ẻ ẹ ủ ơ ề ấ ưở ủ ễ ứ Đ bài: Phân tích V đ p c a bài th Bài ca ng t ng ng c a Nguy n Công Tr
ễ ứ ệ ệ ộ ướ ề Nguy n Công Tr (17781858) bi t hi u là Hi Văn, m t danh t ễ ng tri u Nguy n,
ề ự ệ ươ ể ạ ả ơ ố văn võ toàn tài. v s nghi p văn ch ng, ông đ l i kho ng 150 bài th , câu đ i, bài
ộ ị ệ ữ ễ ớ ơ ứ "Hàn nho phong v phú" là m t ki t tác. V i nh ng bài th hát nói, Nguy n Công Tr có
ệ ẽ ạ ọ ợ ồ gi ng đi u m nh m , hào hùng: "Chí nam nhi", "Chí khí anh hùng", "N tang b ng"...
ấ ộ ưở ấ trong đó, đ c đáo nh t là "Bài ca ng t ng ng".
ẻ ẹ ủ ấ ưở ậ ặ ắ ẻ ẹ ủ ấ ị V đ p c a "Bài ca ng t ng ộ ng" th t đ c s c và r t thú v . Đó là v đ p c a m t
ố ớ ờ ả ộ nhà nho giàu cá tính, dám đem tài năng thi th v i đ i, dám hành đ ng cho tho chí nam
ể ộ ả ủ ạ ồ ờ ộ ử nhi, đ ng th i cũng dám hành l c bi u l b n ngã c a m t khách tài t .
ẻ ẹ ủ ấ ưở ấ ấ ủ ấ ấ ậ ơ V đ p c a "Bài ca ng t ng ộ ạ ng" còn là ch t th , ch t nh c in đ m d u n c a m t
ặ ộ ử ố tao nhân m c khách, m t tài t mang c t cách anh hùng.
ạ ố ư ấ ơ ưở ể ệ ộ Th trung đ i v n phi ngã, nh ng "Bài ca ng t ng ng" đã th hi n cái tôi m t cách
ớ ấ ả ề ự ấ đàng hoàng v i t t c ni m t ế hào hi m th y.
ư ế ấ ậ ộ ộ M t cách x ng danh th t hào hùng. Trong xã h i phong ki n đã m y ai dám nói nh ư
ễ ứ Nguy n Công Tr ?
ụ ộ ậ ự ạ "Vũ tr n i m c phi ph n s ,
ộ ồ Ông Hi Vân tài b đã vào l ng."
ớ ờ ẻ ệ ạ ộ ố ớ K nam nhi dám đem "tài b " ra thi th v i thiên h , làm tròn trách nhi m v i đ i.
ả ấ ưở ả ố ườ ề ử ệ Ph i ng t ng ng, ph i s ng khác ng i, vì đã có công danh, v c nghi p đã đ th ỗ ủ
ạ ộ ề ệ ề ổ ố khoa. V binh nghi p đã làm Tham tán. v ho n l đã làm T ng đ c Đông. Có tài thao
ể ấ ớ ưở ấ ớ ố ưở ượ l c m i có th ng t ng ng, m i dám s ng ng t ng ng:
ủ ổ ố "Khi Th khoa, khi Tham tán, khi T ng đ c Đông,
ồ ượ ấ ưở G m thao l c đã nên tay ng t ng ng".
ể ể ấ ưở ơ ơ ườ ộ Có th hi u ng t ng ờ ng vì h n đ i, h n ng i, do có "tài b ".
ườ ư ượ ở ộ ả ố ạ Con đ ng công danh nh đ c tr i dài và m r ng. Ông Hi Văn đang s ng l ữ i nh ng
tháng ngày oanh li t:ệ
ờ ạ ướ "Lúc bình Tây c đ i t ng,
ủ ừ ề Có khi v Ph doãn Th a Thiên".
ữ ượ ệ ạ ố ầ ữ ậ ớ ờ Ch "khi" đ c đi p l i b n l n, đan xen v i ch "lúc", đã nêu b t tính th i gian và
ườ ộ ẻ ủ ượ ở ớ ự con đ ng công danh c a m t k sĩ anh hùng đ c m ra v i bao t hào, kiêu hãnh.
ể ệ ố ộ ấ ơ ạ ủ ẽ ọ ỗ ạ Gi ng th m nh m hào hùng th hi n c t cách c a m t đ ng nam nhi tài ba l i l c. Con
ườ ấ ố ơ ờ ế ng ẹ i y đã s ng đ p h n bao gi h t:
ế ở ờ ấ "Đã mang ti ng trong tr i đ t,
ả ớ Ph i có danh gì v i núi sông".
ợ ồ (N tang b ng)
ứ ự ẻ ẹ ạ ủ ữ ủ ộ B c chân dung t ấ ho c a ông Hi Văn là m t trong nh ng v đ p c a "Bài ca ng t
ưở ậ ượ ng ả ng" mà ta c m nh n đ c.
