Bà bầu "tẩm"
thuốc đông y thế
nào cho bổ?
Nên hay không nên dùng thuốc y học cổ truyền trong thời kỳ
mang thai? Các bác sĩ Đông y khuyên rằng "nên". Nhưng uống
như thế nào và cắt thuốc ở đâu lại là vấn đề khác.
Theo các chuyên gia, nếu lạm dụng thuốc hay dùng sai cách, hậu quả
sẽ khôn lường...
Băn khoăn của nhiều bà mẹ
Chị Minh Nguyệt, 32 tuổi, ở phường Kỳ Đồng, quận Hồng Bàng (Hải
Phòng), chia sẻ: "Mình đang mang bầu lần thứ 2, tháng thứ 5. Hồi
mang bầu lần đầu, mình không uống thuốc Bắc, nhưng khi sinh, em
bé vẫn bình thường. Nhưng cô bạn của mình sinh con cùng đợt có
uống thuốc Bắc thì sinh em bé có phần khoẻ mạnh hơn hẳn bé con nhà
mình. Tuy nhiên, em gái mình ngày trước có bầu cũng uống rất nhiều
thuốc Bắc, nhưng khi sinh, em bé nặng chỉ 2kg và phải nuôi lồng
kính. Hiện mẹ chồng mình cứ giục đi cắt thuốc Bắc để uống cho bổ
thai, mà mình thì vẫn đang băn khoăn không biết có nên uống hay
không?!".
Chia sẻ với chúng tôi, bà mẹ trẻ Hoàng Thị Xuân (24 tuổi, ở Phương
Mai, Đống Đa, Hà Nội) cho biết: "Em mang bầu em bé được 19 tuần
rồi. Đây là lần đầu tiên nên em cũng không có kinh nghiệm gì và cũng
bị một phen hú vía về thuốc Bắc. Em nghe nhiều người nói là uống
thuốc Bắc rất tốt cho em bé, nên đã đi cắt thuốc và uống ở tuần thứ 9.
Đây là thang cuối cùng trong tổng số 5 thang em uống. Nhưng một
hôm, em nói chuyện với bác sĩ tư vấn qua điện thoại thì vị bác sĩ này
nói em không nên dùng nữa vì sợ các vị thuốc trong thang không
đúng và có rất nhiều biến chứng cho thai (sảy thai, thai chết lưu...).
Bác sĩ khuyên em nên đi siêu âm và khám thai ngay. Nghe lời bác sĩ,
em đi khám ngay! May là không bị sao. Em còn nghe nói uống thuốc
Bắc nhiều trong thời kỳ mang thai, con sinh ra dễ bị da đen và nhăn
nheo lắm. Không biết thực hư như thế nào?!".
Chị Vũ Thị Hoa (thôn Lục Bắc, Thái Xuyên, Thái Thụy, Thái Bình)
cho biết: Ở quê chị, mọi người không chỉ cắt thuốc Bắc mà còn tự tìm
thầy đi cắt thuốc Nam về uống. Còn chuyện cắt thuốc Bắc hầm với gà
hay chim, ăn tẩm bổ cho bà bầu là chuyện thường ngày. Người có
điều kiện hay ít điều kiện, chỉ cần nghe nói có món nào đó tốt cho sức
khoẻ mẹ và bé thì ai ai cũng cố lùng cho bằng được mà không cần biết
cơ thể mình có cần hay không!?
Dùng sai cách, hậu quả khôn lường
Theo BS - Thầy thuốc Ưu tú Phùng Đình Khánh- Uỷ viên Trung ương
Hội Đông y Việt Nam, Chủ tịch Hội Đông y tỉnh Ninh Bình: Thuốc
Đông y có nhiều vị, có một số vị tốt với phụ nữ, các bà mẹ mang thai
và em bé trong bụng. Có thể kể ra như: Ích mẫu, ngải cứu, hoàng cầm,
bạch truật, quy thân, đại táo, nhục thung dung, đỗ trọng, thỏ ti tử, tang
ký sinh, thục địa, quy bản... Đây đồng thời là những vị thuốc an thai,
dưỡng thai, không gây động thai, sảy thai, ra máu, đau bụng trong thời
kỳ mang thai... Tuy nhiên, trước khi uống phải đi khám, bắt mạch,
thầy thuốc sẽ cho bài thuốc phù hợp với mỗi người.
BS. Khánh khuyên các thai phụ nên uống thuốc Bắc ngay và uống liên
tục trong 3 tháng đầu của thời kỳ mang thai; đặc biệt với những người
có tiền sử sảy thai, thai chết lưu thì càng lưu ý điểm này. Ở tháng 7,
tháng 8 trước sinh, thai phụ cũng nên uống thuốc Bắc. Nếu kiểm tra
xương thai thấy có dấu hiệu nhỏ hơn bình thường cũng nên uống cả 3
tháng cuối. Với 3 tháng giữa, thai phụ nên ăn, uống, ngủ, nghỉ và tập
thể dục đều đặn. Nếu có nhu cầu uống cũng nên uống với liều lượng
giảm hơn so với các thời kỳ khác như 1 tháng uống 1 tuần.
