C C U LO I HÌNH T CH C DOANH NGHI PƠ Ấ Ạ Ổ Ứ Ệ
Là hình th c t n t i c a t ch c, bi u th vi c s p x p theo tr t t nàoứ ồ ạ ủ ổ ứ ể ị ệ ắ ế ậ ự
đó các b ph n c a t ch c cùng các m i quan h gi a chúng.ộ ậ ủ ổ ứ ố ệ ữ
1. C c u b máy doanh nghi p (c c u doanh nghi p)ơ ấ ộ ệ ơ ấ ệ
C c u b máy doanh nghi p là t ng h p các b ph n (đ n v và cá nhân)ơ ấ ộ ệ ổ ợ ộ ậ ơ ị
khác nhau, có m i liên h và quan h ph thu c l n nhau, đ th c hi n nhi mố ệ ệ ụ ộ ẫ ể ự ệ ệ
v kinh doanh c a doanh nghi p.ụ ủ ệ
2. C c u t ch c qu n tr doanh nghi pơ ấ ổ ứ ả ị ệ
C c u t ch c qu n tr doanh nghi p là t ng h p các b ph n (đ n v vàơ ấ ổ ứ ả ị ệ ổ ợ ộ ậ ơ ị
cá nhân) khác nhau, có m i liên h và quan h ph thu c l n nhau, đ cố ệ ệ ụ ộ ẫ ượ
chuyên môn hoá và có nh ng trách nhi m, quy n h n nh t đ nh, đ c b tríữ ệ ề ạ ấ ị ượ ố
theo nh ng c p, nh ng khâu khác nhau nh m b o đ m th c hi n các ch cữ ấ ữ ằ ả ả ự ệ ứ
năng qu n tr và ph c v m c đích chung đã xác đ nh c a doanh nghi p.ả ị ụ ụ ụ ị ủ ệ
C c u t ch c qu n tr doanh nghi p là hình th c phân công lao đ ngơ ấ ổ ứ ả ị ệ ứ ộ
trong lĩnh v c qu n tr , có tác đ ng đ n quá trình ho t đ ng c a h th ng qu nự ả ị ộ ế ạ ộ ủ ệ ố ả
tr . C c u t ch c qu n tr , m t m t ph n ánh c c u s n xu t, nó có tác đ ngị ơ ấ ổ ứ ả ị ộ ặ ả ơ ấ ả ấ ộ
tích c c tr l i vi c phát tri n s n xu t.ự ở ạ ệ ể ả ấ
3. Nh ng yêu c u đ i v i c c u t ch c qu n trữ ầ ố ớ ơ ấ ổ ứ ả ị
Vi c xây d ng và hoàn thi n c c u t ch c qu n tr ph i b o đ m nh ngệ ự ệ ơ ấ ổ ứ ả ị ả ả ả ữ
yêu c u sau:ầ
- Tính t i u:ố ư Gi a các khâu và các c p qu n tr (khâu qu n tr ph n ánhữ ấ ả ị ả ị ả
cách phân chia ch c năng qu n tr theo chi u ngang, còn c p qu n tr th hi nứ ả ị ề ấ ả ị ể ệ
s phân chia ch c năng qu n tr theo chi u d c) đ u thi t l p nh ng m i liên hự ứ ả ị ề ọ ề ế ậ ữ ố ệ
h p lý v i s l ng c p qu n tr ít nh t trong doanh nghi p cho nên c c u tợ ớ ố ượ ấ ả ị ấ ệ ơ ấ ổ
ch c qu n tr mang tính năng đ ng cao, luôn luôn đi sát và ph c v s n xu t.ứ ả ị ộ ụ ụ ả ấ
- Tính linh ho t:ạ C c u t ch c qu n tr có kh năng thích ng linh ho tơ ấ ổ ứ ả ị ả ứ ạ
v i b t kỳ tình hu ng nào x y ra trong doanh nghi p cũng nh ngoài môi tr ng.ớ ấ ố ả ệ ư ườ
- Tính tin c y l n:ậ ớ C c u t ch c qu n tr ph i b o đ m tính chính xácơ ấ ổ ứ ả ị ả ả ả
c a t t c các thông tin đ c s d ng trong doanh nghi p nh đó b o đ m sủ ấ ả ượ ử ụ ệ ờ ả ả ự
