ạ ơ ủ ế ế ề Đ bài: Phân tích đo n th sau đây trích trong bài Ti ng hát con tàu c a Ch Lan
ặ ạ ọ ờ ề ố ư ư ơ ớ Viên: Con g p l i nhân dân nh nai v su i cũ… Nh ng tr n đ i con nh mãi n
nuôi
Bài làm
ở ấ ớ ổ ậ ế ả ơ ơ ủ Ch Lan Viên là nhà th có tài năng n y n r t s m. Năm 17 tu i, t p th Điêu tàn c a
ơ ộ ư ộ ấ ả ồ ồ ơ ấ ữ ề ộ ơ ị nhà th "đ t ng t xu t b n ra gi a làng th nh m t ni m kinh d ”, r i h n th y cũng
ự ế ắ ơ ớ ủ ộ ị ạ ớ s m b mai m t, khô héo trong s b t c chung c a phong trào Th m i. Sau Cách m ng
ạ ả ườ ẫ ố ủ tháng Tám năm 1945, ánh sáng c a Đ ng và Cách m ng đã soi đ ng, d n l i cho nhà th ơ
ấ ướ ớ ế ậ ơ ờ ế đ n v i nhân dân và đ t n ấ c m n yêu. T p th Ánh sáng và Phù sa ra đ i đánh d u
ướ ưở ắ ủ ữ ế ườ ạ ấ ơ b c tr ng thành v ng ch c c a Ch Lan Viên trên con đ ng th Cách m ng, r t có ý
ố ớ ề ệ ạ ọ ệ ạ ậ nghĩa đ i v i n n văn h c hi n đ i Vi ơ ể ệ t Nam giai đo n 1945 1975. T p th th hi n
ủ ồ ườ ệ ừ ươ hành trình t ư ưở t ng và tâm h n c a ng i ngh sĩ đi “t thung lũng đau th ng ra cánh
ừ ộ ườ ế ờ ủ ọ ườ ậ ơ ồ đ ng vui", “t ờ ủ chân tr i c a m t ng i đ n chân tr i c a m i ng i”. T p th còn th ể
ệ ế ơ ự ắ ơ ớ ấ ướ ủ ả ộ hi n lòng bi t n, s g n bó c a nhà th v i Đ ng, đ t n ờ c, nhân dân và cu c đ i.
ơ ượ ế ậ ờ ố Ti ng hát con tàu là bài th v ổ ơ ặ ơ ấ t th i gian năm trong t p th y. Đây là b n kh th đ c
ơ ắ ủ s c c a bài th :
ặ ạ ề ố Con g p l ư i nhân dân nh nai v su i cũ
ặ ỏ C đón giêng hai, chim én g p mùa
ư ứ ẻ ặ ữ Nh đ a tr đói lòng g p s a
ừ ư ế ặ ỗ Chi c nôi ng ng b ng g p cánh tay đ a,
ớ ườ Con nh anh con, ng i anh du kích
ế ặ ồ Chi c áo nâu anh m c đêm công đ n
ộ ờ ế ố Chi c áo nâu su t m t đ i vá rách
ể ạ ố Đêm cu i cùng anh đ l i cho con.
ằ ạ ớ Con nh em con, th ng em liên l c.
ừ ư ừ ậ ờ R ng th a em băng, r ng r m em ch
ả ả ắ ề Sáng b n Na, chi u em qua b n B c
ườ ấ ộ ư ư M i năm tròn! Ch a m t m t phong th .
ớ ế ử ồ ạ Con nh m L a h ng soi tóc b c.
ộ ế ứ Năm con đau, m th c m t mùa dài
ế ả ớ ắ Con v i m không ph i hòn máu c t
ư ọ ờ ớ ơ Nh ng tr n đ i con nh mãi n nuôi.
