TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ ĐỒNG NAI BỘ MÔN ĐIỀU DƯỠNG
CHĂM SÓC VẾT THƯƠNG
GV. VŨ VĂN TIẾN
Chăm sóc vết thương 1 GV. VŨ VĂN TIẾN
MUÏC TIEÂU
1. Giải thích được những biểu hiện của sự
thay đổi chức năng của da
2. Phân tích được định nghĩa vết thương, quá trình lành vết thương và các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình lành vết thương 3. Trình bày được các mục đích, nguyên tắc
thay băng rửa vết thương
GV. VŨ VĂN TIẾN Chăm sóc vết thương 2
CHĂM SÓC VẾT THƯƠNG ĐẠI CƯƠNG
Da - Da phủ bên ngoài cơ thể, là cơ quan lớn nhất của cơ thể có chức năng:
• Bảo vệ • Cảm giác • Điều hòa • Chuyển hóa • Truyền giao sự cảm nhận
GV. VŨ VĂN TIẾN Chăm sóc vết thương 3
CHĂM SÓC VẾT THƯƠNG
ĐẠI CƯƠNG
Các lớp của da - Lớp biểu bì: Không có mạch máu, nuôi dưỡng dựa vào lớp
bì
• Tế bào chính là Keratinocytekeratin • Biểu bì chứa các tế bào melanocytemelanin - Lớp bì: Dưới lớp biểu bì, là lớp da dày nhất, có nhiều mạch
máu
• Tế bào sợi sản xuất protein, collagen, elastin
GV. VŨ VĂN TIẾN Chăm sóc vết thương 4
CHĂM SÓC VẾT THƯƠNG
ĐẠI CƯƠNG
Các lớp của da - Mô dưới da: chủ yếu là mỡ và các mô liên kết nâng đỡ cho
da
Các phần phụ của da - Lông: gồm các sợi keratin phát triển trên toàn bộ bề mặt da - Móng: được tạo bởi sự phân chia nhanh chóng của các tế
bào biểu bì
GV. VŨ VĂN TIẾN Chăm sóc vết thương 5
CHĂM SÓC VẾT THƯƠNG
ĐẠI CƯƠNG
Các phần phụ của da - Các tuyến mồ hôi: phân bố khắp cơ thể - Các tuyến bã: có chức năng tiết ra chất nhờn để bôi trơn lớp
ngoài cùng của da.
GV. VŨ VĂN TIẾN Chăm sóc vết thương 6
CHĂM SÓC VẾT THƯƠNG
ĐẠI CƯƠNG BẢO VỆ
- Bảo vệ cơ thể khỏi các tổn thương vật lý, hóa học - Là một rào cản bảo vệ sự xâm nhập của vi khuẩn, vi sinh
vật
- Các tế bào có chức năng bảo vệ: • Lớp biểu bì: tế bào Langerhans và Keratinocyte • Lớp bì: tế bào mast và đại thực bào
GV. VŨ VĂN TIẾN Chăm sóc vết thương 7
CHĂM SÓC VẾT THƯƠNG
ĐẠI CƯƠNG Điều hòa nhiệt - Sự giãn và co các mạch máu trong lớp bì giúp cho việc điều hòa thân nhiệt và điều chỉnh khi nhiệt độ môi trường thay đổi.
- Môi trường lạnh: cơ thể đáp ứng bằng cách co mạch, rung
giật
- Môi trường nóng: cơ thể đáp ứng bằng cách giãn mạch, ra
mồ hôi làm hạ nhiệt
GV. VŨ VĂN TIẾN Chăm sóc vết thương 8
CHĂM SÓC VẾT THƯƠNG
ĐẠI CƯƠNG Cảm giác - Đầu tận cùng dây TK chứa trong lớp bì có cảm nhận: đau,
ngứa, nóng, lạnh
- Xung quanh các nang lông có các thần kinh cảm giácCác
sợi lông cũng có cảm giác
GV. VŨ VĂN TIẾN Chăm sóc vết thương 9
CHĂM SÓC VẾT THƯƠNG
ĐẠI CƯƠNG Chuyển hóa - Trên da có các tiền vitamin D, dưới tác dụng của tia cực tím
của mặt trời, da tổng hợp được vitamin D
Truyền giao sự cảm nhận - Da mặt có các cơ bên dưới biểu lộ cảm xúc như: cau mày,
chớp mắt, nháy mắt…
- Da con giữ một vai trò quan trọng cho việc biểu hiện hình
dáng và sự hấp dẫn.
