Bệnh viêm gan A lây qua đường ăn uống
Do virus viêm gan A lây qua đường ăn uống nên bệnh này rất dễ lan
tràn. Nhân viên y tế, khách du lịch, cô bảo mẫu... là những người dễ mắc
nhất. Triệu chứng khởi phát giống cảm cúm nên dễ bị bỏ qua.
Bệnh viêm gan A được biết đến từ thế kỷ thứ 2 trước Công nguyên. Danh y
Hyppocrate đã mô tả bệnh này với tên gọi là “bệnh vàng da truyền nhiễm”. Đến
năm 1947, bệnh được đặt tên là viêm gan A để phân biệt với viêm gan B, một
bệnh viêm gan virus lây qua đường máu.
Viêm gan A là bệnh truyền nhiễm cấp tính, lưu hành khắp trên thế giới,
nhất là ở các nước nghèo. Ở Đông Nam Á, bệnh thường gặp ở thanh thiếu niên.
Một nghiên cứu tại Indonesia cho biết, có những vùng, tỷ lệ nhiễm virus viêm gan
A (HAV) ở trẻ em dưới 4 tuổi lên đến 90-100%.
Tại Việt Nam, cũng một nghiên cứu cho thấy, tỷ lệ nhiễm HAV ở trẻ em
Tân Châu (An Giang) là 97%. Tại các bệnh viện, HAV là nguyên nhân của
khoảng 30-50% số trường hợp viêm gan cấp.
Viêm gan A lây trực tiếp từ người bệnh sang người lành qua thức ăn và
nước uống bị nhiễm virus. Virus HAV được đào thải qua phân ở cuối thời kỳ ủ
bệnh (kéo dài hàng tuần, cho tới khi lui bệnh). Bởi vậy, ăn uống mất vệ sinh là
điều kiện thuận lợi cho viêm gan A. Nhân viên y tế, khách du lịch, cô bảo mẫu... là
những đối tượng có nguy cơ cao. Nhiễm khuẩn thức ăn, nguồn nước là nguy cơ
gây ra những vụ dịch lớn nhỏ hiện nay.
Viêm gan A cũng có thể lây qua truyền máu, tuy nhiên khả năng lây theo
phương thức này là rất hy hữu.
Biểu hiện của bệnh
Viêm gan cấp tính: Sau một thời gian ủ bệnh, trung bình là 30 ngày, bệnh
khởi phát đột ngột bằng các dấu hiệu giống như cảm cúm: sốt, ho, đau mỏi cơ,
nhức đầu, mệt nhọc, chán ăn, đi tiểu ít, nước tiểu sẫm màu. Chính vì dấu hiệu này
mà nhiều người chủ quan, cho rằng chỉ bị cảm cúm thông thường. Nếu không
được phát hiện sớm, bệnh sẽ nặng lên, dẫn đến những biến chứng nguy hiểm.
Sau 5-7 ngày với những triệu chứng trên, bệnh nhân hết sốt nhưng vẫn tiếp
tục mệt mỏi và chán ăn. Dấu hiệu vàng mắt, vàng da xuất hiện tăng dần và thường
kéo dài 2-4 tuần. Bệnh viêm gan A cấp tính thường tự khỏi, bệnh nhân đi tiểu
nhiều và hết vàng da, vàng mắt.
Nhưng có khoảng 2% số trường hợp diễn biến nặng, có thể dẫn đến suy
gan, hôn mê gan, làm cho người bệnh tử vong.
Viêm gan tối cấp: Bệnh diễn biến nhanh chóng trong một tuần với biểu
hiện sốt cao, vàng mắt, mệt lả, gan teo nhỏ. Hôn mê gan thường là biểu hiện cuối
cùng trước khi tử vong.
Viêm gan kéo dài: Hiện tượng này rất ít gặp. Biểu hiện là ứ mật kéo dài,
đôi khi xảy ra 2-3 tháng, nhưng ít khi để lại hậu quả nặng nề. Không ghi nhận thể
viêm mạn tính hoặc tình trạng mang HAV suốt đời.
Điều trị và phòng ngừa
Hầu hết các trường hợp viêm gan A cấp tính thường diễn biến nhẹ. Phương
pháp điều trị chủ yếu là nằm nghỉ, không nên tiếp tục học tập và lao động trong
thời gian mắc bệnh.
Tuy nhiên, người bệnh không nên tự điều trị tại nhà mà cần đến bệnh viện
để khám, xét nghiệm để xác định thể bệnh. Đa số các bệnh nhân cần điều trị nội
trú tại bệnh viện.
Bệnh nhân cần được chăm sóc tốt, ăn những thức dễ tiêu hóa, không nên
dùng nhiều mỡ, đường... tránh cho gan phải làm việc mệt nhọc.
Trước đây khi chưa có văcxin đặc hiệu, người ta sử dụng liệu pháp tiêm dự
phòng bằng globulin miễn dịch-Ig, song hiệu quả thấp và thời gian miễn dịch ngắn
(khoảng 1 tuần). Cách ly người bệnh, ăn uống vệ sinh cũng là biện pháp phòng
bệnh nhưng không thật sự đặc hiệu, không ngừa được đại dịch xảy ra.
Hiện nay, văcxin viêm gan A (là virus sống bất hoạt, giảm độc lực) đã được
sử dụng trên toàn thế giới và Việt Nam, có tính miễn dịch và độ an toàn cao.