Bài giảng Khám thận và đường niệu - ThS. BS. Nguyễn Thị Ngọc Linh

KHÁM TH N &Ậ KHÁM TH N &Ậ

Đ Đ

NG NI U NG NI U

ƯỜ ƯỜ

Ệ Ệ

ThS. BS. NGUY N TH NG C LINH Ọ Ễ Ị

GI NG VIÊN B MÔN N I - ĐHYD Ộ Ộ Ả

C U T O H TI T NI U C U T O H TI T NI U

Ệ Ế Ệ Ế

Ấ Ấ

Ạ Ạ

Ệ Ệ

 2 qu th n 2 qu th n

ả ậ ả ậ

 2 ni u qu n 2 ni u qu n ệ ệ

ả ả

 Bàng quang Bàng quang

 Ni u đ o Ni u đ o

ệ ệ

ạ ạ

NH C L I GI NH C L I GI

I PH U I PH U

Ắ Ắ

Ạ Ạ

Ả Ả

Ẫ Ẫ

1. 1.

Th nậTh nậ

N m sau phúc m c N m sau phúc m c

ạ ạ

ằ ằ

2 bên c t s ng : 2 bên c t s ng :

Ở Ở

ộ ố ộ ố

C c trên x C c trên x

ng s ng s

n 11 n 11

ự ự

ươ ươ

ườ ườ

i : ngang mõm ngang đ t s ng L i : ngang mõm ngang đ t s ng L

C c d ự C c d ự

ướ ướ

ố ố ố ố

22- L- L33

Th n ph i th p h n th n trái vì có gan n m Th n ph i th p h n th n trái vì có gan n m

phía trên phía trên

ằ ở ằ ở

ơ ơ

ậ ậ

ấ ấ

ậ ậ

ả ả

Kích th Kích th

c th n 11 x 6 x 2,5cm. Th n đ c th n 11 x 6 x 2,5cm. Th n đ

ứơ ứơ

ậ ậ

c c đ nh b i bao m ỡ ở c c đ nh b i bao m ỡ ở

ố ị ố ị

ượ ượ quanh th n, cân c th n, m ch , máu th n ơ ậ quanh th n, cân c th n, m ch , máu th n ơ ậ

ạ ạ

ậ ậ

2.2. ả Ni u qu n : Ni u qu n : ả

ệ ệ

có hình ng, dài 25cm, b t đ u có hình ng, dài 25cm, b t đ u

i c m vào i c m vào

ắ ầ ở ể ậ ắ ầ ở ể ậ

b th n ch y xu ng d ạ b th n ch y xu ng d ạ

ố ố

ướ ắ ướ ắ

BQ t BQ t

i góc sau bên c a BQ. Ph n d y nh t ĐK 1cm i góc sau bên c a BQ. Ph n d y nh t ĐK 1cm

ạ ạ

ủ ủ

ầ ầ

ấ ấ

ả ả

ệ ệ

ơ ớ ơ ớ

ớ ớ

ồ ồ

ớ ớ

ạ ạ

Thành ni u qu n g m 3 l p: niêm m c, l p c , l p áo ngoài. L p c ơ Thành ni u qu n g m 3 l p: niêm m c, l p c , l p áo ngoài. L p c ơ b tn n b tn n

c ti u t c ti u t

ể ừ ể ậ ể ừ ể ậ

ướ ướ

ộ ộ

ẩ ẩ

ả ả

t o thành sóng nhu đ ng trong ni u qu n, đ y n ệ ạ t o thành sóng nhu đ ng trong ni u qu n, đ y n ạ ệ xu ng BQ theo tác d ng tr ng l c xu ng BQ theo tác d ng tr ng l c

