Đ bài: Anh (ch ) nghĩ gì v câu nói c a Tuân T : “Ng i chê ta mà chê ph i là th yề ị ề ủ ử ườ ả ầ
c a ta, ng i khen ta mà khen ph i là b n c a ta, nh ng k vu t ve, n nh b taủ ườ ả ạ ủ ữ ẻ ố ị ợ
chính là k thù c a ta v y”ẻ ủ ậ
Bài làm
Con ng i, b c chân ra kh i nhà là s ng v i nh ng ng i không thân thích. Vi c phânườ ướ ỏ ố ớ ữ ườ ệ
bi t th t - gi , t t - x u r t khó khăn nh ng vô cùng quan tr ng đ “ch n b n mà ch i”,ệ ậ ả ố ấ ấ ư ọ ể ọ ạ ơ
“Ch n th y mà h c”. Tuân T , m t h c gi l i l c TCN rút ra kinh nghi m: “Ng i chêọ ầ ọ ử ộ ọ ả ỗ ạ ệ ườ
ta mà chê ph i là th y c a ta, ng i khen ta mà khen ph i là b n c a ta, nh ng k vu tả ầ ủ ườ ả ạ ủ ữ ẻ ố
ve, n nh b ta chính là k thù c a ta v y”. L i nh n xét y cho ta nhi u bài h c và suyị ợ ẻ ủ ậ ờ ậ ấ ề ọ
ng m.ẫ
Trong xã h i, “th y” là ng i h n ta, có th ch b o cho ta đi u hay l ph i, đáng đ choộ ầ ườ ơ ể ỉ ả ề ẽ ả ể
ta h c t p. Ng i Vi t Nam ta có đúc k t kinh nghi m “không th y đ mày làm nên”.ọ ậ ườ ệ ế ệ ầ ố
Cùng v i ng i th y, ng i b n là đi t ng th hai đáng đ ta tin c y sau khi hoà mìnhớ ườ ầ ườ ạ ố ượ ứ ể ậ
vào dòng đi xuôi ng c. Đó là ng i đi x v i ta m t cách chân thành, bình đng, cóờ ượ ườ ố ử ớ ộ ẳ
th giúp đ, s chia v i ta khi khó khăn ho n n n, cũng nh vui v h nh phúc. B n bè đóể ỡ ẻ ớ ạ ạ ư ẻ ạ ạ
là “m t ti n đ quan tr ng giúp ta thành công trong công vi c. T c ng , ca dao cũng ghiộ ề ề ọ ệ ụ ữ
nh n m i quan h t t đp này “giàu vì b n”, “Ra đi v a g p b n hi n/ Cũng b ng ăn quậ ố ệ ố ẹ ạ ừ ặ ạ ề ằ ả
đào tiên trên tr i”.ờ
Ng c l i, k thù l i là k luôn có ác ý v i ta, luôn đi đch, không mu n ta thành công,ượ ạ ẻ ạ ẻ ớ ố ị ố
ch mu n làm ta th t b i, suy vong.ỉ ố ấ ạ
Câu nói c a Tuân T giúp ta nh n di n b n ch t nh ng con ng i s ng quanh mình. Tủ ử ậ ệ ả ấ ữ ườ ố ừ
đó có thái, đ hành đng ng nhân x th đúng đn và rút ra nh ng bài h c b ích trongộ ộ ứ ử ế ắ ữ ọ ổ
vi c tu d ng, hoàn thi n nhân cách.ệ ưỡ ệ
“Ng i chê ta mà chê ph i là th y c a ta, ng i khen ta mà khen ph i là b n c a ta,ườ ả ầ ủ ườ ả ạ ủ
nh ng k vu t ve, n nh b ta chính là k thù c a ta v y”. T i sao v y? Ng i mà chê ta,ữ ẻ ố ị ợ ẻ ủ ậ ạ ậ ườ
l i là “chê đúng” t c là ng i đã nhìn đc cái sai c a ta, ch ra cái sai c a ta. Nhìn raạ ứ ườ ượ ủ ỉ ủ
đc cái sai c a k khác ph i là ng i có t m nhìn r ng, khách quan đng th i cũng làượ ủ ẻ ả ườ ầ ộ ồ ờ
