ệ ế ừ ữ ố ể ề ườ ẻ ệ Đ bài: Phân tích m i quan h k th a – phát tri n gi a con ng ạ i “k sĩ hi n đ i”
ườ ố ề ớ v i con ng i Nho sĩ truy n th ng
Bài làm
ế ệ ử ụ ạ ả ộ ộ ị ữ L ch s dân t c là m t dòng ch y liên t c gi a các th h , các giai đo n theo quy lu t k ậ ế
ừ ừ ể ướ ế ướ th a – phát tri n. T hình thái nhà n ế c phong ki n đ n hình thái nhà n ộ c xã h i ch ủ
ổ ề ừ ể ấ ậ ộ nghĩa là quá trình v n đ ng phát tri n không ng ng và luôn luôn thay đ i v ch t. Tuy
ề ề ố ị ố ẹ ẫ ượ ọ ữ nhiên, có nhi u giá tr truy n th ng t t đ p v n đ c trân tr ng gi gìn. Không bi ế ự t t
ờ ủ ượ ử ề ổ bao gi ẻ , vai trò c a k sĩ đã luôn đ ớ ị c đ cao và tôn vinh, dù l ch s luôn đ i thay v i
ế ố ứ ề ể ẻ ầ ầ ọ ủ nhi u bi n c , thăng tr m. Đi u này có nghĩa k sĩ – trí th c là thành ph n quan tr ng c a
ế ầ ộ ộ ồ ố ị xã h i, góp ph n làm nên giá tr văn hóa, văn minh cho c ng đ ng, qu c gia. Vì th xem
ệ ế ừ ủ ữ ể ể ặ ố ườ ẻ xét vai trò, đ c đi m c a m i quan h k th a – phát tri n gi a con ng ệ i “k sĩ hi n
ườ ề ệ ầ ố ộ ế ẻ ớ ạ đ i” v i con ng i Nho sĩ truy n th ng là m t vi c làm c n thi ệ t, giúp các – “k sĩ hi n
ị ủ ề ơ ộ ạ đ i” – có m t cái nhìn khách quan h n v giá tr c a mình.
ẻ ệ ề ạ ố ượ ỉ ố ượ “Nho sĩ truy n th ng” và “k sĩ hi n đ i” đ ể c dùng đ ch đ i t ứ ng trí th c trong xã
ờ ạ ị ứ ố ọ ầ ữ ử ớ ộ ở h i nh ng th i đ i l ch s khác nhau. “Nho sĩ” là cách g i t ng l p trí th c s ng trong
ố ở ệ ư ưở ị ự ế ộ ế ế ị ch đ phong ki n, ch u s chi ph i b i h t t ả ọ ng phong ki n. M i giá tr làm nên b n
ượ ử ế ữ ệ ẻ ọ ắ ủ s c c a Nho sĩ đ ệ c gói tr n trong ba khái ni m: tu thân, x th và ch nhân. “K sĩ hi n
ứ ủ ầ ớ ộ ệ ệ ạ ạ đ i” là t ng l p trí th c c a xã h i Vi ờ t Nam th i hi n đ i.
ư ế ướ ượ ử ị Nh chúng ta đã bi t, nhà n ế ở c phong ki n s dĩ duy trì đ c lâu dài trong l ch s là vì
ề ả ế ố ự ủ ề ề ạ ỉ ươ các tri u đình đã t o d ng uy quy n trên n n t ng c a hai y u t : đó là k c ng nghiêm
ế ỉ ệ ố ự ọ ụ ề ề ặ ng t và s tr ng d ng hi n tài. Trong nhi u th k , h th ng t ư ưở t ế ng, luân lý phong ki n
ơ ở ư ưở ờ ố ủ ấ ầ ấ ự d a trên c s t t ầ ng c a Nho giáo đã th m nhu n r t sâu vào đ i s ng tinh th n
ườ ệ ng i Vi t.
