Bài 4 Công tắc

Chia sẻ: Tran Thi Dao | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:48

Thêm vào BST

Báo xấu

204
lượt xem 57
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Công tác là một loại khí cụ điện dùng để đóng cắt dòng điện hoặc đôi nối mạch điện bằng tay, trong các mạch điện có công suất bé, có điện áp

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài 4 Công tắc

b, Các bi n pháp kh c ph c - V i nh ng m i ti p xúc c nh nên bôi m t l p b o v . - Khi thi t k nên ch n v t li u có i n th hóa h c gi ng nhau. - S d ng các v t li u không b ô xy hóa làm ti p i m ho c m các ti p i m. - Th ng xuyên ki m tra, thay th lò xo h h ng, lau s ch các ti p i m. Bài 4: Công t c 4.1 Công d ng Công t c là m t lo i khí c i n dùng óng c t dòng i n ho c i n i m ch i n b ng tay, trong các m ng i n có công su t bé, có i n áp m t chi u n 440V và i n áp xoay chi u n 500V. Công t c h p th ng dùng làm c u dao t ng cho các máy công c , dùng óng m tr c ti p cho các ng c i n công su t bé. Ho c dùng i n i, kh ng ch trong các m ch i n t ng. Có khi dùng thay i chi u quay c a ng c i n, ho c i cách u i n cu n dây Stato t Y 4.2 Phân lo i, ký hi u a. Phân lo i: Theo hình d ng bên ngoài, ng i ta chia công t c làm ba lo i: - Ki u h . - Ki u b o v . - Ki u kín. Theo công d ng ng i ta chia công t c ra các lo i: - Công t c óng ng t tr c ti p. - Công t c chuy n m ch (hay công t c v n n ng). - Công t c hành trình. - Công t c m t pha dùng trong i n sinh ho t. b. Ký hi u: Công t c 1 c c Công t c o chi u Công t c hành trình M t C t M t N i K t (single pole single throw - SPST Công T c óng M n gi n). M t C t Hai N i K t (single pole double throw - SPDT' , Công T c óng M hai m ch i n) http://www.ebook.edu.vn 19
Hai C t M t K t N i (double pole single throw DPST) Hai C t Hai N i K t (double pole double throw DPDT) 4.3 C u t o và nguyên lý làm vi c Nhìn chung là d ng ti p xúc óng m , ti p xúc i m và các v t d n th ng c làm b ng ng. a, Công t c h p: (hình 4-2. a, b, c, d, e). a. b. c. Hình 4-2. Công t c h p a. Hình d ng chung; b. M t c t (v trí óng); c. M t c t (v trí ng t) Ph n chính là các ti p i m t nh 3 g n trên các vành nh a bakêlit cách i n 2 có u v n vít chìa ra kh i h p. Các ti p i m ng 4 g n trên cùng tr c và cách i n v i tr c, n m trong các m ch khác nhau t ng ng v i các vành 2. Khi tr c quay n v trí thích h p, s có m t s ti p i m ng ti p xúc v i các ti p i m t nh, còn s khác r i kh i ti p i m t nh. Chuy n d ch ti p i m ng nh c c u c khí có núm v n 5. Ngoài ra còn có lò xo ph n kháng t trong v h p t o nên s c b t nhanh làm cho h quang c d p t t nhanh chóng. Hình d ng c u t o công t c h p c a Vi t Nam, Liên Xô, c, Pháp... i u gi ng nh hình trên, ch khác ít nhi u v hình d ng k t c u. d. e. Hình 4-2. Công t c h p http://www.ebook.edu.vn 20
d. Ki u b o v e. Ki u kín b, Công t c v n n ng (hình 4-3. a, b). G m các o n riêng l cách i n v i nhau và l p trên cùng m t tr c. Các ti p i m 1 và 2 s óng m nh xoay vành cách i n 3 l ng trên tr c 4. Khi ta v n công t c, tay g t công t c v n n ng có m t s v trí chuy n i, trong ó các ti p i m c a các o n s óng ho c ng t theo yêu c u. Công t c v n n ng c ch t o theo ki u tay g t có các v trí c nh ho c có lò xo ph n h i v v trí ban u (v trí 0). Hình 4-3: Công t c v n n ng a. Hình d ng chung b. M t c t ngang 1. Ti p i m t nh. 2. Ti p i m ng. 3. Vành cách i n. 4. tr c nh . Hình dáng ngoài c a m t s công t c dùng trong dân d ng và công nghi p: Hình d ng ngoài và s u dây lo i công t c n trong dân d ng 10 14 5 6 13 16 12 11 Hình d ng ngoài và s u dây công t c chuy n i ng c t sao kép qua tam giác n i ti p (dùng trong công nghi p). Công d ng: http://www.ebook.edu.vn 21
