T I N C VÀ BÓN PHÂN cho HoaƯỚ ƯỚ
LAN
T i n c và bón phân là vi c t i quan tr ng trong vi c tr ng lan và 2 vi c nàyướ ướ ệ ố ư ọ ệ ồ ệ
th ng đi đôi v i nhau.ườ ớ
T I N CƯỚ ƯỚ Luôn luôn nh r ng n u không t i trong vòng m t tháng cây lan chớ ằ ế ướ ộ ỉ
b kh ng l i ch không ch t, ng c l i n u t i hàng ngày s b th i r và ch t.ị ự ạ ứ ế ượ ạ ế ướ ẽ ị ố ễ ế
trong r ng núi có khi m y tháng m a li n li n mà lan v n không sao vì bám vàoỞ ừ ấ ư ề ề ẫ
cành cây cho nên r không b úng n c nh tr ng trong ch u, và n u khôngễ ị ướ ư ồ ở ậ ế
m a lan c tháng lan v n t i t t vì đó đ m r t cao.ư ả ẫ ươ ố ở ộ ẩ ấ
V y bao nhiêu lâu chúng ta t i m t l n? M i tu n m t l n hay hai l n? M t tu n hayậ ướ ộ ầ ỗ ầ ộ ầ ầ ộ ầ
hai tu n m t l n? V n đ này tùy theo kinh nghi m và ph thu c vào nh ng đi u ki nầ ộ ầ ấ ề ệ ụ ộ ữ ề ệ
d i dây:ướ
1. Th i đi m vào mùa hè hay mùa đông? Nhi t đ cao hay th p?ờ ể ệ ộ ấ
2. N i đ lan trong ch r p mát hay ngoài n ng? ch đó gió nhi u hay ít?ơ ể ở ỗ ợ ắ ỗ ề
3. Ch u b ng đ t hay ch u nh a? Ch u to hay ch u nh ?ậ ằ ấ ậ ự ậ ậ ỏ
4. V t li u tr ng lan dùng v cây, đá, r cây (tree fern) hay rêu (sphagnum moss)?ậ ệ ồ ỏ ễ
5. Lo i lan nào? b i vì Cattleya c n ph i khô r i m i t i, còn Paphiopedilum lúc nàoạ ỏ ầ ả ồ ớ ướ
cũng ph i m t. Cây l n hay cây nh ? ả ẩ ướ ớ ỏ
6. Cách t i ra sao? T i th t đ m hay t i s qua? ướ ướ ậ ẫ ướ ơ
Nghe qua d ng nh khó hi u, tuy nhiên có m t l i khuyên t ng quát: ườ ư ể ộ ờ ổ Khi cây
m c m nh ra nhi u r t i nhi u, khi cây ng ng tăng tr ng b t t i.ọ ạ ề ễ ướ ề ừ ưở ớ ướ
Theo kinh nghi m vào mùa hè cây đang m c m nh r ra nhi u, trung bình m iệ ọ ạ ễ ề ỗ
tu n hay 3-4 ngày m t l n cho t t các lo i lan, ngo i tr Cymbidium, Paphiopedilum,ầ ộ ầ ấ ạ ạ ừ
Odontoglossum, Miltonia lúc nào cũng ph i m t cho nên có th t i 2 ngày m t l n,ả ẩ ướ ể ướ ộ ầ
riêng lo i Vanda m i ngày 2-3 l n. Mùa thu cây đã ng ng tăng tr ng, b t t i điạ ỗ ầ ừ ưở ớ ướ
kho ng tu n m t l n, mùa đông 10-15 ngày m t l n ngo i tr Dendrobium m i tháng 1ả ầ ộ ầ ộ ầ ạ ừ ỗ
l n ho c không c n t i t tháng 11 nh lo i ầ ặ ầ ướ ừ ư ạ Dendrobium nobile ch ng h n.ẳ ạ
Nh ng t i bao nhiêu n c cho đ ? Mùa hè t i thi u, m i tháng m t l n t i đi, t iư ướ ướ ủ ố ể ỗ ộ ầ ướ ướ
