Luận án Tiến sĩ: Sinh kế thích ứng của cư dân tái định cư ở thành phố Đà Nẵng trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa

Quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa và đô thị hóa là xu thế tất yếu, song cũng kéo theo hệ quả là các dự án giải tỏa, di dời, tái định cư (TĐC) quy mô lớn. Hoạt động TĐC, dù cần thiết cho phát triển đô thị, luôn tạo ra những biến động sâu sắc đến đời sống cư dân, đặc biệt là sinh kế. Đà Nẵng, một thành phố "đầu tàu" với tốc độ phát triển nhanh, đã và đang trải qua nhiều chương trình TĐC, đặt ra thách thức lớn về sự thích ứng của người dân. Nghiên cứu hiện tại thường tập trung vào tác động chung mà ít đi sâu vào khía cạnh sinh kế thích ứng. Vì vậy, luận án này hướng tới phân tích sinh kế thích ứng của cư dân TĐC tại Đà Nẵng, nhằm hiểu rõ hơn những cơ chế thích nghi và đề xuất giải pháp.

Các nhà hoạch định chính sách, quản lý đô thị, các nhà nghiên cứu trong lĩnh vực dân tộc học, xã hội học, kinh tế phát triển và phát triển đô thị, cùng với cộng đồng cư dân tái định cư và các tổ chức xã hội liên quan.

Nghiên cứu này đào sâu vào vấn đề sinh kế thích ứng của cư dân tái định cư (TĐC) tại thành phố Đà Nẵng trong bối cảnh công nghiệp hóa và hiện đại hóa (CNH, HĐH sâu rộng). Luận án hệ thống hóa lý thuyết về sinh kế và thích ứng, phân tích quá trình CNH, HĐH và tác động của nó đến chuyển đổi hoạt động sinh kế của người dân TĐC. Bằng phương pháp nghiên cứu dân tộc học kết hợp định tính và định lượng, thu thập dữ liệu từ các khu TĐC trên địa bàn Đà Nẵng giai đoạn 1997-2020, nghiên cứu đã đánh giá cụ thể các nguồn vốn sinh kế và hoạt động sinh kế sau TĐC. Kết quả cho thấy các mô hình sinh kế thích ứng đa dạng mà người dân áp dụng để vượt qua những khó khăn do TĐC mang lại. Luận án đóng góp quan trọng về mặt khoa học thông qua việc bổ sung và làm rõ lý thuyết sinh kế thích ứng, đồng thời cung cấp tư liệu thực tiễn chi tiết về vấn đề này tại một địa bàn cụ thể ở Việt Nam. Về thực tiễn, nghiên cứu đưa ra cơ sở khoa học vững chắc, giúp các nhà quản lý và hoạch định chính sách tại Đà Nẵng có thêm căn cứ để điều chỉnh, xây dựng các chính sách hỗ trợ phù hợp, góp phần ổn định và phát triển sinh kế bền vững cho cộng đồng TĐC. Nó cũng hỗ trợ cộng đồng TĐC chủ động hơn trong việc điều chỉnh để thích nghi với môi trường mới. Đây còn là tài liệu tham khảo giá trị cho công tác nghiên cứu và giảng dạy trong lĩnh vực dân tộc học, xã hội học và phát triển đô thị.