Tóm tắt Luận án tiến sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý dạy học theo tiếp cận đảm bảo chất lượng ở trường Trung học phổ thông vùng đồng bằng sông Hồng

Chia sẻ: Trần Văn Ha | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:27

Thêm vào BST

Báo xấu

10
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Quản lý dạy học theo tiếp cận ĐBCL ở trường THPT góp phần nâng cao chất lượng dạy học đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay, nếu đánh giá đúng thực trạng dạy học, quản lý dạy học và đề xuất được các biện pháp quản lý mang tính đồng bộ giữa quản lý chất lượng đầu vào với quản lý quá trình và quản lý chất lượng đầu ra của QTDH sẽ nâng cao chất lượng dạy học theo tiếp cận ĐBCL ở trường THPT.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận án tiến sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý dạy học theo tiếp cận đảm bảo chất lượng ở trường Trung học phổ thông vùng đồng bằng sông Hồng

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM –––––––––––––––––––––––––– PHẠM THỊ NHƢ PHONG QUẢN LÝ DẠY HỌC THEO TIẾP CẬN ĐẢM BẢO CHẤT LƢỢNG Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG VÙNG ĐỒNG BẰNG SÔNG HỒNG Ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC Mã số: 9140114 TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2019
Công trình đƣợc hoàn thành tại: TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM - ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS Nguyễn Thị Tính Phản biện 1……………………………………………………. Phản biện 2…………………………………………………… Phản biện 3…………………………………………………… Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận án cấp Trường họp tại: TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM - ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN Vào hồi…..giờ…..ngày…….tháng….năm 2019. Có thể tìm hiểu luận án tại: - Thư viện Quốc gia; - Trung tâm học liệu - Đại học Thái Nguyên; - Thư viện Trường Đại học Sư phạm.
CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC ĐÃ CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN 1. Phạm Thị Như Phong (2017), "Về chất lượng dạy học ở trường THPT theo mô hình đảm bảo chất lượng CIPO", Tạp chí Giáo dục, số đặc biệt, tháng 5/2017. 2. Phạm Thị Như Phong (2017), "Các yếu tố ảnh hưởng đến đảm bảo chất lượng giáo dục THPT", Tạp chí Giáo dục, số 408, (kì 2 - 6/2017). 3. Phạm Thị Như Phong (2019), “Quản lý quá trình dạy học ở các trường trung học phổ thông vùng đồng bằng Sông Hồng theo tiếp cận đảm bảo chất lượng”, Tạp chí Giáo dục và Xã hội, số đặc biệt, tháng 6/2019.
1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Đảm bảo chất lượng giáo dục, dạy học trong các cơ sở giáo dục cần được tiến hành một cách có hệ thống sao cho có sự đồng bộ giữa ĐBCL đầu vào, ĐBCL quá trình và ĐBCLđầu ra; đồng thời, phải có hệ thống quản lý tương ứng với từng khâu của quá trình giáo dục, dạy học nhằm nâng cao chất lượng giáo dục, dạy học và ĐBCL giáo dục, dạy học. Thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW, ngành giáo dục nói chung và cấp THPT nói riêng đã có nhiều hoạt động đổi mới. Theo đó, các hoạt động quản lý trường học cũng từng bước được đổi mới theo hướng tự chủ, tự chịu trách nhiệm về chất lượng giáo dục, dạy học. Thực hiện mục tiêu này, trường THPT vùng đồng bằng sông Hồng đã tiến hành nhiều hoạt động, như: phát triển chương trình nhà trường; bồi dưỡng nâng cao năng lực giáo viên; đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức dạy học và đổi mới đánh giá kết quả học tập của học sinh, theo đó là đổi mới quản lý nhà trường… Tuy nhiên, trong quá trình triển khai còn mang tính rời rạc, chưa đồng bộ, còn một số hạn chế, bất cập. Đã có nhiều công trình nghiên cứu về QLDH ở trường THPT nhưng chủ yếu theo hướng nâng cao chất lượng dạy học, hoặc dạy học phân hóa, hoặc nâng cao chất lượng quản lý tổng thể theo mô hình TMQ mà chưa có công trình nghiên cứu, luận án nào đi sâu nghiên cứu về QLDH ở trường THPT theo tiếp cận ĐBCL. Vì vậy, tác giả luận án chọn đề tài: “Quản lý dạy học theo tiếp cận đảm bảo chất lượng ở trường Trung học phổ thông vùng đồng bằng sông Hồng” làm đề tài nghiên cứu. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng dạy học, QLDH theo tiếp cận ĐBCL, đề tài đề xuất các biện pháp QLDH theo tiếp cận ĐBCL ở trường THPT vùng đồng bằng sông Hồng góp phần nâng cao chất lượng giáo dục THPT và tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm của nhà trường THPT về chất lượng dạy học đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu đề tài 3.1. Khách thể nghiên cứu Quá trình dạy học ở trường THPT.