ướ ử ủ ể ể ầ ả ạ ơ ơ ị Tr c khi tìm hi u đo n th trên, chúng ta c n hi u hoàn c nh l ch s c a bài th . Đó là
ứ ướ ự ế ạ ộ ố ộ giai đo n 1955 1960, sau khi cu c kháng chi n ch ng th c dân Pháp c u n c dân t c ta
ủ ế ệ ề ấ ầ ắ ắ ớ ộ ị ị toàn th ng v i chi n d ch Đi n Biên Ph ch n đ ng đ a c u. Mi n B c hòa bình đang
ề ế ắ ươ ế ộ ứ dành nhi u công s c hàn g n v t th ắ ng chi n tranh, hăng hái b t tay vào công cu c khôi
ụ ế ế ự ộ ở ề ắ ph c kinh t ủ , ti n lên xây d ng ch nghĩa xã h i. Cũng ữ mi n B c nh ng năm 1958
ả ướ ề ậ ắ ộ ộ 1960, Đ ng và nhà n ự c ta có cu c v n đ ng nhân dân mi n xuôi lên Tây B c xây d ng
ế ề ưở ứ ề ệ ậ ấ ộ ộ ệ kinh t mi n núi, h ng ng cu c v n đ ng, có r t nhi u văn ngh sĩ nhi t tình lên Tây
ế ắ ơ B c, trong đó có nhà th Ch Lan Viên.
ủ ề ủ ả ậ ủ ề ủ ơ ế ơ Ch đ c a bài th Ti ng hát con tàu cũng là ch đ c a c t p th Ánh sáng và Phù sa.
ạ ừ ờ ề ừ ơ ấ ả ổ ơ ỗ Ngo i tr i đ t l , bài th có t ạ ổ ố t c 15 kh th , m i kh b n dòng, chia làm ba đo n.
ự ụ ạ ầ ố ổ ồ ở ườ ữ ạ ổ Đo n đ u (g m b n kh ) là s trăn tr , gi c giã lên đ ồ ng. Đo n gi a (7 kh ) là h i
ổ ơ ỉ ệ ữ ề ế ế ạ ố ớ ưở t ng v nh ng k ni m v i nhân dân trong kháng chi n. Đo n k t (4 kh th cu i) là
ườ ứ khúc hát lên đ ng say mê háo h c.
ổ ầ ủ ổ ơ ữ ạ ạ ộ ố ọ B n kh th trích trên thu c đo n gi a. Kh đ u c a trích đo n nói lên khát v ng tr v ở ề
ồ ủ ự ố ở ề ư ọ nh là tr v ng n ngu n c a s s ng:
ặ ạ ề ố Con g p l ư i nhân dân nh nai v su i cũ
ặ ỏ C đón giêng hai, chim én g p mùa
ẻ ơ ư ứ ặ ữ Nh đ a tr th đói lòng g p s a
ừ ư ế ặ ỗ Chi c nôi ng ng b ng g p cánh tay đ a.
ể ế ầ ả ướ ế ượ ượ Chúng ta c n ph i hi u Ch Lan Viên tr c khi đ n đ ặ c, g p đ ớ ả c nhân dân m i c m
ượ ặ ạ ậ ậ ừ ộ ướ ờ đ c “con g p l ế i nhân dân” là xúc đ ng đ n ch ng nào. Th t v y, tr ể ấ c th i đi m y,
ế ớ ệ ế ấ ậ ơ ộ ị ầ ọ ườ trong th Ch Lan Viên, t p Điêu tàn xu t hi n m t th gi i kinh d đ y s ng i, x ươ ng
ồ ệ ữ ữ ề ầ ấ ọ ổ máu, yêu ma”, nh ng ng n tháp Chàm huy n bí, g y mòn, đ nát, nh ng n m m hi n ra
ẽ ạ ặ ặ ơ trong bóng đêm dày đ c ho c ánh trăng đ n côi, l nh l o:
ữ ợ ầ Đây nh ng tháp g y mòn vì mong đ i
ề ư ổ ữ ướ ờ Nh ng đ n x a đ nát d i th i gian
ữ ắ ố Nh ng sông v ng lê mình trong bóng t i
ượ ở ỉ ữ Nh ng t ng Chàm l lói r rên than.
