Đ bài: Phân tích "Văn t nghĩa sĩ C n Giu c" c a Nguy n Đình Chi u đ th yề ế ầ ộ ủ ễ ể ể ấ
đây là b c t ng đài bi tráng v ng i nông dân nghĩa sĩ đánh Pháp t nh ng ngàyứ ượ ề ườ ừ ữ
đu chúng xâm l c n c ta.ầ ượ ướ
Bài làm
Nguy n Đình Chi u là m t nhà Nho yêu n c cu i th k XIX. Cu c đi c a ông đyễ ể ộ ướ ố ế ỉ ộ ờ ủ ầ
nh ng b t h nh. Nh ng b ng ngh l c phi th ng, ông tr thành tám g ng sáng vữ ấ ạ ư ằ ị ự ườ ở ươ ề
nhi u m t…"V i Văn t nghĩa sĩ C n Giu c" Nguy n Đình Chi u đã d ng lên b c t ngề ặ ớ ế ầ ộ ễ ể ự ứ ượ
đài bi tráng v ng i nông dân nghĩa sĩ đánh gi c Pháp cu i th k XIX". L i đánh giá trênề ườ ặ ố ế ỉ ờ
r t x ng đáng v i thành công c a tác ph m. H n m t th k qua, đc l i b n văn t y, aiấ ứ ớ ủ ẩ ơ ộ ế ỉ ọ ạ ả ế ấ
không d dào xúc đng, b i"n c m t anh hùng" có bao gi ráo khô?ạ ộ ở ướ ắ ờ
M đu tác ph m, tác gi i đã c t lên ti ng than:ở ầ ẩ ả ấ ế
H i ôi! Súng gi c đt r n; lòng dân tr i t !ỡ ặ ấ ề ờ ỏ
Đây chính là hoàn c nh, là cái n n mà trên đó, Nguy n Đình Chi u đã d ng nên b cả ề ễ ể ự ứ
t ng đài b t h . Đt n c b xâm lăng. Súng gi c đã r n kh p núi sông. K thù hungượ ấ ủ ấ ướ ị ặ ề ắ ẻ
hãn đã t i. Xã t c chao đo tr c"tàu s t, tàu đng, súng n ", ph i chăng, đây là lúc:ớ ắ ả ướ ắ ồ ổ ả
B n Nghé c a ti n tan b t n cế ủ ề ọ ướ
Đng Nai tranh ngói nhu m màu mâyồ ố
Cũng chính là lúc:
B nhà lũ tr l x ch yỏ ẻ ơ ơ ạ
M t b y chim dáo dát bayấ ổ ầ
(Ch y Tây - Nguy n Đình Chi u)ạ ễ ể
T hoàn c nh kh c li t, tan tác, đau th ng này, t m lòng c a ng i dân đã r c sáng gi aừ ả ố ệ ươ ấ ủ ườ ự ữ
tr i xanh!ờ
H là ai?ọ
H không ph i là nh ng sĩ phu, nh ng chí sĩ, cũng không ph i nh ng đi gia t ng đcọ ả ữ ữ ả ữ ạ ừ ượ
n vua l c n c h u hĩnh. H ch là nh ng ng i:ơ ộ ướ ậ ọ ỉ ữ ườ
Côi cút làm ăn, lo toan nghèo
... Ch bi t ru ng trâu, trong làng bỉ ế ộ ở ộ
Vi c cu c, vi c cày, vi c b a, vi c c y, tay v n quen làm;ệ ố ệ ệ ừ ệ ấ ố
T p khiên, t p súng, t p mác, t p c , m t ch a t ng ngóậ ậ ậ ậ ờ ắ ư ừ
H hoàn toàn là nông dân, nông dân 100% nh ng con ng i quanh năm ch a t ng b c raọ ữ ườ ư ừ ướ
kh i lũy tre làng! H n th , h còn là nh ng nông dân nghèo, nghèo l m. Hai ch "côi cút"ỏ ơ ế ọ ữ ắ ữ
c a c Đ m i xót xa làm sao! Có nghĩa là ngày th ng, nh ng tháng năm dài d c kia, hủ ụ ồ ớ ườ ư ặ ọ
ch ng đc "chăn d t" nh m o nh n c a b n vua quan. M t đi, nhi u đi thui th iẳ ượ ắ ư ạ ậ ủ ọ ộ ờ ề ờ ủ
bán m t cho đt, bán l ng cho tr i! Th nh ng, chính nh ng con ng i b b r i y l i làặ ấ ư ờ ế ư ữ ườ ị ỏ ơ ấ ạ
nh ng ng i đu tiên đng lên, cho dù ch ng ph i quân c , quân v . H ch vì nghĩa l nữ ườ ầ ứ ẳ ả ơ ệ ọ ỉ ớ
mà t p h p d i c .ậ ợ ướ ờ
M t m i xa th đ s , há đ ai chém r n đu i h uộ ố ư ồ ộ ể ắ ổ ươ