Công t c h p th ng c dùng làm c u dao t ng cho các máy công c , dùng óng m tr c ti p các ng c i n công su t bé, dùng kh ng ch các m ch i n t ng. Có khi dùng thay i chi u quay ca ng c ho c i cách u cu n dây sta to c a ng c t sao kép ra tam giác... Công t c v n n ng dùng óng ng t, chuy n i m ch i n các cu n dây hút c a công t c t , kh i ng t ....Nó c dùng trong các m ch i n i u khi n có i n áp n 440V (m t chi u) và n 500V (xoay chi u t n s 50Hz). Công t c m t pha dùng trong l i i n sinh ho t óng m èn. Th ng c chôn trong t ng hay trên b ng i n. 4.4 Tính toán l a ch n các thông s k thu t a, M t s thông s k thu t + Công t c xoay Vi t Nam Ký hi u CX-10 (dòng i n nh m c 10A) Ký hi u CX-25 (dòng i n nh m c 25A) + Công t c xoay 3 pha Trung Qu c Ký hi u i n áp (V) Dòng i n nh m c (A) HZ1-25/E16TH 250 25 500 15 HZ1-100/3TH 250 100 500 60 + Công t c xoay c a c ng hòa dân ch c Ký hi u Elgero 6305, 203, 67, 9TGL 15A 500VAC 16A 500VAC + Công t c hành trình c a c ng hòa dân ch c Ký hi u M689 6A 250VAC Có m t ti p i m th ng óng và m t ti p i m th ng m + i u ki n ch n ICT Itt ph t i UCT Um ng 4.5 L p t m ch i n n gi n có s d ng công t c CT N Bài 5: C u dao 5.1 Công d ng C u dao là m t lo i khí c i n dùng óng c t dòng i n b ng tay n gi n nh t c s d ng trong các m ch i n có i n áp n 220VDC ho c 380VAC. C u dao cho phép th c hi n hai ch c n ng chính sau: http://www.ebook.edu.vn 22
- An toàn cho ng i: c i u ó, c u dao th c hi n nhi m v ng n cách gi a ph n phía trên (th ng l u) có i n áp và ph n phía d i (h l u) c a m t m ng i n mà ph n này ng i ta ti n hành s a ch a i n. - An toàn cho thi t b : khi mà c u dao có th b trí v trí hay làm tr c t l p thêm các c u chì, thì các c u chì ó c s d ng b o v các trang thi t b i v i hi n t ng ng n m ch. Tr ng thái c a dao cách ly c óng hay m d dàng c nh n th y khi ta ng nhìn t phía ngoài. Kh n ng c t i n c a c u dao: - Các c c c a c u dao có công su t c t r t h n ch . C u dao th ng c dùng óng ng t và i n i m ch i n, v i công su t nh và nh ng thi t b khi làm vi c không c n thao tác óng c t nhi u l n. N u i n áp cao h n ho c m ch i n có công su t trung bình và l n thì c u dao th ng ch làm nhi m v óng c t không t i. Vì trong tr ng h p này khi ng t m ch h quang sinh ra s r t l n, ti p xúc s b phá h ng trong m t th i gian r t ng n và kh i mào cho vi c phát sinh h quang gi a các pha, t ó v t li u cách i n s b phá h ng, gây nguy hi m cho thi t b và ng i thao tác. 5.2 Phân lo i, ký hi u a, Phân lo i: Tùy theo c tính k t c u và nhu c u s d ng c a c u dao mà ng i ta phân c u dao theo các lo i sau: - Theo k t c u: chia c u dao làm lo i 1 c c, 2 c c, 3 c c, 4 c c, ng i ta c ng chia c u dao ra lo i có tay n m gi a hay tay n m bên. Ngoài ra còn có c u dao 1 ng và c u dao 2 ng . - Theo i n áp nh m c: 250V và 500V. - Theo dòng i n nh m c: lo i 15, 25, 60, 75, 100, 200, 300, 600, 1000A.... - Theo v t li u cách i n: có lo i s , nh a ba kê lít, á. - Theo i u ki n b o v : có lo i không có h p, lo i có h p che ch n (n p nh a, n p gang, n p s t...). - Theo yêu c u s d ng: ng i ta ch t o c u dao có c u chì (dây ch y) b o v và lo i không có c u chì b o v . n c ta th ng s n xu t c u dao á lo i 2 c c, 3 c c không có n p che ch n, có dòng i n nh m c t i 600 A và có l i dao ph . M t s nhà máy ã s n xu t c u dao n p nh a, s hay nh a, có dòng i n nh m c 60A, các c u dao này u có ch b t dây ch y b o v ng n m ch. b. Ký hi u: LN C u dao 2 ngã 3 pha. C u dao 1 ngã 2 pha. http://www.ebook.edu.vn 23