ồ ờ ưở ượ ủ ữ ệ ả ơ Đ ng th i, trong trí t ng t ậ ờ ủ ề ng c a nhà th , còn hi n v nh ng hình nh v t v c a
ờ ạ ữ ữ ồ ớ ươ ữ ắ ợ ắ nh ng h n ma s so ng d t nhau đi “nh ng kh p x ế ng r n tr ng”, nh ng dòng huy t
ư ả ủ ữ ấ ữ ẫ đ m khí tanh hôi”, nh ng bóng dáng th p thoáng, h o c a chiêm n :
ữ ả Đây nh ng cánh ngàn sâu cây l ọ ng n,
ờ ờ ạ ắ Muôn ma H i s so ng d t nhau đi
ừ ữ ề ẳ ỗ ộ Nh ng r ng th m bóng chi u lan h n đ n
(…)
ồ ấ ộ ươ ắ ợ R i l y ra m t khúc x ng r n tr ng,
ế ầ Nút bao dòng huy t đ m khí tanh hôi,
ủ ạ ữ ế ầ Tìm nh ng mi ng "tr n gian” trong t y c n,
ấ ế ư ồ ườ R i say s a vang c t ti ng reo c i.
ườ (Trên đ ề ng v )
ư ậ ư ượ ế ắ ặ ơ ỉ Nh v y, khi ch a đ ớ c g p nhân dân, nhà th hoàn toàn b t c vì “ch có nhân dân m i
ưỡ ự ố ơ ằ ủ ữ ồ nuôi d ng sáng tác c a nhà th b ng nh ng ngu n nh a s ng”.
ộ ề ổ ơ ứ ả ị ế ặ ạ Kh th hàm ch a m t ti n gi ế đ nh. Khi Ch Lan Viên vi t: “Con g p l i nhân dân”
ậ ữ ấ ị ệ ố ố ữ nghĩa là gi a nhân v t tr ộ tình và nhân dân v n đã có m t m i quan h nh t đ nh. Đó là
ệ ấ ộ ố ọ ở ị m t m i quan h khăng khít, máu th t. Chính nhân dân đã nuôi n ng, bao b c, ch che,
ổ ớ ậ ữ ộ ụ ồ ộ ộ ạ ừ ư ề ồ đ ng cam c ng kh v i nhân v t tr tình và nhi u b đ i C H khác. Đ i t x ng hô
ừ ị ượ ộ ủ ể ộ ỗ ệ ấ ứ ừ ấ ố “con” v a xác đ nh đ c tính ch t, m c đ c a m i quan h y v a bi u l n i vui
ặ ượ ừ ạ ơ ậ ủ ị m ng, h nh phúc vô biên khi nhà th tìm g p đ c nhân dân nh p đ p c a trái tim mình.
ộ ụ ệ ậ ộ ự ắ ớ Xét cho cùng, đây là m t ngh thu t thông minh, h i t ý nghĩa l n lao; s g n bó không
ậ ữ ệ ố ả ạ ự ể ợ ớ ữ th chia tách, s hòa h p tuy t đ i gi a nhân v t tr tình v i nhân dân. V l i, chúng ta
ớ ự ể ư ệ ả ậ ả ằ ơ ợ ẫ v n có c m giác nhà th ch a b ng lòng v i s bi u hi n tình c m qua t p h p hình
ậ ữ ấ ườ ữ ự ắ ư ạ ố ộ ơ chùm y. Nhân v t tr tình d ủ ề ng nh mu n b c b ch nhi u h n n a s g n bó c a
ố ớ ộ ắ ủ ệ ể ệ ậ ặ mình đ i v i nhân dân. M t khác, th pháp ngh thu t trên còn bi u hi n m t s c thái
ả ế ơ ạ ủ ờ ế ự ọ ề ẩ tình c m ti m n: lòng bi t n vô b b n; s trân tr ng, kính yêu vô h n c a nhân v t tr ậ ữ
ố ớ tình đ i v i nhân dân.
