ề ờ ỗ ế Đ bài: Phân tích hàm ý trong bài ca dao sau: "Bao gi rau di p làm đình/ G lim
làm ghém thì mình v i ta"ớ
Bài làm
ữ ủ ế ườ ượ ể ệ ộ Ca dao dân ca luôn là nh ng ti ng nói ân tình c a ng ộ i lao đ ng đ c th hi n m t cách
ễ ả ỗ ớ ớ ầ ị ườ ươ nhu n nh , kín đáo. Cô gái trong ca dao khi di n t n i nh v i ng i mình yêu th ng đã
ộ nói theo m t cách riêng:
ươ Khăn th ớ ng nh ai?
ắ ơ ố ấ Kh n r i xu ng đ t
ươ Khăn th ớ ng nh ai?
ắ Khăn v t lên vai....
ươ ớ Khăn th ng nh ai
ả ườ ậ ế ổ Và khi không dành tình c m cho ng i đang theo đu i mình thì cũng th t t ị nh :
ờ ế Bao gi rau di p làm đình
ỗ ớ G lim làm ghém thì mình v i ta
ộ ự ượ ờ ố ậ ự ế ầ ạ ộ Câu ca dao d ng lên m t s ng ỏ c đ i, đ i l p đ y hàm ý. Rau di p là m t lo i cây nh ,
ượ ề ồ ườ ượ ọ ớ cùng h v i cúc, đ ủ ế c tr ng nhi u ch y u làm rau ăn (lá th ng đ c dân gian dùng đ ể
ưở ả ướ ỗ ộ ăn ghém). Khi tr ể ng thành, cây có th cao kho ng trên d ạ i 10cm. G lim là m t lo i
ị ự ố ỗ ứ ắ ặ ả ị ố ỗ ườ ọ cây thân g c ng, ch c, n ng kh năng ch u l c t t, không b m i m t. G th ng dùng
ế ộ ố ổ ụ ặ ồ làm c t, kèo, xà... trong các công trình ki n trúc theo l i c ho c làm các đ gia d ng nh ư
ườ ứ ẻ ộ ặ ữ ả ỗ ị gi ế ng, ph n... G lim còn có m t đ c tính quí n a là không b cong vênh, n t n , bi n
ờ ế ấ ượ ư ử ệ ộ ạ d ng do th i ti t x u nên đ c a chu ng trong các công vi c làm nhà c a, lát sàn.
ự ậ ố ậ ể ề ạ ặ ạ Đây có th nói là hai lo i th c v t đ i l p nhau hoàn toàn v hình d ng, đ c tính và công
ậ ữ ậ ơ ạ ư ứ ề ộ ụ d ng. V y mà nhân v t tr tình trong bài th l ế ổ i đ a ra m t hoán đ i. Th ra m m y u
ặ ấ ứ ữ ứ ể ỗ ị ủ ố s ng bám m t đ t kia có th thay vào v trí c a “g lim”: làm đình t c làm nh ng th nh ư
ộ ươ ế ố ỗ ạ ượ ấ ộ c t, kèo, xà... là b x ng s ng, làm nên ki n trúc ngôi đình. Còn g lim l c l y đ i đ ể
ế ị ườ ể ự ự ổ thay vào v trí mà rau di p th ệ ng làm: làm ghém. S hoán đ i là không th th c hi n.
ậ ữ ớ ạ ư ố ộ Cũng gi ng nh nhân v t tr tình trong m t bài ca dao cũng đã nói v i b n mình:
ẻ ạ ọ Khi nào tr ch đ ng n đa
ẻ ướ ướ Sáo đ d i n ấ c thì ta l y mình.
ố ố ể ệ ạ ộ ộ ướ ướ ạ ể Không th có chuy n tr ch, m t loài đ ng v n s ng d i n c l i có th lên sinh s n ả ở
ư ố ạ ể ố trên cây cao; cũng nh loài chim sáo, chuyên s ng trên cây l i có th xu ng d ướ ướ i i d
ướ ấ ả ậ ẻ ứ ượ ấ ả ể ờ n c đ tr ng. T t c th t ng ể ả c đ i. T t c là không th x y ra, và không th có. Th ế
ể ờ ệ ấ ớ ượ cũng có nghĩa là không th bao gi có chuy n “ta l y mình” hay “mình v i ta” đ c. Thì
ườ ộ ấ ả ự ấ ữ ữ ra, ng i lao đ ng đã dùng t t c nh ng cái vô lí, nh ng cái không có th c y đ di n t ể ễ ả
ể ế ự ừ ề ộ m t đi u có th c, có lí là: mình và ta không th k t thành đôi. Cách nói v a di n t ễ ả ộ m t
ườ ể ả ầ ộ ự ự ạ ừ ấ ế s th c l i v a r t t ị nh . Ng i lao đ ng đã dùng cách nói hình nh, đ y hàm ý đ nói
ề ậ ắ ắ ộ ượ ườ ể ậ tránh đi m t đi u mà ch c ch n khi nh n đ c nó ng ồ i nh n không th không bu n.
ớ ố ượ ệ ủ ự ả ờ ể ề ầ ướ H ng t ể i vi c đ cho đ i t ng c a mình t ng m hi u v câu tr l ư i, dân gian ta x a
ư ầ ậ ỉ ế đã th t thông minh, hóm h nh nh ng cũng không kém ph n kín đáo, t ị nh .
ự ề ầ ợ ở ơ ọ ố ớ Hai câu th góp ph n g i m thêm cho chúng ta ni m tin yêu và s trân tr ng đ i v i
ệ ư ữ ề ầ ạ ầ ồ ộ ố nh ng tâm h n lao đ ng đ y trí tu nh ng cũng đ y truy n th ng nhân đ o và nhân văn.