ph i h p v i các ho t đ ng và nhi m v c a t t c các b ph n c a doanhố ợ ớ ạ ộ ệ ụ ủ ấ ả ộ ậ ủ
nghi p.ệ
- Tính kinh t :ế C c u b máy qu n tr ph i s d ng chi phí qu n tr đ tơ ấ ộ ả ị ả ử ụ ả ị ạ
hi u qu cao nh t. Tiêu chu n xem xét yêu c u này là m i t ng quan gi a chiệ ả ấ ẩ ầ ố ươ ữ
phí d đ nh b ra và k t qu s thu v .ự ị ỏ ế ả ẽ ề
4. Nh ng nhân t nh h ng đ n c c u t ch c qu n trữ ố ả ưở ế ơ ấ ổ ứ ả ị
Khi hoàn thi n c c u t ch c qu n tr , ch ng nh ng ph i xu t phát t cácệ ơ ấ ổ ứ ả ị ẳ ữ ả ấ ừ
yêu c u đã xét trên, mà đi u quan tr ng và khó khăn nh t là ph i quán tri tầ ở ề ọ ấ ả ệ
nh ng yêu c u đó vào nh ng đi u ki n, hoàn c nh, tình hu ng c th nh tữ ầ ữ ề ệ ả ố ụ ể ấ
đ nh. Nói cách khác, là c n tính đ n nh ng nhân t nh h ng tr c ti p và giánị ầ ế ữ ố ả ưở ự ế
ti p t i vi c hình thành, phát tri n và hoàn thi n c c u t ch c qu n tr .ế ớ ệ ể ệ ơ ấ ổ ứ ả ị
Có th quy thành hai lo i nhóm nhân t nh h ng đ n c c u t ch cể ạ ố ả ưở ế ơ ấ ổ ứ
qu n tr c a doanh nghi p:ả ị ủ ệ
* Nhóm các nhân t thu c đ i t ng qu n tr :ố ộ ố ượ ả ị
- Tình tr ng và trình đ phát tri n c a công ngh s n xu t c a doanhạ ộ ể ủ ệ ả ấ ủ
nghi p. ệ
- Tính ch t và đ c đi m s n xu t: ch ng lo i s n ph m, quy mô s n xu t,ấ ặ ể ả ấ ủ ạ ả ẩ ả ấ
lo i hình s n xu t. ạ ả ấ
T t c nh ng nhân t trên đ u nh h ng đ n thành ph n và n i dungấ ả ữ ố ề ả ưở ế ầ ộ
nh ng ch c năng qu n lý và thông qua chúng mà nh h ng tr c ti p đ n cữ ứ ả ả ưở ự ế ế ơ
c u t ch c qu n tr .ấ ổ ứ ả ị
* Nhóm nh ng nhân t thu c lĩnh v c qu n tr .ữ ố ộ ự ả ị
- Quan h s h u t n t i trong doanh nghi p. ệ ở ữ ồ ạ ệ
- M c đ chuyên môn hoá và t p trung hoá các ho t đ ng qu n tr . ứ ộ ậ ạ ộ ả ị
- Trình đ c gi i hoá và t đ ng hoá các ho t đ ng qu n tr , trình đ ki nộ ơ ớ ự ộ ạ ộ ả ị ộ ế
th c tay ngh c a cán b qu n lý, hi u su t lao đ ng c a h . ứ ề ủ ộ ả ệ ấ ộ ủ ọ
- Quan h ph thu c gi a s l ng ng i b lãnh đ o, kh năng ki m traệ ụ ộ ữ ố ượ ườ ị ạ ả ể
c a ng i lãnh đ o đ i v i ho t đ ng c a nh ng ng i c p d i. ủ ườ ạ ố ớ ạ ộ ủ ữ ườ ấ ướ
- Chính sách đãi ng c a doanh nghi p đ i v i đ i ngũ cán b qu n trộ ủ ệ ố ớ ộ ộ ả ị
v.v...
5. Các nguyên t c t ch c qu n trắ ổ ứ ả ị
* Nguyên t c c c u t ch c qu n tr ph i g n v i ph ng h ng, m cắ ơ ấ ổ ứ ả ị ả ắ ớ ươ ướ ụ
đích c a doanh nghi pủ ệ .