GV. VŨ VĂN TIẾN Chăm sóc vết thương 10
CHĂM SÓC VẾT THƯƠNG
CÁC ĐẶC ĐIỂM CỦA DA BÌNH THƯỜNG Màu sắc
- Màu sắc da phụ thuộc vào các tế bào melanocyte - Melanocyte sản suất ra melanin - Khi da tiếp xúc với ánh nắng mặt trời nhiềuMelanocyte
sản xuất nhiều melanin
Nhiệt độ
- Da thường ấm - Nếu có sự co mạch trong da xảy ra mát (lạnh)
GV. VŨ VĂN TIẾN Chăm sóc vết thương 11
CHĂM SÓC VẾT THƯƠNG
CÁC ĐẶC ĐIỂM CỦA DA BÌNH THƯỜNG Độ ẩm
- Da thường ẩm ở những vùng nếp da: Khuỷu, nách, bẹn - Ở vùng có khí hậu nóng: da ẩm - Sự lo lắng làm tăng độ ẩm ở nách, lòng bàn tay, bàn chân
Bề mặt ngoài và bề dày - Những bề mặt ngoài của da không được tiếp xúc thường trơn hơn những vùng da phải tiếp xúc cọ sát hay va chạm - Ánh sáng mặt trời, tuổi tác, hút thuốc làm giảm sự trơn láng - Sự dàn hồi của da < 3 giây
GV. VŨ VĂN TIẾN Chăm sóc vết thương 12
CHĂM SÓC VẾT THƯƠNG
CÁC ĐẶC ĐIỂM CỦA DA BÌNH THƯỜNG Mùi da
- Da không có mùi - Khi có sự ra mồ hôi: mùi hôi đặc biệt ở nách và bẹn
Da thay đổi tùy theo lứa tuổi - Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ: da mỏng, mịn, nhạy cảm hơn trẻ lớn Trẻ vị thành niên
- Lông mu và lông nách xuất hiện - Xuất hiện mun trứng cá trên mặt
GV. VŨ VĂN TIẾN Chăm sóc vết thương 13
CHĂM SÓC VẾT THƯƠNG
CÁC ĐẶC ĐIỂM CỦA DA BÌNH THƯỜNG Da thay đổi theo lứa tuổi
- Người lớn và người già: lão hóa da, các bộ phận • Thay đổi các sợi Colagen, Elastin • Tuần hoàn giảm chậm lành vết thương • Các bệnh về da hay gặp ở người già: u sắc tố (ung thư da)
xuất hiện từ những nốt ruồi ở người già
GV. VŨ VĂN TIẾN Chăm sóc vết thương 14
CHĂM SÓC VẾT THƯƠNG
CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CHỨC NĂNG CỦA DA Tuần hoàn
- Tuần hoàn của da phụ thuộc 4 yếu tố • Tim có khả năng bơm hiệu quả • Thể tích tuần hoàn đủ • Động mạch và tĩnh mạch co giãn tốt • Áp lực mao mạch cục bộ phải cao hơn áp lực bên ngoài
GV. VŨ VĂN TIẾN Chăm sóc vết thương 15
CHĂM SÓC VẾT THƯƠNG
CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CHỨC NĂNG CỦA DA Dinh dưỡng - Để có làn da đẹp và khỏe cần phải ăn một chế độ ăn giàu
Protein, calo
- Các vitamin tốt cho sức khỏe của da như: vita A, B6, C và
K, Niacin, Riboflavin
- Các loại thức ăn cung cấp đầy đủ sắt, đồng, kẽm ngăn ngừa những bất thường về sắc tố da và những thay đổi về móng
GV. VŨ VĂN TIẾN Chăm sóc vết thương 16
CHĂM SÓC VẾT THƯƠNG
CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CHỨC NĂNG CỦA DA
- Lối sống và các thói quen - Tình trạng của biểu bì - Sự dị ứng - Sự nhiễm trùng liên quan đến rửa vết thương và thay băng - Các bệnh toàn thân - Chấn thương
GV. VŨ VĂN TIẾN Chăm sóc vết thương 17
CHĂM SÓC VẾT THƯƠNG
CHỨC NĂNG CỦA DA BỊ THAY ĐỔI
o Các biểu hiện chức năng da bị thay đổi Giải phẫu: tức là mất đi tình trạng nguyên vẹn của da làm
giãn đoạn lớp biểu bì của da
Đau: Do sự phá hủy lớp biểu bì và lớp bì gây đau dữ dội,
đột ngột
Ngứa: Do viêm da hay dị ứng da Phát ban (nổi mẩn): là vùng da bị phù, nhô lên trên và được định hình không đều, được hình thành do đáp ứng với sự giãn mao mạch.
