21 đánh giá của người chăm sóc trẻ về hiệu quả của si rô HoAstex trong điều trị giảm ho ở trẻ em: Một nghiên cứu lượng giá trước sau

Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 2 * 2012<br /> <br /> 21 ĐÁNH GIÁ CỦA NGƯỜI CHĂM SÓC TRẺ VỀ HIỆU QUẢ<br /> CỦA SI RÔ HOASTEX TRONG ĐIỀU TRỊ GIẢM HO Ở TRẺ EM:<br /> MỘT NGHIÊN CỨU LƯỢNG GIÁ TRƯỚC-SAU<br /> Nguyễn Thị Kim Thoa*, Lê Nguyễn Thanh Nhàn**, Nguyễn Thị Hồng Cẩm*, Nguyễn Thị Xuân Thu*,<br /> Từ Thị Hoàng Phượng*, Nguyễn Thị Thu Hương*, Phạm Thị Bạch Thủy*, Phạm Thị Hải Yến**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Đặt vấn đề và mục tiêu nghiên cứu: Si rô Astex hay HoAstex, một trong những thuốc ho ở trẻ em có<br /> nguồn gốc thảo dược, đã được sử dụng rộng rãi tại các tỉnh phía Nam trong nhiều năm qua. Tuy nhiên, hiệu<br /> quả của loại thuốc ho này đến mức độ nào vẫn chưa được nghiên cứu. Vì vậy, chúng tôi thực hiện nghiên cứu<br /> này nhằm đánh giá hiệu quả của HoAstex trong điều trị giảm ho ở trẻ em.<br /> Đối tượng và phương pháp: Một nghiên cứu lượng giá trước sau được thực hiện trên 100 bệnh nhi từ 2<br /> tháng đến 5 tuổi mắc các bệnh nhiễm trùng hô hấp, nhập viện điều trị tại Khoa Nội Tổng Quát 1, Bệnh viện<br /> Nhi Đồng 1 trong thời gian từ tháng 12 năm 2011 đến tháng 4 năm 2012. Hiệu quả của HoAstex được đánh giá<br /> qua mức độ ho của bệnh nhi ở các thời điểm trước và sau khi sử dụng. Mức độ ho được đo lường bằng thang<br /> điểm VAS và VCD.<br /> Kết quả & Bàn luận: Có 100 bệnh nhi được đưa vào nghiên cứu, tuổi trung bình 18,74 ±13,35 tháng, nam<br /> chiếm 58%, 12% có sử dụng kháng sinh trước khi nhập viện, chẩn đoán lúc nhập viện là viêm hô hấp trên<br /> (21%), viêm họng (22%), viêm mũi họng (14%), viêm phế quản (21%), viêm tiểu phế quản (15%), tiêu chảy<br /> cấp (8%), rối loạn tiêu hóa (12%), nhiễm siêu vi (6%), sốt cao co giật (2%), viêm thanh khí phế quản (1%), dị<br /> ứng da (1%). Trong đó, có 23 trường hợp có hai trong số những chẩn đoán trên. Điểm VAS và VCD đều giảm<br /> một cách có ý nghĩa thống kê (p14 ngày; (3) Bệnh nhi phải<br /> chuyển khoa khác trước khi hoàn tất nghiên cứu;<br /> (4) Đang điều trị bệnh tiểu đường(8); (5) Thân nhân<br /> bệnh nhi không biết đọc, không biết viết; (6) Thân<br /> nhân bệnh nhi không có đủ thời gian hoàn tất<br /> được phiếu đánh giá ho.<br /> <br /> Cỡ mẫu<br /> Dựa vào công thức tính cỡ mẫu cho một<br /> nghiên cứu lượng giá trước-sau (before-after<br /> study)(7). Với ngưỡng ý nghĩa thống kê<br /> alpha=0,05, lực của test 80%, hệ số tương quan<br /> giữa hai lần đo r =0,5 (để có cỡ mẫu tối đa), chúng<br /> tôi tính được cỡ mẫu là 88 đối tượng. Cỡ mẫu này<br /> có khả năng phát hiện một hệ số ảnh hưởng 30%.<br /> Tuy nhiên để trừ hao những trường hợp bỏ cuộc<br /> và thiếu sót dữ liệu (missing data), chúng tôi<br /> quyết định thu thập số liệu trên 100 bệnh nhi.<br /> <br /> Đo lường kết cục (outcome measurement)<br /> Hiệu quả giảm ho của thuốc si rô HoAstex<br /> đã được đánh giá ở 7 thời điểm: lúc nhập viện trước khi sử dụng si rô HoAstex, 2 giờ, 4 giờ, 6<br /> giờ và 2 giờ, 4 giờ và 6 giờ sau liều thứ hai.