l i cho th t sũng n c cho ng m vào trong v cây, đá hay v t li u tr ng lan và đ xạ ậ ướ ấ ỏ ậ ệ ồ ể ả
cho s ch nh ng ch t mu i có s n trong n c và phân bón. Vào mùa thu nên t i thêmạ ữ ấ ố ẵ ướ ướ
v i Epson Salt theo ch d n d i. Lan tr ng trên các khúc cây (mounted) c n ngâmớ ỉ ẫ ở ướ ồ ầ
vào nu c 15 phút m i tu n, nh ng nh ph i thay n c nhi u l n, vì m i l n nhúng câyớ ỗ ầ ư ớ ả ướ ề ầ ỗ ầ
khác vào s n c không còn s ch và d nhi m b nh.ẽ ướ ạ ễ ễ ệ
Lan tr ng trong ch u đ t mau khô n c h n trong ch u nh a. Ch u l n hay cây l nồ ậ ấ ướ ơ ậ ự ậ ớ ớ
t i th a h n ch u nh và cây nh .ướ ư ơ ậ ỏ ỏ
Có ng i h i ta nên t i b ng n c gì? N c l c, n c máy, n c m a, n c gi ngườ ỏ ướ ằ ướ ướ ọ ướ ướ ư ướ ế
hay n c trong h b i, h cá? N c m a t t nh t, n c l c Reverse Osmosis (ROS)ướ ồ ơ ồ ướ ư ố ấ ướ ọ
hay n c c t (Distilled) đ u t t nh ng quá t n kém, n c l c qua bình Deironized t tướ ấ ề ố ư ố ướ ọ ố
nh ng cũng h i t n ti n. Không nên dùng n c h b i vì có nhi u Chlorine.ư ơ ố ề ướ ồ ơ ề
N c máy, n c h cá và nu c gi ng có ít c n ch s d i 300ppm (Part per million)ướ ướ ồ ớ ế ặ ỉ ố ướ
hay TDS (total dissolved salt) t t, d i 500ppm t m đ c, trên 700ppm không nên dùngố ướ ạ ượ
d t i lan. N c máy m i vùng đêù khác nhau vì có pha thêm n c gi ng nhi u hayể ướ ướ ỗ ướ ế ề
ít. Mu n bi t ch s này hãy h i công ty cung c p nu cù ho c l y m u nh ti m n cố ế ỉ ố ỏ ấ ơ ặ ấ ẫ ờ ệ ướ
l c đo h .ọ ộ
M t vài lo i lan nh : Disa đòi h i ph i n i b ng n c m a, n c l c ROS hayộ ạ ư ỏ ả ướ ằ ướ ư ướ ọ
nu c c t. M t vài lo i khác nh : Draculla, Masdevalia v.v... cũng đòi h i n cớ ấ ộ ạ ư ỏ ướ
khá tinh khi t.ế
Ngoài v n đ c n trong n c còn có v n đ ch s n ng đ pH, t 4.0 đ n 8.0 đ u cóấ ề ặ ướ ấ ề ỉ ố ồ ộ ừ ế ề
th t i lan đ c. Nh ng n u trên 8.0 hay d i 4.0 s làm cho phân bón b vô hi uể ướ ượ ư ế ướ ẽ ị ệ
qu .ả
Mùa hè nên t i n c nên t i vào bu i sáng s m ho c bu i chi u g n t i, không khíướ ướ ướ ổ ớ ặ ổ ề ầ ố
mát m s giúp cho r cây m c m nh. Các mùa khác nên t i vào bu i sáng đ cho láẻ ẽ ể ọ ạ ướ ổ ể
cây đ c khô vào bu i t i khi nhi t đ xu ng th p, tránh các b nh t t d phát sinhượ ổ ố ệ ộ ố ấ ệ ậ ễ
trong môi tr ng l nh và t át. Lo i lan H Di p Phalaenopsis ch ng h n n u đ ngườ ạ ướ ạ ồ ệ ẳ ạ ế ọ