2 3.2. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài: biện pháp quản lý dạy học theo tiếp cận ĐBCL ở trường THPT vùng đồng bằng sông Hồng. 4. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu cơ sở lý luận của quản lý dạy học theo tiếp cận ĐBCL ở trường THPT. - Nghiên cứu thực trạng quản lý dạy học theo tiếp cận ĐBCL ở trường THPT vùng đồng bằng sông Hồng. - Đề xuất biện pháp quản lý dạy học theo tiếp cận ĐBCL ở trường THPT vùng đồng bằng sông Hồng. - Khảo nghiệm, thử nghiệm kiểm chứng biện pháp đề xuất. 5. Giả thuyết khoa học QLDH theo tiếp cận ĐBCL ở trường THPT góp phần nâng cao chất lượng dạy học đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay, nếu đánh giá đúng thực trạng dạy học, QLDH và đề xuất được các biện pháp quản lý mang tính đồng bộ giữa quản lý chất lượng đầu vào với quản lý quá trình và quản lý chất lượng đầu ra của QTDH sẽ nâng cao chất lượng dạy học theo tiếp cận ĐBCL ở trường THPT. 6. Tiếp cận và phƣơng pháp nghiên cứu 6.1. Các phương pháp tiếp cận: phương pháp tiếp cận hệ thống; phương pháp tiếp cận QTDH; phương pháp tiếp cận thực tiễn. 6.2. Các phương pháp nghiên cứu: nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận; nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn; các phương pháp hỗ trợ. 6.3. Câu hỏi nghiên cứu QLDH theo tiếp cận ĐBCL ở trường THPT dựa trên cơ sở lý luận nào? Thực tế QLDH ở trường THPT vùng đồng bằng sông Hồng hiện nay đã tiếp cận theo ĐBCL chưa? Những biện pháp nào có thể sử dụng để QLDH theo tiếp cận ĐBCL ở trường THPT vùng đồng bằng sông Hồng. 7. Phạm vi nghiên cứu Đề tài tập trung nghiên cứu các biện pháp QLDH theo tiếp cận ĐBCL: ĐBCL đầu vào, ĐBCL quá trình và ĐBCL đầu ra của Hiệu trưởng trường THPT công lập vùng đồng bằng sông Hồng. 8. Những luận điểm cần bảo vệ QLDH theo tiếp cận ĐBCL ở trường THPT là quá trình chủ thể quản lý tiến hành đồng bộ các khâu quản lý đầu vào, quá trình và quản lý đầu ra.
3 QLDH ở trường THPT vùng đồng bằng sông Hồng đã quan tâm đến vấn đề ĐBCL. Tuy nhiên, chưa thể hiện tính đồng bộ giữa các khâu quản lý đầu vào, quá trình và quản lý sản phẩm đầu ra. Thực hiện tốt các biện pháp quản lý đầu vào, quá trình và đầu ra của quá trình dạy học sẽ nâng cao chất lượng dạy học ở trường THPT vùng đồng bằng sông Hồng. 9. Kết quả nghiên cứu mới của luận án Xây dựng cơ sở lý luận về dạy học và QLDH theo tiếp cận ĐBCL ở trường THPT, phân tích các yếu tố chủ quan, khách quan ảnh hưởng tới QLDH theo tiếp cận ĐBCL ở trường THPT. Khái quát hóa thực trạng dạy học và QLDH theo tiếp cận ĐBCL ở trường THPT vùng đồng bằng sông Hồng hiện nay, phân tích nguyên nhân của thực trạng. Đề xuất được hệ thống biện pháp QLDH theo tiếp cận ĐBCL ở trường THPT vùng đồng bằng sông Hồng góp phần nâng cao chất lượng dạy học và đổi mới giáo dục hiện nay. 10. Cấu trúc của luận án Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, luận án gồm 3 chương. Chương 1: Cơ sở lý luận của quản lý dạy học theo tiếp cận ĐBCL ở trường THPT. Chương 2: Thực trạng quản lý dạy học theo tiếp cận ĐBCL ở trường THPT vùng đồng bằng sông Hồng. Chương 3: Biện pháp quản lý dạy học theo tiếp cận ĐBCL ở trường THPT vùng đồng bằng sông Hồng. Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ DẠY HỌC THEO TIẾP CẬN ĐẢM BẢO CHẤT LƢỢNG Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Những nghiên cứu về quản lý dạy học 1.1.1.1. Những nghiên cứu trên thế giới Các xu hướng cơ bản trong QLDH được các nhà nghiên cứu trên thế giới đã tiến hành: (1). Nghiên cứu QLDH gắn với hoạt động giám sát, đánh giá, điều chỉnh QTDH theo hướng nâng cao chất lượng dạy học.
4 (2). Nghiên cứu QLDH trong mối liên hệ với phong cách giảng dạy và phong cách học tập của học sinh nhằm nâng cao hiệu quả của hoạt động dạy học. (3). Nghiên cứu QLDH tập trung vào mối quan hệ giữa quản lý, lãnh đạo nhà trường và công việc dạy học của giáo viên để tìm kiếm giải pháp nâng cao chất lượng dạy học. 1.1.1.2. Những nghiên cứu ở Việt Nam Nhiều tác giả đã đi sâu nghiên cứu về vấn đề này và chỉ rõ quản lý đóng vai trò chỉ đạo, điều hành, điều khiển HĐDH và nhấn mạnh mối quan hệ tương tác giữa các chủ thể thực hiện (người dạy và người học), đồng thời xem xét các thành tố khác liên quan đến QTDH (như: mục tiêu mô hình, nội dung dạy học, phương pháp, nguyên tắc, hình thức tổ chức và môi trường dạy học…). 1.1.2. Những nghiên cứu về quản lý dạy học theo tiếp cận đảm bảo chất lượng 1.1.2.1. Những nghiên cứu trên thế giới Các công trình nghiên cứu được khai thác dưới các khía cạnh sau đây: (1) Hệ thống QLDH theo tiếp cận ĐBCL phải bao gồm cơ cấu tổ chức, các quy chế, quy định, các quá trình và các nguồn lực cần thiết của nhà trường.(2) Mỗi nhà trường có cách phát triển theo các hướng tiếp cận riêng về quản lý hoạt động dạy học theo hướng ĐBCL. 1.1.2.2. Những nghiên cứu ở Việt Nam Ở Việt Nam đã được quan tâm nghiên cứu khai thác ở các khía cạnh khác nhau theo các hướng sau đây: (1). Quản lý dạy học theo hướng ĐBCL theo các tiêu chuẩn kiểm định chất lượng GD&ĐT. (2). Quản lý dạy học theo hướng ĐBCL được nghiên cứu dưới góc độ quản lý nhà trường theo tiếp cận TQM. (3). Quản lý dạy học theo hướng ĐBCL được nghiên cứu dưới góc độ về đổi mới phương pháp dạy học, các phương tiện dạy học và đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả dạy học. 1.2. Một số khái niệm cơ bản của đề tài 1.2.1. Dạy học, quản lý dạy học 1.2.1.1. Dạy học Theo tác giả luận án: Dạy học là một quá trình trong đó dưới vai trò chủ đạo của giáo viên (hướng dẫn, tổ chức, điều khiển, điều chỉnh), người học tự giác tích cực, tự tổ chức hoạt động học tập nhằm thực hiện có hiệu quả mục tiêu và nhiệm vụ dạy học đề ra.