ở ổ ơ ầ ủ ế ạ ượ ứ ạ Nhìn chung, kh th đ u c a trích đo n, Ch Lan Viên đã phát huy đ c s c m nh c ổ
ủ ể ừ ữ ọ ườ ế ỉ ứ đi n c a phép so sánh tu t mà Paul, nhà ngôn ng h c ng ừ i Đ c, th k XIX đã t ng
ố ớ ủ ứ ứ ế ậ ằ ạ ậ nh n xét r ng: S c m nh c a so sánh là nh n th c”. Tuy nhiên, đ i v i Ch Lan Viên, nó
ỉ ơ ủ ể ằ ặ ầ ộ ư ủ ơ không ch đ n thu n là m t th pháp, mà còn n m trong đ c đi m t duy c a nhà th . Vì
ạ ủ ơ ở ệ ủ ừ ế ơ ồ th , qua tài năng sáng t o c a nhà th , tính trí tu c a nhà th tr nên d i dào. T đó, tính
ượ ắ ứ ơ ữ ề ỏ ộ ồ ộ hình t ả ng, tính truy n c m lan t a kh p t th , làm rung đ ng tâm h n nh ng đ c gi ả
ế ấ ấ ầ ậ ơ ơ yêu th , say th . V y nên, hai ti ng “nhân dân” c t lên thiêng liêng, m áp, g n gũi l ạ
ườ th ng.
ư ở ế ổ ơ ế ơ ủ ậ ữ ứ ấ N u nh kh th trên, lòng bi ộ ắ t n c a nhân v t tr tình còn ch t ch a trong m t s c
ề ẩ ả ở ổ ơ ấ ấ ỏ ụ ể ế thái tình c m ti m n thì các kh th sau, t m lòng y bày t c th , chi ti t:
ớ ườ Con nh anh con, ng i anh du kích
ế ặ ồ Chi c áo nâu anh m c đêm công đ n
ộ ờ ế ố Chi c áo nâu su t m t đ i vá rách
ể ạ ố Đêm cu i cùng anh đ l i cho con.
ạ ằ ớ Con nh em con, th ng em liên l c.
ừ ư ừ ậ ờ R ng th a em băng, r ng r m em ch
ả ả ắ ề Sáng b n Na, chi u em qua b n B c
ườ ấ ộ ư ư M i năm tròn! Ch a m t m t phong th .
ớ ế ử ồ ạ Con nh m L a h ng soi tóc b c.
ộ ế ứ Năm con đau, m th c m t mùa dài
ế ả ớ ắ Con v i m không ph i hòn máu c t
ư ọ ơ ờ ớ Nh ng tr n đ i con nh mãi n nuôi.
ố ớ ế ạ ả ơ ộ ị Đ i v i nhà th , nhân dân chính là anh du kích hình nh “chi c áo nâu” m c m c, dung d ,
ợ ỗ ấ ả ợ ự ủ ế ủ ằ ọ ờ không ch y u g i s nghèo khó mà g i n i v t v , nh c nh n c a đ i lính trong quá
ọ ủ ế ươ ủ ồ ư ả trình đi theo ti ng g i c a quê h ng, c a h n thiêng sông núi. Nh ng cao c làm sao cái
ặ ả ầ ướ ộ ộ ự ấ t m lòng dũng c m, s hy sinh th m l ng, vì n ủ c quên mình c a anh b đ i.
Hai câu th :ơ
ộ ờ ế ố Chi c áo nâu su t m t đ i vá rách
ể ạ ố Đêm cu i cùng anh đ l i cho con.
ấ ộ ả ỗ ừ ẹ ộ ọ ệ ấ ầ D y lên trong lòng đ c gi n i xúc đ ng ngh n ngào, t ng gi th m d n qua trang t l
ệ ố ủ ứ ử ủ ẹ ở ổ sách, th n th c canh khuya b i cái nghĩa c cao đ p, cái tình th y chung tuy t đ i c a anh
ộ ướ ồ ở ề ơ ấ ẹ Ở ủ ấ ộ ộ ụ ồ ớ ồ b đ i C H v i đ ng chí, đ ng đ i tr c khi tr v h i m c a lòng đ t m . đây,
ữ ệ ệ ế ấ ắ ắ ậ ọ ệ ngh thu t đi p ng : “chi c áo nâu” và đi p c u trúc cú pháp đã kh c h a sâu s c tình
ượ ẽ ủ ẹ ườ ế ạ ấ ấ ườ ả c m cao th ng, đ p đ c a ng i chi n sĩ cách m ng b t khu t, kiên c ng.