<br /> Chúng tôi sử dụng thang điểm đánh giá ho cấp<br /> tính ở trẻ em VAS (Visual Analogue Scale) và<br /> <br /> 144<br /> <br /> VCD (Verbal Category Descriptive Scale) để<br /> đánh giá mức độ ho(3,6).<br /> VAS là thang điểm đánh giá ho do người<br /> chăm sóc trẻ tự đánh giá. VAS có giá trị nhỏ nhất<br /> là 0 tương ứng với trẻ không ho, và lớn nhất là 10<br /> tương ứng với mức độ ho nặng nhất.<br /> 0<br /> <br /> 1<br /> <br /> 2<br /> <br /> 3<br /> <br /> 4<br /> <br /> 5<br /> <br /> 6<br /> <br /> 7<br /> <br /> 8<br /> <br /> 9 10<br /> <br /> Điểm càng cao mức độ ho càng nặng<br /> <br /> VCD là thang điểm đánh giá mức độ ho ở trẻ<br /> em được căn cứ vào tần suất xuất hiện cơn ho và<br /> ảnh hưởng của nó đến sinh hoạt hằng ngày của<br /> bệnh nhi như ăn, bú, ngủ, chơi. Người chăm sóc<br /> trẻ sẽ được phát một bảng nhật ký ghi nhận số lần<br /> ho và các ảnh hưởng của cơn ho đến sinh hoạt<br /> của trẻ. Mức độ ho của bệnh nhi được đánh giá<br /> qua thang điểm như sau: 0 điểm: không ho; 1<br /> điểm: ho 1 đến 2 cơn 2 điểm: ho nhiều hơn 2 cơn;<br /> 3 điểm: ho thường xuyên nhưng không ảnh<br /> hưởng đến sinh hoạt hằng ngày; 4 điểm: ho<br /> thường xuyên và có ảnh hưởng đến sinh hoạt<br /> hằng ngày; 5 điểm: Sinh hoạt hằng ngày thường<br /> xuyên bị ảnh hưởng nhiều do ho.<br /> Điểm đánh giá ho theo VCD do nghiên cứu<br /> viên quyết định dựa vào tần suất ho và ảnh<br /> hưởng của nó đến sinh hoạt hằng ngày như đã<br /> trình bày ở trên.<br /> <br /> Qui trình tiến hành nghiên cứu<br /> Bệnh nhân nhập khoa Nội Tổng Quát 1 trong<br /> thời gian từ tháng ngày 1/12/2011 đến 23/4/2012<br /> thỏa các tiêu chí chọn mẫu và chấp thuận tham<br /> gia nghiên cứu bằng văn bản đã được đưa vào<br /> nghiên cứu. Nghiên cứu viên thu thập thông tin<br /> về dân số học, tình hình bệnh hiện tại, chẩn đoán<br /> lúc nhập viện và kết cuộc điều trị. Người chăm<br /> sóc trẻ được phát bảng tự đánh giá ho bao gồm 1<br /> bản VAS và 1 bản nhật ký ho. Người chăm sóc trẻ<br /> điền vào mẫu VAS và nộp lại cho điều dưỡng<br /> nghiên cứu trước khi nhận spHoAstex. Nhật ký<br /> ho đã được thu lại 12 giờ sau đó.<br /> <br /> Chuyên Đề Nhi Khoa<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 2 * 2012<br /> Xử lý và trình bày số liệu<br /> Do việc xem VAS và VCD là các biến số liên<br /> tục (thang khoảng-interval scale) hay biến số thứ<br /> tự (ordinal scale) hiện giờ vẫn còn nhiều bàn cãi(5)<br /> nên trong nghiên cứu này, chúng tôi sẽ xử lý số<br /> liệu theo cả hai hướng. Số liệu sẽ được trình bày<br /> bằng tỷ lệ phần trăm đối với các biến số định<br /> danh. Các biến số liên tục có phân phối bình<br /> thường sẽ được trình bày bằng số trung bình,<br /> khoảng tin cậy 95% của số trung bình và độ lệch<br /> chuẩn và kiểm định sự khác biệt bằng phép kiểm<br /> t cặp đôi hoặc ANOVA lặp lại (repeated<br /> ANOVA). Đối với các biến số liên tục có phân<br /> phối không bình thường hay biến số thứ tự sẽ<br /> được trình bày bằng số trung vị, giá trị nhỏ nhất,<br /> giá trị lớn nhất và khoảng tin cậy 95% của số<br /> trung vị. Khoảng tin cậy 95% của số trung vị sẽ<br /> được tính bằng phương pháp boostrap trên phần<br /> mềm STATA 10.0. Wilcoxon test và Friedman<br /> test được dùng để kiểm định hai hay nhiều số<br /> trung bình của các biến số có phân phối không<br /> bình thường hoặc biến số thứ tự. Ngưỡng ý nghĩa<br /> p=0,05 được áp dụng trong tất cả các phép kiểm.