Thường thì tuỳ vào cơ địa của từng người, thầy thuốc sẽ gia giảm
thêm một số vị như quy thân, hoàng kỳ vào bài thuốc cho thai phụ,
nhưng chủ yếu vẫn là các vị như thục tốt, hoài sơn (củ mài), cam thảo,
đỗ trọng, đại táo... có tác dụng bổ huyết, bổ khí cho thai phụ.
BS Khánh nói: "Nhiều phụ nữ băn khoăn có nên uống thuốc Bắc trong
thời kỳ mang thai hay không. Chúng tôi khẳng định là nên. Tuy nhiên,
bốc thuốc ở đâu và uống như thế nào cũng là một vấn đề. Nhiều bệnh
nhân đến với chúng tôi vẫn đặt những nghi ngại rằng: Thuốc y học cổ
truyền phần lớn là các dược liệu chưa tinh chế. Một số vị thuốc trong
đó có thể chứa nhiều hoạt chất. Không thể biết được trong mỗi thang
thuốc gọi là "dưỡng thai" đó có những hoạt chất gì và có an toàn cho
thai nhi hay không? Uống thuốc Bắc thì khi sinh, da em bé có bị đen,
nhăn nheo(?!). Hay vấn đề vệ sinh khi chế biến, phơi phóng thuốc?...
Chúng tôi hoàn toàn chia sẻ với những lo lắng rất thường tình này.
Bởi nếu thuốc rửa không hết các tạp chất, thậm chí có cơ sở Đông y
dùng diêm sinh để sấy khô, nếu cơ thể không thích ứng có thể gây ra
những phản ứng như buồn nôn, đi ngoài, bứt rứt khó chịu, thậm chí có
thể ngất xỉu".
“Cùng một vị thuốc nhưng công dụng có khi rất khác nhau. Ví dụ,
cũng là vị toàn qui (hay còn gọi là đương qui) nhưng có các loại quy
khác nhau như: Qui đầu (một phần ở phía đầu), qui vĩ (phần cuối), qui
thân (phần trừ đầu và cuối). Thai phụ nếu được uống qui thân trong 2-
3 tháng đầu rất tốt. Nhưng nếu dùng qui vĩ (là vị có tính hoạt huyết)
lại kích thích tử cung co bóp, có thể gây đau bụng, ra huyết, gây sảy
thai. Thêm vào đó, giá cả của 2 vị này rất cách biệt: Qui thân (300.000
đồng/kg), qui vĩ: 70.000 đồng/kg. Nếu thai phụ bốc thuốc ở những nơi
không đảm bảo, tham rẻ, hậu quả sẽ khôn lường...".
Theo BS Khánh, chị em còn sai lầm ở chỗ, nghe nhau mách và cố ăn
cho thật nhiều các món ăn như gà tần thuốc Bắc, gà ngải cứu, chim
tần, hay các bài thuốc dân gian như cá chép, trứng ngỗng... để tẩm bổ
trong thời kỳ mang thai. "Chúng tôi không phủ nhận công dụng của
những món ăn đó. Nhưng thực tế cho thấy, bây giờ ở ngoài chợ hay
các gánh hàng rong, người bán hàng thường gói các "suất" thuốc Bắc
sẵn, thai phụ chỉ việc mua về và nấu theo cách của mình và không
đếm xỉa đến sự chỉ dẫn của thầy thuốc. Đây là sự nhầm lẫn tai hại.
Cần lưu ý rằng, một bài thuốc gà tần, một chén thuốc Bắc ngâm rượu
không phải ai cũng nấu được. Chưa nói đến việc nếu lạm dụng các bài
thuốc dân gian này, lúc mắc các chứng bệnh khác, rất dễ bị "nhờn"
thuốc" - BS Khánh nói.
Ths.BS Đỗ Thanh Hà- Trưởng khoa Phụ - Bệnh viện Y học cổ truyền
Trung ương cho rằng: Thuốc Đông y cũng giống như thuốc Tây y,
không phải tuyệt đối an toàn. Nếu dùng không đúng cách, bốc thuốc
tại những nơi không đảm bảo vệ sinh, có thể gây nên những tác dụng
không mong muốn như dị ứng, nổi mẩn, rối loạn tiêu hoá, nặng hơn
có thể gây đau bụng, băng huyết, có nguy cơ sảy thai... “Chúng tôi xin
khẳng định không có cơ sở khoa học nào cho rằng uống thuốc y học
cổ truyền khi có thai sinh ra con da sẽ đen như lời đồn thổi bấy lâu
nay. Điều này đã được thực tế chứng minh qua nhiều năm các bà mẹ
nằm giữ thai tại Khoa Phụ - Bệnh viện Y học cổ truyền Trung ương” -
BS Hà nói.
Còn theo BS. Khánh thì không thể có chuyện thai chết lưu, sảy thai
hay biến dị hình thể nếu uống thuốc Bắc đúng cách.
