ề ế ủ ộ ễ ể ầ Đ bài: Phân tích "Văn t ể ấ nghĩa sĩ C n Giu c" c a Nguy n Đình Chi u đ th y
ứ ượ ề ườ ừ ữ đây là b c t ng đài bi tráng v ng i nông dân nghĩa sĩ đánh Pháp t nh ng ngày
ầ đ u chúng xâm l ượ ướ c n c ta.
Bài làm
ễ ể ộ ướ ờ ủ ế ỉ ố ộ Nguy n Đình Chi u là m t nhà Nho yêu n ầ c cu i th k XIX. Cu c đ i c a ông đ y
ấ ạ ị ự ư ữ ằ ườ ở ươ nh ng b t h nh. Nh ng b ng ngh l c phi th ng, ông tr thành tám g ng sáng v ề
ề ặ ớ ế ự ễ ể ầ ộ nhi u m t…"V i Văn t nghĩa sĩ C n Giu c" Nguy n Đình Chi u đã d ng lên b c t ứ ượ ng
ề ườ ế ỉ ặ ố ờ đài bi tráng v ng i nông dân nghĩa sĩ đánh gi c Pháp cu i th k XIX". L i đánh giá trên
ế ỉ ọ ạ ả ủ ẩ ớ ơ ộ ế ấ ấ ứ r t x ng đáng v i thành công c a tác ph m. H n m t th k qua, đ c l i b n văn t y, ai
ở ướ ạ ộ ắ ờ không d dào xúc đ ng, b i"n c m t anh hùng" có bao gi ráo khô?
ở ầ ẩ ả ế ấ M đ u tác ph m, tác gi i đã c t lên ti ng than:
ặ ấ ề ỡ ờ ỏ H i ôi! Súng gi c đ t r n; lòng dân tr i t !
ự ề ễ ể ả ứ Đây chính là hoàn c nh, là cái n n mà trên đó, Nguy n Đình Chi u đã d ng nên b c
ấ ướ ẻ ặ ắ ị ượ t ấ ủ ng đài b t h . Đ t n ề c b xâm lăng. Súng gi c đã r n kh p núi sông. K thù hung
ớ ắ ả ướ ắ ả ồ hãn đã t i. Xã t c chao đ o tr ổ c"tàu s t, tàu đ ng, súng n ", ph i chăng, đây là lúc:
ủ ế ề B n Nghé c a ti n tan b t n ọ ướ c
ồ ố Đ ng Nai tranh ngói nhu m màu mây
Cũng chính là lúc:
ỏ B nhà lũ tr l ẻ ơ ơ ạ x ch y
ấ ổ ầ M t b y chim dáo dát bay
ễ ể ạ (Ch y Tây Nguy n Đình Chi u)
ừ ố ệ ươ ủ ấ ườ ả T hoàn c nh kh c li t, tan tác, đau th ng này, t m lòng c a ng ữ ự i dân đã r c sáng gi a
ờ tr i xanh!
ọ H là ai?
ữ ữ ữ ừ ả ạ ả ọ H không ph i là nh ng sĩ phu, nh ng chí sĩ, cũng không ph i nh ng đ i gia t ng đ ượ c
ơ ộ ướ ậ ữ ườ n vua l c n ọ ỉ c h u hĩnh. H ch là nh ng ng i:
Côi cút làm ăn, lo toan nghèo
ỉ ế ộ ở ộ ... Ch bi t ru ng trâu, trong làng b
ệ ừ ệ ấ ệ ệ ố ố Vi c cu c, vi c cày, vi c b a, vi c c y, tay v n quen làm;
ậ ờ ắ ư ừ ậ ậ ậ T p khiên, t p súng, t p mác, t p c , m t ch a t ng ngó
ữ ọ ườ ư ừ ướ H hoàn toàn là nông dân, nông dân 100% nh ng con ng i quanh năm ch a t ng b c ra
ế ọ ữ ữ ắ ơ ỏ kh i lũy tre làng! H n th , h còn là nh ng nông dân nghèo, nghèo l m. Hai ch "côi cút"
ườ ư ặ ủ ụ ồ ớ c a c Đ m i xót xa làm sao! Có nghĩa là ngày th ng, nh ng tháng năm dài d c kia, h ọ
ượ ư ạ ộ ờ ủ ề ắ ậ ờ ọ ẳ ch ng đ ủ c "chăn d t" nh m o nh n c a b n vua quan. M t đ i, nhi u đ i thui th i
ế ư ữ ư ặ ấ ờ bán m t cho đ t, bán l ng cho tr i! Th nh ng, chính nh ng con ng ườ ị ỏ ơ ấ ạ i b b r i y l i là
ữ ườ ầ ứ ệ ả ẳ ọ ơ ỉ nh ng ng ớ i đ u tiên đ ng lên, cho dù ch ng ph i quân c , quân v . H ch vì nghĩa l n
ậ mà t p h p d ợ ướ ờ i c .
