Bài giảng Đại cương Nấm y học - TS. Nguyễn Ngọc San

Chia sẻ: 10 10 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:35

Thêm vào BST

Báo xấu

164
lượt xem 41
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài giảng Đại cương Nấm y học - TS. Nguyễn Ngọc San cung cấp cho các bạn những thông tin kiến thức về đặc điểm sinh học của nấm, vai trò y học của nấm, nguyên tắc phòng chống bệnh nấm. Tài liệu phục vụ cho các bạn ngành Y khoa tham khảo trong quá trình học tập và nghiên cứu, mời các bạn cùng tham khảo để nắm bắt nội dung chi tiết hơn.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Đại cương Nấm y học - TS. Nguyễn Ngọc San

ĐẠI CƯƠNG NẤM Y HỌC TS NguyÔn Ngäc San
Mục tiªu học tập 1. Tr×nh bµy được đặc điểm sinh học của nấm. 2. Nªu vai trß y học của vi nấm. 3. Tr×nh bµy nguyªn tắc phßng chống bệnh nấm.
®¹i c¬ng  Nấm (fungi): Những sinh vật có nhân thực (eukaryota). Có thành tế bào: giống thực vật  không vận động. Không có diệp lục tố: không tự tổng hợp chất hữu cơ. Sinh sản bằng bào tử: vô tính hoặc hữu tính  Nấm học: ngành khoa học chuyên nghiên cứu về nấm.  Nấm y học: NC nấm gây bệnh cho người (®® sinh học, vai trò y học, biện pháp chẩn đoán, phòng chống….).
KÝCH THíc Một số loại nấm có kích thước lớn, có thể nhìn thấy bằng mắt thường (mộc nhĩ, nấm rơm…). Một số có KT nhỏ, phải quan sát dưới kính hiển vi: vi nấm.
H×NH THÓ • Cấu tạo: bộ phận dinh dưỡng và bộ phận sinh sản. • Bộ phận dinh dưỡng: nấm sợi và nấm men. Sợi: có vách ngăn: ®k < 5m. Tế bào tròn, bầu dục… kích Sợi không vách ngăn: 5-10 m. thước vài đến vài chục m.
H×NH THÓ • Bộ phận sinh sản: bào tử hữu tính và bào tử vô tính . Một số loại bào tử hữu tính: Bào tử đảm: Bào tử túi: Bào tử tiếp hợp: nấm đảm. nấm túi. nấm tiếp hợp.
H×NH THÓ Một số loại bào tử vô tính:
Ph©n lo¹i  TÝnh chất cã nh©n thực sự t¸ch vi nấm ra khỏi vi khuẩn; sự vắng mặt của diệp lục tố cũng đưa vi nấm ra khái c©y cỏ.  ớc tÝnh cã khoảng 1.500.000 loµi vi nấm, cã khoảng 400 loµi g©y bệnh cho người vµàđộng vật.  C¸c vi nấm g©y bệnh cã 4 ngµnh Zygomycota (nấm Tảo), Ascomycota (nấm Tói), Basidiomycota (nấm Đảm) vµ Fungi Imperfecti (nấm Bất Toµn).
1. ®Æc ®iÓm sinh häc
DINH DƯỠNG Vµ CHUYỂN HO¸  Nấm lµ những sinh vật dị dưỡng.  Hệ thống men phong phó: Celluloza, Proteaza, Gelatinlaza, Trypsin, Catalaza, Oxydaza... tham gia chuyển hãa chất. Chóng tiết c¸c men nµy ra m«i trường, ph©n giải c¸c hợp chất phức tạp thµnh những hợp chất đơn giản để hấp thu.  Nấm dễ nu«i cấy, thường sử dụng m«i trường Sabouraud.