ố ớ ả ạ ơ ẹ ạ Đ i v i nhà th , nhân dân chính là em liên l c. Em đã dũng c m, linh ho t, nhanh nh n,
ộ ể ế ừ ụ ắ ự ư ụ ả ố ừ băng r ng, l i su i, trèo đèo đ đ n t ng b n làng giao th , ph c v đ c l c cho s ự
ủ ệ ệ ả ạ ả ỉ ộ nghi p cách m ng c a Đ ng và nhân dân. Em làm tròn trách nhi m không ph i ch m t
ộ ữ ườ ư ấ ờ ộ ư ngày, m t b a, mà trong quãng th i gian dài: "M i năm tròn! Ch a m t m t phong th ”,
ở ậ ệ ừ ư ừ ề ậ ờ ệ đây, ngh thu t li ả t kê: "r ng th a”, "r ng r m”, "băng”, "ch ”, “sáng”, “chi u”, “b n
ế ợ ậ ố ườ ữ ươ ệ ả ắ ớ ỗ Na”, “b n B c”, “m i năm tròn” k t h p v i ngh thu t đ i ng t ư ừ ng h (R ng th a
ữ ươ ừ ậ ờ ố ề ả ả em băng >< R ng r m em ch ) và đ i ng t ng ph n (Sáng b n Na >< Chi u em qua
ự ậ ụ ụ ế ả ắ ắ ậ ọ ả b n B c) có tác d ng kh c h a đ m nét hình nh đáng yêu và s t n t y h t lòng, công
ỏ ủ ạ lao không nh c a “em liên l c”.
ố ớ ế ơ ừ ư ế ả ườ Đ i v i nhà th , nhân dân chính là “m ”. Trong thi ca t x a đ n nay, hình nh ng i m ẹ
ệ ờ ẹ ẹ ươ ẽ hi n lên bao gi ư cũng cao đ p. Nh ng đ p trong đau th ắ ng ch c có l ữ ả là hình nh nh ng
ườ ư ẹ ơ ẹ ế ẹ ậ ơ ờ ố ng i m trong th văn th i kì kháng chi n nh M T m, M Su t, Bà má H u Giang,
ẹ ặ ệ ườ ẹ ắ ờ ầ M đào h m... Đ c bi t, hình ánh ng i m nuôi vùng Tây B c th i kháng Pháp trong th ơ
ế ề ả ợ ườ ẹ ấ ự Ch Lan Viên g i cho chúng ta nhi u suy nghĩ, c m xúc. Tuy ng i m y không tr c
ế ẻ ặ ưỡ ơ ừ ư ữ ằ ở ờ ti p mang n ng đ đau, nuôi d ng nhà th t thu còn n m nôi nh ng trong nh ng gi
ươ ấ ủ ị ử ư ế ả ộ ơ phút đau th ng nh t c a l ch s dân t c đã dành h t tình c m n i trái tim mình c u
ẹ ế ơ ộ mang, chăm sóc nhà th và các cán b trung kiên. Ôi! Đ p làm sao bóng dáng m kính yêu
ọ ử ồ ứ ế ư ắ ạ ậ ổ ờ bên ng n l a h ng b p bùng. Tu i đã cao, s c y u, m t m , tóc b c nh ng còn đau” là
ứ ừ ế ế ể ộ ố lòng m không yên. M “th c m t mùa dài” đ lo cho con t ng bát thu c, bát cháo. Ôi!
ư ể ả ệ ủ ế ắ ọ ư ữ Tình m mênh mông nh bi n c , cao nh nh ng ng n núi trùng đi p c a vùng Tây B c.
ươ ấ ứ ế ấ ủ ơ ưở ữ ọ ử Ôi! Ng n l a tình th ng c a m m áp h n b t c lò s i nào vào nh ng đêm đông gió
ử ắ ắ ị lùa qua khe c a, gió c t da c t th t.