ư ồ ộ ể ắ ố ộ M t m i xa th đ s , há đ ai chém r n đu i h ổ ươ u
ệ ậ ầ Hai v ng nh t nguy t chói lòa, đâu dung lũ treo dê bán chó.
ữ ụ ễ ả ấ ớ ọ ể V i hai câu văn trên, c Nguy n Đình Chi u dã cho ta th y h qu là nh ng nghĩa sĩ,
ữ ườ ữ ệ ớ ớ ườ nh ng con ng i có trách nhi m l n v i non sông, nh ng con ng i mang trong mình
ứ ế ạ ấ ấ ọ ế dòng máu b t khu t. Cho nên, chính h đã quy t "Phen này xin ra s c đo n kình... Chuy n
ộ ổ ố này d c ra tay b h ".
ạ ươ ữ ủ ệ ố ị ư Đó chính là t ư ưở t ng c a nh ng Tri u Th Trinh, B cái Đ i v ừ ng Phùng H ng t ng
ở ể ắ ổ ữ ở ử ộ chém cá kình bi n Đông, b t h d ị rùng sâu trong l ch s dân t c.
ụ ồ ế ư ữ ẫ ọ ườ ấ ấ Nh ng C Đ B n Tre v n không quên chính h là nh ng ng i chân đ t có t m lòng
căm thù gi c t ặ ớ ậ ươ i t n x ủ ng t y:
ố ớ ữ ắ ấ ố B a th y bòng bong che tr ng l p, mu n t i ăn gan
ạ ố ố ắ ổ Ngày xem ng khói ch y đen sì, mu n ra c n c !
ọ ượ ự ế ế ố ợ ị Chính s căm thù này khi n h v t qua khó khăn thi u th n, không đ i trang b vũ khí,
ợ ẻ ị ệ ậ ạ ặ ợ ố ự ăn m c, không đ i luy n t p quân s , không s k đ ch m nh, có vũ khí t i tân, có linh
ọ ệ ể ấ ậ ộ đánh thuê hung hãn, có b n Vi ớ ế t gian thâm hi m…nh t quy t ngay m t lúc vào tr n v i
ữ ự ạ ươ ằ ằ ơ ỏ nh ng vũ khí t ơ t o thô s :" H a mai đánh b ng r m con cúi/ G m đeo dùng b ng l ưỡ i
ễ ấ ế ặ ấ dao phay", nghĩa là có gì đánh n y, mi n là gi ế ượ t đ c gi c! N u không có t m lòng vì
ớ ượ ấ nghĩa l n, làm sao có đ c cái gan y?
ậ ả ọ ườ Và, khi vào tr n, h qu là phi th ng:
ụ ạ ả ọ ố ư ặ ố Chi nh c quan qu n gióng tr ng kì tr ng gi c, đ p rào l ướ ớ t t i, coi gi c cũng nh không;
ư ẳ ợ ằ ỏ ạ ử ề ắ ạ nào s th ng Tây b n đ n nh , đ n to, xô c a xông vào li u mình nh ch ng có.
ẻ ườ ượ ồ ọ ướ K đâm ngang, ng i chém ng c, làm cho mã tà ma ní h n kinh; b n hè tr c, lũ ó sau,
ố ệ ắ ồ ổ tr i k tàu s t, tàu đ ng súng n .
ộ ậ ế ệ ế ủ ề ạ ả ế Qu là m t tr n chi n dũng mãnh, quy t li ộ t đ n li u m ng c a lòng căm thù! Các đ ng
ư ạ ướ ượ ừ ạ t m nh nh "đ p l t — xô — xông — đâm ngang chém ng ế c..." khi n cho ng ườ i
ư ấ ướ ủ ế ắ ọ đ c hàng trăm năm sau còn nh th y tr c m t khí th vũ bão ào ào c a nghĩa quân.
ử ậ ữ ắ ầ Trong ánh l a b p bùng, loang loáng nh ng b p tay tr n, loang loáng ánh thép dao phay,
ữ ậ ướ ầ ầ ế ế ươ ẻ ầ r m r p nh ng b c chân, m m ti ng thét gi i k thù... t t
ọ ệ ộ ứ ể ấ ế ế ờ ồ Trong văn h c Vi ệ t Nam đ n th i đi m y, hi m có m t b c tranh công đ n nào hi n
ự ộ ộ ự ặ ả ủ ư ế th c sinh đ ng nh th ! Không m t chút ướ ệ c l , ngòi bút kí s , d c t ớ c a nhà Nho m i
ế ộ ườ ỉ ạ quý giá bi t bao! Vì sao m t ng i"quanh mình ch có bóng đêm" mà l i nhìn sáng t ỏ ế đ n
ư ế ấ ẽ nh th ? Tài năng hay t m lòng? Có l là t ấ ả t c !