n c trên lá non vào ban đêm s bi th i ng n và ch t.ướ ẽ ố ọ ế
T i quá th ng xuyên làm cho r lúc nào cũng t không hút đ c d ng khí nuôiướ ườ ễ ướ ượ ưỡ
cây và làm cho v t li u nuôi cây chóng b m c. Lá cây b vàng và nhăn nheo, r m m vàậ ệ ị ụ ị ễ ề
ng m u nâu là d u hi u t i quá nhi u. Tr ng h p này c t b r th i, r c b tả ầ ấ ệ ướ ề ườ ợ ắ ỏ ễ ố ắ ộ
Sulfur (diêm sinh) r i cho vào túi nylon c t ch t l i, ch cho r m c kho ng 2 phân sồ ộ ặ ạ ờ ễ ọ ả ẽ
tr ng l i.ồ ạ
T i quá ít s làm cho r không m c sâu xu ng đ c, mu i s đ ng l i trong ch tướ ẽ ễ ọ ố ướ ố ẽ ọ ạ ấ
li u tr ng cây làm cho r b khô, tr nên m u xám d g y. Th y lá non Oncidium,ệ ồ ễ ị ở ầ ễ ẫ ấ
Miltonia hay b t c lo iï nào có lá dài b chun x p l i hay đ i thành m u xám là d uấ ứ ạ ị ế ạ ổ ầ ấ
hi u t i không đ n c.ệ ướ ủ ướ
BÓN PHÂN
Chúng ta nên nh r ng lan m c trong r ng núi đâu có phân bón mà v n t i t t. Lan chớ ằ ọ ừ ẫ ươ ố ỉ
nh phân chim, lá m c và các khoáng ch t l n trong không khí hay n c m a mà s ng.ờ ụ ấ ẫ ướ ư ố
Các nhà tr ng lan chuyên nghi p đã nghiên c u riêng r t ng lo i lan cho nên h bónồ ệ ứ ẽ ừ ạ ọ
lan r t chính xác. Chúng ta là nh ng ng i ch i lan tài t th ng hay m c ph i l i l mấ ữ ườ ơ ử ườ ắ ả ỗ ầ
bón quá nhi u.ề
Phân bón có 2 lo i h u c (organic) và nhân t o.ạ ữ ơ ạ
Phân bón h u c do thiên nhiên mà ra nh phân bò, n c cá ch ng h n th ng có chữ ơ ư ướ ẳ ạ ườ ỉ
s 5-1-1 Lo i này h i ph c t p m t chút, c n ph i có m t vài y u t ph nh viố ạ ơ ứ ạ ộ ầ ả ộ ế ố ụ ư
khu n, nhi t đ cho nên tác d ng ch m ch p v l i n ng mùi d thu hút các côn trùng,ẩ ệ ộ ụ ậ ạ ả ạ ặ ễ
cho nên không nên dùng. M t th khác khá t t là phân bò đã m c (cow manure) ti t bóộ ứ ố ụ ế
(blood meal) pha loãng v i n c r i đ m t vài ngày cho trong n c r t thích h p v iớ ướ ồ ể ộ ướ ấ ợ ớ
lan Phaius (h c đính).ạ
Phân bón nhân t o dù là n c hay b t cũng d hòa tan trong n c và có tác d ng trongạ ướ ộ ễ ướ ụ
vòng m t gi . Phân bón th ng mang 3 nhóm ch s nh 30-10-10, 15-15-15, 10-30-ộ ờ ườ ữ ố ư
20. Nhóm đ u ch s l ng Nitrogene giúp cho cây lá m c m nh, nhóm th hai ch sầ ỉ ố ượ ọ ạ ứ ỉ ố
Phosphorus giúp cho hoa, qu . Nhóm th ba ch s Potassium giúp cho c và r . Nh ngả ứ ỉ ố ủ ễ ư