5 1.2.1.2. Quản lý dạy học Theo tác giả luận án: Quản lý dạy học chính là sự tác động có mục đích của chủ thể quản lý (người Hiệu trưởng) đến tập thể giáo viên, học sinh, toàn bộ quá trình dạy học và các thành tố tham gia vào quá trình dạy học nhằm huy động và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực, tạo động lực đẩy mạnh quá trình dạy học của nhà trường nhằm thực hiện mục tiêu, nhiệm vụ dạy học và mục tiêu giáo dục của nhà trường: hình thành phát triển nhân cách học sinh đáp ứng yêu cầu xã hội. 1.2.2. Chất lượng, chất lượng dạy học 1.2.2.1. Chất lượng Theo tác giả luận án: Chất lượng là sự đáp ứng với mục tiêu, tiêu chuẩn đề ra về sản phẩm cần đạt được và sự hài lòng của khách hàng về giá trị của sản phẩm đó. 1.2.2.2. Chất lượng dạy học Theo tác giả luận án: Chất lượng dạy học là sự đạt chuẩn về kiến thức kỹ năng, thái độ của người học so với chương trình dạy học đề ra và sự thỏa mãn nhu cầu của người học về nội dung chương trình học tập cũng như sự hài lòng của xã hội về nhân cách học sinh được hình thành và kèm theo là các điều kiện ĐBCL dạy học của nhà trường. 1.2.3. Đảm bảo chất lượng dạy học Theo tác giả luận án: Đảm bảo chất lượng dạy học là quá trình liên tục duy trì cải tiến chất lượng đầu vào, quá trình và sản phẩm đầu ra đáp ứng chuẩn kiến thức, kỹ năng, thái độ của chương trình dạy học đề ra; đồng thời, tạo được sự hài lòng với người học, cha mẹ học sinh và xã hội. 1.2.4. Quản lý dạy học theo tiếp cận đảm bảo chất lượng ở trường Trung học phổ thông Theo tác giả luận án: Quản lý dạy học theo tiếp cận ĐBCL là tác động có mục đích, có kế hoạch của Hiệu trưởng đến quá trình dạy học, giáo viên, học sinh và các lực lượng liên đới thông qua hệ thống giám sát, đánh giá và các công cụ cải tiến nhằm đạt chuẩn chất lượng của chương trình dạy học, đồng thời đáp ứng nhu cầu của học sinh, cha mẹ học sinh và xã hội. 1.3. Những vấn đề cơ bản về dạy học ở trƣờng Trung học phổ thông Các thành tố cơ bản của QTDH gồm: mục tiêu, nội dung, phương pháp, phương tiện; hình thức tổ chức dạy học; hoạt động của
6 giáo viên, hoạt động của học sinh và đánh giá kết quả dạy học. Để thực hiện, mục tiêu dạy học, QTDH phải tiến hành có hiệu quả các khâu: i) Chuẩn bị dạy học. ii) Triển khai thực hiện có hiệu quả QTDH. iii) Đánh giá kết quả dạy học. 1.4. Những vấn đề cơ bản của quản lý dạy học theo tiếp cận đảm bảo chất lƣợng ở trƣờng Trung học phổ thông 1.4.1. Cách mạng 4.0 và yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông 1.4.2. Tầm quan trọng của quản lý dạy học theo tiếp cận đảm bảo chất lượng ở trường Trung học phổ thông 1.4.3. Nội dung quản lý dạy học theo tiếp cận đảm bảo chất lượng ở trường Trung học phổ thông 1.4.3.1. Quản lý đầu vào quá trình dạy học theo tiếp cận đảm bảo chất lượng 1.4.3.2. Quản lý thực hiện dạy học và hỗ trợ dạy học theo tiếp cận đảm bảo chất lượng i) Quản lý thực hiện dạy học theo tiếp cận đảm bảo chất lượng ii) Quản lý thực hiện hỗ trợ học sinh theo tiếp cận đảm bảo chất lượng dạy học iii) Quản lý thực hiện hoạt động phối hợp giữa nhà trường, gia đình trong quản lý hoạt động học tập của học sinh 1.4.3.3. Tổ chức giám sát, đánh giá quá trình dạy học theo tiếp cận đảm bảo chất lượng 1.4.3.4. Chỉ đạo sử dụng kết quả giám sát, đánh giá để cải tiến, nâng cao chất lượng dạy học 1.5. Các yếu tố ảnh hƣởng tới quản lý dạy học theo tiếp cận đảm bảo chất lƣợng ở trƣờng Trung học phổ thông 1.5.1. Các yếu tố chủ quan: (1) Năng lực của cán bộ quản lý trường THPT; (2) Năng lực của đội ngũ giáo viên. (3) Năng lực và ý thức thái độ học tập của học sinh. 1.5.2. Các yếu tố khách quan: (1) Điều kiện sơ sở vật chất, tài chính của nhà trường. (2) Môi trường xã hội và sự gắn kết với nhà trường, gia đình. (3) Các yếu tố quản lý khác. (4) Xu thế đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục Việt Nam. (5) Tình hình chính trị, kinh tế - xã hội của đất nước. Kết luận Chƣơng 1 Dạy học là hoạt động cơ bản, chủ yếu ở trường THPT. ĐBCL dạy học nhằm tạo ra sự hài lòng của người học và xã hội về chất