GV. VŨ VĂN TIẾN Chăm sóc vết thương 18
CHĂM SÓC VẾT THƯƠNG
CHỨC NĂNG CỦA DA BỊ THAY ĐỔI
o Sự lành vết thương Các giai đoạn của quá trình lành vết thương Giai đoạn viêm Giai đoạn tăng sinh Giai đoạn trưởng thành o Các kiểu lành vết thương Cách liền sẹo cấp 1 Cách liền sẹo cấp 2 Cách liền sẹo cấp 3
GV. VŨ VĂN TIẾN Chăm sóc vết thương 19
CHĂM SÓC VẾT THƯƠNG
CHỨC NĂNG CỦA DA BỊ THAY ĐỔI
o Các kiểu lành vết thương Các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình lành vết thương: • Tuổi • Tình trạng oxy máu • Có ổ nhiễm trùng • Có sự đè ép quá mức • Có tổn thương tâm lý • Có các bệnh lý kèm theo…
GV. VŨ VĂN TIẾN Chăm sóc vết thương 20
CHĂM SÓC VẾT THƯƠNG
CHỨC NĂNG CỦA DA BỊ THAY ĐỔI o Các biến chứng trong quá trình lành vết thương Xuất huyết và mất dịch kẽ: • Xuất huyết: Khi các mạch máu lớn bị tổn thương, hoặc người bệnh rối loạn chức năng đông máucầm máu kém • Tổn thương da rộng như bỏng làm mất một số lượng dịch
giàu chất điện giải trong cơ thể
Sự nhiễm trùng: chảy mủ, vùng xung quanh vết thương bị
viêm, sốt, bạch cầu tăng
Sự bung, bục vết thương: là sự tách rời một phần hay toàn bộ bờ của 2 mép vết thương (do chưa hình thành collagen)
GV. VŨ VĂN TIẾN Chăm sóc vết thương 21
CHĂM SÓC VẾT THƯƠNG
CHỨC NĂNG CỦA DA BỊ THAY ĐỔI o Các biến chứng trong quá trình lành vết thương Sự thoát vị Lỗ rò: Được tạo thành giữa hai cơ quan. Ví dụ: lỗ rò âm đạo – trực tràng
GV. VŨ VĂN TIẾN Chăm sóc vết thương 22
Muïc ñích chaêm soùc veát thöông
Che kín veát thöông traùnh boäi nhieãm, traùnh va
chaïm töø beân ngoaøi giuùp ngöôøi beänh yeân taâm
Laøm saïch veát thöông Caàm maùu nôi veát thöông Haïn cheá phaàn naøo cöû ñoäng taïi nôi coù veát thöông Naâng ñôõ caùc vò trí toån thöông baèng neïp hoaëc
baêng
Cung caáp vaø duy trì moâi tröôøng aåm cho moâ veát
thöông
GV. VŨ VĂN TIẾN Chăm sóc vết thương 23
Nguyeân taéc thay baêng veát thöông
- Aùp duïng kyõ thuaät voâ khuaån tuyeät ñoái khi thay
baêng veát thöông
- Moãi khay thay baêng chæ duøng rieâng cho moät
ngöôøi beänh
- Röûa veát thöông ñuùng nguyeân taéc töø trong ra
ngoaøi
- Treân moät ngöôøi beänh coù nhieàu veát thöông caàn öu tieân röûa veát thöông voâ khuaån tröôùc veát thöông saïchveát thöông nhieãm