5.3 C u t o và nguyên lý làm vi c 1 a. C u t o 2 Thông th ng g m: - L i dao chính (1). 5 - L i dao ph (3) - Ti p xúc t nh (ngàm)(2) 6 - cách i n.(5) - Lò xo b t nhanh (4). C u dao 3 pha C u dao có l i dao ph - C c u dây (6) Hình 5 .1: Các b ph n c a c u dao Trong c u dao thì các b ph n ti p xúc là r t quan tr ng. Theo cách hi u thông th ng, ch ti p xúc i n là n i g p g chung hai hay nhi u v t d n dòng i n i t v t d n này sang v t d n khác. M t ti p xúc gi a các v t g i là b m t ti p xúc. Ti p xúc c u dao là d ng ti p xúc óng m , ti p i m là ti p i m k p (c m). L i dao cg n c nh m t u, u kia c g n vào tay n m c a c u dao. V t li u ch t o cho các v t d n, i m ti p xúc th ng làm b ng b c, ng, platin, vonfram, niken và h u h n m i dùng vàng. B c có tính d n i n và truy n nhi t t t, platin (b ch kim) không có l p ôxyt, i n tr ti p xúc bé, vofram có nhi t nóng ch y cao và ch ng bài mòn t t ng th i có c ng l n. Trong ó ng và ng thau cùng v i nh ng kim lo i ho c h p kim có nhi t nóng ch y cao là c s d ng r ng rãi nh t. Bu lông, vít c làm b ng thép, dùng ghép các v t ti p xúc c nh v i nhau. M i m t c c c a c u dao có bu lông ho c l u n i dây vào. Tay n m c làm b ng v t li u cách i n t t có th là b ng s , phíp ho c mi ca. N p che ch n c làm b ng nh a hay phíp. c làm b ng s , nh a ho c phíp. Có m t s c u dao do công d ng c a t ng thi t b mà ng i ta g n thêm dây ch y (c u chì) b o v ng n m ch. b, Nguyên lý ho t ng: C u dao c óng m nh ngo i l c bên ngoài (b ng tay) tác ng. Khi óng c u dao, l i dao ti p xúc v i ngàm dao, m ch i n c n i. L i dao r i kh i ngàm dao thì m ch i n b ng t. C u dao c n c m b o ng t i n tin c y cho các thi t b dùng i n ra kh i ngu n i n áp. Do ó kho ng cách gi a ti p xúc i n n và i, t c chi u dài l i dao c n ph i l n h n 50mm. Ta s d ng l i dao ph và lò xo làm t ng t c ng t m ch. Nh v y s d p c h quang m t cách nhanh chóng, không làm cho ngàm dao và l i dao b cháy xém. ti p xúc gi a l i dao và ngàm dao c t t c n ph i gi i quy t hai v n : - B m t ti p xúc ph i nh n s ch và chính xác. http://www.ebook.edu.vn 24
- L c ép ti p i m ph i m nh. N u l i dao và ngàm dao ti p xúc t t thì m b o d n i n t t, nhi t sinh ra ch ti p xúc ít. N u m t ti p xúc x u, i n tr ti p xúc l n, dòng i n i qua s t nóng m i ti p xúc, nhi t t i m i ti p xúc t ng do ó d b h ng. gi m b t i n tr ti p xúc, ng i ta th ng m ph . L p kim lo i bao ph có tác d ng b o v kim lo i chính. Th ng m v i v t li u sau: - Ti p i m ng ho c ng thau th ng c m b c, m thi c không t t b ng m b c vì khi có dòng i n i qua (lúc ng n m ch) thi c ch y và b n ra xung quanh s d n n ch m ch p ti p theo (do nhi t nóng ch y c a thi c nh h n nhi t nóng ch y c a b c). - Nhôm thì th ng m k m. - K m m niken nh m gi m oxy hoá, không ch y h n ra ngoài. M t khác, b o v t t b m t kim lo i, kim lo i m ph i có i n th hóa h c g n b ng i n th hóa h c c a kim lo i làm ti p i m, t ng l c ép F và gi m b t khe h , gi m b t n mòn. Tay n m c b trí m t bên hay gi a ho c có tay n m i u khi n c n i dài ra phía tr c thao tác có kho ng cách. Ho t ng c a c u dao khi ng n m ch: - Khi quá t i và c bi t khi ng n m ch, nhi t ch ti p xúc c a ti p i m r t cao làm gi m tính àn h i và c ng c khí c a ti p i m. Nhi t cho phép khi ng n m