7 lượng học sinh và các điều kiện ĐBCL dạy học của nhà trường. Quản lý dạy học theo tiếp cận ĐBCL là quá trình quản lý chất lượng đầu vào, chất lượng quá trình tổ chức thực hiện hoạt động dạy học và các hoạt động hỗ trợ dạy học; quản lý đánh giá kết quả dạy học theo tiếp cận ĐBCL và sử dụng kết quả đánh giá để cải tiến nâng cao chất lượng dạy học ở trường THPT. QLDH theo tiếp cận ĐBCL ở trường THPT chịu sự tác động của các yếu tố khách quan và chủ quan, trong đó yếu tố chủ quan có ảnh hưởng giữ vai trò quyết định chất lượng dạy học. Chƣơng 2 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ DẠY HỌC THEO TIẾP CẬN ĐẢM BẢO CHẤT LƢỢNG Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG VÙNG ĐỒNG BẰNG SÔNG HỒNG 2.1. Một vài nét về khách thể khảo sát 2.2. Tổ chức khảo sát thực trạng 2.2.1. Mục đích khảo sát Khảo sát thực trạng dạy học và thực trạng ĐBCL dạy học ở trường THPT vùng đồng bằng sông Hồng, trên cơ sở đó chỉ ra những điểm mạnh, điểm yếu, nguyên nhân của thực trạng, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý nhằm ĐBCL dạy học ở trường THPT vùng đồng bằng sông Hồng. 2.2.2. Nội dung, phương pháp và quy trình Sử dụng thang đo Likert 5 bậc lựa chọn trong bảng khảo sát. STT Điểm trung bình Mức đánh giá 1 1.00 - 1.80 Kém (K)/Chưa thực hiện/Không ảnh hưởng 2 1.81 - 2.60 Yếu (Y)/Ít khi thực hiện/Ít ảnh hưởng Trung bình (TB)/Chưa thực hiện thường xuyên/ 3 2.61 - 3.40 Ảnh hưởng nhưng không nhiều 4 3.41 - 4.20 Khá (KH)/Thường xuyên/Ảnh hưởng 5 4.21 - 5.00 Tốt (T)/Rất thường xuyên/Rất ảnh hưởng 2.3. Thực trạng dạy học ở trƣờng Trung học phổ thông vùng đồng bằng sông Hồng 2.3.1. Thực trạng các yếu tố đầu vào ở trường Trung học phổ thông vùng đồng bằng sông Hồng
8 2.3.2. Thực trạng quá trình dạy học ở trường Trung học phổ thông vùng đồng bằng sông Hồng 2.3.3. Thực trạng đánh giá kết quả dạy học ở trường Trung học phổ thông vùng đồng bằng sông Hồng 2.3.4. Các yếu tố môi trường ảnh hưởng tới quá trình dạy học ở trường Trung học phổ thông vùng đồng bằng sông Hồng 2.4. Thực trạng quản lý dạy học theo tiếp cận đảm bảo chất lƣợng dạy học ở trƣờng Trung học phổ thông vùng đồng bằng sông Hồng 2.4.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên về các yếu tố đảm bảo chất lượng hoạt động dạy học ở trường THPT vùng đồng bằng sông Hồng 2.4.2. Thực trạng quản lý đầu vào theo tiếp cận đảm bảo chất lượng ở các trường Trung học phổ thông vùng đồng bằng sông Hồng Bảng 2.7. Quản lý đầu vào của QTDH theo tiếp cận ĐBCL ở các trƣờng THPT vùng đồng bằng sông Hồng Mức độ đạt đƣợc Nội dung quản lý đầu vào Stt Cán bộ của quá trình dạy học Giáo viên Tổng quản lý SLM ĐTB SLM ĐTB SLM ĐTB Quản lý công tác tuyển 1 950 3.57 90 3.42 1040 3.55 sinh đầu vào Quản lý phát triển chương 2 948 2.67 90 2.83 1038 2.68 trình và kế hoạch dạy học Xây dựng phát triển đội ngũ 3 950 3.57 90 3.49 1040 3.56 theo hướng đạt chuẩn Quản lý cơ sở vật chất, tài 4 950 3.18 90 3.28 1040 3.18 chính phục vụ dạy học Quản lý nguồn tài nguyên 5 và thiết bị công nghệ 947 2.98 90 3.08 1037 2.99 thông tin, hỗ trợ dạy học Bồi dưỡng nâng cao năng lực cho cán bộ quản lý, 6 950 3.62 90 3.68 1040 3.62 giáo viên về đảm bảo chất lượng dạy học Xây dựng cơ chế quản lý 7 950 3.86 90 3.84 1040 3.85 dạy học của nhà trường Phối hợp giữa nhà trường 8 với gia đình và cộng đồng 948 3.12 90 3.21 1038 3.13 để quản lý dạy học
9 Nhận xét chung: Các yếu tố quản lý đầu vào theo tiếp cận ĐBCL của QTDH ở các trường THPT về cơ bản đạt mức trung bình và khá. Các yếu tố còn hạn chế là: phát triển chương trình theo hướng mở, điều kiện cơ sở vật chất, tài chính, công nghệ thông tin phục vụ dạy học và mối quan hệ giữa nhà trường với gia đình, cộng đồng trong quản lý hoạt động dạy học. 2.4.3. Thực trạng quản lý quá trình dạy học và hỗ trợ học sinh theo tiếp cận đảm bảo chất lượng ở trường Trung học phổ thông vùng đồng bằng sông Hồng 2.4.3.1. Quản lý quá trình dạy học theo tiếp cận đảm bảo chất lượng ở trường Trung học phổ thông vùng đồng bằng sông Hồng Bảng 2.8. Quản lý quá trình dạy học theo tiếp cận ĐBCL ở trƣờng THPT vùng đồng bằng sông Hồng Mức độ đạt đƣợc Stt Nội dung quản lý quá trình dạy học Cán bộ Giáo viên Tổng quản lý SLM ĐTB SLM ĐTB SLM ĐTB 1 Đảm bảo chất lượng giờ dạy 950 3.65 90 3.53 1040 3.63 Thực hiện đúng chương trình kế 2 948 3.65 90 3.64 1038 3.64 hoạch dạy học Giáo viên