Bài giảng Chăm sóc trẻ sơ sinh sau sinh - BS. Quan Kim Phụng

Tài liệu này trình bày về quy trình chăm sóc trẻ sơ sinh sau sinh, bao gồm phân loại trẻ sơ sinh, khám trẻ sơ sinh ngay sau sinh và lập kế hoạch chăm sóc trẻ. Tài liệu được biên soạn bởi BS. Quan Kim Phụng.

Tài liệu này dành cho các bác sĩ, điều dưỡng và nhân viên y tế trực tiếp tham gia vào quá trình chăm sóc trẻ sơ sinh sau sinh.

Tài liệu cung cấp hướng dẫn chi tiết về chăm sóc trẻ sơ sinh sau sinh, bao gồm các nội dung chính sau:

1. **Đại cương:**
* Giai đoạn sơ sinh được định nghĩa từ ngày thứ 1 đến ngày thứ 28 sau sinh. Giai đoạn sơ sinh sớm là từ ngày thứ 1 đến ngày thứ 7, và giai đoạn sơ sinh muộn là từ ngày thứ 8 đến ngày 28.
2. **Khám trẻ sơ sinh trong phòng sinh:**
* Đánh giá tình trạng trẻ: Đặt trẻ trên bàn sưởi ấm, lau khô, hút dịch, đếm nhịp thở, tần số tim, đánh giá tiếng khóc, màu da, và khả năng đáp ứng với kích thích.
* Chỉ số Apgar: Đánh giá ở phút thứ 1, 5 và 10. Chỉ số ≥ 8 là bình thường, 3-7 là suy thai trung bình, < 3 là chết lâm sàng.
* Thăm khám toàn diện: Đánh giá tổng trạng, nhịp thở (40-60 lần/phút), nhịp tim (140 lần/phút), huyết áp (60-65mmHg), khám xương đầu, mặt, cổ, ngực, bụng, tứ chi, khớp háng, da, bộ phận sinh dục và các phản xạ nguyên thủy.
3. **Phân loại trẻ sơ sinh:**
* Sơ sinh đủ tháng: Bình dưỡng (cân nặng ≥ 2500g, chiều cao ≥ 47cm, vòng đầu ≥ 32 cm, tuổi thai 38-42 tuần), thiểu dưỡng (cân nặng và/hoặc vòng đầu nhỏ hơn so với thai đủ tháng), suy dinh dưỡng bào thai (cân nặng, chiều cao và vòng đầu đều nhỏ hơn).
* Trẻ sơ sinh đẻ non: Tuổi thai < 37 tuần, cân nặng < 2500g, chiều cao < 47cm, vòng đầu < 32cm. Đẻ non bình dưỡng và đẻ non thiểu dưỡng.
* Sơ sinh già tháng: Tuổi thai > 42 tuần. Biểu hiện qua các dấu hiệu như da khô, nhăn nheo, bong da, chân tay dài, khẳng khiu, cơ nhão, đầu to,... Chia làm 3 mức độ theo Clifford.
4. **Theo dõi - Chăm sóc trẻ sơ sinh:**
* Ngay sau sổ thai: Lau khô, ủ ấm, đánh giá Apgar, quyết định hồi sức, đảm bảo lưu thông đường thở, đảm bảo thân nhiệt.
* Chăm sóc rốn: Cắt rốn, sát trùng bằng cồn iot 5%, cột rốn bằng kẹp nhựa hoặc chỉ cách chân rốn 2,5-3cm, thay băng hàng ngày. Rốn thường rụng sau 1 tuần.
* Các chăm sóc khác: Chống chảy máu sơ sinh bằng Vitamin K1, sát trùng mắt bằng Nitrat bạc 1% hoặc Argyrol 1%, cân đo, mặc áo, quấn tã, cho trẻ nằm cạnh mẹ và khuyến khích bú mẹ sớm.