1
1
CHÖÔNG 3: CHAÁT LÖÔNG BEÀ MAËT GIA COÂNG
1. Khaùi nieäm vaø caùc yeáu toá ñaëc tröng
cuûa chaát löôïng beà maët.
Sai leäch ñaïi quan.
Ñoä soùng beà maët.
Ñoä nhaùm beà maët.
Rz :Chiều cao nhấp nhoâ
Ra :Sai lệch profile trung bình cộng
a. Tính chaát hình hoïc
2
3
4
Bề
mặt gia
công
Cấp Ra
() Rz
()
Chiều dài chuẩn
(mm)
Thô
1
80
320
8
2
40
160
3
20
80
4
10
40
2,5
Bán tinh
5
5
20
6
2,5
10
7
1,25
6,3
0,8
Tinh
8
0,63
3,2
9
0,32
1,6
0,25
10
0,16
0,8
11
0,08
0,4
Siêu tinh 12
0,04
0,2
13
0,02
0,08
0,08
14
0,01
0,05
2
5
b. Tính chaát cô lyù
Möùc ñoä bieán cöùng.
Chieàu saâu lôùp bieán cöùng.
ÖÙng suaát dö.
Möùc ñoä bieán cöùng vaø chieàu saâu bieán cöùng phuï thuoäc vaøo moái
quan heä giöõa hai thoâng soá: löïc caét vaø nhieät caét.
Trong quaù trình caét, döôùi taùc duïng cuûa löïc caét, maïng tinh theå
ôû lôùp beà maët kim loaïi bò xoâ leäch, gaây bieán daïng deûo ôû vuøng
tröôùc vaø sau cuûa löôõi caét.
Giöõa caùc tinh theå kim loaïi xuaát hieän öùng suaát. Theå tích
rieâng taêng, maät ñoä kim loaïi giaûm ôû vuøng caét. Ñieàu ñoù daãn
ñeán thay ñoåi cô tính lôùp beà maët
Khi gia coâng, beà maët chi tieát xuaát hieän lôùp öùng suaát dö.
Trò soá, daáu vaø chieàu öùng suaát dö phuï thuoäc vaøo ñieàu
kieän gia coâng.
6
2. Aûnh höôûng cuûa chaát löôïng beà maët ñeán
tính naêng söû duïng cuûa chi tieát maùy.
a. Ñeán tính chaát choáng maøi moøn.
Cuûa ñoä nhaùm
Cuûa ñoä bieán cöùng.
Cuûa öùng suaát dö
b. Ñeán söùc beàn moûi.
Cuûa ñoä nhaùm
Cuûa ñoä bieán cöùng.
Cuûa öùng suaát dö
7
Beà maët nhaáp nhoâ seõ taïo ñieàu kieän chöùa caùc taïp chaát nhö
muoái, acid,… gaây ra aên moøn hoùa hoïc.
Chieàu vaø höôùng aên moøn xaûy ra töø ñænh ñeán ñaùy caùc nhaáp
nhoâ. Caùc ñænh nhaáp nhoâ cuõ seõ bò aên moøn vaø hình thaønh caùc
nhaáp nhoâ môùi. Quaù trình xaûy ra lieân tuïc.
Beà maët chi tieát caøng nhaün boùng thì caøng ít bò aên moøn. Baùn kính caùc
ñaùy nhaáp nhoâ caøng lôùn thì khaû naêng choáng aên moøn hoùa hoïc caøng
cao
Khaéc phuïc: maï croâm, keõm, laøm chaéc beà maët,…
Bieán daïng deûo gaây neân söï khoâng ñoàng nhaát teá vi cuûa kim
loaïi, trong ñoù, sinh ra nhieàu phaàn töû aên moøn. Nhaát laø ôû maët
tröôït, gaây ra hieän töôïng haáp thuï maïnh, taêng cöôøng quaù trình
aên moøn vaø khueách taùn ôû lôùp beà maët.
Sau khi gia coâng, lôùp beà maët bò bieán cöùng. Taêng lôùp bieán
cöùng beà maët thì khaû naêng choáng aên moøn taêng leân.
Caùc phöông phaùp laøm taêng lôùp bieán cöùng beà maët: nhieät
luyeän, laên eùp,…
8
ÖÙng suaát dö ít aûnh höôûng ñeán tính choáng
aên moøn cuûa chi tieát.
3
9
Caùc ñöôøng a, b, c töông öùng vôùi 3 ñoä nhaùm ban ñaàu
khaùc nhau, ñoä nhaùm cuûa ñöôøng c laø cao nhaát.
Rz(c) > Rz(b) > Rz(a)
Khoaûng thôøi gian:
0 ÷ ti: giai ñoaïn moøn ban ñaàu
ti ÷ T1: giai ñoaïn moøn bình thöôøng
T1 trôû ñi: giai ñoaïn moøn kòch lieät
10
11
3. Caùc nguyeân nhaân aûnh höôûng ñeán
chaát löôïng beà maët.
a. Aûnh höôûng ñeán ñoä nhaùm beà maët
Thoâng soá hình hoïc cuûa dao
Thoâng soá cuûa cheá ñoä caét
Ñieàu kieän caét
12
4
13
4. Caùc phöông phaùp ñaûm baûo chaát löôïng beà maët.
a. Phöông phaùp ñaït ñoä nhaùm beà maët
Tuyø theo phöông phaùp gia coâng
b. Caùc phöông phaùp taïo ra ñoä bieán cöùng.
Phun bi.
Laên eùp.
Goõ ñaäp.
Nong.
14
15
5. Caùc pöông phaùp ñaùnh giaù chaát löôïng beà maët.
Phöông phaùp quang hoïc
Ño baèng maùy ño proâfin
So saùnh baèng maét
Phöông phaùp in
b. Caùc phöông phaùp ñaùnh giaù möùc ñoä bieán cöùng
Maãu hieån vi
Tia RÔNGEN
Chuøm tia ñieän töû
Baèng maùy ño ñoä cöùng
a. Ño ñoä nhaùm beà maët