PHẪU THUẬT BÀNG QUANG
Mục tiêu học tập
1. Nêu được các chỉ định mở bàng quang
2. Trình bày được kỹ thuật mở bàng quang
3. Nêu được chỉ định dẫn lưu bàng quang
4. Mô tả được kỹ thuật dẫn lưu bàng quang
I. MỞ BÀNG QUANG
1.1. Chỉ định
- Mở lấy sỏi bàng quang, dị vật, u bàng quang.
- Cắt một phần bàng quang, đóng dò bàng quang, khâu vết thương bàng quang, c
ắt
túi thừa bàng quang, tạo hình niệu quản- bàng quang, bóc u tiền liệt tuyến.
1.2. Kỹ thuật
1.2.1. Vô cảm
Tê tại chỗ, tê khoang cùng, tê tuỷ sống hoặc tê ngoài màng c
ứng tuỳ theo thời gian
phẫu thuật.
1.2.2. Kỹ thuật
* Mổ đường trắng giữa dưới rốn
- Bệnh nhân nằm ngửa đầu thấp chân hơi dạng (tư thế Trendelenburg) hoặc tư th
ế
sản khoa.
- Phẫu thuật viên đứng bên trái bệnh nhân.
-
Vùng đáy bàng quang và m
ột phần mặt tr
ư
ớc b
ạc che phủ
và liên quan ổ bụng khi bàng quang đầy, khi xẹp nó nằm ngay sau x
ương mu nên
khi mổ dễ phạm vào các tạng trong ổ bụng. Do đó nên bơm 250-300ml nư
ớc muối
sinh lý để làm căng bàng quang trước khi phẫu thuật, không nên bơm hơi vì có th
ể
gây tắc mạch do khí.
- Rạch da từ bờ trên xương mu về phía rốn dài khoảng 5-8cm
- Rạch lớp mỡ dưới da, rạch cân cơ thẳng, tách cơ thẳng bụng v
à cơ tháp (ngay
phía trên xương mu, trước cơ thẳng bụng) để vào khoang trước b
àng quang. Dùng
miếng gạc nhỏ đẩy phúc mạc lên phía trên ổ bụng. Nhận biết bàng quang b
ằng đám
tĩnh mạch ngoằn nghèo mặt trước bàng quang và các sợi c
ơ thô ráp đan xen
nhau(Hình 13a).
- Dùng hai kẹp răng chuột hoặc khâu hai múi chỉ để kéo bàng quang lên phía trên
- Dùng kim chọc hút kiểm tra có nước tiểu ra theo, rạch bàng quang theo chi
ều
ngang hoặc dọc (bàng quang có nhiều nguồn máu nuôi nên r
ạch ngang hay dọc đều
không
ảnh h
ư
ởng đế
n quá trình li
ền sẹo). Cầm máu mép rạch. Ngay khi b
àng
quang được rạch, hút ngay nước tiểu để tránh nhiễm khuẩn phẫu trường v
à các mô
lân cận.
- Tuỳ theo phẫu thuật mà mở rộng bàng quang ở mức độ phù hợp, lên trên ho
ặc
xuống dưới, không nên mở rộng xuống dưới vào khoang Retzius để tránh vi
êm mô
tế bào hoặc viêm xương mu thứ phát(Hình 13b).
- Dùng hai kẹp răng chuột hoặc khâu hai múi chỉ để kéo bàng quang lên phía trên
- Dùng kim chọc hút kiểm tra có nước tiểu ra theo, rạch bàng quang theo chi
ều
ngang hoặc dọc (bàng quang có nhiều nguồn máu nuôi nên r
ạch ngang hay dọc đều
không ảnh hưởng đến quá trình liền sẹo). Cầm máu mép rạch. Ngay khi b
àng
quang được rạch, hút ngay nước tiểu để tránh nhiễm khuẩn phẫu trường v
à các mô
lân cận.
- Tuỳ theo phẫu thuật mà mở rộng bàng quang ở mức độ phù hợp, lên trên ho
ặc
xuống dưới, không nên mở rộng xuống dưới vào khoang Retzius để tránh vi
êm mô
tế bào hoặc viêm xương mu thứ phát(Hình 13b).
- Đóng bàng quang hai lớp: lớp toàn thể, lớp thanh mạc- cơ.
- Nên đặt dẫn lưu bàng quang trên xương mu. Có thể đóng kín bàng quang và d
ẫn
lưu bàng quang qua xông niệu đạo hoặc dẫn lưu một lỗ khác tr
ên bàng quang ngoài
đường mổ (trường hợp này phải khâu cố định ống dẫn l
ưu vào thành bàng quang
bằng mũi khâu hình túi và cố định bàng quang lên cân cơ th
ẳng, cố định ống dẫn
lưu ra da ở khoảng giữa 1/3 trên và 1/3 giữa đường rốn mu(Hình 13c).
- Đặt dẫn lưu khoang trước bàng quang bằng lam cao su hoặc ống dẫn l
ưu, rút sau
24-36h đối với những trường hợp sạch, rút sau 4-5 ngày đối với những trư
ờng hợp
nhiễm khuẩn.
- Khâu lại thành bụng.
* Mỗ đường Pfannenstiel
- Bắt đầu đường rạch từ bờ ngoài cơ thẳng bên này sang bờ ngoài cơ thẳng b
ên kia,
hơi cong l
õm xu
ống d
ư
ới sao cho điểm thấp nhất của đ
ư
ờng rạch cao tr
ên xương
mu 3-4 khoát ngón tay.
- Tách cơ thẳng bụng, các bước tiếp theo tiến hành như mổ đường trắng giữa tr
ên
xương mu.
* Mỗ đường qua âm đạo
Dùng khi đóng rò bàng quang- âm đạo, phẫu thuật cổ bàng quang, ni
ệu đạo, sỏi
niệu quản sát thành bàng quang.
- Tư thế: sản khoa.
- Bộc lộ âm đạo bằng van mở âm đạo. Rạch thành trước âm đạo v
ào thành sau
bàng quang vùng tam giác bàng quang, tiến hành thì mổ chính thức.
- Đóng vết mổ từng lớp riêng và bằng chỉ tiêu chậm.
1.3. Biến chứng khi mở bàng quang trên xương mu
- Nhiễm khuẩn khoang trước bàng quang.
- Rách phúc mạc. Trường hợp rách phúc mạc và viêm phúc mạc do nước tiểu l
à
thấp trừ khi nước tiểu bị nhiễm khuẩn.
- Mở nhầm vào ruột.
II. DẪN LƯU BÀNG QUANG
2.1. Chỉ định
2.1.1. Dẫn lưu bàng quang tạm thời
- Bí tiểu cấp do u lành tiền liệt tuyến.
- Vết thương, chấn thương bàng quang niệu đạo như đứt niệu đạo sau do vỡ x
ương
chậu.