ng i bi t cách làm đúng đn, h p lí h p tình. Bi t đc cái sai c a ng i khác, có k imườ ế ắ ợ ợ ế ượ ủ ườ ẻ
m khoanh tay nh ch mép, y là k coi th ng ta, không mu n h p tác v i ta không mu nỉ ế ấ ẻ ườ ố ợ ớ ố
ta t t lên. Có k chê nh ng kèm theo đó là ch trích, lăng m , phóng đi v n đ,... y là kố ẻ ư ỉ ạ ạ ấ ề ấ ẻ
có ác ý v i ta. C hai lo i y đu không đáng đ ta h c t p. “Chê đúng” bao hàm vi c chớ ả ạ ấ ề ể ọ ậ ệ ỉ
ra đúng cái sai và đúng th i gian, hoàn c nh, th i đi m. y là cái chê có thi n ý mu n taờ ả ờ ể Ấ ệ ố
ti p s a đi, hoàn thi n thu đc đ ti n b h n. Con ng i này v a có tài r ng, v a cóế ử ổ ệ ượ ể ế ộ ơ ườ ừ ộ ừ
đc r ng l ng khoan dung. Đó chính là th y ta v y.ứ ộ ượ ầ ậ
Tâm lí b “chê” ai cũng nhăn nhó không thích: ch ng ai mu n mình b chê b i b chê t c làị ẳ ố ị ở ị ứ
sai trái, ch a đúng, ch a đ. Vì chúng ta không mu n th a nh n mình sai. Nh ng trên th cư ư ủ ố ừ ậ ư ự
t “nh p vô th p toàn” có ai mà không sai lúc này hay lúc khác? V n đ là ph i bi t nh nế ậ ậ ấ ề ả ế ậ
sai và s a ch a. L i chê đúng nh mu i nh g ng. Mu i có m n, g ng có cay thì cu cử ữ ờ ư ố ư ừ ố ặ ừ ộ
s ng m i c n đn chúng. Th m i bi t đi nhi u khi ph i n m cay n m m n m i nênố ớ ầ ế ế ớ ế ở ờ ề ả ế ế ặ ớ
ng iườ
Không chê ta mà l i “khen ta” nh ng là “khen đúng” đó là b n ta. L i khen bi u l sạ ư ạ ờ ể ộ ự
đng tình, ca ng i. Không ph i ai cũng có đ can đm th ng cái tôi ích k đ khen ng iồ ợ ả ủ ả ắ ỉ ể ườ
khác. B i khen ng i t c là th a nh n mình không làm t t nh h , nghĩ m t cách tiêu c cở ườ ứ ừ ậ ố ư ọ ộ ự
là mình kém h . Nhìn ng i khác thành công, không ít k sinh lòng ghen ghét, đ k dèmọ ườ ẻ ố ị
pha đi u ti ng. Lo i ng i này ta không bàn đn. Song ta c n th y rõ kho ng cách gi aề ế ạ ườ ế ầ ấ ả ữ
l i khen và l i “khen đúng”. Đành r ng l i khen mang thi n ý, nh ng có khi l i khenờ ờ ằ ờ ệ ư ờ
phóng đi cái đáng khen, khen không đúng lúc hàm ý n nh b . L i khen y cũng thu c lo iạ ị ợ ờ ấ ộ ạ
“ai c u mà chi”. “Khen đúng” ph i là khen đúng m c, khen đúng th i đi m công nh nầ ả ự ờ ể ậ
đi u t t đp, ng h thành công c a ng i khác có tác d ng đng viên khích l tinh th nề ố ẹ ủ ộ ủ ườ ụ ộ ệ ầ
ng i đc khen giúp h ti p t c v n t i thành công. N u không ph i là m t ng iườ ượ ọ ế ụ ươ ớ ế ả ộ ườ
b n t t, luôn s n sàng giúp đ hi sinh vì ng i khác h n không th “khen đúng” đc.ạ ố ẵ ỡ ườ ẳ ể ượ
“Bi n t ng” c a l i khen là nh ng l i xu n nh, b đ. Theo Tuân T nh ng l i “m tế ướ ủ ờ ữ ờ ị ợ ỡ ử ữ ờ ậ