ch i v i ng, ng thau là 300)0C, còn i v i nhôm là (150 200)0C. (200 Ta có th phân bi t 3 tr ng h p sau: - Ti p i m ang v trí óng b ng n m ch: ti p i m s b nóng ch y và hàn dính l i. Kinh nghi m cho th y l c ép lên ti p i m càng l n thì dòng i n làm ti p i m nóng ch y và hàn dính càng l n. Th ng l c ép F vào kho ng (200 500)N. Do ó ti p i m c n ph i có l c gi t t. - Ti p i m ang trong qúa trình óng b ng n m ch: lúc ó s sinh l c i n ng kéo r i ti p i m ra xa, song do ch n ng nên d b sinh ra hi n t ng hàn dính. - Ti p i m ang trong quá trình m b ng n m ch: tr ng h p này s sinh ra h quang làm nóng ch y ti p i m và mài mòn m t ti p xúc. 5.4 Tính toán l a ch n các thông s k thu t Ch n c u dao theo dòng i n nh m c và i n áp nh m c: I mCD= Itt U mCD= U ngu n 5.5 L p t m ch i n n gi n có s d ng c u dao http://www.ebook.edu.vn 25
Bài 6: Nút n 6.1 Công d ng Nút nh n còn g i là nút i u khi n, là m t lo i khí c i n dùng óng ng t t xa các thi t b in t khác nhau, các d ng c báo hi u.... - Nút nh n dùng phát tín hi u cho các b ph n ch p hành là các khí c i n. - Nút nh n dùng thay i ch làm vi c c a các h th ng i n. - Nút nh n dùng thông báo tin t c. Nút nh n có 2 ch làm vi c trên m ch i n: duy trì và không duy trì. + Duy trì: các thi t b s t ng làm vi c khi ta tác ng ng n vào nút nh n (tác ng xong r i b tay ra kh i nút nh n). Ph i ph i h p v i r le trung gian hay công t c t . + Không duy trì: các thi t b ch làm vi c khi nào có tay c a ta tác ng vào và gi luôn trên nút nh n. Khi ta b tay ra kh i nút nh n thì thi t b s d ng. Nút nh n c g n li n trên các b ng i u khi n, v i máy ho c cách bi t khi c n i u khi n t xa. Nút nh n c ch t o làm vi c n i không m t, không có khí n mòn hóa h c, không có b i. 6.2 Phân lo i, ký hi u a, Phân lo i: Phân lo i theo ki u dáng ng i ta chia ra các lo i sau: - Ki u h : th ng t trên b ng nút nh n, h p hay trên m t t i n. - Ki u b o v : t trong v nh a ho c v s t hình h p ch y u ch ng va p. - Ki u b o v ch ng b i: ch t o v i v úc li n b ng nh a ho c kim lo i nh . - Ki u ch ng n c: t trong v kín b ng nh a không cho n c vào. - Ki u ch ng n : ch t o v i v t bi t kín cho các khí cháy, khí n ti p xúc. Theo yêu c u i u khi n có th chia làm 2 lo i: - Lo i 1 nút: n (m t c p th ng óng ho c th ng m , gi ng nút nh n chuông c a nhà dân). - Lo i 2 nút: liên ng, m t c p th ng m và m t c p th ng óng. b, Ký hi u: 6.3 C u t o và nguyên lý làm vi c a, C u t o: G m: - Ti p i m t nh. - Ti p i m ng. http://www.ebook.edu.vn 26
- H th ng lò xo. b, Nguyên lý làm vi c: i v i nút nh n th ng m : khi có l c tác ng vào nút nh n, ti p i m ng s thay i tr ng thái t m sang óng (ti p xúc v i ti p i m t nh) t o thành m ch kín phát tín hi u i u khi n t i thi t b i n. Khi không còn l c tác ng thì nó tr l i tr ng thái ban u. i v i nút nh n th ng óng: khi có l c tác ng vào nút nh n, ti p i m ng s thay i tr ng thái t óng sang m (r i kh i ti p i m t nh) t o thành m ch h ng t tín hi u i u khi n 1 thi t b i n. Khi không còn l c tác ng thì nó tr l i tr ng thái ban u. i v i nút nh n liên ng: khi có l c tác ng vào nút nh n, ti p i m th ng óng thay i tr ng thái t óng sang m , sau ó ti p i m th ng m thay i tr ng thái t m sang óng (ti p i m th ng óng m tr c, sau ó ti p i m th ng m m i óng l i). Khi không còn l c tác ng thì nó s tr l i tr ng thái ban u. 6.4 Tính toán l a ch n các thông s k thu t Thông s k thu t: i v i nút nh n ki u h và ki u b o v , dòng i n qua ti p i m là 5A, i n áp có th lên n 600V, thao tác óng c t kho ng 100.000 l n. Theo qui nh v màu c a các nhà s n xu t: - Màu : màu d ng h th ng. - Màu xanh: màu kh i ng h th ng. INA Itt UNA U m 6.5 L p t m ch i n n gi n có s d ng nút n Bài 7: B kh ng ch 7.1 Công d ng Trong các máy móc công nghi p ng i ta s d ng r ng rãi các b không ch làm các khí c iu khi n các thi t b i n. B kh ng ch c chia ra làm b kh ng ch ng l c (còn g i là tay trang) i u khi n tr c ti p và b kh ng ch ch huy i u khi n gián ti p. http://www.ebook.edu.vn 27