ố ớ ữ ề ế ạ ố ộ Gi a tri u đình, ông Hi Văn đã s ng h t mình, đem tài b ra thi th v i thiên h "đã
ấ ưở ả ạ ơ ế ạ nên tay ng t ng ề ng". Lúc tr áo mũ v trí sĩ, ông Hi Văn l ự i ch i h t mình: "Đ c ng a
ấ ưở ư ể ế ệ bò vàng đeo ng t ng ng". Chi c mo cau đeo sau đuôi con bò cái nh đ che mi ng th ế
ờ ư ể ễ gian, nh đ gi u đ i.
ộ ự ữ ư ề ậ ả ơ ố ạ Th t ung dung và th nh th i gi a ch n lâm tuy n. Nh có m t s hoá thân kì l :
ắ ọ "Kìa núi n phau phau mây tr ng,
ế ạ ừ Tay ki m cung mà nên d ng t bi.
ủ ộ ỉ Gót tiên theo đ ng đ nh m t đôi dì,
ự ườ ụ ấ ưở B t cũng n c c i ông ng t ng ng".
ạ ừ ự ườ ủ ụ ẳ ượ ấ Nhìn th y "d ng t bi" đó c a ông Hi Văn, làm sao B t ch ng "n c c i" đ c?
ệ ọ ượ ỏ ế ấ ấ ưở M i chuy n đ c m t, khen chê b h t ngoài tai, "ông ng t ng ộ ng" chính là m t
ử ấ ữ ệ ệ ơ ơ ị khách tài t ọ , r t thanh cao. Các đi p ng (khi, không) làm cho nh p th , đi u th , gi ng
ơ ư ẹ ủ ẹ ủ ả ộ ộ th nh nhún nh y. Cũng là m t nét đ p c a ông Hi Văn, cũng là m t nét đ p c a "Bài ca
ưở ấ ng t ng ng":
ử ắ "Khi ca, khi t u, khi c c, khi tùng,
ậ ướ Không Ph t, không Tiên, không v ụ ng t c".
ứ ự ạ ủ ấ ưở ề ế ừ ỉ B c chân dung t ho c a "ông ng t ng ừ ng" đã hoàn ch nh, v a b th , v a trang
ự ủ ứ ề ầ ọ ỷ ự ạ ấ tr ng. S thu chung v "nghĩa vua tôi" là cái th n c a b c chân dung t ho y. Sao
ự ượ không t hào đ c?
ạ ẳ ườ "Ch ng Trái, Nh c cũng ph ng Hàn, Phú,
ạ ơ ẹ Nghĩa vua tôi cho v n d o s chung,
ề ấ ưở Trong tri u ai ng t ng ư ng nh ông!".
ẻ ẹ ủ ấ ưở ẻ ẹ ế ỉ ươ V đ p c a "Bài ca ng t ng ng" đâu ch có th . Còn là v đ p văn ch ẻ ẹ ng, v đ p
ổ ơ ơ ổ ộ ừ ậ ế ủ c a m t bài th hát nói dôi kh (hai kh th ). Ngôn t ấ th t bi n hoá: khi là "tay ng t
ưở ồ ạ ấ ưở ấ ở ưở ấ ế ồ ng ng" r i l i "đeo ng t ng ng lúc tr thành "ông ng t ng ỏ ng" r i còn c t ti ng h i:
ấ ưở ề ’Trong tri u ai ng t ng ư ng nh ông!".
ữ ử ụ ữ ầ ữ ả ữ ế ệ ỗ ơ Câu th co du i bi n hoá: sáu ch , b y ch , tám ch ; s d ng đi p ng th n tình,
ọ ơ ươ ẻ ẹ ủ ấ ạ ầ ổ gi ng th du d ấ ng, tr m b ng. Ch t nh c cũng làm nên v đ p c a "Bài ca ng t
ưở ng ng".
ễ ứ ề ứ ổ ứ ấ ậ Nguy n Công Tr đã làm Dinh đi n s t ệ ể ch c di dân l n bi n, l p nên hai huy n
ề ế ẫ ơ ượ ề ả Kim S n (Ninh Bình), Ti n H i (Thái Bình) đ n nay v n đ ấ c nhân dân hai mi n quê y
ộ ơ ờ th cúng, đ i n sâu.
ễ ứ ề ầ ả ườ ạ ộ Nguy n Công Tr đã tr i qua nhi u thăng tr m trên con đ ng ho n l ư , nh ng lúc
ể ệ ộ ả ọ ự ạ ướ nào ông cũng th hi n m t b n lĩnh đáng tr ng và t hào: "Lúc làm đ i t ng, ta không
ụ ế ế ấ ấ th y th làm vinh; lúc làm lính thú, ta cũng không l y th làm nh c".
ề ẻ ẹ ủ ấ ưở ề ẻ ẹ ủ Nói v v đ p c a "Bài ca ng t ng ng" là nói v v đ p c a chí anh hùng, chí nam
ề ẻ ẹ ể ạ ủ ặ ộ nhi là nói v v đ p ung dung thanh cao c a m t tao nhân m c khách đã đ l ề i nhi u bài
ổ ế ơ th hát nói n i ti ng.
ưở ẹ ậ ấ Ng t ng ng sao mà đ p v y!