ế ộ ư ế ầ ớ ượ ủ ộ Trong ch đ phong ki n ngày x a, t ng l p Nho sĩ đ c coi là tinh hoa c a xã h i, là
ố ớ ọ ố ố ư ỉ ươ ấ ứ nguyên khí qu c gia. Đ i v i h thì các t ch t nh k c ng và tài đ c là vô cùng quan
ọ ườ ử ờ ờ ấ ờ ướ ờ tr ng. Nho sĩ là ng i quân t trên th tr i đ t, th vua ; d ẹ i th cha m ; trong th ươ ng
ớ ạ ợ yêu anh em, v con; ngoài tín nghĩa v i b n bè, làng xóm.
ấ ứ ệ ả ắ ạ ờ ờ ọ ợ ờ Nhà Nho tôn th Tr i nên làm b t c vi c gì h cũng ph i cân nh c có h p đ o Tr i hay
ờ ở ữ ủ ụ ườ ầ ạ không. Đ o Tr i ậ đây là nh ng quy lu t khách quan c a vũ tr mà con ng i c n tuân
ủ ệ ầ ặ ớ th . Nhà Nho đ t lòng trung thành v i vua lên hàng đ u vì theo quan ni m Nho giáo thì
ử ạ ờ ờ vua là Thiên t (con Tr i), thay Tr i hành đ o.
ố ưở ấ ứ ủ ầ ớ Trung quân ái qu c là lí t ố ng cao quý c a t ng l p Nho sĩ, dù là trong b t c tình hu ng
ư ư ư ế ậ ắ ậ ố ị nào, lúc thu n cũng nh lúc ngh ch, lúc h ng cũng nh lúc ph . Th m chí vua b t ch t là
ả ượ ử ầ ử ầ ấ ử ấ ệ ố ế ph i ch t, không đ c phép ch ng l nh: Quân x th n t th n b t t ắ b t trung (Vua b t
ế ề ế ệ ủ ề b tôi ch t mà b tôi không ch t là không trung thành). Trung quân theo quan ni m c a
ớ ậ ử ứ ầ ạ ị Nho giáo là trung thành v i b c Thiên t đ ng đ u bách tính, cai tr thiên h . Lí t ưở ng
ẻ ả ướ ề ắ ớ ẵ trung quân thôi thúc k sĩ s n sàng x thân vì vua, vì n c. Trung quân g n li n v i ái
ể ể ế ươ ủ ế ầ ố ố qu c. G ng sáng c a lòng trung quân ái qu c có th k đ n Tô Hi n Thành, Tr n Th ủ
ư ễ ễ ấ ầ ầ ọ ố ộ Đ , Tr n Bình Tr ng, Tr n Qu c Tu n, Nguy n Phi Khanh, Nguy n Trãi… Hay nh Lê
ơ ậ ế ể ứ ề ể ợ ỏ ạ Lai đã li u mình c u chúa đ Lê L i thoát kh i tình th hi m nguy n i tr n m c
ư ề ế ớ ướ ế ạ Các nhà Nho ngày x a đ cao đ o hi u. Trên thì trung v i vua, d ẹ ớ i thì hi u v i cha m .
ứ ễ ướ ậ ượ ẹ ấ ỏ ể Nguy n Đình Chi u ra kinh ng thí, tr c ngày thi thì nh n đ c tin m m t, đã b thì
ọ ườ ề ị ươ ẹ ề ả ắ ị quay v ch u tang. D c đ ng, do th ng khóc m quá nhi u nên b mù c hai m t. Nhà
ệ ấ ớ ươ ắ Nho cũng r t có trách nhi m v i gia đình, th ợ ng yêu, lo l ng cho v con. Khi không làm
ượ ự ứ ợ ự ẹ ờ gì giúp ích đ ồ c cho v con thì bu n b c, day d t và t trách mình: Cha m thói đ i ăn ở
ờ ữ ư ồ ươ ợ ươ ạ b c, Có ch ng h h ng cũng nh không… (Th ng v – Tú x ọ ng). Nhà Nho coi tr ng
ễ ể ợ ạ ề ươ ạ ạ ắ ỉ ư tình b n g n bó, tri âm tri k . Giai tho i v chàng D ng L đ v đi nuôi b n là L u
ế ậ ỗ ạ ư ề ệ ề ạ ạ ọ Bình, t o đi u ki n cho b n mình h c hành, đ đ t còn l u truy n đ n t n ngày nay. Bài
ể ệ ươ ủ ễ ế ạ ơ ổ th Khóc D ng Khuê c a Tam nguyên Yên Đ Nguy n Khuy n th hi n tình b n sâu
ộ ả ắ s c và c m đ ng:
ươ ồ Bác D ng thôi đã thôi r i,
ướ ậ N c mây man mác ng m ngùi lòng ta!