B kh ng ch là m t lo i thi t b chuy n i m ch i n b ng tay g t hay vô l ng quay. i u khi n tr c ti p ho c gián ti p t xa th c hi n các chuy n i m ch ph c t p i u khi n kh i ng, i u ch nh tc , o chi u, hãm i n ... các máy i n và thi t b i n. B kh ng ch ng l c (còn g i là tay trang) c dùng i u khi n tr c ti p các dùng c i n có công su t bé và trung bình các ch làm vi c khác nhau nh m n gi n hoá thao tác cho ng i v n hành. B kh ng ch ch huy c dùng i u khi n gián ti p các ng c i n có công su t l n, chuy n i m ch i n i u khi n các cu n dây công t c t , kh i ng t . ôi khi nó c ng c dùng óng c t tr c ti p các ng c i n có công su t bé, nam châm i n và các thi t b i n khác. B kh ng ch ch huy có th c truy n ng b ng tay ho c b ng ng c ch p hành . B kh ng ch ng l c còn c dùng thay i tr s i n tr u trong các m ch i n. V nguyên lý b kh ng ch ch huy không khác gì b kh ng ch ng l c. Ch có h th ng ti p i m bé, nh , nh h n và s d ng m ch i u khi n 7.2 Phân lo i, ký hi u a. Phân lo i - Theo k t c u ng i ta chia b kh ng ch ra làm b kh ng ch hình tr ng và b kh ng ch hình cam. - Theo nguyên lý s d ng ng i ta chia b kh ng ch làm b kh ng ch i n xoay chi u và b kh ng ch i n m t chi u. b, Ký hi u KC 201 7.3 C u t o và nguyên lý làm vi c a) B kh ng ch hình tr ng Trên tr c 1 ã b c cách i n ng i ta b t ch t các o n vành tr t b ng ng 2 có cung dài làm vi c khác nhau. Các o n này c dùng làm các vành ti p xúc ng s p x p các góc khác nhau. M t vài o n vành c n i i n v i nhau s n bên trong. Các ti p xúc t nh 3 có lò xo àn h i (còn c g i là ch i ti p xúc) k p ch t trên m t cán c nh ã b c cách i n 4 m i ch i ti p xúc t ng ng v i m t o n vành tr t b ph n quay. Các ch i ti p xúc có vành cách i n v i nhau và c n i tr c ti p v i m ch i n bên ngoài. Khi quay tr c 1các o n vành tr t 2 ti p xúc m t v i các ch i ti p xúc 3 và do ó th c hi n c các chuy n i m ch c n thi t trong m ch i u khi n (hình 7.1) http://www.ebook.edu.vn 28
Hình 7.1: B kh ng ch hình tr ng a. Hình d ng chung b. B ph n chính bên trong: 1. Tr c quay 2. Vành tr t b ng ng 3. Các ti p xúc t nh 4. Tr c c nh b) C u t o b kh ng ch hình cam: Hình d ng chung c a m t b kh ng ch hình cam c trình bày nh hình v 7.2 d i ây. Trên tr c quay 1 ng i ta b t ch t hình cam 2. M t tr c nh có v u 3 có lò xo àn h i 6 luôn luôn y tr c v u 3 t hình cam. Các ti p i m ng 5 b t ch t trên giá tay g t, tr c m t quay, làm xoay hình cam 2, do ó tr c nh có v u 3 s kh p vào ph n lõm hay ph n l i c a hình cam, làm óng ho c m các b ti p i m 4 và 5. Hình 7.2: B kh ng ch hình cam 1. Tr c quay 4. Các ti p i m t nh 2. Hình cam 5. Các ti p i m ng 3. Tr c nh có v u 6. Lò xo àn h i http://www.ebook.edu.vn 29