GV. VŨ VĂN TIẾN Chăm sóc vết thương 24
Nguyeân taéc thay baêng veát thöông
- Röûa da chung quanh veát thöông roäng 3 – 5
cm
- Boâng ñaép leân veát thöông phaûi phuû kín vaø
caùch rìa veát thöông khoaûng 3 – 5 cm
- Veát thöông coù toùc, loâng caàn phaûi caïo saïch
tröôùc khi thay baêng
- Veát thöông gheùp da khi thay baêng phaûi coù y
leänh
GV. VŨ VĂN TIẾN Chăm sóc vết thương 25
Nguyeân taéc thay baêng veát thöông
- Tröôùc khi caáy tìm vi truøng phaûi laáy bôùt muû vaø
chaát tieát töø veát thöông tröôùc roài môùi laáy
- Thôøi gian boäc loä veát thöông caøng ngaén caøng
toát
- Neáu duøng thuoác giaûm ñau phaûi duøng 20 phuùt
tröôùc khi thay baêng
GV. VŨ VĂN TIẾN Chăm sóc vết thương 26
NHÖÕNG YEÁU TOÁ GIUÙP NHANH LAØNH VEÁT THÖÔNG
1. Veát thöông saïch, khoâ 2. Bôø meùt veát thöông gaàn nhau 3. Dinh döôõng ñaày ñuû 4. Chaát kích thích moâ haït moïc nhö: daàu muø U 5. Thay baêng nheï nhaøng, haïn cheá thay baêng 6. Duøng dung dòch röûa thích hôïp 7. Massage vuøng da xung quanh
GV. VŨ VĂN TIẾN Chăm sóc vết thương 27
DUNG DÒCH RÖÛA VEÁT THÖÔNG
1. BETADIN 1/1000:
GV. VŨ VĂN TIẾN Chăm sóc vết thương 28
DUNG DÒCH RÖÛA VEÁT THÖÔNG
1. BETADIN 1/1000: - Coù ñoä khöû khuaån cao, khoâng gaây kích öùng moâ vaø
söï phaùt trieån, söï laønh veát thöông
- Chæ ñònh: duøng saùt khuaån da, nieâm maïc, röûa veát
thöông vaø caùc xoang cuûa cô theå.
- Choáng chæ ñònh (töông ñoái): Khoâng duøng treân veát thöông coù nhieàu muû vì iode töông taùc vôùi protein giaûm söï dieät khuaån.
GV. VŨ VĂN TIẾN Chăm sóc vết thương 29
DUNG DÒCH RÖÛA VEÁT THÖÔNG
H2O2 = O2 + H2 taïo söï suûi boït
2. Oxy giaø: (Hidro peroxit H2O2) - Ñaëc tính: laøm co maïch maùu taïi choã, - Chæ ñònh: • Veát thöông saâu: coù nhieàu muû, loã doø • Veát thöông ñang chaûy maùu (xuaát huyeát), coøn coù taùc
duïng caàm maùu toát
• Veát thöông baån dính nhieàu ñaát caùt - Choáng chæ ñònh: Khoâng duøng röûa tröïc tieáp leân veát
thöông coù moâ moïc
GV. VŨ VĂN TIẾN Chăm sóc vết thương 30
DUNG DÒCH RÖÛA VEÁT THÖÔNG
3. Eau dakin - Coâng thöùc: 0,5 oxy giaø + 0,5 acid boric - Taùc duïng: dieät vi khuaån gram (+) - Chæ ñònh: söû duïng trong veát thöông coù moâ hoaïi töû.