Hai v ng nh t nguy t chói lòa, đâu dung lũ treo dê bán chó.ầ ậ ệ
V i hai câu văn trên, c Nguy n Đình Chi u dã cho ta th y h qu là nh ng nghĩa sĩ,ớ ụ ễ ể ấ ọ ả ữ
nh ng con ng i có trách nhi m l n v i non sông, nh ng con ng i mang trong mìnhữ ườ ệ ớ ớ ữ ườ
dòng máu b t khu t. Cho nên, chính h đã quy t "Phen này xin ra s c đo n kình... Chuy nấ ấ ọ ế ứ ạ ế
này d c ra tay b h ".ố ộ ổ
Đó chính là t t ng c a nh ng Tri u Th Trinh, B cái Đi v ng Phùng H ng t ngư ưở ủ ữ ệ ị ố ạ ươ ư ừ
chém cá kình bi n Đông, b t h d rùng sâu trong l ch s dân t c.ở ể ắ ổ ữ ở ị ử ộ
Nh ng C Đ B n Tre v n không quên chính h là nh ng ng i chân đt có t m lòngư ụ ồ ế ẫ ọ ữ ườ ấ ấ
căm thù gi c t i t n x ng t y:ặ ớ ậ ươ ủ
B a th y bòng bong che tr ng l p, mu n t i ăn ganữ ấ ắ ố ố ớ
Ngày xem ng khói ch y đen sì, mu n ra c n c !ố ạ ố ắ ổ
Chính s căm thù này khi n h v t qua khó khăn thi u th n, không đi trang b vũ khí,ự ế ọ ượ ế ố ợ ị
ăn m c, không đi luy n t p quân s , không s k đch m nh, có vũ khí t i tân, có linhặ ợ ệ ậ ự ợ ẻ ị ạ ố
đánh thuê hung hãn, có b n Vi t gian thâm hi m…nh t quy t ngay m t lúc vào tr n v iọ ệ ể ấ ế ộ ậ ớ
nh ng vũ khí t t o thô s :" H a mai đánh b ng r m con cúi/ G m đeo dùng b ng l iữ ự ạ ơ ỏ ằ ơ ươ ằ ưỡ
dao phay", nghĩa là có gì đánh n y, mi n là gi t đc gi c! N u không có t m lòng vìấ ễ ế ượ ặ ế ấ
nghĩa l n, làm sao có đc cái gan y?ớ ượ ấ
Và, khi vào tr n, h qu là phi th ng:ậ ọ ả ườ
Chi nh c quan qu n gióng tr ng kì tr ng gi c, đp rào l t t i, coi gi c cũng nh không;ọ ả ố ố ụ ạ ướ ớ ặ ư
nào s th ng Tây b n đn nh , đn to, xô c a xông vào li u mình nh ch ng có.ợ ằ ắ ạ ỏ ạ ử ề ư ẳ
K đâm ngang, ng i chém ng c, làm cho mã tà ma ní h n kinh; b n hè tr c, lũ ó sau,ẻ ườ ượ ồ ọ ướ
tr i k tàu s t, tàu đng súng n .ố ệ ắ ồ ổ
Qu là m t tr n chi n dũng mãnh, quy t li t đn li u m ng c a lòng căm thù! Các đngả ộ ậ ế ế ệ ế ề ạ ủ ộ
t m nh nh "đp - l t — xô — xông — đâm ngang - chém ng c..." khi n cho ng iừ ạ ư ạ ướ ượ ế ườ
đc hàng trăm năm sau còn nh th y tr c m t khí th vũ bão ào ào c a nghĩa quân.ọ ư ấ ướ ắ ế ủ
Trong ánh l a b p bùng, loang loáng nh ng b p tay tr n, loang loáng ánh thép dao phay,ử ậ ữ ắ ầ
r m r p nh ng b c chân, m m ti ng thét gi t t i k thù...ầ ậ ữ ướ ầ ầ ế ế ươ ẻ
Trong văn h c Vi t Nam đn th i đi m y, hi m có m t b c tranh công đn nào hi nọ ệ ế ờ ể ấ ế ộ ứ ồ ệ
th c sinh đng nh th ! Không m t chút c l , ngòi bút kí s , d c t c a nhà Nho m iự ộ ư ế ộ ướ ệ ự ặ ả ủ ớ
quý giá bi t bao! Vì sao m t ng i"quanh mình ch có bóng đêm" mà l i nhìn sáng t đnế ộ ườ ỉ ạ ỏ ế
nh th ? Tài năng hay t m lòng? Có l là t t c !ư ế ấ ẽ ấ ả
Chính tinh th n quy t chi n y c a ng i nghĩa sĩ đã làm nên nh ng chi n công r t đángầ ế ế ấ ủ ườ ữ ế ấ