7.4 Tính toán l a ch n các thông s k thu t a. Các thông s k thu t B kh ng ch hình cam có t n s thao tác l n h n nhi u so v i b kh ng ch hình tr ng (h n 1000 l n / gi ), kh ng ch c ng c i n xoay chi u và m t chi u công su t l n (t i 200 kW). Ti p i m ng ti p xúc d ng l n, vì v y c dùng r ng rãi. các b kh ng ch công su t l n, m i c p ti p i m còn có m t h p d p h quang. B kh ng ch hình tr ng t n s thao tác bé b i vì ti p i m ng và t nh có hình d ng ti p xúc tr t d b mài mòn. Các thông s nh m c c a b kh ng ch ng l c i v i các ki u trên c cho h s thông i n L% = 40% và t n s thao tác không l n h n 600 l n / gi . Các b kh ng ch ng l c i u khi n ng c i n xoay chi u ba pha rô to dây qu n có công su t 100 kW ( 380V), ng c i n m t chi u có công su t 80 kW ( 440V), có tr ng l ng x p x 90 kg. Các b kh ng ch c bé dùng i u khi n ng c i n xoay chi u có công su t bé (11- 30) kW có tr ng l ng x p x 30 kg. B kh ng ch ch huy c s n xu t ng v i i n áp 500V, các ti p i m có dòng i n làm vi c liên tc n 10A, dòng i n ng t m t chi u ph t i i n c m n 1,5A i n áp 220V. b. Cách l a ch n. l a ch n b kh ng ch ta c n c vào: - Dòng i n cho phép i qua ti p i m ch làm vi c liên t c và ch làm vi c ng n h n l p l i (t n s thao tác trong m t gi ). - i n áp nh m c c a ngu n cung c p. Khi ch n dòng i n I i qua ti p i m ta c n c vào công su t nh m c (P m) ca ng c và tính I theo công th c: + iv i ng c i n m t chi u Pdm 3 10 , A I = 1,2 U Trong ó: - P là công su t c a ng c i n m t chi u, kW. m - U là i n áp ngu n cung c p V + i v i ng c i n xoay chi u: Pdm 10 3 , A I 1,3 3U Trong ó: - P m là công su t c a ng c i n xoay chi u, kW. - U là i n áp ngu n cung c p V. - Dòng i n nh m c c a b kh ng ch hình tr ng có các c p:25; 0; 50; 100; 150; 300A khi làm vi c liên t c dài h n. Còn khi làm vi c ng n h n l p l i thì dòng i n nh m c có th ch n cao h n. Khi t ng t n s thao tác ta ph i ch n dung l ng b kh ng ch cao h n. Khi i n áp ngu n thay i, dung l ng b kh ng ch c ng thay i theo, ch ng h n m t b kh ng ch có dung l ng 100kW i n áp 220V, khi s d ng i n áp 380V thì ch c dùng t i công su t 60kW. http://www.ebook.edu.vn 30
7.5 L p t m ch i n n gi n có s d ng b kh ng ch KC 201 Bài 8: Công t c hành trình 8.1 Công d ng Công t c hành trình dùng óng ng t m ch i n i u khi n trong truy n ng i n, t ng theo tín hi u hành trình c a các c c u truy n ng c khí nh m t ng i u khi n hành trình làm vi c ho c c t cu i hành trình m b o an toàn. Ví d : Gi i h n kh u óng và m c a, gi i h n h ng d ch chuy n c a ba l ng i n, gi i h n im n c a thang máy, công t c c a c u tr c 8.2 Phân lo i, ký hi u a, Phân lo i Tùy theo k t c u và v trí l p t ta có các lo i công t c hành trình khác nhau: Công t c hành trình ki u nút n, ki u t vi, ki u òn. b, Ký hi u 8.3 C u t o và nguyên lý làm vi c C u t o trong: gi ng nh nút nh n liên ng, g m m t c p ti p i m th ng óng và m t c p ti p i m th ng m , c c u truy n ng. 8.4 Tính toán l a ch n các thông s k thu t ICT Itt ph t i UCT Um ng http://www.ebook.edu.vn 31
8.5 L p t m ch i n n gi n có s d ng công t c hành trình HT M Bài 9: C u chì 9.1 Công d ng C u chì là KC dùng b o v thi t b i n và l i i n tránh kh i dòng i n ng n m ch. C u chì là lo i KC b o v ph bi n và n gi n nh t c dùng b o v cho ng dây, máy bi n áp, ng c i n, m ng i n gia ình.. Tr ng h p m ch i n b quá t i l n và dài h n c u chì c ng tác ng, nh ng không nên phát huy tính n ng này c a c u chì, vì khi ó thi t b s b gi m tu i th , nh h ng nghiêm tr ng n ng dây. 9.2 Phân lo i và c u t o, ký hi u a, Phân lo i D a vào k t c u ng i ta phân c u chì làm các lo i sau: 1 . Lo i h Lo i này không có v b c kín, th ng ch g m dây ch y. ó ch là nh ng phi n làm b ng chì lá, k m, h p kim c a chì và thi c, nhôm hay ng lá m ng c d p c t thành nh ng hình d ng nh hình v 9.1 sau ó dùng vít b t ch t vào các u c c d n i n t trên các b n cách i n b ng á hay b ng s ... Dây ch y c ng còn có d ng hình tròn làm b ng chì. Hình 9.1 : Các hình d ng c a dây ch y 2. Lo i v n C u chì lo i này th ng có hình d ng nh hình 9.2 Dây ch y 1 n i v i n p 2 phía trong. N p 2 có d ng r ng vít v n ch t vào 3. Dây ch y b ng ng, có khi dùng b c. Có các c dòng i n nh m c 6A, 15A, 20A, 25A, 30A, 60A i n áp 500V. http://www.ebook.edu.vn 32