ớ ừ ở ướ Nh t thu đăng khoa ngày tr c,
ớ Bác v i tôi, tôi bác cùng nhau…
ạ ờ ể ạ ấ ớ ễ ả ộ ố ồ B n thân gi ấ đã m t, đ l ế i m t kho ng tr ng r t l n trong tâm h n Nguy n Khuy n,
ắ ượ không gì bù đ p đ c:
ượ ề ạ R u ngon không có b n hi n,
ề ả Không mua không ph i không ti n không mua.
ơ ế ắ Câu th nghĩ đ n đo không vi t,
ế ư ế ư Vi t đ a ai, ai bi t mà đ a;
ườ ữ Gi ờ ng kia treo cũng h ng h ,
ơ ế ẩ ả Đàn kia g y cũng ng n ng ti ng đàn…
ố ủ ệ ư ưở ờ ạ ị ự ế ố Tuy nhiên, do s ng trong th i đ i phong ki n, ch u s chi ph i c a h t t ng văn hóa
ữ ẹ ế ề ể ặ ạ ố phong ki n nên nho sĩ truy n th ng có nh ng đ c đi m riêng t o thành nét đ p văn hóa
ề ố ố ễ ự ưỡ ở ố truy n th ng. Đó là l i s ng khép mình vào l nghĩa, là s tu d ng công phu, tr thành
ự ệ ề ế ắ ẫ ọ ộ ớ ả m u m c trong m i quan h xã h i, rèn kh năng ki m ch , nghiêm kh c v i mình (tu
ử ế ề ề ố ọ ố ố thân). Trong x th , “Nho sĩ truy n th ng” chú tr ng đ cao l ằ ạ i s ng theo đ o lí và b ng
ủ ẳ ị ườ ề ọ cách đó kh ng đ nh nhân cách c a mình. Ng ứ ố i “Nho sĩ truy n th ng” coi tr ng ý th c
ơ ấ ệ ậ ổ ớ ộ ồ ế ả ố ổ trách nhi m, b n ph n v i gia đình, c ng đ ng và cao h n t t th y là T qu c. K t qu ả
ứ ệ ượ ự ề ả ả ủ c a ý th c trách nhi m đó là Nho sĩ đ c đ m b o và tôn vinh v danh d . Khi nói t ớ i
ườ ữ ề ể ể ế ắ ố ộ con ng i “Nho sĩ truy n th ng”, còn m t đi m n a không th không nh c đ n, đó là
ệ ọ ệ ọ ỗ ạ ủ ụ ử ề ố ả ắ m c đích c a vi c h c. Nho sĩ truy n th ng coi vi c h c hành, thi c và đ đ t ph i g n
ề ườ ạ ộ ứ ọ ể ướ ọ ể ớ li n v i con đ ng ho n l , t c là làm quan. H c đ giúp vua, giúp n ị c. H c đ có đ a
ứ ướ ế ộ ị v , ch c t c, uy th trong xã h i.
ư ắ ớ ệ ướ ệ ạ ờ Các nhà Nho x a ngày đêm quan tâm lo l ng t i vi c dân vi c n c. Trong th i lo n, h ọ
ự ả ặ ọ ơ ấ ờ ẵ s n sàng x thân phò vua đánh gi c. Trong th i bình, h giúp vua xây d ng giang s n g m
ư ư ậ ạ ạ ạ ầ ạ ớ ướ vóc v i tinh th n: Tiên thiên h chi u nhi u, h u thiên h chi l c nhi l c (lo tr c thiên
ủ ướ ễ ạ ợ ố ạ h , vui sau thiên h ). Nguy n Trãi phò ch t ế ườ ng Lê L i su t m i năm kháng chi n
ỏ ờ ạ ặ ổ ệ ấ ướ ế ụ đánh đu i gi c Minh ra kh i b cõi Đ i Vi t. Sau khi đ t n c hòa bình, ông ti p t c làm
ộ ờ ệ ớ ự ư ề ả ị ặ quân s cho vua Lê xây d ng nghi p l n, m c dù cu c đ i riêng ph i ch u nhi u oan trái.
