"Bài giảng Bệnh tay – chân – miệng - Bệnh viện Nhi đồng 2" thông tin đến các bạn những kiến thức về đại cương bệnh tay chân miệng, tác nhân gây bệnh tay chân miệng, đường lây truyền, đặc tính của virus, thời gian ủ bệnh, cận lâm sàng và lâm sàng bệnh tay chân miệng...
AMBIENT/
Chủ đề:
Nội dung Text: Bài giảng Bệnh tay – chân – miệng - Bệnh viện Nhi đồng 2
- 08/09/2011
ĐẠI CƯƠNG
• Là bệnh do virus ñường ruột gây ra.
BỆNH • Biểu hiện chính: sang thương da niêm
TAY- CHÂN- MIỆNG dưới dạng bóng nước ở lòng bàn tay, bàn
chân, mông, ñầu gối.
• Bệnh có thể gây nhiều biến chứng nguy
Khoa Nhiễm hiểm như viêm não, viêm cơ tim, phù phổi
Bệnh viện Nhi Đồng 2 cấp tử vong nếu không ñược phát hiện
sớm và xử trí kịp thời.
ĐẠI CƯƠNG (tt) Tại BV. Nhi Đồng 2
(phân bố theo số bệnh nhân)
Gây 4 trận dịch lớn:
1975: Bulgaria - tử vong 44 người • Nam > nữ
1978: Hungary - tử vong 47 người • TP chiếm ña số
1947: Malaysia- tử vong 31 người • Tuổi chủ yếu từ 1-3
tuổi
1998: Đài Loan- tử vong 78 người
• Phân bố theo quận
Ngoài ra còn gặp ở Hoa Kỳ, Thụy Điển, Nhật huyện: Bình Thạnh, Gò
Bản, Trung Quốc, Hong Kong, Úc, Singapore... Vấp, Thủ Đức
• Phân bố theo tỉnh:
Bình Dương
Phân bố theo tháng Tác nhân gây bệnh
Tạo dịch:
Coxsackievirus A 16
Enterovirus 71
Gây bệnh lẻ tẻ:
Coxsackievirus A4 – A7, A9, A10, B1 – B3,
B5
1
- 08/09/2011
Đường lây truyền
Enterovirus
3 Poliovirus serotypes
23 Coxaskie A virus serotypes
6 Coxaskie B virus serotypes Đường tiêu hóa
Rhinovirus 31 Echovirus
Picornaviridae 4 Enteroviruses: 68-71 (phân – miệng, miệng – miệng)
Cardiovirus
Tỷ lệ phân lập virus ở họng: 93%, cao hơn
Apthovirus ñáng kể so với phết trực tràng hoặc phân:
30% (Chang và cs, 1999)
Đặc tính của virus
Thời gian ủ bệnh
• Enterovirus có thể sống trong vật chứa bằng
thép không gỉ > 24h
• 3 – 4 ngày, có thể kéo dài ñến 10 ngày • Vẫn còn hoạt ñộng ở nhiệt ñộ phòng trong
nhiều ngày
• Tồn tại trong môi trường pH thấp (pH = 3)
• Kháng với cồn 70o và Ether
Lâm sàng
Bệnh sinh Giai ñoạn không triệu chứng
Trẻ em: 6% không triệu chứng
Người lớn: 53% không triệu chứng
• Siêu vi trùng xâm nhập vào cơ thể qua
niêm mạc miệng hay ruột, vào hệ thống Giai ñoạn có triệu chứng
hạch bạch huyết, từ ñó phát triển rất Giai ñon 1: không có biến chứng
Giai ñon 2: biến chứng thần kinh
nhanh gây tổn thương ở da và niêm mạc. Giai ñon 3: suy tim phổi
3a: cao huyết áp/ phù phổi
3b: tụt huyết áp/ sốc
Giai ñon 4 : hồi phục
2
- 08/09/2011
Lâm sàng (t.t.)
Loeùt mieäng: boùng nöôùc
ôû mieäng, ôû löôõi, dieãn tieán
Giai ñoạn 1 nhanh thaønh veát loeùt →
- Sốt (1 – 3 ngày, có thể > 39oC) aên uoáng keùm, taêng tieát
- Loét miệng (lưỡi, niêm mạc má) nöôùc boït.