Ph ng h ng và m c đích c a doanh nghi p s chi ph i c c u doanhươ ướ ụ ủ ệ ẽ ố ơ ấ
nghi p. N u m t doanh nghi p mà m c tiêu, ph ng h ng c a nó có quy môệ ế ộ ệ ụ ươ ướ ủ
l n thì c c u c a doanh nghi p cũng ph i có quy mô t ng ng; còn n u quyớ ơ ấ ủ ệ ả ươ ứ ế
mô c v a ph i v i đ i ngũ, trình đ , nhân cách các con ng i t ng ng. M tỡ ừ ả ớ ộ ộ ườ ươ ứ ộ
doanh nghi p có m c đích ho t đ ng d ch v thì rõ ràng c c u qu n tr c a nóệ ụ ạ ộ ị ụ ơ ấ ả ị ủ
cũng ph i có nh ng đ c thù khác m t doanh nghi p có m c đích ho t đ ng s nả ữ ặ ộ ệ ụ ạ ộ ả
xu t v.v...ấ
* Nguyên t c chuyên môn hoá và cân đ iắ ố
Nguyên t c này đòi h i c c u t ch c qu n tr ph i đ c phân công phânắ ỏ ơ ấ ổ ứ ả ị ả ượ
nhi m các phân h chuyên ngành, v i nh ng con ng i đ c đào luy n t ngệ ệ ớ ữ ườ ượ ệ ươ
ng và có đ quy n h n.ứ ủ ề ạ
Nói m t cách khác, c c u t ch c ph i d a trên vi c phân chia nhi m vộ ơ ấ ổ ứ ả ự ệ ệ ụ
rõ ràng. Gi a nhi m v , trách nhi m, quy n l c, l i ích ph i cân x ng và c th .ữ ệ ụ ệ ề ự ợ ả ứ ụ ể
Ch có phân giao nhi m v trong doanh nghi p m t cách rõ ràng c th v iỉ ệ ụ ệ ộ ụ ể ớ
s cân x ng gi a nhi m v , trách nhi m, quy n l c, l i ích c a t ng phân hự ứ ữ ệ ụ ệ ề ự ợ ủ ừ ệ
nh trong s đ 4.3, đ phân bi t rõ ai làm t t, ai làm ch a t t nhi m v đ cư ơ ồ ể ệ ố ư ố ệ ụ ượ
giao thì doanh nghi p m i có th t n t i và phát tri n.ệ ớ ể ồ ạ ể
C u trúc phân giao nhi m v trong doanh nghi pấ ệ ụ ệ
* Nguyên t c linh ho t và thích nghi v i môi tr ngắ ạ ớ ườ
Nguyên t c này đòi h i vi c hình thành c c u t ch c ph i đ m b o choắ ỏ ệ ơ ấ ổ ứ ả ả ả
m i phân h m t m c đ t do sáng t o t ng x ng đ m i th lĩnh các c pỗ ệ ộ ứ ộ ự ạ ươ ứ ể ọ ủ ấ
phân h bên d i phát tri n đ c tài năng, chu n b cho vi c thay th v trí c aệ ướ ể ượ ẩ ị ệ ế ị ủ
lãnh đ o c p trên khi c n thi t. Đi u này nói m t cách "văn ngh " là các c pạ ấ ầ ế ề ộ ệ ấ
trong c c u t ch c ph i đ c "cho phép th t b i m t m c đ nào đó". Cóơ ấ ổ ứ ả ượ ấ ạ ở ộ ứ ộ
tác gi qu n lý Âu, M đã vi t: "ả ả ỹ ế N u giám đ c m t ch ng trình hay m t cế ố ộ ươ ộ ơ
quan không có c h i đ làm sai, thì giám đ c đó còn thi u quy n đ th c hi nơ ộ ể ố ế ề ể ự ệ
nhi m v m t cách đúng đ nệ ụ ộ ắ ".