ươ ẫ ễ ạ ạ ổ ỉ ẫ Nguy n B nh Khiêm, quan Tr ng nguyên d u tu i đã ngo i chín m i v n ngày đêm lo
ứ ộ ờ ự ủ ễ ắ ọ ể ự ắ l ng cho s an nguy c a xã t c. Nhà Nho Nguy n Công Tr m t đ i ngang d c đ th c
ụ ủ ớ ướ ệ ẹ ọ ớ ở ộ hi n tr n v n nghĩa v c a m t trang nam nhi v i vua, v i n ệ c, b i ông quan ni m
ậ ự ụ ộ ụ ệ ả ạ ệ ằ r ng: Vũ tr n i m c phi ph n s (Trong vũ tr , không có vi c gì mà không ph i là vi c
ở ộ ạ ẩ ấ ớ ỷ ị ủ c a ta), ông cùng v i dân m r ng làng m c, khai kh n đ t hoang, đào kênh tr thu . Sau
ứ ượ ễ ờ ơ ậ ề ề ầ ờ khi qua đ i, Nguy n Công Tr đ c dân chúng nhi u n i l p đ n th , tôn là “phúc th n”.
ư ố ư ữ ụ ữ ế ả ơ ơ ố Các nhà Nho x a coi nh ng câu t c ng nh : T t danh h n lành o, Ch t trong h n s ng
ụ ế ươ ớ ạ ủ ố ố ơ ố ụ đ c, Ch t vinh h n s ng nh c làm ph ng châm s ng vì ý nghĩa c a nó gi ng v i đ o lí
ử ố ừ ở ủ ề ọ ế mà h ti p thu đ ượ ừ c t ổ ch n c a Kh ng sân Trình, t ậ sách v c a thánh hi n, Vì v y,
ữ ượ ẻ ẩ ấ ế ủ ườ ử nh ng ai đ ề c coi là “k sĩ” đ u có ph m ch t, ti t tháo c a ng i quân t ấ : Phú quý b t
ệ ể ấ ấ ầ ấ ộ năng dâm, b n ti n b t năng di, uy vũ b t năng khu t (Giàu sang không th mua chu c,
ụ ữ ụ ể ể ể ệ ấ ẩ ậ nghèo khó không th chuy n lay, uy vũ không th khu t ph c). Nh ng n d ngh thu t
ư ế ự ủ ườ ử ả ượ t ng tr ng cho khí ti t trung th c, thanh cao c a ng i quân t là hình nh cây trúc:
ế ể ẫ ặ ẫ Trúc d u cháy ti t ngay v n đ , ho c cây thông:
ộ ạ ủ M t mình l t th a ba đông,
ề ặ Lâm tuy n ai r ng già làm khách,
ươ ắ ả ố Tài đ ng l ng cao t c dùng
ễ (Nguy n Trãi)…
ự ề ữ ế ừ ế ỉ ứ ủ ệ ễ ề ả Chuy n Ch c phán s đ n T n Viên c a Nguy n D vi th k XVI đã đ cao tinh t t
ầ ẳ ấ ố ạ ừ ạ ấ ự th n kh ng khái, trung th c, dám đ u tranh ch ng l ủ i cái x u, cái ác, tr h i cho dân c a
ể ệ ộ ẻ ử ề ồ ờ ấ m t k sĩ tên là Ngô T Văn; đ ng th i th hi n ni m tin vào công lí chính nghĩa nh t
ử ố ẽ ắ ử ề ồ ướ ị đ nh s th ng gian tà. Ngô T Văn đã châm l a đ t ngôi đ n mà h n ma tên t ặ ng gi c
ươ ế ắ ọ ữ ể ừ ạ ồ ph ng B c h Thôi chi m gi đ tr h i cho dân lành trong vùng. H n ma tên t ướ ng
ệ ặ ướ ủ ướ ươ ề ợ ẫ gi c ki n chàng d i Minh ti (Âm ph ). Tr c Diêm v ng, chàng v n không h s hãi,