GV. VŨ VĂN TIẾN Chăm sóc vết thương 31
DUNG DÒCH RÖÛA VEÁT THÖÔNG
4. Thuoác ñoû - Thaønh phaàn: Mercurochrom - Laøm khoâ nieâm maïc - Khi tieáp xuùc aùnh naéng maët trôøi bò oxy hoùa ñeå laïi veát thaâm saïm maøu - Khoâng söû duïng khi sô cöùu - Chuù yù: khi duøng treân veát thöông coù dieän tích roäng vì coù theå gaây ngoä ñoäc Hg
GV. VŨ VĂN TIẾN Chăm sóc vết thương 32
DUNG DÒCH RÖÛA VEÁT THÖÔNG
5. Thuoác tím 1/1000 – 1/10000 - Chæ ñònh: duøng trong veát thöông coù nhieàu chaát nhôøn
GV. VŨ VĂN TIẾN Chăm sóc vết thương 33
DUNG DÒCH RÖÛA VEÁT THÖÔNG
4. NaCl 0,9% - Chæ ñònh: duøng röûa veát thöông thoâng duïng, ít gaây tai
bieán
5. Daàu muø u - Ñaép leân veát thöông saïch - Giuùp moâ haït moïc toát - Khoâng duøng treân veát thöông nhieàu muû
GV. VŨ VĂN TIẾN Chăm sóc vết thương 34
QUY TRÌNH ÑIEÀU DÖÔÕNG
1. Nhaän ñònh ngöôøi beänh
Nhaän ñònh toaøn traïng: tuoåi, giôùi, da Tình traïng nguyeân veïn cuûa da? Veát thöông coù aûnh höôûng ñeán toång traïng ngöôøi
beänh khoâng?
Caùc daáu hieäu sinh toàn: coù daáu hieäu shock? Ngöôøi beänh coù ñau?möùc ñoä ñau? Veát thöông: loaïi veát thöông, vò trí, kích côõ, maøu
saéc, tính chaát dòch
Xeùt nghieäm: Coâng thöùc maùu, khaùng sinh ñoà
GV. VŨ VĂN TIẾN
Chăm sóc vết thương 35
QUY TRÌNH ÑIEÀU DÖÔÕNG
1. Nhaän ñònh veát thöông
Hình daïng, kích thöôùc? Coù phaûi laø veát thöông do phaãu thuaät khoâng? Caùch khaâu?chæ khaâu?tình traïng veát khaâu? Coù heä thoáng daãn löu khoâng? Coù ñöôøng roø? Quan saùt nhaän bieát daáu hieäu vieâm: söng, noùng,
ñoû, ñau keøm theo soát
Daáu hieäu nhieãm truøng: chaûy muû
GV. VŨ VĂN TIẾN Chăm sóc vết thương 36
QUY TRÌNH ÑIEÀU DÖÔÕNG
2. Nhaän ñònh veát thöông
Bôø veát thöông: goà gheà hay trôn laùng Maøu saéc moâ haït: • Maøu ñoû • Maøu vaøng • Maøu ñen
GV. VŨ VĂN TIẾN Chăm sóc vết thương 37
QUY TRÌNH ÑIEÀU DÖÔÕNG
3. CHAÅN ÑOAÙN ÑIEÀU DÖÔÕNG - Beänh nhaân ñau do toån thöông da vaø moâ - Beänh nhaân soát do nhieãm truøng veát thöông - Beänh nhaân lo laéng do söï thay ñoåi hình daïng cuûa cô
theå.
- Nguy coù shock do maát dòch - Nguy cô nhieãm truøng do toån thöông
GV. VŨ VĂN TIẾN Chăm sóc vết thương 38
QUY TRÌNH ÑIEÀU DÖÔÕNG
3. Can thieäp ñieàu döôõng
Sinh vieân veà nhaø nghieân cöùu
GV. VŨ VĂN TIẾN Chăm sóc vết thương 39
Caùm ôn ñaõ laéng nghe !
GV. VŨ VĂN TIẾN Chăm sóc vết thương 40
