Vì sao electron không rơi
vào hạt nhân
Đây chính là câu hỏi mà Niels Bohr đã không trảlờiđược
vào năm 1912. Ngay cảsau khi khám phá ra tính chất sóng tự
nhiên củađiện tửvà sựtương đồng với các sóng đứng trong các
hệcơhọc, câu hỏi trên vẫn chưa có lời giải thích; điện tửvẫn là một hạt có
điện tích âm và bịhút vào trong hạt nhân.
Câu trảlời hoàn thiệnđến từnguyên lý bấtđịnh của Werner Heisenberg, nó
phát biểu rằng một hạt lượng tửnhưelectron không thểnào xác định được vịtrí
và động lượng cùng một lúc. Để hiểuđược sựhoạtđộng của nguyên lý này, ta giả
sử đặt mộtđiện tửvào trong một cái hộp nhỏ. Các bức thành hộp có độ lệch là δx,
hộp này càng nhỏ, ta càng biết rõ vịtrí củađiện tửtrong hộp hơn. Nhưng khi cái
hộp nhỏlại, sựbấtđịnh củađộng năng của electron tăng lên. Và kết quảcủa sựbất
định này, vì điện tửsẽcó động năng lớn, nó có thểxuyên thủng thành hộp và thoát
ra ngoài hộp.
Vùng gần hạt nhân có thể được xem nhưmột cái hộp phễu cực nhỏ, các bức thành
của nó tương ứng với lực hút tĩnh điện, cái phải lớn hơn, nếu một electron bịchế
ngựbên trong vùng này muốn thoát ra ngoài. Khi mộtđiện tửbịkéo lại gần hạt
nhân bởi lực hút tĩnh điện, vùng thểtích của nó bịgiảmđi một cách nhanh chóng.
Do vịtrí của nó càng dễxác định hơn, động năng của nó lúc này lại trởnên bấtđịnh,
động năng củađiện tửtăng lên một cách nhanh chóng, hơn là thếnăng của nó để
rơi vào hạt nhân, vì vậy nó bịbật lại tới quỹ đạo thấp nhất, tương ứng với n = 1.
Sao Hỏa – Cơn giận dữcủa thần
chiến tranh
Sựsống có tồn tại hay đã từng tồn tại trên hành tinh đỏ?Đó vẫn là một
ẩn số!
Sao Hỏa (còn có tên gọi khác là Hỏa Tinh) là hành tinh thứtừgần mặt trời
trong hệmặt trời, và cũng là hành tinh thứnhất có quỹ đạo nằm ngoài quỹ đạo của
Trái đất. Hành tinh này thường được gọi là “Hành tinh đỏ” bởiđấtđá, và bầu khí
quyểnở đâyđều có màu đỏ hoặc hồng.
Người Châu Âu gọi sao Hỏa là Mars, cái tên đượcđặt theo tên của vịthần chiến
tranh trong thần thoại La Mã, và trong thần thoại Hy Lạp, vịthần này có tên là Ares.
Ares là thần của chiến tranh, thần của những kẻcuồng loạn hiếu chiến thích sự
chém giếtđổ máu, thường được miêu tảcầm một ngọn giáo dính máu đỏ tươi. Tuy
là một vịthần bất tửnhưng Ares đã bịngười anh hùng Heracles đánh bại trong
một trậnđánh và có lần còn suýt bịhai tên khổng lồOtus và bịEphialtes giết chết.
Khác hẳn với bản tính tàn bạo, thần Ares là một người tình chung thủy của thần
Aphrodite (vịthần của tình yêu, sắcđẹp và sinh nở), cho dù nàng được hứa gảcho
một vịthần khác (Hephaistos – thần thợrèn).
Quay trởlại với hành tinh đỏ: Trước khi khám phá vũtrụ, các nhà khoa họcđã cho
rằng sao Hỏa có khảnăng tồn tại sựsống, khi họthấy những đường đan chéo trên
bềmặt của sao Hỏa và cho rằng có những con kênh nước trên hành tinh này.
Một lý do khiến sao Hỏa “bịnghi” là có sựsống là bởi sựthay đổi sắc màu theo
mùa trên bềmặt sao Hỏa.
Sao Hỏa giống Trái đất rất nhiềuđiểm nhưcó 4 mùa, hai cực có băng đá, bầu khí
quyển có mây, gió, bão cát, và độ dài một ngày là 24 giờ… Sao Hỏaởxa mặt trời
hơn Trái đất, nên Sao Hỏa chỉnhậnđược một nửa phần ánh sáng so với Trái đất.
Điều này khiến nhiệtđộ trên Sao Hỏa luôn lạnh (Mùa đông thường ởmức -87 °C và
mùa hè ởmức -5 °C), chú không nhưta vẫn tưởng Sao Hỏa là một “hòn lửa” rực
cháy.
Sao Hỏa có một bầu khí quyển mỏng, áp suất thấp, chứa rất nhiều bụi. Điều này
làm nền trời của hành tinh này có một mầu hồng cam nhạt.
Bềmặt của sao Hỏa là sựpha trộn giữa các dãy núi và các đồng bằng rộng lớn. Các
đồng bằng tại bắc bán cầuđược phủdầy bằng một lớp bụi ôxít sắt nằm trên một
lớp dung nham đông đặc. Trong khi đó các cao nguyên tại nam bán cầu thì đầy các
hốlởm chởm, và núi lửa.
Năm 2003, các nhà khoa họcđã phát hiện khí Mêtan trên hành tinh đỏ, chứng
mình mộtđiều hoặc nơiđây có sựsống, hoặc núi lửa vẫn tiếp tục hoạtđộng tạo ra
nhiệt bên dưới bềmặt hành tinh này. Các nhà khoa học cho rằng Mêtan ổnđịnh
trong khí quyển Hỏa tinh trong khoảng 300 năm.
Tuy nhiên, đếnđầu năm 2006, khí Mêtan gần nhưhoàn toàn tan biến khỏi hành
tinh đỏ. Các nhà khoa học hiện nay vẫnđang tiếp tục nghiên cứu tìm ra bí ẩn Mêtan
trên sao Hỏa.
Sao Hỏa có 2 vệtinh tựnhiên: Vệtinh nhỏ được gọi là Deimos, vệtinh lớn có tên là
Phobos. Theo thần thoại Hy Lạp thì Phobos và Deimos là tên của hai người con trai
kéo xe cho vịthần chiến tranh Ares.
Trên con đường khám phá sao Hỏa, các cường quốc vềkhoa học vũtrụnhưHoa Kỳ
và Liên Xô đã liên tiếp gửi nhiều phi thuyềnđi tìm hiểu hành tinh này. Năm 1964,
NASA (Cục Quản trịHàng không và Không gian Quốc gia Hoa Kỳ)đã phóng thành
công tàu Mariner 4 và ghi lại những hình ảnh đầu tiên của bềmặt Hỏa Tinh. Năm
1971, NASA tiếp tục phóng tàu thành công Mariner 9 bay quanh Sao Hỏa, khiến nó
không chỉtrởthành vệtinh nhân tạođầu tiên của Sao Hỏa mà còn là vệtinh nhân
tạođầu tiên của một hành tinh khác ngoài Trái Đất.
Và hai con tàu đầu tiên đặt chân lên Sao Hỏađánh dấu bước khởiđầu quan trọng
cho công cuộc trinh phục hành tình đỏ có tên là Mars 2 và Mars 3, được Liên Xô
phóng vào năm 1971. Từ đó đến nay, con ngườiđã tiến hành rất nhiều cuộc thăm
dò và mang lại nhiềuđiều lý thú vềsao Hỏa cho nhân loại.