ộ ặ ạ ầ ọ ả ố ủ ẻ ấ ươ ể ả ấ tìm m i cách v ch tr n b m t gi d i và b n ch t thâm hi m c a k b t l ố ng. Cu i
ệ ả ậ ườ ườ ứ ẻ ỉ truy n, tác gi bình lu n: Than ôi! Ng i ta th ng nói: “C ng quá thì gãy”. K sĩ ch lo
ỏ ượ ệ ủ ờ ạ ợ ị ứ không c ng c i đ c, còn gãy hay không là vi c c a tr i. Sao l ổ ứ i s gãy mà ch u đ i c ng
ra m m?ề
ử ề ả ộ ỏ ố ố ạ ứ Ngô T Văn là m t chàng áo v i. Vì c ng c i mà dám đ t cháy đ n tà, ch ng l i yêu ma,
ệ ơ ả ầ ộ ườ ế ượ ổ ế ở ượ làm m t vi c h n c th n và ng i. B i th đ c n i ti ng và đ c gi ữ ứ ụ ở ch c v Minh
ợ ự ứ ứ ẻ ậ ậ ỏ ti, th t là x ng đáng. V y k sĩ không nên kiêng s s c ng c i.
ượ ờ ễ ể ộ ầ ẳ ị ự ấ ữ Nguy n D đã m n l ữ i bình đ m t l n n a kh ng đ nh khí ti ế ươ t c ấ ng tr c, b t khu t
ợ ủ ườ đáng ca ng i c a ng i quân t ử .
ế ộ ế ệ ề ượ Trong ch đ phong ki n, vi c chiêu hi n đãi sĩ đ ầ c quan tâm hàng đ u. Trong Bài kí đ ề
ứ ế ệ ạ ả ấ ả danh ti n sĩ khoa Nhâm Tu t niên hi u Đ i B o th ba do tác gi Thân Nhân Trung biên
ủ ủ ệ ề ạ ố so n theo l nh c a vua Lê Thánh Tông có câu: Hi n tài là nguyên khí c a qu c gia,
ế ướ ế ướ ạ ồ ị nguyên khí th nh thì th n c m nh, r i lên cao, nguyên khí suy thì th n ế ồ c y u r i
ế ề ậ ặ ấ ầ ố ễ xu ng th p. Trong Chi u c u hi n mà Ngô Thì Nh m thay m t Quang Trung Nguy n
ươ ạ ệ ạ ề ễ ậ Hu so n ra sau khi đánh tan hai m i v n quân Thanh, l p nên tri u đình nhà Nguy n có
ữ ữ ề ẻ ả ậ ạ ẳ ộ ị đo n mang n i dung kh ng đ nh nh ng k sĩ chân chính, nh ng b c hi n tài ph i mang tài
ướ ấ ướ ự ầ ị ừ ị ứ đ c ra phò vua giúp n c, góp ph n xây d ng đ t n c thái bình th nh tr : T ng nghe nói
ườ ệ ở ờ ư ề ấ ờ ằ r ng: Ng i hi n xu t hi n đ i, thì nh ngôi sao sáng trên tr i cao.
ắ ề ầ ắ ầ ườ ề ắ ứ ả ư ế Sao sáng t ch u v ngôi B c Th n, ng i hi n t làm s gi cho thiên tù. N u nh che
ẻ ẹ ấ ấ ượ ờ ả ờ m t ánh sáng, gi u đi v đ p, có tài mà không đ c đ i dùng, thì không ph i là ý tr i sinh
ườ ờ ấ ề ề ẩ ậ ả ướ ra ng i hi n v y… Trong kho ng tr i đ t, hi n tài còn n náu, tr c đây thì nên nh ư
ế ờ ườ ữ ề ặ ộ ấ th . Nay tr i trong sáng, đ t thanh bình, chính là lúc ng i hi n g p h i gió mây, nh ng ai
ố ắ ứ ạ ề có tài đ c hãy cùng c g ng lên, ghi tên t i tri u đình, cùng nhau cung kính, cùng nhau
ưở h ng phúc lành tôn vinh.