ng t ch t ru i” này ch có th bay ra t mi ng nh ng “k thù c a ta”. L i xu n nh, b đọ ế ồ ỉ ể ừ ệ ữ ẻ ủ ờ ị ợ ỡ
cũng là nh ng l i khen, nh ng là khen nh ng cái không đáng khen, khen quá m c, khenữ ờ ư ữ ự
không đúng n i đúng lúc nh m m c đích l y lòng, làm v a ý ng i khác. Nh ng l i nhơ ằ ụ ấ ừ ườ ữ ờ ư
th d khi n ta o t ng v mình, ng nh n mình tài gi i t t đp l m. Vì v y mà l mế ễ ế ả ưở ề ộ ậ ỏ ố ẹ ắ ậ ầ
đng, thôi rèn luy n n l c, sinh kiêu căng ng o m n. Nh ng đi u đó d n ta đn v cườ ệ ỗ ự ạ ạ ữ ề ẫ ế ự
th m tiêu vong tài năng, nhân ph m, s nghi p. K gây h i cho ta th ch ng ph i là “kẳ ẩ ự ệ ẻ ạ ế ẳ ả ẻ
thù” c a ta hay sao?ủ
Bi t rõ b n ch t s khen, chê đ ta bi t cách ti p nh n chúng. Nghe chê mà không th yế ả ấ ự ể ế ế ậ ấ
n n, đc khen mà không sinh kiêu, th y l i b đ xu n nh thì kiên quy t t ch i. Ch ngả ượ ấ ờ ợ ỡ ị ế ừ ố ẳ
nh ng th nghe l i khen, chê mà còn bi t đánh giá b n ch t con ng i. T đó bi t h c ai,ữ ế ờ ế ả ấ ườ ừ ế ọ
ch i v i ai, xa lánh k nào.ơ ớ ẻ
Nh ng đi, theo thói th ng ai ch ng thích đc khen không mu n b chê. V y làm saoư ở ờ ườ ẳ ượ ố ị ậ
đ nhìn rõ đc b n ch t c a s khen chê này? Mu n v y m i ng i ph i luôn khiêmể ượ ả ấ ủ ự ố ậ ỗ ườ ả
nh ng trong l i s ng, luôn nghĩ mình còn kém c i, quanh mình còn nhi u đi u đáng h cườ ố ố ỏ ề ề ọ
h i “trong ba ng i đi tr c ta t có ng i là th y ta” (Kh ng T ). Nghĩ mình kém c iỏ ườ ướ ắ ườ ầ ổ ử ỏ
không có nghĩa là t ti; nghĩ mình kém c i là đ t răn mình, t thúc đy mình ti p t c rènự ỏ ể ự ự ẩ ế ụ
luy n, ph n đu.ệ ấ ấ
Bên c nh đó, cũng c n suy ra r ng l i chê, khen đúng có l i cho ta, l i xu n nh b đ cóạ ầ ằ ờ ợ ờ ị ợ ỡ
h i cho ta thì chúng cũng l i h i nh nhau đi v i ng i khác. Vì v y, trong cu c s ngạ ợ ạ ư ố ớ ườ ậ ộ ố
ph i bi t cân nh c đ có l i chê, l i khen đúng nh m t kh ng đnh giá tr c a mình, t tả ế ắ ể ờ ờ ằ ự ẳ ị ị ủ ố
cho b n bè mình mà tránh buông nh ng l i “M t ng t ch t ru i” th p hèn kia.ạ ữ ờ ậ ọ ế ồ ấ
Câu nói c a Tuân T tr i m y nghìn năm ng p l n v i th i gian, thách th c s thăngủ ử ả ấ ụ ặ ớ ờ ứ ự
tr m c a l ch s xã h i, khi đn v i chúng ta v n còn nguyên giá tr . Đó là bài h c nhìnầ ủ ị ử ộ ế ớ ẫ ị ọ
ng i, làm ng i sao cho ph i đo, đúng lí trên đi. Không ch là s khen, chê, còn baoườ ườ ả ạ ở ờ ỉ ự
đi u c nhân chiêm nghi m đó chính là tinh hoa c a đo h c nhân lo i chúng ta c n th mề ổ ệ ủ ạ ọ ạ ầ ấ
thía, h c t p.ọ ậ