Hình 9.2 a, Hình d ng chung b, Lõi và dây ch y 1. Dây ch y 2. N p 3. 4, 5. Vít 3. Lo i h p H p và n p u làm b ng s cách i n c b t ch t trên các ti p i m b ng ng. Dây ch y cb t b ng vít vào các ti p i m, th ng dùng dây ch y là dây chì tròn ho c chì lá có kích th c thích h p. C u chì c ch t o theo các c dòng i n nh m c: 5, 10, 15, 20, 30, 80, 100A i n áp 500V. 4. Lo i kín không có ch t nh i Hình 9.3 là k t c u c a c u chì lo i này. Dây ch y c t trong ng kín b ng phíp 1, hai u có n p b ng ng 4 có r ng vít v n ch t kín. Dây ch y 3 c n i ch t v i các i n c c ti p xúc 5 b ng các vít và vòng m 6. Dây ch y c a c u chì này c làm b ng k m là v t li u có nhi t nóng ch y th p, l i có kh n ng ch ng r . Nó c d p theo các hình d ng ã c trình bày trên hình 9.1. Khi nóng ch y dây ch y s cháy t ch có ti t di n h p và phát sinh h quang i n. D i tác d ng c a nhi t cao do h quang iên sinh ra, v xenlulô c a ng b t nóng s b c h i, làm áp l c khí trong ng t ng lên r t l n, s d p t t h quang i n. 1 . ng kín làm b ng phíp 2,6 Vòng m 3. Dây ch y 4 . N p b ng ng 5. C c ti p xúc Hình 9.3 C u chì ng phíp 5. Lo i kín có ch t nh i Lo i náy có c tính b o v t t h n lo i trên, hình d ng c u t o c a m t c u chì lo i này cho trên hình 9.4. Lo i này th ng g i là c u chì ng s . V c a c u chì 1 làm b ng s ho c stealít, có d ng là hình h p ch nh t. Trong v có tr tròn và r ng t dây ch y hình lá 2, sau ó y cát th ch anh 3. Dây ch y c hàn dính vào a 4 và c b t ch t vào phi n 5 có i n c c ti p xúc 6, các phién 5 c b t vào ng s b ng phíp 7. Dây ch y c ch t o b ng ng lá dày 0,1 n 0,2 mm, có d p các l dài t o ti t di n h p. gi m nhi t ch y c a ng ng i ta hàn các gi t thi c vào các o n có ti t di n h p. http://www.ebook.edu.vn 33
1. b, Ký hi u 9.3 Nguyên lý làm vi c a, Nguyên lý: Dòng i n trong m ch i qua dây ch y s làm dây ch y nóng lên theo nh lu t Joule-Lenz. N u dòng i n qua m ch bình th ng, nhi t l ng sinh ra còn trong ph m vi ch u ng c a dây ch y thì m ch ph i ho t ng bình th ng. Khi ng n m ch (ho c b quá t i l n) dòng i n t ng r t cao, nhi t l ng sinh ra s làm dây ch y b t và m ch i n b c t, thi t b cb ov . b, c tính Ampe - giây c a c u t chì 3 c tính c b n c a c u chì là s ph thu c c a th i gian ch y tvi 2 dòng i n ch y qua ( c tính Ampe - 1 giây). có tác d ng b o v ng c A tính Ampe-giây c a c u chì ( ng 2) t i I m i i m ph i th p h n ng c tính I gh c a i t ng cbov ( ng 1). ng c tính th c t c a c u chì là Hình 9.5: ng c tính Ampe - giây c a c u chì http://www.ebook.edu.vn 34
( ng 3). Trong mi n quá t i l n (vùng B) c u chì b o v c it ng. Trong mi n quá t i nh (vùng A) c u chì không b o v c it ng. Trong th c t khi quá t i (1,5 2)I s phát nóng c a c u chì m x y ra ch m và ph n l n nhi t l ng u to ra môi tr ng chung quanh. Do ó c u chì không b o v c quá t i nh . 