ưở ủ ề ẻ ạ ố ọ ị Lí t ẻ ng chung c a k sĩ là: tu thân, t gia, tr qu c, bình thiên h . K sĩ coi tr ng năm
ễ ể ụ ể ườ ứ đ c: Nhân, nghĩa, l , trí, tín (Nhân đ thành ng ườ ố i t t. Nghĩa đ thu ph c lòng ng i, L ễ
ể ượ ệ ể ặ ể đ luy n tâm chính. Trí đ đ ắ c thành danh. Tín đ g t thành công) và coi đó là quy t c
ệ ử ấ ư ề ẩ ố ớ ấ ị ố s ng b t di b t d ch. Dù là đ t ự ạ thánh hi n nh ng s ng không đúng v i chu n m c đ o
ẻ ứ ứ đ c trên thì cũng không x ng danh là k sĩ chân chính.
ế ừ ủ ư ẻ ệ ẹ ẩ ấ ạ “K sĩ hi n đ i” đã k th a và phát huy ph m ch t cao đ p c a Nho sĩ ngày x a. H ọ
ứ ượ ầ ớ ụ ạ ườ ố ộ chính là t ng l p trí th c đ c giáo d c và đào t o theo đ ng l ủ i xã h i ch nghĩa và lý
ạ ộ ủ ủ ự ề ạ ả ồ ọ ưở t ộ ng cách m ng c a Đ ng, c a Bác H . H đang ho t đ ng trong nhi u lĩnh v c xã h i.
ộ ể ớ ế ứ ữ ế ắ ọ ệ V i trình đ hi u bi ậ t và n m v ng khoa h c kĩ thu t, các trí th c đã đem h t nhi t tình,
ể ố ấ ướ ự ự ế ể ệ ả kh năng đ c ng hi n cho s nghi p xây d ng và phát tri n đ t n ạ c giàu m nh, văn
ớ ế ọ ạ ự ệ ạ ậ ạ ạ ỏ ộ ố minh, hi n đ i. H m nh d n xóa b cái cũ l c h u, xây d ng cái m i ti n b . Mu n
ự ự ộ ố ữ ệ ẻ ạ ở ị cu c s ng tr nên th c s có ý nghĩa, nh ng “k sĩ hi n đ i” cũng đã xác đ nh cho mình
ộ ưở ố ủ ụ ắ ố m t lý t ẹ ng và m c đích s ng đúng đ n, cao đ p. Lòng trung quân, ái qu c c a các nhà
ư ờ ớ ướ ể ầ ớ ế ạ ớ Nho x a gi đây chuy n thành trung v i n c, hi u v i dân. Bên c nh đó, ph n l n “k ẻ
ệ ạ ẫ ứ ủ ư ề ạ ố sĩ hi n đ i” cũng v n gi ữ ượ đ c truy n th ng đ o đ c c a các nhà Nho x a trong hoàn
ủ ị ệ ầ ả ả ạ ồ ớ ộ ả c nh m i. Ch t ch H Chí Minh đã d y cán b , Đ ng viên ph i: c n, ki m, liêm, chính,
ư ố ắ ể ệ ọ ố ườ chí công, vô t và c g ng rèn luy n cho mình quan đi m s ng: Mình vì m i ng ọ i, m i
ườ ng i vì mình.