th c ra trong phân bón còn có nhi u ch t khác c n thi t cho cây nh s t, k m, đ ng,ự ề ấ ầ ế ư ắ ẽ ồ
v.v… nh ng s l ng r t nh không đáng k . Trên th tr ng có r t nhi u phân bónư ố ượ ấ ỏ ể ị ườ ấ ề
v i công th c khác nhau. Nhà s n xu t nào cũng nói là cu mình hay và đúng h n c .ớ ứ ả ấ ả ơ ả
M i đây vi n đ i h c Michigan sau nhi u năm nghiên c u đã cho ra m t công th c 19-ớ ệ ạ ọ ề ứ ộ ứ
4-23 khá thành công. Nh ng cũng có nhi u nhà khoa h c không đ ng ý và khuyên nênư ề ọ ồ
bón v i lo i có công th c đ ng đ u thí d : 7-7-7. Do đó m i ng i dùng m t lo i phânớ ạ ứ ồ ề ụ ỗ ườ ộ ạ
có công th c khác nhau. ứ
Nh ng m u s c xanh, đ hay vàng là ch do nhà s n xu t dùng đ d phân bi t chữ ầ ắ ỏ ỉ ả ấ ể ễ ệ ứ
không có m t tác d ng nào c . Phân bón làm thành viên, que không thích h p cho lanộ ụ ả ợ
không nên dùng vì quá m nh s làm cháy r .ạ ẽ ễ
Phân bón h t lo i ch m tan (Slow release) ch nên dùng trong tr ng h p l i bón phânộ ạ ậ ỉ ườ ợ ườ
ho c dùng cho Cymbidium là lo i c n nhi u phân bón. Th phân này c n ph i có nhi tặ ạ ầ ề ứ ầ ả ệ
đ trên 70°F m i làm v v b c bên ngoài.ộ ớ ỡ ỏ ọ
N u nuôi nhi u và có thì gi , mùa hè khi cây m i m c c n bón lo i 30-10-10, khiế ề ờ ớ ọ ầ ạ
cây đã ng ng tăng tr ng vào mùa thu bón lo i 10-30-20 (Blossom booster) thúcư ưở ạ
cho hoa n . N u ch có ít cây và không mu n đ i lo i phân nên dùng 15-15-15-ở ế ỉ ố ổ ạ
ho c 20-20-20. Không nên mua lo i phân trong Nitrogene có ch t Urea b i vì ch t nàyặ ạ ấ ở ấ
c n có m t th i gian m i tác d ng, nên phân ch a k p ng m đã t i đi m t.ầ ộ ờ ớ ụ ư ị ấ ướ ấ
Nên nh ch bón ¼ hay ½ m t thìa cà phê g t cho 1 gallon n c. Nên áp d ng câuớ ỉ ộ ạ ướ ụ
Weekly và Weekly nghĩa là bón r t loãng và bón m i tu n m t l n.ấ ỗ ầ ộ ầ
Khi th y đ u lá b đen l i đó là đ u hi u bón quá nhi u phân và có mu i đ ng trongấ ầ ị ạ ấ ệ ề ố ọ
ch u. Nên t i b ng Epson Salt t c là Magnesium Sulfate, 1 thìa súp cho 1 gallon n cậ ướ ằ ứ ướ
đ rã h t ch t mu i. Sau đó t i th t đ m đ x cho s ch. ể ế ấ ố ướ ậ ẫ ể ả ạ
Xin nh k m y đi m sau đây:ớ ỹ ấ ể
Th y cây lan èo u t vàng úa mà bón nhi u phân, t i nhi u n c là gi t cây lanấ ộ ề ướ ề ướ ế
mau l . Đ ng bao gi bón phân khi ch u cây quá khô, cây s b kh ng l i.ẹ ừ ờ ậ ẽ ị ự ạ