có đủ hồ sơ chuyên môn 3 950 4.04 90 4.08 1040 4.04 để thực hiện giờ dạy 4 Đảm bảo nền nếp dạy học 946 3.99 90 4.08 1036 4.00 5 Đổi mới phương pháp dạy học 950 3.12 90 3.21 1040 3.13 6 Dự giờ phân tích bài học 950 3.35 90 3.21 1040 3.35 Đánh giá thường xuyên được sự 7 949 2.99 90 3.04 1039 2.99 tiến bộ của học sinh Quản lý hồ sơ dạy học của giáo 8 950 3.01 90 3.03 1040 3.01 viên, giám sát quá trình dạy học Giáo viên thường xuyên được bồi 9 950 3.88 90 3.94 1040 3.86 dưỡng để đáp ứng yêu cầu dạy học Sử dụng kết quả đánh giá để đổi 10 948 3.05 90 3.04 1038 3.05 mới, hoàn thiện hoạt động dạy học Quản lý được hoạt động học tập 11 948 3.81 90 3.84 1038 3.81 của học sinh Điều chỉnh được động cơ, thái độ 12 học tập của học sinh theo mục tiêu 948 3.05 90 3.04 1038 3.05 dạy học Kích thích được tính tự giác, tính 13 950 3.12 90 3.21 1040 3.13 tích cực học tập của học sinh Thực hiện có hiệu quả hoạt động 14 950 3.18 90 3.28 1040 3.18 hỗ trợ học sinh Đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả 15 949 3.12 90 3.04 1039 3.11 học tập của học sinh 16 Các nội dung khác 946 3.64 90 3.90 1036 3.66
10 Nhận xét chung: Có nhiều tiêu chí ĐBCL quá trình dạy học ở trường THPT vùng đồng bằng sông Hồng đạt mức khá. Tuy nhiên, một số tiêu chí ĐBCL liên quan trực tiếp đến thực hiện chương trình giáo dục THPT mới còn hạn chế và chỉ đạt mức trung bình cần cải tiến đổi mới để ĐBCL dạy học và thực hiện chương trình dạy học mới đó là đánh giá sự tiến bộ của học sinh trong quá trình học tập; đổi mới phương pháp dạy học, dự giờ phân tích bài học... 2.4.3.2. Thực trạng chỉ đạo hoạt động hỗ trợ học sinh ở các trường Trung học phổ thông vùng đồng bằng sông Hồng Bảng 2.9. Chỉ đạo hoạt động hỗ trợ học sinh ở trƣờng THPT vùng đồng bằng sông Hồng Nội dung tổ chức chỉ đạo Mức độ thực hiện Stt hỗ trợ Cán bộ quản Giáo viên lý Tổng SLM ĐTB SLM ĐTB SLM ĐTB Hiểu được nguyện vọng nghề 1 nghiệp và năng lực của học sinh 950 3.47 86 3.56 1036 3.38 để tư vấn học tập Tư vấn cho học sinh vào cao đẳng, 2 đại học hoặc tham gia vào lao 950 3.39 90 3.40 1040 3.39 động sản xuất Tư vấn chọn ngành học tại các 3 trường đại học, cao đẳng, trung 948 3.51 90 3.54 1038 3.51 cấp nghề Cung tập thông tin về nghề và cơ 4 949 3.38 90 3.34 1039 3.37 sở đào tạo cho học sinh Liên hệ với một số công ty, 5 doanh nghiệp giới thiệu việc 945 3.04 89 3.08 1034 3.04 làm cho học sinh. Thu thập thông tin phản hồi từ các cơ sở sử dụng học sinh tốt nghiệp 6 950 2.86 85 2.94 1035 2.87 của nhà trường từ các trường ĐH, CĐ, TCCN và doanh nghiệp Cung cấp thông tin về cựu học 7 sinh thành đạt trong các lĩnh 940 3.61 90 3.84 1030 3.63 vực nghề Thống kê số lượng học sinh sau khi tốt nghiệp đi học các trường 8 949 3.80 90 4.06 1039 3.82 ĐH, CĐ, TCCN hoặc đi làm để làm cơ sở tư vấn Phân tích chất lượng học sinh thi vào các trường ĐH, CĐ, TCCN, 9 947 3.71 89 3.86 1036 3.72 có biện pháp chỉ đạo hoạt động dạy học cho những năm sau 10 Các nội dung khác 945 3.50 90 3.80 1035 3.53
11 Bảng 2.10. Phối hợp giữa nhà trƣờng và gia đình trong quản lý hoạt động học tập của học sinh ở các trƣờng THPT vùng đồng bằng sông Hồng Mức độ thực hiện Stt Các nội dung phối hợp Cán bộ Giáo viên Tổng quản lý SLM ĐTB SLM ĐTB SLM ĐTB Phối hợp với phụ huynh 1 trong quản lý học sinh 949 3.38 90 3.34 1039 3.37 ngoài giờ lên lớp Phối hợp với phụ huynh trong tổ chức hoạt động 2 945 3.04 89 3.08 1034 3.04 giáo dục, dạy học trải nghiệm thực tế Tổ chức gặp gỡ phụ huynh 3 942 3.75 90 3.88 1032 3.76 của học sinh yếu kém Thăm gia đình học sinh có 4 945 3.51 85 3.62 1030 3.52 hoàn cảnh đặc biệt Giúp đỡ gia đình học sinh 5 950 3.88 90 3.96 1040 3.89 có hoàn cảnh khó khăn Phối hợp với phụ huynh 6 học sinh giám sát việc học 948 3.12 90 3.08 1.038 3.12 ở nhà của học sinh Thông báo kịp thời kết 7 quả rèn luyện học tập 947 3.84 89 3.82 1.036 3.83 của học sinh 8 Các nội dung khác 940 3.59 90 4.12 3.65 Nhận xét chung: Kết quả trên cho thấy, thực tế sự phối hợp giữa gia đình, nhà trường đã được triển khai nhưng nội dung phối hợp còn chưa sâu; gia đình chưa thực sự tham gia cùng với nhà trường vào QTDH đặc biệt là hoạt động quản lý học sinh học tập và giám sát quá trình học tập của học sinh.