ca ng i. H đã tiêu di t d c tên ch huy ác ôn, đã đt cháy gián đi p, t c là k thù n i,ợ ọ ệ ượ ỉ ố ổ ệ ứ ẻ ổ
k thù chìm, k thù b ng x ng b ng th t, k thù t t ng (nhà d y đo)... Càng có ýẻ ẻ ằ ươ ằ ị ẻ ư ưở ạ ạ
nghĩa l n khi nh ng chi n công y đc l p lên t nh ng vũ khí r t thô s ! B c t ngớ ữ ế ấ ượ ậ ừ ữ ấ ơ ứ ượ
đài hoành tráng y càng l m li t.ấ ẫ ệ
Xót xa thay! H đã ngã xu ng! S hi sinh anh dũng c a h đã làm đau xót c đt tr i Namọ ố ự ủ ọ ả ấ ờ
B :ộ
Đoái sông C n Giu c, c cây m y d m s u giăng;ầ ộ ỏ ấ ặ ầ
Nhìn ch Tr ng Bình, già tr hai hàng l y nh .ợ ườ ẻ ụ ỏ
Đt tr i m m t! Ng i ng i khóc th ng! N i s u th m này bi t m y xót xa! Đngấ ờ ờ ị ườ ườ ươ ỗ ầ ả ế ấ ằ
sau cái ch t c a ng i anh hùng s là:ế ủ ườ ẽ
Đau đn b y! M già ng i khóc tr , ng n đèn khuya leo lét trong l u; não nùng thay! Vớ ấ ẹ ồ ẻ ọ ề ợ
y u ch y tìm ch ng, c n bóng x d t d tr c ngõ.ế ạ ồ ơ ế ậ ờ ướ
Có th nói, Nguy n Đình Chi u đã hòa máu và n c m t đ vi t nên nh ng câu văn nãoể ễ ể ướ ắ ể ế ữ
lòng nh th !ư ế
M c dù Nguy n Đình Chi u đã g t l đ ng i ca t m g ng hi sinh oanh li t c a ng iặ ễ ể ạ ệ ể ợ ấ ươ ệ ủ ườ
chi n sĩ v i t m lòng son v ng v c ánh trăng r m,"s ng đánh thác cũng đánh gi c, linhế ớ ấ ằ ặ ằ ố ặ
h n theo giúp c linh, muôn ki p nguy n đc tr kia", nghĩa là nh ng con ng i y ch tồ ơ ế ệ ượ ả ữ ườ ấ ế
mà v n s ng! Nh ng lòng chúng ta v n không sao ngăn đc ng m ngùi xót th ng đauẫ ố ư ẫ ượ ậ ươ
đn!ớ
B c t ng đài bi tráng mà Nguy n Đình Chi u đã d ng nên b ng ngòi c a mình s mãiứ ượ ễ ể ự ằ ủ ẽ
mãi t n t i cùng non sông đt Vi t! Đây là b c t ng đài đu tiên v ng i nông dânồ ạ ấ ệ ứ ượ ầ ề ườ
đánh gi c! Chúng ta đu bi t, ng i Vi t ta t khi bi t dùng cành cây ch c l gieo h tặ ề ế ườ ệ ừ ế ọ ỗ ạ
cũng là lúc bi t vót nh n ng n t m vông, chu t nh n mũi chông tre đ ch ng l i m i kế ọ ọ ầ ố ọ ể ố ạ ọ ẻ
thù b n chân và k thù hai chân! H th c là ch nhân c a đt n c. Nh ng trong văn h cố ẻ ọ ự ủ ủ ấ ướ ư ọ
chính th ng tr c th i Nguy n Đình Chi u, h ch a m t l n tr thành nhân v t trungố ướ ờ ễ ể ọ ư ộ ầ ở ậ
tâm! Nay, Nguy n Đình Chi u đã tr l i đa v chính đáng cho nh ng ng i chân l m tayễ ể ả ạ ị ị ữ ườ ấ
bùn này. Nguy n Đình Chi u đã tr thành ngôi sao sáng trên b u tr i văn h c n c ta cu iễ ể ở ầ ờ ọ ướ ố
thê k XIX có ph n đóng góp x ng đáng c a "Văn t nghĩa sĩ C n Giu c"! "Văn t nghĩaỉ ầ ứ ủ ế ầ ộ ế
sĩ C n Giu c" mãi mãi là "bài ca v nh ng ng i anh hùng th t th " (Ph m Văn Đng).ầ ộ ề ữ ườ ấ ế ạ ồ
Xin đc th p m t nén tâm h ng t ng nh , hai l n t ng nh , t ng nh ng i anhượ ắ ộ ươ ưở ớ ầ ưở ớ ưở ớ ườ
hùng li t sĩ, t ng nh nhà th yêu n c Nguy n Đình Chi u.ệ ưở ớ ơ ướ ễ ể