NHIỆT ĐỘ, ĐỘ ẨM vµ pH  Ph¸t triển mạnh trong điều kiện nhiệt độ vµ độ ẩm cao  Bệnh nấm thường ph¸t triển mạnh ở những nơi cã nhiệt độ vµ độ ẩm cao.  pH: nấm ưa pH axit. Trong m«i trường axit nấm cã thể cạnh tranh hiệu quả với vi khuẩn.
TỐC ĐỘ PH¸T TRIỂN  Ph¸t triển chậm hơn vi khuẩn: bệnh thường tiến triển chậm, khi nu«i cấy ph©n lập cần ức chế vi khuẩn bằng kh¸ng sinh hoặc tạo m«i trường axit.  Nấm kÝ sinh thường ph¸t triển chậm hơn nấm hoại sinh: khi ph©n lập nấm kÝ sinh thường cho actidion vµ m«i trường nu«i cấy nấm để ức chế nấm hoại sinh (Aspergillus, Cryptococcus nhậy cảm actidion).
HIỆN TƯỢNG NHỊ THỂ Lưỡng h×nh – Dimorphism: Histoplasma capsulatum, Sporothrix schenkii, Penicillium marneffei ... Dạng sợi: khi hoại sinh hoặc Dạng men: khi ki sinh hoặc nuôi cấy ở nhiệt độ thường. nuôi cấy ở nhiệt độ 37 độ.
HIỆN TƯỢNG BIẾN H×NH Hiện tượng biến h×nh (Pleomorphism) Xuất hiện ở một số loại nấm. ở m«i trường nu«i cấy l©u ngµy, hoặc nấm được cấy chuyển nhiều lần h×nh thể của nấm bị biến dạng chỉ cßn một đ¸m sợi tơ mµu trắng, kh«ng cßn c¸c cấu tróc đặc trưng, nªn kh«ng thể định loại được.
SINH SẢN  Nấm sinh sản bằng bµo tử, sinh sản v« tÝnh hoặc hữu tÝnh.  C¸c bµo tử ph¸t t¸n thụ động theo giã, tồn tại trong đất, trªn c©y cối, gỗ mục...khi gặp điều kiện thuận lợi ph¸t triển thµnh nấm.
NGUỒN NHIỄM NẤM  Nấm ngoại hoại sinh: phần lớn người nhiễm nấm từ ngoại cảnh: đất, trong kh«ng khÝ, trªn c©y cối: Aspergillus, Cryptococcus…  Nội hoại sinh: Candida thường sống ở xoang tự nhiªn của người, g©y bệnh khi cã điều kiện.  KÝ sinh: kÝ sinh bắt buộc: Trichophyton rubrum,…
Vai trß chung cña nÊm Lợi Ých:  Do t¸c dụng ph¸ huỷ mạnh nªn nấm gióp tiªu huỷ r¸c vµ chất thải.  Nhiều loại nấm men được sử dụng trong c«ng nghiệp rượu, bia, b¸nh m×.  Một số nấm được dïng lµm thực phẩm hoặc sản xuất protein lµm thµnh thịt nh©n tạo.  Nhiều loại kh¸ng sinh được chiết xuất từ nấm. VÝ dụ: penicillin F từ Penicillium notatum,
Vai trß chung cña nÊm T¸c hại:  Nấm g©y bệnh cho động vật, thực vật.  Nấm lµm hư hỏng lương thực, thực phẩm vµ rất nhiều vật dụng liªn quan đến đời sống con người như đồ hộp, vải, len, dụng cụ quang học...
2. Vai trß y häc
G©y ®éc cho c¬ thÓ  Một số nấm khi ăn vµo sẽ bị ngộ độc cấp tÝnh như Mycetismus choleriformis, M. sanguinareus...  Một số nấm mốc sinh độc tố ngấm vµo thực phẩm, nếu ăn thực phẩm đã cã thể bị nhiễm độc hoặc bị bệnh: Aspergillus flavus sinh aflatoxin, độc tố này g©y ung thư gan thực nghiệm.