12 2.4.4. Thực trạng đánh giá kết quả đầu ra của quá trình dạy học theo tiếp cận đảm bảo chất lượng ở các trường THPT vùng đồng bằng sông Hồng Bảng 2.11. Đánh giá kết quả đầu ra của quá trình dạy học theo tiếp cận ĐBCL ở trƣờng THPT vùng đồng bằng sông Hồng Mức độ thực hiện Stt Nội dung đánh giá Cán bộ Giáo viên Tổng quản lý SLM ĐTB SLM ĐTB SLM ĐTB Đánh giá hiệu quả của các 1 950 3.03 90 3.09 1040 3.04 hoạt động đổi mới dạy học Đánh giá chất lượng giờ giảng 2 950 3.17 90 3.22 1040 3.17 của giáo viên hằng năm Đánh giá chất lượng học tập 3 950 3.85 90 4.04 1040 3.86 của học sinh so với chuẩn Đánh giá mức độ hài lòng 4 của cha mẹ học sinh về chất 950 2.99 90 3.04 1040 2.99 lượng học tập của học sinh Đánh giá mức độ hài lòng của cơ sở tuyển dụng học 5 950 2.84 90 2.92 1040 2.84 sinh sau tốt nghiệp (Các trường ĐH, CĐ, DN...) Đánh giá mức độ hài lòng 6 của học sinh về thầy cô và 950 3.19 90 3.22 1040 3.19 nhà trường Đánh giá mức độ hài lòng của chính quyền địa 7 phương và các tổ chức xã 950 2.84 90 2.92 1040 2.84 hội về chất lượng dạy học của nhà trường Đánh giá các điều kiện đảm 8 950 2.72 90 2.81 1040 2.73 bảo chất lượng của trường 9 Các nội dung khác 950 3.63 90 3.60 942 3.63 Nhận xét chung: Hoạt động ĐBCL đầu ra của quá trình dạy học chưa được các trường THPT vùng đồng bằng sông Hồng quan tâm đúng mức. Hầu hết các trường, cán bộ quản lý mới chỉ quan tâm đến đánh giá kết quả học tập của học sinh mà chưa quan tâm đến đánh giá của các bên liên quan về sản phẩm dạy học của nhà trường.
13 2.4.5. Thực trạng sử dụng kết quả đánh giá để nâng cao chất lƣợng dạy học ở các trƣờng Trung học phổ thông vùng đồng bằng sông Hồng Bảng 2.12. Sử dụng kết quả đánh giá để nâng cao chất lƣợng dạy học ở trƣờng THPT vùng đồng bằng sông Hồng Nội dung đã triển khai thực Mức độ thực hiện Stt hiện Giáo viên Cán bộ quản lý Tổng SLM ĐTB SLM ĐTB SLM ĐTB 1 Đổi mới công tác tuyển sinh 950 4.33 90 4.28 1040 4.33 Bồi dưỡng nâng cao năng 2 lực chuyên môn, NVSP 950 3.68 90 4.06 1040 3.72 cho giáo viên Rà soát chính sách, quy định 3 950 3.19 90 3.22 1040 3.19 về quản lý dạy học Đổi mới phương pháp 4 949 3.38 90 3.34 1039 3.37 giảng dạy Xây dựng cơ chế giám sát, 5 950 3.80 90 4.06 1040 3.82 đánh giá hoạt động dạy học Đổi mới đánh giá kết quả học 6 950 3.17 90 3.22 1040 3.17 tập của học sinh Phát triển chương trình 7 nhà trường, chương trình 948 3.12 90 3.08 1.038 3.12 môn học Tăng cường cơ sở vật chất 8 950 3.78 90 3.86 1040 3.79 nhà trường phục vụ dạy học Xây dựng môi trường văn 9 950 3.74 90 4.06 1040 3.77 hóa học tập trong nhà trường Cải thiện mối quan hệ giữa nhà trường với gia đình để 10 giáo dục học sinh và nâng 950 3.67 90 4.08 1040 3.70 cao thành tích học tập cho học sinh 11 Các nội dung khác Nhận xét chung: Việc sử dụng kết quả đánh giá hoạt động dạy học để cải tiến nâng cao chất lượng chưa được thực hiện tốt mới dừng ở mức trung bình và mức khá. 2.5. Đánh giá chung về thực trạng quản lý dạy học theo tiếp cận ĐBCL ở trƣờng trung học phổ thông vùng đồng bằng sông Hồng 2.5.1. Đánh giá chung về kết quả đạt được và tồn tại i) Ưu điểm: Các trường THPT vùng đồng bằng sông Hồng đã quan tâm đến việc xây dựng kế hoạch để thực hiện chương trình dạy học, chuẩn bị các nguồn lực để ĐBCL dạy học. Hiệu trưởng và cán bộ quản lý nhận thức đúng về vai trò của giáo viên trong ĐBCL dạy