* Nguyên t c hi u l c và hi u quắ ệ ự ệ ả
Nguyên t c này đòi h i c c u t ch c qu n tr ph i thu đ c k t qu ho tắ ỏ ơ ấ ổ ứ ả ị ả ượ ế ả ạ
đ ng cao nh t so v i chi phí mà doanh nghi p đã b ra, đ ng th i b o đ m hi uộ ấ ớ ệ ỏ ồ ờ ả ả ệ
l c ho t đ ng c a các phân h và tác đ ng đi u khi n c a các giám đ c. Đự ạ ộ ủ ệ ộ ề ể ủ ố ể
b o đ m cho nguyên t c này đ c th c hi n, c n tuân th các yêu c u sau:ả ả ắ ượ ự ệ ầ ủ ầ
- C c u t ch c qu n tr là c c u h p lý nh m đ m b o chi phí cho cácơ ấ ổ ứ ả ị ơ ấ ợ ằ ả ả
ho t đ ng là nh nh t, mà k t qu chung thu l i c a doanh nghi p là l n nh tạ ộ ỏ ấ ế ả ạ ủ ệ ớ ấ
trong kh năng có th (t c là đ m b o tính hi u qu c a doanh nghi p). ả ể ứ ả ả ệ ả ủ ệ
- C c u t ch c ph i t o đ c môi tr ng văn hoá xung quanh nhi m vơ ấ ổ ứ ả ạ ượ ườ ệ ụ
c a các phân h (ph ng văn hoá); làm cho m i phân h hi u rõ v trí, giá trủ ệ ươ ỗ ệ ể ị ị
c a các ho t đ ng mà mình tham d là nh m t o l i th , thu n l i cho các phânủ ạ ộ ự ằ ạ ợ ế ậ ợ
h có liên quan tr c ti p v i mình. Các th lĩnh c p phân h ph i có l ng tâm,ệ ự ế ớ ủ ấ ệ ả ươ
trách nhi m, ý th c h p tác đ làm t t nhi m v c a mình, tránh gây khó khănệ ứ ợ ể ố ệ ụ ủ
và tr ng i cho các phân h và cho c doanh nghi p, t đó các hành vi x sở ạ ệ ả ệ ừ ử ự
h p lý, tích c c gi a các phân h trong doanh nghi p (t c là đ m b o tính hi uợ ự ữ ệ ệ ứ ả ả ệ
qu c a c c u t ch c qu n tr ). ả ủ ơ ấ ổ ứ ả ị
- C c u t ch c ph i đ m b o cho th lĩnh các phân h có quy mô (c aơ ấ ổ ứ ả ả ả ủ ệ ủ
phân h ) đ c giao qu n tr là h p lý, t ng ng v i kh năng ki m soát, đi uệ ượ ả ị ợ ươ ứ ớ ả ể ề
hành c a h . Rõ ràng trình đ , kh năng c a m t th lĩnh ch có th lãnh đ o,ủ ọ ộ ả ủ ộ ủ ỉ ể ạ
đi u hành 10 ng i mà c p trên l i giao cho h ph i qu n lý 100 ng i là đi uề ườ ấ ạ ọ ả ả ườ ề
b t c p.ấ ậ
CÁC KI U C C U T CH C QU N TRỂ Ơ Ấ Ổ Ứ Ả Ị
1. C c u t ch c tr c tuy n (đ ng th ng)ơ ấ ổ ứ ự ế ườ ẳ
2. C c u ch c năngơ ấ ứ
3. C c u tr c tuy n - ch c năngơ ấ ự ế ứ
4. C c u chính th c và không chính th cơ ấ ứ ứ
5. C c u ma tr nơ ấ ậ
6. C c u t ch c ch ng trình - m c tiêuơ ấ ổ ứ ươ ụ
7. C c u "v tinh"ơ ấ ệ
8. C c u t m th iơ ấ ạ ờ
oNh ng ph ng pháp hình thành c c u t ch c qu n trữ ươ ơ ấ ổ ứ ả ị
oNh ng ph ng pháp hình thành c c u t ch c qu n trữ ươ ơ ấ ổ ứ ả ị
Cùng v i s phát tri n c a các h th ng, đã hình thành nh ng ki u c c uớ ự ể ủ ệ ố ữ ể ơ ấ
t ch c qu n lý khác nhau. M i ki u ch a đ ng nh ng đ c đi m, u đi m,ổ ứ ả ỗ ể ứ ự ữ ặ ể ư ể
nh c đi m và đ c trong nh ng đi u ki n c th nh t đ nh.ượ ể ượ ữ ề ệ ụ ể ấ ị
1. C c u t ch c tr c tuy n (đ ng th ng) ơ ấ ổ ứ ự ế ườ ẳ
Đây là c c u t ch c đ n gi n nh t, trong đó có m t c p trên và m t sơ ấ ổ ứ ơ ả ấ ộ ấ ộ ố
c p d i. Toàn b v n đ đ c gi i quy t theo m t kênh liên h đ ng th ng.ấ ướ ộ ấ ề ượ ả ế ộ ệ ườ ẳ
C p lãnh đ o tr c ti p đi u hành và ch u toàn b trách nhi m v s ho t đ ngấ ạ ự ế ề ị ộ ệ ề ự ạ ộ
c a t ch c.ủ ổ ứ