bài th còn nh mu n v t qua th i gian đ tác gi ữ tr v nh ng
ố ừ ư ế ượ ặ ở ầ ỗ ngày x a thân ái. B n t ố Bên kia sông Đu ng vì th luôn đ c đ t ạ hàng đ u m i đo n
ơ ư ự ề ể ả ơ ồ ơ ố th nh là đi m kh i ngu n cho dòng th miên man ch y. T a đ Bên kia sông Đu ng ch ỉ
ứ ợ ớ ố ừ ư b n t nh ng có s c g i khá l n
ờ ể ủ ả ầ ủ ố ượ ờ ộ Theo l i k c a tác gi ơ , 3 câu đ u c a bài th Bên kia sông Đu ng đ c ra đ i m t cách
ể ề ơ ươ ỳ ạ k l trong đêm nhà th nghe k v tình hình quê h ng:
ầ ạ ế ắ ộ ỗ Tâm trí tôi d n tĩnh l ả ế i trong cái im ng đ n nghe rõ c ti ng m t con mu i vo ve đâu đó.
ư ừ ộ ư ư ọ ộ ọ Đ t nhiên, nh t xóm nào xa, vang v ng ngay bên tai tôi m t gi ng nh hát, nh than
ụ ữ ư ư ẻ ộ ọ ở ồ ộ ạ ự th , nh ru em, m t gi ng ph n trong tr o nghe m n m t, nh ng l i nghe t lúc tôi còn
ơ ạ th d i.
ơ ượ ắ ầ ư ế ớ ư ừ ả ự Bài th đ c b t đ u nh th v i ba dòng nh rót t ố cõi xa xăm nào xu ng. Qu th c, đó
ơ ấ ạ ừ ữ ừ ả ả ủ là nh ng câu th r t l , v a tho ng chút ai oán, v a tho ng chút yên ỗ ề i, v v :
ơ ồ Em i bu n làm chi
ư ố ề Anh đ a em v sông Đu ng
ư ắ ẳ Ngày x a cát tr ng ph ng lì
ớ ọ ệ ả ầ ế ậ ữ ẽ ấ Hình nh đ u tiên xu t hi n v i g i tha thi t là nhân v t tr tình em. Em là ai? Có l ch ỉ
ơ ầ ể ả ế ế ậ ộ ỉ ự nên xem là m t nhân v t phi m ch mà nhà th c n đ n đ gi ự ồ i bày tâm s , tìm s đ ng
ủ ể ặ ậ ả ả ắ ẳ ả c m, ho c cũng có th nhân v t phân thân c a chính tác gi . Hình nh cát tr ng ph ng lì
ệ ẹ ợ ườ ợ ỗ ế ư ả ch t hi n ra làm nh lòng ng ớ i, g i n i ti c nh cái ngày x a êm ơ , thanh bình, kh i
ể ườ ữ ồ ế ậ ạ đúng ngu n m ch tr tình đ ng i vi ứ t nh p vào quá kh .
ơ ẫ ệ ả ầ ỗ ớ ố Hình nh đ u tiên hi n ra trong n i nh nhà th v n là con sông Đu ng:
ố Sông Đu ng trôi đi
ấ ộ M t dòng l p lánh
ế ằ ườ N m nghiêng nghiêng trong kháng chi n tr ng kì
ọ ổ ứ ứ ủ ế ộ ố ị ươ ử Sông Đu ng là m t ch ng nhân l ch s , ch ng ki n m i đ i thay c a quê h ng
ố ướ ơ ệ ủ ự ữ ư ấ ỗ ơ Sông Đu ng d ố i ngòi bút c a nhà th hi n lên r t m c tr tình. M i câu th nh mu n
ạ ắ ủ ữ ấ ừ ạ ghi l i s c thái c a nó trôi đi, l p lánh, nghiêng nghiêng. Nh ng t này trong tr ng thái
ạ ộ ặ ệ ư ộ ế ể ồ ho t đ ng, đ c bi t nét nghiêng nghiêng khi n dòng sông nh m t sinh th có h n, thân
ế ư ộ ẻ ọ ể ắ thi ồ ủ ủ t, đáng yêu. Dòng sông nh m t sinh linh c a Kinh B c đ chia s m i vui bu n c a
ườ ờ ử ẽ ệ ứ ệ ố ộ ố ị ng ơ i đ i. Sông Đu ng còn là m t ch ng nhân l ch s , s hi n di n trong su t bài th ,
ủ ứ ế ươ ừ ữ ố ế ữ ọ ổ ch ng ki n m i đ i thay c a quê h ng, t nh ng ngày đen t i đ n nh ng ngày nhân dân
ứ vùng đ ng lên:
ố ố Đêm buông xu ng dòng sông Đu ng
Đêm đi sâu qua lòng sông Đu ngố
và:
ố ồ ộ Sông Đu ng cu n cu n trôi
ể ố ể Đ nó cu n phăng ra b
ồ Bao nhiêu đ n gi c t ặ ơ ờ i b i
ướ Bao nhiêu n ắ c m t
ồ Bao nhiêu m hôi
Bao nhiêu bóng t iố
ỗ ờ Bao nhiêu n i đ i...