14 học nên đã quan tâm đến hoạt động bồi dưỡng nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên để thực hiện chương trình dạy học và nâng cao chất lượng chương trình dạy học. Quản lý QTDH đã được quan tâm thực hiện, như: thực hiện đúng, đủ chương trình dạy học; đảm bảo nền nếp dạy học; quản lý hồ sơ dạy học của giáo viên. Đã quan tâm đến một số hoạt động hỗ trợ học sinh học tập và hướng nghiệp... Hoạt động đánh giá kết quả dạy học bước đầu đã được triển khai theo hướng phát triển năng lực học tập của học sinh, hoạt động đánh giá kết quả đầu ra của toàn bộ quá trình dạy học được nhà quản lý quan tâm đến đánh giá chất lượng học tập của học sinh, tỷ lệ học sinh đỗ vào học các trường cao đẳng, đại học, tỷ lệ học sinh đạt giải quốc gia, quốc tế... ii) Một số điểm tồn tại Các hoạt động phát triển chương trình nhà trường, đổi mới phương pháp dạy học; tổ chức hoạt động giáo dục trải nghiệm và đánh giá sự tiến bộ của học sinh còn nhiều hạn chế. Hoạt động đổi mới đánh giá theo định hướng năng lực học sinh và sự tiến bộ của học sinh chưa được quan tâm đúng mức; hoạt động khảo sát xin ý kiến các bên liên quan về hoạt động dạy học của nhà trường chưa được triển khai hiệu quả; việc sử dụng kết quả đánh giá để đổi mới, cải tiến mới chỉ dừng ở mức trung bình là chủ yếu. 2.5.2. Nguyên nhân của những mặt hạn chế Nguyên nhân dẫn tới thực trạng nêu trên một phần do năng lực quản lý, năng lực dạy học và ĐBCL dạy học của giáo viên còn hạn chế. Ngoài ra, còn có các nguyên nhân khác, như: tài chính, cơ sở vật chất phục vụ dạy học và các yếu tố môi trường… Kết luận Chƣơng 2 Kết quả khảo sát thực trạng cho thấy hoạt động dạy học và QLDH theo tiếp cận ĐBCL tại các trường THPT vùng đồng bằng sông Hồng trong những năm gần đây đã được quan tâm. Tuy nhiên, chưa đáp ứng được yêu cầu đặt ra trong bối cảnh đổi mới giáo dục: hoạt động phát triển chương trình nhà trường, đổi mới phương pháp dạy học; tổ chức hoạt động giáo dục trải nghiệm và đánh giá sự tiến bộ của học sinh còn nhiều điểm bất cập... Các hoạt động quản lý đầu vào; quản lý quá trình dạy học theo tiếp cận đảm bảo chất lượng; hoạt động hỗ trợ học sinh; phối hợp giữa nhà trường với cha mẹ học sinh; lấy ý kiến các bên liên quan về hoạt động dạy học, sử dụng kết quả đánh giá để đổi mới cải tiến dạy học chưa được quan tâm thực hiện tốt.
15 Chƣơng 3 BIỆN PHÁP QUẢN LÝ DẠY HỌC THEO TIẾP CẬN ĐẢM BẢO CHẤT LƢỢNG Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG VÙNG ĐỒNG BẰNG SÔNG HỒNG 3.1. Nguyên tắc đề xuất giải pháp 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn 3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống 3.2. Một số biện pháp quản lý dạy học theo tiếp cận đảm bảo chất lƣợng ở THPT vùng đồng bằng sông Hồng 3.2.1. Tổ chức tuyển sinh theo tiếp cận đảm bảo chất lượng dạy học i) Mục tiêu: Đảm bảo ngưỡng chất lượng đầu vào của quá trình dạy học, giúp cho giáo viên có thể tiến hành dạy học dựa trên năng lực và nền tảng năng lực đạt được ở học sinh. ii) Nội dung thực hiện: Hiệu trưởng tổ chức xác định các tiêu chí tuyển sinh phù hợp với năng lực của nhà trường. Hiệu trưởng giám sát nội dung kiến thức, kĩ năng theo yêu cầu; cách thức tổ chức tuyển và chất lượng tuyển sinh và sử dụng kết quả tuyển sinh để tổ chức có hiệu quả các hoạt động dạy học. Hiệu trưởng thường xuyên cải tiến nâng cao chất lượng tuyển sinh hằng năm tạo cơ sở để nâng cao chất lượng tuyển sinh và chất lượng dạy học. iii) Cách thức thực hiện iv) Điều kiện thực hiện 3.2.2. Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực dạy học cho giáo viên theo hướng đạt và vượt chuẩn i) Mục tiêu của biện pháp: Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên nhằm nâng cao năng lực cho giáo viên, giúp giáo viên phát triển, hoàn thiện năng lực theo hướng đáp ứng chuẩn nghề nghiệp, từ đó nâng cao chất lượng dạy học và hướng tới đạt điều kiện ĐBCL dạy học ở trường THPT. ii) Nội dung biện pháp: Hiệu trưởng xác định khung năng lực dạy học của giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp; phân loại, quy hoạch đội ngũ