9.4 Tính toán l a ch n các thông s k thu t a. Trong l i i n ánh sáng sinh ho t : C u chì c ch n theo 2 i u ki n sau: U U mLD mCC I m Itt Trong ó: + U mCC : i n áp nh m c c a c u chì. + I m : dòng nh m c c a dây ch y (A), nhà ch t o cho theo các b ng. + Itt: d òng i n tính toán là dòng lâu dài l n nh t ch y qua dây ch y c u chì (A). V i thi t b m t pha (ví d các thi t b di n gia d ng), dòng tinh toán chính là dòng nh m c c a thi t b i n: pdm Itt = I = mtb U dm * cos Trong ó: + Idmtb: Là dòng nh m c c a thi t b (A) + Udm: i n áp pha nh m c b ng 220V + cos : l y theo thi t b in V i èn s i t, bàn là, b p i n, bình nóng l nh: cos =1 V i qu t, èn tuýp, i u hoà, t l nh, máy gi t: cos = 0,8 Khi c u chì b o v l i ba pha, dòng tính toán xác nh nh sau: Pdm I tt 3 * U dm * cos Trong ó: + Udm: i n áp dây nh m c c a l i i n b ng 380V + Cos : l y theo th c t b. C u chì b o v m t ng c : C u chi b o v m t ng c ch n theo hai i u ki n sau: I dm I tt K t *I dmD I mm K mm * I dmD I dm Kt: h s t i c a ng c , n u không bi t l y Kt = 1, khi ó: I dm I dmD IdmD: dòng nh m c c a ng c xác nh theo công th c: PdmD I dmD 3 * U dm * cos * dm http://www.ebook.edu.vn 35
Trong ó: U m= 380V là i n áp nh m c l i h áp c a mang 3 pha 380V Cos : h s công su t nh m c c a ng c nhà ch t o cho th ng b ng 0.8 : hi u su t c a ng c , n u không bi t l y Kmm: h s c a ng c nhà ch t o cho, th ng Kmm= (4 7) : h s l y nh sau: Vi ng c m máy nh ho c m máy không t i (máy b m, máy c t g t kim lo i), =2.5 Vi ng c m máy n ng ho c m máy có t i (c n c u, c n tr c, máy nâng), =1.6 c. C u chì b o v 2,3 ng c : Trong th c t , c m hai, ba ng c nh ho c c m ng c l n cùng m t, hai ng c nh g n có khi c c p i n chung b ng m t c u chì. Tr ng h p này càu chì c ng c ch n theo hai i u ki n sau: n I dm Kti * I dmtbi 1 n1 I mm max K ti * I dmtbi 1 I dm : l y theo tính ch t c a ng c m máy. 9.5 Lp t m ch i n n gi n có s d ng c u chì Bài 10: Áp tô mát 10.1 Công d ng - Áp tô mát là lo i khí c i n dùng óng c t có t i, i n áp n 600V dòng i n n 1000A. - Áp tô mát s t ng c t m ch khi m ch b s c ng n m ch, quá t i, kém áp. - Áp tô mát cho phép thao tác v i t n s l n vì nó có bu ng d p h quang. áp tô mat còn g i là máy c t không khí (vì h quang c d p t t trong không khí). http://www.ebook.edu.vn 36
Hình 10.1: Hình dáng bên ngoài c a CB 10.2 Phân lo i, ký hi u a. Phân lo i - Theo k t c u ng i ta chia áp tô mát ra 3 lo i : m t c c, hai c c và ba c c. - Theo th i gian thao tác ng i ta chia áp tô mát ra làm 2 lo i: + Lo i tác ng t c th i (nhanh) + Lo i tác ng không t c th i. - Theo công d ng b o v ng i ta chia áp tô mat ra: áp tô mát c c i theo dòng i n, c c ti u theo dòng i n, c c ti u theo i n áp và áp tô mát dòng i n ng c .vv... Trong m t vài tr ng h p có yêu c u b o v t ng h p (c c i theo dòng i n, c c ti u theo i n áp) ta có lo i áp tô mát v n n ng b. Ký hi u http://www.ebook.edu.vn 37
10.3 C u t o và nguyên lý làm vi c a, C u t o 2, 3: các ti p i m chính 4: các tiêp i m ph 5: ti p i m h quang 6: bu ng d p h quang a/ Ngu n n Bu ng d p h quang Nút công t c Ng t t tính L ng kim nhi t nt i b/ Hình 10.2: C u t o áp tô mát a: H th ng ti p i m c a m t ki u áp tô mát b: Các b ph n c a m t ki u áp tô mát 1. Ti p i m: Áp tô mát th ng c ch t o có 2 c p ti p i m (chính và h quang), ho c 3 c p ti p i m (chính, ph và h quang). Khi óng m ch ti p i m h quang óng tr c ti p theo là ti p i m ph và sau cùng là ti p i m chính. Khi c t m ch thì ng c l i ti p i m chính m tr c r i ti p i m ph và sau cùng là ti p i m h quang. Nh v y h quang ch cháy trên ti p i m h quang do ó b o v c ti p i m chính d n i n. Dùng thêm ti p i m ph tránh h quang cháy lan vào làm h ng ti p i m chính. http://www.ebook.edu.vn 38