ủ ể ữ ứ ẩ ơ ớ ố Còn v i nhà th , ch th tr tình trong tác ph m, sông Đu ng là dòng ký c. Tuy có lúc
ứ ấ ư ả ẫ ả ồ ơ ạ ph i xa con sông quê, nh ng dòng ký c y v n ch y mãi trong tâm h n. Nhà th Ph m
ế ậ ả Ti n Du t lý gi i:
ằ ẳ ằ ạ ấ ằ ạ ứ T i sao cái dòng sông y không n m b ng, n m ph ng mà l ộ i c nghiêng nghiêng m t
ế ờ th trôi xuôi? Nó nghiêng nghiêng trong không gian mà cũng nghiêng nghiêng trong th i
ả ộ ở ườ ớ ớ ế ằ gian. B i cái th n m mà c cu c tr ả ng kì ph i nh t ế ằ i, là cái th n m mà ánh n ướ c
ữ ế ắ ố ộ ằ luôn h t sáng. Sông Đu ng canh cánh trôi gi a lòng cu c kháng chi n. Nó cũng n m
ả ạ ọ nghiêng nghiêng trong lòng tác gi , trong lòng b n đ c...
ơ ứ ế ạ ấ ả ươ ồ ứ ố K t thúc đo n th th nh t là hình nh quê h ng bên dòng sông Đu ng trong h i c và
ệ ạ ươ ồ ứ ệ ạ ố trong hi n t i. Quê h ng bên dòng sông Đu ng trong h i c và trong hi n t i
ứ ữ ẹ ả ợ ừ ộ ứ ố Trong quá kh , là nh ng hình nh đ p g i lên t m t làng quê trù phú, giàu s c s ng:
ươ Xanh xanh bãi mía n ng dâu
Ngô khoai biêng bi cế
ơ ư ấ ả ượ ự ả ượ ấ ể ẫ Hai dòng th nh ng c u trúc đ o ng c nhau. S đ o ng c y có th là ng u nhiên theo
ủ ả ả ạ ạ ệ ệ ả ả ầ ờ dòng c m xúc c a tác gi song l ậ ấ i t o ra hi u qu ngh thu t b t ng : hình nh đ u tiên
ườ ắ ặ ủ ế ươ mà ng i ta b t g p là cái màu xanh xanh đ n ngút ngàn c a bãi mía n ng dâu, r i s ồ ự
ạ ủ ẻ ộ ằ ộ ằ ế ộ ị ọ đ ng l ả i c a v biêng bi c ngô khoai. M t đ ng tác đ ng vào th giác, m t đ ng vào c m
giác.
ệ ạ ạ ỗ Còn hi n t i l i là n i xót xa:
ứ ớ ế Đ ng bên này sông sao nh ti c
ư ụ Sao xót xa nh r ng bàn tay
ư ệ ấ ạ ỏ ộ ơ ỗ Hai dòng th , hai câu h i nh ng là m t tâm tr ng. N i lòng y đang đi p trùng bao n i, t ỗ ừ
ớ ế ẫ ớ ế ề ơ ươ nh ti c l n xót xa. Nhà th không nói nh ti c hay xót xa đi u gì, có bãi mía, n ng dâu,
ư ế ấ ả ữ ủ ươ ươ có ngô khoai biêng bi c, nh ng có t t c nh ng gì c a quê h ng, là quê h ng.
ệ ừ ớ ế ứ ỏ ố ườ Đi p t ư ữ sao (sao nh ti c, sao xót xa) nh nh ng câu h i làm nh c nh i lòng ng i. Ngh ệ
ớ ỗ ợ ả ứ ể ấ ầ ậ ộ ỗ thu t so sánh có s c g i c m, m t là l y n i đau tinh th n so sánh v i n i đau th xác
ườ ọ ả ậ ượ ỗ ụ ể ươ ư ộ ế khi n ng i đ c c m nh n đ c n i đau c th . Hai là, coi quê h ng nh m t ph n c ầ ơ
ể ươ ầ ơ ể ị ấ ư ộ ị ặ ớ th . Quê h ng b gi c giày xéo đau đ n nh m t ph n c th b m t.
ơ ồ ạ ượ ế ư ờ ể ể ể ề ươ Đo n th g m 10 dòng, đ c vi t nh l i k l và than van. K v quê h ẹ ng giàu đ p,
ờ ế ề ự ấ ư ắ ờ ỗ ư miên man nh không bao gi h t. Than van v s m t mát. L i than ng n, nh ng n i đau
ỗ ụ ẫ ơ ơ ế ạ ạ ơ ớ ụ ẫ dài. K t đo n, h i th r i vào tr ng thái h t h ng, n i h t h ng vì đau đ n khôn cùng. Vì
ề ả ủ ế ắ ơ ỗ ườ ế ề ả th , m i dòng th dài, ng n theo chi u c m xúc c a ng i vi t. Cũng theo chi u c m xúc
ấ ơ ườ ọ ệ ủ ư ờ y, th đi vào lòng ng i đ c nh chuy n c a bây gi .
ả ạ ơ ố ừ ệ ằ Đo n th là cái nhìn bao quát toàn, c nh Bên kia sông Đu ng t ậ bên này. B ng ngh thu t
ợ ả ệ ư ạ ơ ườ ọ ế ớ ồ điêu luy n, bút pháp g i t tài tình đo n th đã đ a ng ơ i đ c đ n v i tâm h n nhà th ,
ấ ướ ư ấ ị ủ ế ơ ườ ọ ỗ n i đau m t n c nh m t đi máu th t c a chính mình. Bài th khi n ng ộ i đ c xúc đ ng
ươ ộ ủ ả ớ ờ ả vì hình nh quê h ng v i dòng sông, bãi mía, b dâu là hình nh quen thu c c a làng quê
ệ ư ữ ế ấ ế ườ ọ ớ ớ ươ Vi t Nam x a. Cho nên nh ng chi ti t y khi n ng i đ c nh t i quê h ng mình.