16 giáo viên theo cơ cấu độ tuổi, thâm niên, trình độ, ngành đào tạo. Trên cơ sở đó xác định nhu cầu tuyển dụng, bổ nhiệm theo ngạch bậc. Hiệu trưởng tổ chức khảo sát nhu cầu bồi dưỡng, trên cơ sở đó xây dựng kế hoạch và tổ chức đào tạo, bồi dưỡng thường xuyên và định kỳ cho giáo viên; phối hợp liên trường tổ chức các khóa tập huấn, bồi dưỡng nâng cao năng lực chuyên môn, nghiệp vụ cho giáo viên; xây dựng và phát triển cộng đồng nghề nghiệp giáo viên THPT. iii) Cách thực hiện biện pháp iv) Điều kiện thực hiện 3.2.3. Tổ chức phát triển chương trình và kế hoạch dạy học theo hướng mở, tạo tính linh hoạt trong dạy học i) Mục tiêu của biện pháp: Phát triển chương trình, kế hoạch dạy học theo hướng mở nhằm thu hút học sinh tích cực học tập, tạo cơ hội cho giáo viên đổi mới, sáng tạo nâng cao chất lượng dạy học. ii) Nội dung biện pháp Hiệu trưởng chỉ đạo rà soát chương trình dạy học chung của nhà trường và chương trình dạy học của từng môn học; xây dựng kế hoạch tổ chức đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức dạy học theo hướng tiếp cận năng lực học sinh, đa dạng hóa các hình thức và phương pháp dạy học; chỉ đạo Tổ chuyên môn hướng dẫn giáo viên phát triển nội dung dạy học, đổi mới hình thức, phương pháp đánh giá theo hướng đạt chuẩn đầu ra của môn học. Đảm bảo các điều kiện về tài liệu học tập, phòng thí nghiệm thực hành, không gian lớp học để tổ chức dạy học có hiệu quả. iii) Cách thức thực hiện iv) Điều kiện thực hiện 3.2.4. Huy động nguồn lực từ xã hội nhằm tăng cường cơ sở vật chất đáp ứng yêu cầu dạy học i) Mục tiêu của biện pháp: Thực hiện xã hội hóa giáo dục nhằm huy động nguồn lực từ cha mẹ học sinh, cựu học sinh, các tổ chức xã hội để đảm bảo cơ sở vật chất trường học phục vụ cho hoạt động dạy và học. ii) Nội dung của biện pháp: Đảm bảo xây dựng cảnh quan nhà trường thân thiện với môi trường, tạo tâm lý hứng khởi cho người học. Đảm bảo các diện tích phòng học, cơ sở vật chất phục vụ dạy học. Đảm bảo các điều kiện về công nghệ thông tin để tạo môi trường học tập Elerning cho học sinh. Đảm bảo đủ nguồn tài liệu phục vụ dạy và học.
17 iii) Cách thực hiện iv) Điều kiện thực hiện biện pháp 3.2.5. Xây dựng cơ chế và tổ chức thực hiện giám sát, đánh giá thường xuyên quá trình dạy học i) Mục tiêu của biện pháp: Đảm bảo các hoạt động dạy học của giáo viên được dựa trên chuẩn kiến thức, kỹ năng, thái độ, trên cơ sở chương trình, kế hoạch dạy học, năng lực hiện có của học sinh, đồng thời phát hiện những nội dung, biện pháp lệch chuẩn để điều chỉnh kịp thời. ii) Nội dung của biện pháp: Giám sát việc xác định chuẩn kiến thức, kỹ năng theo từng môn học. Giám sát việc thiết kế kế hoạch dạy học môn học, kế hoạch bài dạy dựa vào chuẩn đã xác định. Giám sát việc tổ chức dạy học theo thiết kế đã được xây dựng. Giám sát kết quả học tập của học sinh sau mỗi giai đoạn học tập và sự tiến bộ của học sinh trong suốt quá trình dạy học. iii) Cách thực hiện biện pháp iv. Điều kiện thực hiện 3.2.6. Chỉ đạo sử dụng kết quả giám sát, đánh giá cải tiến liên tục nâng cao chất lượng dạy học i) Mục tiêu của biện pháp: Hiệu trưởng chỉ đạo giám sát, đánh giá thường xuyên quá trình dạy học và kết quả đầu ra của quá trình dạy học, sử dụng kết quả để đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức dạy học và phát triển môi trường học tập để nâng cao chất lượng dạy học và ĐBCL dạy học; tăng cường cơ sở vật chất và các điều kiện, hoạt động hỗ trợ học tập cho học sinh nhằm nâng cao chất lượng dạy học. ii) Nội dung của biện pháp: Chỉ đạo xử dụng kết quả giám sát, đánh giá quá trình dạy học để triển khai đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức dạy học theo hướng phân hóa; tăng cường sử dụng phương pháp, hình thức tổ chức dạy học phát huy tính tích cực, tính chủ động của học sinh; thường xuyên phản hồi thông tin về kết quả học tập của học sinh để theo dõi sự tiến bộ, có biện pháp hỗ trợ nâng cao thành tích học tập; bồi dưỡng nâng cao năng lực giáo viên theo hướng đạt chuẩn nghề nghiệp đáp ứng yêu cầu của đổi mới giáo dục THPT; tăng cường cơ sở vật chất và các điều kiện dạy học, các hoạt động hỗ trợ học sinh nhằm nâng cao chất lượng dạy học. iii) Cách thực hiện iv) Điều kiện thực hiện