ự ự

ụ ụ

ố ố

ọ ọ

NH C L I GI NH C L I GI

I PH U I PH U

Ắ Ắ

Ạ Ạ

Ả Ả

Ẫ Ẫ

: là túi ch a n 4. Bàng quang : là túi ch a n 4. Bàng quang

ng mu, phía ng mu, phía

ứ ứ

ướ ướ

c ti u, n m sau x ằ c ti u, n m sau x ằ

ể ể

ươ ươ

tr tr

c tr c tràng c tr c tràng

ướ ướ

ự ự

N : BQ ti p xúc t - N : BQ ti p xúc t

cung âm đ o cung âm đ o

ữ ữ

ế ế

ử ử

ạ ạ

Nam : ti n li - Nam : ti n li

t tuy n n m d t tuy n n m d

i BQ i BQ

ề ề

ệ ệ

ế ế

ằ ằ

ướ ướ

Hình d ng : tùy th tích n - Hình d ng : tùy th tích n

c ti u ch a bên trong. Khi ch a đ y c ti u ch a bên trong. Khi ch a đ y

ạ ạ

ướ ướ

ể ể

ứ ứ

ầ ầ

ể ể c ti u có hình tròn và nhô vào c ti u có hình tròn và nhô vào

n n

ứ ứ b ng b ng

ướ ướ

ể ể

ổ ụ ổ ụ

Dung tích : 700-800ml. 200-300ml: BQ giãn, kích thích ph n x đi - Dung tích : 700-800ml. 200-300ml: BQ giãn, kích thích ph n x đi

ả ả

ạ ạ

ti uểti uể

Đi ti u : c tam giác BQ co th t, c th t ni u đ o trong và ngoài ắ - Đi ti u : c tam giác BQ co th t, c th t ni u đ o trong và ngoài ắ

ệ ệ

ể ể

ạ ạ

ơ ắ ơ ắ c t ng xu t ra ngoài qua ni u đ o c t ng xu t ra ngoài qua ni u đ o

giãn, n giãn, n

ơ ơ c ti u đ ể c ti u đ ể

ệ ệ

ấ ấ

ạ ạ

ượ ố ượ ố

ướ ướ

Ni u đ o Ni u đ o

: ng d n n ạ : ng d n n ạ

ố ố

ệ ệ

ẫ ẫ

ướ ướ

c ti u t ể c ti u t ể

ừ ừ

BQ ra ngoài nh đ ng tác đi ti u ờ ộ BQ ra ngoài nh đ ng tác đi ti u ờ ộ

ể ể

CÁCH KHÁM CÁCH KHÁM

CÁCH KHÁM TH NẬ CÁCH KHÁM TH NẬ

: khám th n bên nào đ ng bên đó T th ư ế : khám th n bên nào đ ng bên đó T th ư ế

ứ ứ

ậ ậ

khám. Chân có th du i th ng hay co ể khám. Chân có th du i th ng hay co ể

ỗ ỗ

ẳ ẳ

NhìnNhìn : :

 Có kh i u Có kh i u

m n s m n s

n ? n ?

hông l ng (h th t hông l ng (h th t

ố ố

ở ạ ở ạ

ườ ườ

Ở Ở

ố ắ ố ắ

ư ư

l ng d y) g p trong viêm t y quanh th n, ư l ng d y) g p trong viêm t y quanh th n, ư

ầ ầ

ặ ặ

ấ ấ

ậ ậ

ng th n, áp xe th n ng th n, áp xe th n

ch n th ấ ch n th ấ

ươ ươ

ậ ậ

 V t s o m cũ h th t l ng (do ph u thu t V t s o m cũ h th t l ng (do ph u thu t ố ắ ư ố ắ ư

ế ẹ ế ẹ

ỗ ỗ

ậ ậ

ẫ ẫ

l y s i th n) ấ ỏ l y s i th n) ấ ỏ

ậ ậ

GõGõ : :

– Gõ vang : trong tr Gõ vang : trong tr

ng h p th n to vì ng h p th n to vì

ườ ườ

ậ ậ

ợ ợ đ i tràng n m ngang th n đ i tràng n m ngang th n

ạ ạ

ằ ằ

ậ ậ

u đ i tràng ho c u đ i tràng ho c

ặ ặ

ạ ạ

– Gõ đ c : n u b Gõ đ c : n u b ế ụ ế ụ u trong u trong

ướ ướ b ng b ng

b b

ổ ụ ổ ụ

ướ ướ

: có th nghe âm th i tâm thu NgheNghe : có th nghe âm th i tâm thu

góc góc

ở ở

ể ể

ổ ổ n th t l ng và ¼ trên b ng, do h p ĐM n th t l ng và ¼ trên b ng, do h p ĐM

ắ ư ắ ư

ụ ụ

ẹ ẹ

s ườ s ườ th nậth nậ

CÁCH KHÁM CÁCH KHÁM

1.1 D U CH M TH N 1.1 D U CH M TH N

Ậ Ậ

Ấ Ấ

Ạ Ạ

 M t tay đ t d M t tay đ t d

i b s i b s n n ặ ướ ờ ườ ặ ướ ờ ườ ộ ộ

 Bàn tay còn l Bàn tay còn l

i đ t i đ t ạ ạ h ặ ở ố h ặ ở ố

th t l ng ắ ư th t l ng ắ ư

 Bàn tay trên n sâu xu ng Bàn tay trên n sâu xu ng ấ ấ

ố ố

nh nhàng, d t khoát. nh nhàng, d t khoát. ứ ứ ẹ ẹ

ồ ồ ờ ờ

 Đ ng th i nói BN hít sâu. Đ ng th i nói BN hít sâu. Ta s có c m giác th n di Ta s có c m giác th n di