- Hồng ban, bóng nước (chân, tay, ñầu gối, mông)
Boùng nöôùc töø 2-10 mm hình oval ôû loøng
baøn tay, loøng baøn chaân, moâng, goái
Boùng nöôùc
coù theå loài
treân da hay
aån döôùi da,
aán thöôøng
khoâng ñau
3
- 08/09/2011
Hoàng ban raát nhoû ( 1-2 mm ) ôû loøng
baøn tay, baøn chaân raát deã boû soùt
HFMD ON HAND
Lui beänh: sau 7 ngaøy, tính töø luùc khôûi
beänh neáu khoâng coù bieán chöùng.
Lâm sàng (t.t.) Lâm sàng (t.t.)
Giai ñoạn 2: Giai ñoạn 2(t.t):
Bin chng thn kinh Bin chng thn kinh
- Viêm màng não vô trùng: sốt, ói, nhức ñầu, quấy
khóc, rung giật cơ khi ngủ, cổ gượng. Thường
- Hội chứng giống sốt bại liệt (thường 3 – 7
phục hồi sau 3 – 7 ngày
ngày sau bị bệnh TCM): liệt chi cấp không
- Viêm não: sốt, rối loạn tri giác, rung giật cơ
(myoclonic jerk) khi ngủ, lừ ñừ, hôn mê, co giật, ñối xứng, giảm phản xạ, không rối loạn về
thất ñiều, liệt thần kinh sọ, mắt nhìn lên, rung giật cảm giác)
nhãn cầu) - Viêm não – tủy
4
- 08/09/2011
Lâm sàng (t.t.)
Giai ñoạn 3a
Lâm sàng (t.t.)
Từ vài giờ ñến 2 ngày sau khi khởi phát triệu chứng
thần kinh (trung bình 12h)
Giai ñoạn 4: hồi phục
• Thở nhanh, mạch nhanh ( từ 135-250 lần/ phút)
• Da tái
• Tăng huyết áp Phục hồi sự yếu chi, khó nuốt, giảm thông khí
• Phù phổi do nguyên nhân trung ương
Giai ñoạn 3b
Tụt huyết áp, sốc, thiểu niệu, vô niệu, nhịp tim nhanh
Cận lâm sàng
Phân ñộ lâm sàng
Công thức máu : tăng bạch cầu, tiểu cầu tăng
Đường huyết: tăng
X-quang phổi: bóng tim không to, tổn thương mô kẻ • Độ 1: loét miệng và/hoặc sang thương da.
ECG: nhịp xoang nhanh, không rối loạn nhịp
Phân lập và cấy virus:
– Phết họng : ĐL(93%), Pasteur – NĐ2 (50%), Korea (47%)
– Phân ĐL (30%), Pasteur – NĐ2 (75%, Korea (90%)
Siêu vi thi theo ñưng phân có th ñn tun th 17!!!
Phân ñộ lâm sàng (t.t) Phân ñộ lâm sàng (tt)
• Độ 2: bắt ñầu có biến chứng thần kinh và tim mạch. • Độ 3: biến chứng nặng về thần kinh, hô
2a: Giật mình ít, chỉ khai thác qua bệnh sử. hấp, tim mạch.
2b: Giật mình liên tục, ñặc biệt khi ngủ, số lần ≥ 2 lần/ 30
Khó thở: thở nhanh, thở không ñều, thở ngực
phút hoặc giật mình kèm theo 1 trong các dấu hiệu sau:
bụng
run chi liên tục,
ñi lọang chọang, Mạch nhanh và/hoặc tăng huyết áp.
ngủ gà, Co giật, hôn mê (Glasgow < 10 ñiểm)
mạch nhanh,
sốt cao liên tục khó hạ,
yếu liệt chi
5
- 08/09/2011
Chẩn ñoán
Phân ñộ lâm sàng (tt) Chủ yếu dựa vào lâm sàng
• Độ 4: Biến chứng rất nặng khó hồi phục 1. Sốt
2. Hồng ban, bóng nước ở tay, chân, ñầu
Mạch nhanh (150 – 250 lần/phút) gối, mông
Phù phổi cấp 3. Viêm loét miệng
Tụt huyết áp - sốc 4. Biến chứng thần kinh
Ngưng thở 5. Dịch tễ có tiếp xúc
Yếu tố tiên lượng Yếu tố tiên lượng (t.t.)
Yếu tố nguy cơ liên quan ñến biến chứng
thần kinh: - Trong các yếu tố trên: ng
gà và s t trên 3
•Sốt > 3 ngày ngày là yếu tố quan trọng nhất.
•Sốt > 39oC - Yếu tố nguy cơ phù phổi sau biến chứng
•Nhức ñầu thần kinh: tăng ñường huyết, tăng bạch cầu,
•Ngủ gà tăng tiểu cầu, yếu chi.