ế ấ ủ ầ ườ ế ấ ế Chính tinh th n quy t chi n y c a ng ữ i nghĩa sĩ đã làm nên nh ng chi n công r t đáng
ợ ố ỉ ổ ứ ệ ẻ ọ ca ng i. H đã tiêu di ệ ượ t d c tên ch huy ác ôn, đã đ t cháy ổ gián đi p, t c là k thù n i,
ẻ ằ ươ ẻ ằ ạ ẻ k thù chìm, k thù b ng x ị ng b ng th t, k thù t ư ưở t ạ ng (nhà d y đ o)... Càng có ý
ữ ế ấ ớ ượ ậ ừ ữ ơ nghĩa l n khi nh ng chi n công y đ c l p lên t ấ nh ng vũ khí r t thô s ! B c t ứ ượ ng
ấ ẫ ệ đài hoành tráng y càng l m li t.
ả ấ ờ ủ ọ ự ọ ố Xót xa thay! H đã ngã xu ng! S hi sinh anh dũng c a h đã làm đau xót c đ t tr i Nam
B :ộ
ấ ặ ầ ầ ộ ỏ Đoái sông C n Giu c, c cây m y d m s u giăng;
ợ ườ ụ ẻ Nhìn ch Tr ỏ ng Bình, già tr hai hàng l y nh .
ờ ị ấ ờ ườ ườ ươ ỗ ầ ả ế ấ Đ t tr i m m t! Ng i ng i khóc th ng! N i s u th m này bi ằ t m y xót xa! Đ ng
ế ủ ườ ẽ sau cái ch t c a ng i anh hùng s là:
ẹ ẻ ề ấ ồ ớ ọ Đau đ n b y! M già ng i khóc tr , ng n đèn khuya leo lét trong l u; não nùng thay! V ợ
ế ậ ờ ướ ạ ồ ơ ế y u ch y tìm ch ng, c n bóng x d t d tr c ngõ.
ể ễ ể ướ ắ ể ế ữ Có th nói, Nguy n Đình Chi u đã hòa máu và n c m t đ vi t nên nh ng câu văn não
ư ế lòng nh th !
ạ ệ ể ễ ể ấ ặ ợ ươ ệ ủ M c dù Nguy n Đình Chi u đã g t l đ ng i ca t m g ng hi sinh oanh li t c a ng ườ i
ớ ấ ế ằ ặ ằ ặ ố chi n sĩ v i t m lòng son v ng v c ánh trăng r m,"s ng đánh thác cũng đánh gi c, linh
ệ ượ ế ơ ữ ả ườ ấ ồ h n theo giúp c linh, muôn ki p nguy n đ c tr kia", nghĩa là nh ng con ng ế i y ch t
ẫ ố ư ẫ ượ ậ ươ mà v n s ng! Nh ng lòng chúng ta v n không sao ngăn đ c ng m ngùi xót th ng đau
đ n!ớ
ứ ượ ự ủ ễ ể ẽ ằ B c t ng đài bi tráng mà Nguy n Đình Chi u đã d ng nên b ng ngòi c a mình s mãi
ồ ạ ấ ệ ứ ượ ề ầ ườ mãi t n t i cùng non sông đ t Vi t! Đây là b c t ng đài đ u tiên v ng i nông dân
ề ặ ế ườ ệ ừ ế ọ ỗ đánh gi c! Chúng ta đ u bi t, ng i Vi t ta t khi bi t dùng cành cây ch c l ạ gieo h t
ế ọ ầ ể ọ ọ ố ạ cũng là lúc bi ố t vót nh n ng n t m vông, chu t nh n mũi chông tre đ ch ng l i m i k ọ ẻ
ủ ấ ướ ọ ự ủ ẻ ố ư thù b n chân và k thù hai chân! H th c là ch nhân c a đ t n ọ c. Nh ng trong văn h c
ố ướ ộ ầ ư ễ ờ ọ ở ậ chính th ng tr ể c th i Nguy n Đình Chi u, h ch a m t l n tr thành nhân v t trung
ả ạ ị ữ ễ ể ị ườ tâm! Nay, Nguy n Đình Chi u đã tr l i đ a v chính đáng cho nh ng ng ấ i chân l m tay
ọ ướ ễ ể ầ ở ờ bùn này. Nguy n Đình Chi u đã tr thành ngôi sao sáng trên b u tr i văn h c n ố c ta cu i
ứ ủ ầ ỉ ế ầ ộ ế thê k XIX có ph n đóng góp x ng đáng c a "Văn t nghĩa sĩ C n Giu c"! "Văn t nghĩa
ề ữ ầ ộ ườ ế ấ ạ ồ sĩ C n Giu c" mãi mãi là "bài ca v nh ng ng i anh hùng th t th " (Ph m Văn Đ ng).
ượ ắ ươ ưở ầ ưở ớ ớ ưở ớ ườ Xin đ ộ c th p m t nén tâm h ng t ng nh , hai l n t ng nh , t ng nh ng i anh
ệ ưở ớ ơ ướ ễ ể hùng li t sĩ, t ng nh nhà th yêu n c Nguy n Đình Chi u.