ẽ ẽ ả ả ậ ậ

chuy n xu ng d chuy n xu ng d ố ố ể ể ướ ướ i, n m ằ i, n m ằ

gi a 2 lòng bàn tay -> d u gi a 2 lòng bàn tay -> d u ữ ữ ấ ấ

ch m th n d ch m th n d ng tính ng tính ậ ậ ạ ạ ươ ươ

CÁCH KHÁM CÁCH KHÁM

1.2 D U B P B NH TH N 1.2 D U B P B NH TH N

Ậ Ậ

Ấ Ấ

Ề Ề

 T th và đ ng tác gi ng nh khám th n T th và đ ng tác gi ng nh khám th n

ư ế ư ế ư ư ố ố ộ ộ ậ ậ

 Khi s đ Khi s đ

c th n, h t nh bàn tay d c th n, h t nh bàn tay d i, i, ờ ượ ờ ượ ẹ ẹ ậ ậ ấ ấ ướ ướ

n u th n to s th y b p b nh gi a 2 ấ n u th n to s th y b p b nh gi a 2 ấ ữ ữ ế ế ẽ ẽ ề ề ậ ậ ậ ậ

lòng bàn tay lòng bàn tay

ng tính ch ng t ng tính ch ng t D u b p b nh th n d ề D u b p b nh th n d ề ậ ậ ậ ậ ấ ấ ươ ươ ứ ứ ỏ ỏ

th n còn di đ ng, ít dính vào c quan lân th n còn di đ ng, ít dính vào c quan lân ơ ơ ộ ộ ậ ậ

c nậc nậ

Khi th n to nh ng dính ch c vào hông Khi th n to nh ng dính ch c vào hông ư ư ắ ắ ậ ậ

l ng s không có d u b p b nh th n ấ ư l ng s không có d u b p b nh th n ấ ư ẽ ẽ ề ề ậ ậ ậ ậ

 Các b t th Các b t th

ấ ấ ườ ườ ng c u trúc th n b m sinh : ậ ng c u trúc th n b m sinh : ậ ấ ấ ẩ ẩ

th n đôi, th n hình móng ng a ự th n đôi, th n hình móng ng a ự ậ ậ ậ ậ

RUNG TH NẬ RUNG TH NẬ

Rung th n d Rung th n d

ng tính ng tính

ậ ậ trong tr trong tr

ườ ườ

ươ ươ ng h p : ợ ng h p : ợ

Th n - Th n

m m

c, c,

n n

ậ ứ ướ ứ ủ ậ ứ ướ ứ ủ

Viêm đài b th n c p - Viêm đài b th n c p

ể ậ ể ậ

ấ ấ

Viêm t y quanh th n - Viêm t y quanh th n

ấ ấ

ậ ậ

ng th n ng th n

Ch n th ấ - Ch n th ấ

ươ ươ

ậ ậ

1010

CÁCH KHÁM CÁCH KHÁM

CÁC ĐI M ĐAU 1.3 1.3 CÁC ĐI M ĐAU Ể Ể

n l ng n l ng

 Đi m s Đi m s ể ể

ườ ư ườ ư

 Đi m s Đi m s ể ể

ườ ườ

n s ng ố n s ng ố

K t qu khám : ả K t qu khám : ả

ế ế

- Th n trái : không s th y Th n trái : không s th y

ờ ấ ờ ấ

ậ ậ

ả ả

đ đ

- Th n ph i : có th s Th n ph i : có th s ể ờ ể ờ i th n trong ướ i th n trong ướ

c c c d ự c c c d ự

ượ ượ

ậ ậ

tr tr

ườ ườ

i g y, ầ i g y, ầ

th th

ng h p ng ợ ng h p ng ợ ng là ph n ng là ph n

ườ ườ

ụ ữ ụ ữ

1111

Nguyên nhân th n to : Nguyên nhân th n to :