•Ói mửa Trong ñó: tăng ñưng huyt là yếu tố quan
•Co giật trọng nhất.
Điều trị Điều trị (t.t.)
Độ 1:
Nguyên tắc:
• Điều trị triệu chứng
• Điều trị ngoại trú
• Theo dõi sát, phát hiện sớm và ñiều trị tích
• Hạ sốt, giảm ñau bằng Paracetamol
cực các biến chứng.
• Nghỉ ngơi, tránh kích thích
• Sử dụng thuốc an thần nhằm giảm kích
thích giúp ñánh giá chính xác các biến • Tái khám mỗi 1-2 ngày trong 7 ngày ñầu
chứng thần kinh và hạn chế tăng áp lực của bệnh
nội sọ. • Dặn dò dấu hiệu nặng cần tái khám ngay.
6
- 08/09/2011
Điều trị (t.t.) Điều trị (t.t.)
Độ 2: ñiều trị nội trú:
Các dấu hiệu nặng cần tái khám ngay: Độ 2a:
– Điều trị hạ sốt, giảm ñau như ñộ 1
• Sốt cao liên tục khó hạ
– An thần: Phenobarbital 5 – 7 mg/kg uống hay
• Thở bất thường tiêm bắp
• Giật mình, run chi, chới với, hốt hoảng, lơ – Nghỉ ngơi, tránh kích thích
láo, bứt rứt, đi loạng choạng – Theo dõi M, NĐ, HA, nhịp thở, tri giác, ran phổi,
• Ngủ gà, li bì SpO2 mỗi 6-8 giờ
– Phát hiện sớm dấu hiệu chuyển ñộ, biến chứng
• Co giật, hôn mê ñể kịp thời ñiều trị.
Điều trị (t.t.) Điều trị (t.t.)
Độ 2b:
Độ 3:
– Nằm ñầu cao 300
• Đặt nội khí quản giúp thở sớm
– Thở Oxy khi có thở nhanh
– An thần: Phenobarbital 10mg/kg TTM • An thần: Midazolam, phenobarbital …
– Nghỉ ngơi, tránh kích thích • Ch ng phù não:
– Immunoglobulin: 1g/kg/ngày TTM 6 – 8h , ñánh giá Nằm ñầu cao 30°.
lại sau 24h và cho liều thứ 2 nếu cần. Thở máy, giữ PaO2 90-100 mmHg và PaCO2 25-
– Theo dõi M, NĐ, HA, nhịp thở, tri giác, ran phổi, 35 mmHg.
SpO2, mạch mỗi 4 - 6 giờ Hạn chế dịch: 1/2- 3/4 nhu cầu bình thường.
Điều trị (t.t.) Điều trị (t.t.)
Độ 3:
Độ 4:
• Điu chnh r i lon nưc, ñin gii, toan kim • Xử trí tương tự ñộ 3
và ñưng huyt. Lưu ý: hạ Natri máu và hạ • Điều trị sốc:
ñường huyết. Dịch truyền: ñiện giải 5ml/kg/15p tùy ñáp ứng lâm
• Dobutamin: chỉ ñịnh khi M > 170 lần/phút sàng và CVP, echo tim. Ngưng dịch khi có dấu
liều khởi ñầu 5µg/kg/phút TTM, tăng dần cho ñến khi hiệu doạ phù phổi.
có cải thiện lâm sàng Sử dụng vận mạch : Dobutamin, Dopamine,
• Immuno globulin (IGIV) adrenalin, Noradrenalin
• Theo dõi sinh hiệu, ran phổi, SpO2. IVIG tùy từng trường hợp, thường không hiệu
quả trong giai ñoạn này.
7
- 08/09/2011
Tiêu chuẩn nhập viện (tt)
Tiêu chuẩn nhập viện • Tiêu chuẩn phụ:
• Tiêu chuẩn chính: S t cao + dch t + 1 trong các triu chng:
- Hốt hoảng
Tay chân ming + 1 trong các triu chng sau:
- Giật mình
- Sốt cao, trên 3 ngày
- Chới với
- Hốt hoảng - Lơ láo - Run chi
- Giật mình - Sốt trên 3 ngày - Loạng choạng
- Chới với - Nôn ói nhiều - Co giật, yếu chi
- Run chi - Ngủ gà - Nôn ói nhiều
- Loạng choạng - Co giật, yếu chi - Ngủ gà
Phòng ngừa
• Vệ sinh ăn uống, vệ sinh cá nhân, cách ly
trẻ bệnh.
• Vaccin: ñang nghiên cứu.
8
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