ủ ừ ẻ ẻ ệ ạ ạ ầ Bên c nh đó, “k sĩ hi n đ i” không ng ng phát huy cái dũng c a k sĩ đó là tinh th n
ộ ắ ọ ậ ả ạ dám nghĩ dám làm và thái đ th ng không kiêu, b i không n n trong h c t p, trong làm
ệ ấ ọ ớ ở ố vi c. Câu nói: Khoa h c đi đôi v i dũng khí r t chính xác b i dũng khí là t ấ ơ ả ch t c b n
ườ ọ ữ ữ ứ ậ ọ ườ ủ c a ng i làm công tác nghiên c u khoa h c. Nó giúp cho h gi v ng l p tr ế ng, quy t
ự ệ ế ưở ổ tâm th c hi n đ n cùng lý t ng mà mình theo đu i.
ư ầ ớ ị Ngày x a, các nhà Nho “trên thông thiên văn, d ướ ườ i t ng đ a lý”, thì ngày nay, t ng l p trí
ứ ậ ượ ạ ủ ế ớ ệ ế ệ ọ ư ế th c ti p c n đ c khoa h c công ngh tiên ti n, hi n đ i c a th gi i nh công ngh ệ
ệ ệ ấ ọ ớ ọ ệ ậ ệ sinh h c, công ngh hóa ch t, công ngh v t li u m i và công ngh tin h c v.v… Ngày
ể ầ ạ ờ ố ổ ằ ư x a, ông cha chúng ta lên tr i, xu ng bi n b ng th n tho i, c tích ; còn ngày nay, th h ế ệ
ụ ặ ạ ươ ẻ ả ố ể ấ tr bay vào kho ng không vũ tr , l n xu ng đáy đ i d ằ ng, thám hi m lòng đ t… b ng
ứ ữ ậ ọ ướ ơ ớ ả khoa h c kĩ thu t. Trí th c ngày nay có nh ng hoài bão, ự c m l n lao và kh năng th c
ư ệ ầ ớ ượ ệ ẻ hi n mà t ng l p Nho sĩ x a không có đ ạ ơ ả ủ c. Đây là cái khác c b n c a “k sĩ hi n đ i”
ề ố ớ v i Nho sĩ truy n th ng.
ấ ướ ệ ạ ở ử ế ớ ư ậ ộ ớ ề Trong giai đo n hi n nay, đ t n c ta m c a giao l u và h i nh p v i th gi i, n n kinh
ẽ ớ ạ ầ ộ ặ ủ ọ ộ ệ ộ ế ị ườ t th tr ng toàn c u tác đ ng m nh m t i m i m t c a xã h i Vi t Nam. Dân t c ta
ướ ớ ớ ầ ự ứ ẩ ậ ộ ố b c vào v n h i m i v i bao khó khăn, thách th c. Mu n ng ng cao đ u t ữ tin v ng
ướ ệ ẻ ả ậ ả ầ ầ ạ ớ ộ b c, t ng l p “k sĩ hi n đ i” c n ph i nhìn nh n và đánh giá b n thân m t cách
ặ ế ể ấ ố ắ ụ ạ ầ ặ ắ ầ nghiêm túc đ th y rõ m t y u c n kh c ph c, m t m nh c n phát huy. C g ng v ươ n
ọ ậ ố ủ ế ớ ớ ế ầ ộ ố ự ủ lên h c t p cái hay, cái t t c a th gi i v i thái đ khiêm t n, c u ti n, t ch và sáng
ề ẫ ữ ề ố ố ẹ ủ ẻ ọ ạ t o. Đi u quan tr ng là v n gìn gi và phát huy truy n th ng t t đ p c a “k sĩ Vi ệ t
ư ẻ ạ ọ ư ệ Nam” chân chính. Nho sĩ ngày x a, “k sĩ hi n đ i” hôm nay, tuy tên g i khác nhau nh ng
ứ ẫ ẹ ủ ố ủ ư ấ ẩ ậ ố cái g c c a tài đ c v n gi ng nhau. Ph m ch t cao đ p c a nhà Nho x a th t đáng trân
ọ ậ ệ ọ ươ ề ậ ả ố ắ tr ng. Ngày nay, chúng ta ph i c g ng h c t p, làm vi c noi g ng các b c ti n b i đ ố ể
ế ề ậ ươ ấ ướ ố c ng hi n th t nhi u cho quê h ng, đ t n c.