Ở ệ ậ ưở ứ ế ạ ấ ộ đây, ngh thu t liên t ng (m tóc b c hòn máu c t; đau th c nuôi; m t mùa dài
ậ ổ ậ ự ọ ờ ế ứ ư ộ ệ tr n đ i) và ngh thu t đ i tr t t cú pháp (Năm con đau, m th c m t mùa dài; Nh ng
ấ ầ ắ ớ ơ ọ ờ ế ẹ tr n đ i con nh mãi n nuôi) đã cho th y tinh th n quân dân th m thi ặ t, sâu n ng, đ p
ờ ế đ n muôn đ i.
ổ ơ ề ệ ừ ệ ả ấ ớ ế ợ ư ớ Thêm vào đó, c ba kh th đ u xu t hi n đi p t “nh ” k t h p v i cách x ng hô thân
ị ủ ữ ớ ộ ườ ạ ệ ủ ề ữ tình, ru t th t c a ch đ tr tình v i nh ng con ng ớ i đ i di n cho nhân dân: “con nh
ơ ư ế ớ ế ơ ợ ứ ớ ờ anh con”, “con nh em con”, “con nh m ” có s c kh i g i sâu xa. L i th nh ti ng
ừ ề ả ế ậ ơ ố ườ ả ơ “cám n” t đáy lòng nhà th th t ra, truy n c m đ n t n lòng ng i. Ngoài ra, tình c m
ấ ố ớ ổ ơ ợ ố ớ ế ệ ủ ứ ệ ố y còn kh i g i ý th c trách nhi m c a th h mai sau đ i v i nhân dân, đ i v i T qu c
ế m n yêu.
ở ở ả ố ư ộ ổ ơ ư ả ơ ơ Xét cho cùng, h i th c b n kh th cũng nh c bài th tràn đi nh m t khúc hát tâm
ở ề ứ ố ẹ ở ẽ ư ệ ệ ề ố tình đ a chúng ta tr v hoài ni m hoài ni m v quá kh t t đ p b i l ứ quá kh là g c
ề ả ệ ạ ủ ươ ủ ạ ặ ệ ề ơ ứ ễ r , là n n t ng, là s c m nh c a hi n t i, c a t ng lai. Đ c bi t, nhi u câu th trong
ổ ầ ơ ấ ả ạ ả ấ ượ ậ đo n th r t giàu hình nh, nh t là kh đ u tiên, hình nh so sánh đ ợ c t p h p thành
ớ ớ ừ ớ ạ ừ ấ ừ ầ ỏ Ở ạ ầ t ng t ng l p l p v a lan t a, v a m i l ờ , v a b t ng và tài hoa. ổ ơ ba kh th còn l i
ậ ộ ố ợ ư ệ ệ ệ ơ ữ ố ưở nhà th ph i h p thêm các bi n pháp ngh thu t đ c đáo nh li t kê, đ i ng , liên t ng,
ệ ừ ẽ ế ữ ứ ệ ạ ậ ộ ổ ậ ự đ i tr t t cú pháp, đi p t , đi p ng đã tác đ ng m nh m đ n nh n th c lí trí, khoái
ủ ộ ề ẩ ả ả ả c m th m mĩ và nhi u tình c m khác c a đ c gi .
ạ ậ ủ ả ự ế ể ệ ấ ạ ơ Tóm l ơ i, đo n trích th trên đây tiêu bi u nh t, là s k t tinh ngh thu t c a c bài th
ủ ế ể ế Ti ng hát con tàu. Có th nói, chính cái “tài” c a Ch Lan Viên đã làm tôn lên cái “tình”
ớ ấ ướ ơ ớ ề ả ậ ớ ế ớ ủ c a nhà th v i nhi u cung b c: tình c m v i nhân dân, v i đ t n c, v i kháng chi n.
ưở ứ ế ấ Do đó, th ng th c Ti ng hát con tàu, chúng ta “càng nghĩ thì th y sâu xa”, càng “nghe thì
ộ xúc đ ng” dâng tràn.
