94
SAI KHỚP CẮN LOẠI III DO KÉM PHÁT TRIỂN
XƢƠNG HÀM TRÊN
I. ĐỊNH NGHĨA
Là tình trạng sai khớp cắn mà ở tƣ thế cắn trung tâm, múi ngoài gần của răng
hàm lớn vĩnh viễn thứ nhất hàm trên khớp về phía xa so với rãnh ngoài gần của răng
hàm lớn vĩnh viễn thứ nhất hàm dƣới, xƣơng hàm trên lùi phía sau so với cấu trúc
nền sọ, xƣơng hàm dƣới ở vị trí bình thƣờng.
II. NGUYÊN NHÂN
- Di truyền: Xƣơng hàm trên kém phát triển.
- Dị tật bẩm sinh khe hở môi - vòm miệng làm kém phát triển xƣơng hàm trên.
- Một số bệnh gây cốt hóa sớm xƣơng hàm trên: hội chứng Crouzon…
III. CHẨN ĐOÁN
1. Chẩn đoán xác định
1.1.Lâm sàng
a. Ngoài mặt: Bệnh nhân có kiểu mặt lõm.
b. Trong miệng
- Toàn bộ cung răng trên lùi ra phía sau so với hàm dƣới.
- Các răng trƣớc
+ Có khớp cắn ngƣợc.
+ Răng cửa trên ngả về phía môi
+ Răng cửa dƣới ngả lƣỡi.
- Tƣơng quan răng hàm lớn thứ nhất hai hàm: loại III.
- Tƣơng quan răng nanh hai hàm: loại III.
- Có thể có cắn chéo vùng răng sau.
- Có thể có cắn hở.
- Có thể có các lệch lạc răng khác.
1.2.Cận lâm sàng
a. Mẫu hàm thạch cao
- Tƣơng quan răng hàm lớn thứ nhất và răng nanh: loại III.
- Độ cắn chìa âm.
95
b. X quang
- Phim sọ nghiêng (Cephalometrics)
+ Tƣơng quan xƣơng hai hàm loại III.
+ Số đo góc SNA: nhỏ hơn giá trị bình thƣờng.
+ Số đo góc SNB có giá trị bình thƣờng.
+ Số đo góc ANB: có giá trị âm.
+ Chỉ số Wits: giảm.
+ Chỉ số A-Nperp: giảm.
+ Chỉ số Pog-Nperp: bình thƣờng.
+ Số đo góc răng cửa hàm trên với mặt phẳng khẩu cái: có giá trị lớn hơn bình
thƣờng.
+ Số đo góc răng cửa dƣới với mặt phẳng hàm dƣới: nhỏ hơn giá trị bình
thƣờng.
2.Chẩn đoán phân biệt
a. Sai khớp cắn loại III quá phát xƣơng hàm dƣới: phân biệt dựa vào các triệu chứng
lâm sàng và X quang.
- Lâm sàng
+ Hàm trên: bình thƣờng.
+ Hàm dƣới: nhô quá mức.
- X quang: phim Cephalometrics
+ Số đo góc SNA bình thƣờng.
+ Chỉ số A-Nperp bình thƣờng.
+ Số đo góc SNB tăng.
+ Chỉ số Pog-Nperp tăng.
b. Sai khớp cắn loại III do kém phát triển xƣơng hàm trên và quá phát xƣơng hàm
dƣới: phân biệt dựa vào các triệu chứng lâm sàng và X quang.
- Lâm sàng
+ Hàm trên: lùi.
+ Hàm dƣới: nhô quá mức.
- X quang: phim Cephalometrics
+ Số đo góc SNA giảm.
96
+ Chỉ số A-Nperp giảm.
+ Số đo góc SNB tăng.
+ Chỉ số Pog-Nperp tăng.
VI. ĐIỀU TRỊ
1.Nguyên tắc
- Tạo lập lại tƣơng quan hai hàm, lý tƣởng nhất là tƣơng quan xƣơng loại I và
khớp cắn loại I cả răng hàm lớn và răng nanh, nếu không thì ít nhất phải đạt đƣợc
tƣơng quan răng nanh loại I.
- Cải thiện về thẩm mỹ.
- Đảm bảo độ ổn định.
2.Điều trị cụ thể
a. Bệnh nhân đang trong thời kỳ tăng trƣởng
Can thiệp kích thích tăng trƣởng xƣơng hàm trên ra trƣớc bằng khí cụ Face
mask:
- Khí cụ ngoài mặt tựa vào trán và cằm để kéo và kích thích xƣơng hàm trên
tăng trƣởng ra trƣớc.
- Lực kéo là 300-500g mỗi bên.
- Phối hợp dùng ốc nong để nong rộng hàm nếu có hẹp hàm trên.
- Thời gian đeo: khoảng 14 giờ /ngày và kéo dài từ 6 tháng đến 12 tháng.
b. Bệnh nhân hết thời kỳ tăng trƣởng
- Can thiệp nắn chỉnh răng bù trừ bằng khí cụ gắn chặt
+ Có thể nhổ bớt răng: thƣờng nhổ răng hàm nhỏ thứ hai hàm trên và răng
hàm nhỏ thứ nhất hàm dƣới.
+ Gắn mắc cài hai hàm.
+ Đi dây cung thích hợp.
+ Dịch chuyển các răng để có đƣợc tƣơng quan hai hàm ở mức tối ƣu. Có thể
phối hợp sử dụng chun liên hàm loại III.
- Can thiệp phẫu thuật chỉnh hình xƣơng: Trong các trƣờng hợp kém phát triển
xƣơng hàm trên nặng không thể điều trị bù trừ bằng nắn chỉnh răng đơn thuần đƣợc
thì phải kết hợp chỉnh hình xƣơng hàm trên.
- Hoàn thiện.
- Duy trì kết quả điều trị.
97
V. TIÊN LƢỢNG VÀ BIẾN CHỨNG
1.Tiên lƣợng
- Sai khớp cắn loại III do kém phát triển xƣơng hàm trên là loại sai khớp cắn
nặng, ảnh hƣởng nhiều đến chức năng và thẩm mỹ.
- Nếu điều trị kịp thời và đúng phác đồ trên thì sẽ có kết quả tốt.
2. Biến chứng
- Sang chấn răng và mô quanh răng.
- Đau khớp thái dƣơng hàm.
- Rối loạn chức năng khớp thái dƣơng hàm.
VI. PHÒNG BỆNH
Khám răng miệng định kỳ để phát hiện các lệch lạc sớm,theo dõi sự tăng trƣởng
của xƣơng và điều trị kịp thời.