<br /> <br /> Kiểm soát sai lệch<br /> Việc đánh giá mức độ ho của bệnh nhi có thể<br /> mắc phải những sai lệch sau: sai lệch do thay đổi<br /> người chăm sóc, do diễn tiến tự nhiên của bệnh,<br /> do nhớ lại (thân nhân bệnh nhi quên điền vào<br /> nhật ký ho) và do ý kiến chủ quan của thân nhân<br /> bệnh nhi. Để hạn chế tối đa những sai lệch này,<br /> chúng tôi đã loại ra những trường hợp thay đổi<br /> người chăm sóc, chỉ thực hiện nghiên cứu trong<br /> 12 giờ và sử dụng hai thang đo song song (VAS<br /> và VCD).<br /> <br /> Bảo mật thông tin và y đức<br /> Đề cương nghiên cứu đã được thông qua Hội<br /> đồng khoa học công nghệ của bệnh viện ngày<br /> 11/01/2011. Tất cả thông tin bệnh nhi sẽ được mã<br /> hóa và chỉ có nhân viên của ĐVNCKH, các<br /> nghiên cứu viên chính, thành viên Hội đồng<br /> khoa học công nghệ bệnh viện và đại diện đơn vị<br /> tài trợ mới được quyền tiếp cận hồ sơ nghiên cứu.<br /> Kết quả nghiên cứu chỉ được công bố khi được<br /> Hội đồng khoa học và công nghệ của Bệnh viện<br /> <br /> Chuyên Đề Nhi Khoa<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Nhi Đồng 1 nghiệm thu và có sự đồng ý của<br /> nhóm nghiên cứu và nhà tài trợ.<br /> <br /> KẾT QUẢ<br /> Trong thời gian từ ngày 01 tháng 12 năm<br /> 2011 đến ngày 23 tháng 4 năm 2012, chúng tôi đã<br /> tầm soát tất cả 122 bệnh nhi. Hai mươi hai bệnh<br /> nhi bị loại khỏi nghiên cứu do không đạt tiêu chí<br /> chọn mẫu.<br /> <br /> Đặc điểm đối tượng nghiên cứu<br /> Trong 100 bệnh nhi được đưa vào nghiên<br /> cứu, tuổi trung bình 18,74 ±13,35 tháng, nam<br /> chiếm 58%, 12% có sử dụng kháng sinh trước<br /> khi nhập viện, chẩn đoán lúc nhập viện là<br /> viêm hô hấp trên (21%), viêm họng (22%),<br /> viêm mũi họng (14%), viêm phế quản (21%),<br /> viêm tiểu phế quản (15%), tiêu chảy cấp (8%),<br /> rối loạn tiêu hóa (12%), nhiễm siêu vi (6%), sốt<br /> cao co giật (2%), viêm thanh khí phế quản<br /> (1%), dị ứng da (1%). Trong đó có 23 trường<br /> hợp có hai trong số những chẩn đoán trên. Về<br /> trình độ văn hóa của người chăm sóc trẻ: cấp 1<br /> (4%), cấp 2 (31%), cấp 3 (44%) và cao đẳng-đại<br /> học (21%).<br /> <br /> Hiệu quả của si rô HoAstex<br /> Bàng 1:-Điểm VAS trước và sau khi sử dụng si rô<br /> HoAstex<br /> VAS<br /> vào VAS2 VAS4 VAS6 VAS2 VAS4 VAS6<br /> khoa liều 1 liều 1 liều 1 liều 2 liều 2 liều 2<br /> Trung 5,15(4 4,14(3 3,74(3 3,74(3 3(2,75 2,62(2 2,45(2<br /> bình<br /> ,84- ,87- ,47- ,48-4) -3,25) ,39- ,22(KTC95%) 5,46) 4,41) 4,01)<br /> 2,85) 2,46)<br /> Trung vị 5 (5-5) 4 (4-4) 4 (3-4) 4 (3-4) 3 (3-3) 3 (2-3) 2 (2-3)<br /> (KTC95%)<br /> Độ lệch 1,58 1,39 1,37 1,32 1,25 1,18 1,16<br /> chuẩn<br /> Giá trị nhỏ 2<br /> 1<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> nhất<br /> Giá trị lớn 9<br /> 8<br /> 8<br /> 8<br /> 7<br /> 7<br /> 7<br /> nhất<br /> <br /> Friedman test: p