ậ ậ

 Th n Th n

m m

c, c,

n n

ậ ứ ướ ứ ủ ậ ứ ướ ứ ủ

ậ

 Th n đa nang ậTh n đa nang

 kh i u th n kh i u th n ố ố

ậ ậ

qu n dài qu n dài

làm làm

 Th n sa : do ni u Th n sa : do ni u ệ ệ th n ậ th n ậ

ả ả

n m th p nh ng kích n m th p nh ng kích

ư ư

ấ ấ

c bình th c bình th

ng ng

ằ ằ th th

ướ ướ

ườ ườ

1212

1313

CÁCH KHÁM NI U QU N CÁCH KHÁM NI U QU N

Ả Ả

Ệ Ệ

b ngoài c th ng b ngoài c th ng

ể ể

ở ờ ở ờ

ơ ẳ ơ ẳ

 Đi m đau ni u qu n trên : Đi m đau ni u qu n trên : ả ệ ả ệ ng ngang r n ng ngang r n

to, trên đ to, trên đ

ườ ườ

ố ố

1/3 ngoài c a đ 1/3 ngoài c a đ

ng ng

ể ể

ữ ữ

ệ ệ

ả ả

ủ ủ

ườ ườ

 Đi m ni u qu n gi a : Đi m ni u qu n gi a : ở ở th ng n i li n gai ch u tr th ng n i li n gai ch u tr

c trên c trên

ố ề ố ề

ậ ậ

ẳ ẳ

ướ ướ

i : n m trong ti u khung, i : n m trong ti u khung,

 Đi m ni u qu n d Đi m ni u qu n d ệ ệ

ể ể

ả ả

ướ ướ

ể ể

ằ ằ

ự ự

ớ ớ

ệ ệ

ạ ạ

ph i thăm tr c tràng hay âm đ o m i phát hi n ả ph i thăm tr c tràng hay âm đ o m i phát hi n ả cượ cượđ đ

 Các đi m đau ni u qu n (+) trong t c ngh n Các đi m đau ni u qu n (+) trong t c ngh n ả ả

ẽ ẽ

ể ể

ệ ệ

ắ ắ

ni u qu n do s i, c c máu đông ni u qu n do s i, c c máu đông

ỏ ụ ỏ ụ

ệ ệ

ả ả

1414

Các điểm đau niệu quản

Điểm đau niệu quản trên

Điểm đau niệu quản giữa

1515

KHÁM BÀNG QUANG KHÁM BÀNG QUANG

ạ ị ạ ị

ằ ằ

ố ố ng mu ng mu

trên x trên x

 NhìnNhìn : có kh i u vùng h v , căng tròn n m ngay : có kh i u vùng h v , căng tròn n m ngay ươ ươ

i rõ. i rõ.

ố ố

ề ề

ả ả

ớ ớ

 SờSờ : c m giác kh i u tròn, m m, có ranh gi : c m giác kh i u tròn, m m, có ranh gi n vào BN có c m giác m c ti u, đau t c n vào BN có c m giác m c ti u, đau t c

Ấ Ấ

ứ ứ

ả ả

ể ắ ể ắ i lên trên i lên trên

ồ ồ

t : t :

ẩ ẩ

ệ ệ

ướ ử ướ ử ứ ứ

b ng b ng ằ ằ ổ ụ ổ ụ

 GõGõ : đ c theo hình cong l : đ c theo hình cong l ụ ụ Ch n đoán phân bi Ch n đoán phân bi  U nang U nang  B u t B u t cung - bu ng tr ng ồ cung - bu ng tr ng ồ  B u tinh hoàn n m trong B u tinh hoàn n m trong ướ ướ  Có thai Có thai  Báng b ngụ Báng b ngụ

1616

Cầu BQ căng to có hình cong lồi,

1717

nằm trên xương mu

Ch n đoán xác đ nh : Ch n đoán xác đ nh : ẩ ẩ

KHÁM BÀNG QUANG KHÁM BÀNG QUANG ị ị

ướ ướ c ti u, n u là c u bàng quang ầ c ti u, n u là c u bàng quang ầ ế ế ể ể ằ ằ ể ể

B ng cách đ t thông ti u, n ặ B ng cách đ t thông ti u, n ặ s x p sau khi thông ti u s x p sau khi thông ti u ẽ ẹ ẽ ẹ ể ể

Nguyên nhân bí ti u :ể Nguyên nhân bí ti u :ể

 T c ngh n T c ngh n ẽ ẽ ắ ắ

 Bàng quang th n kinh Bàng quang th n kinh ầ ầ

 ễ ễNhi m trùng Nhi m trùng

 ắ ơ ắ ơ ả ả ắ ắ

ơ Do thu c: gi m co th t c tam giác BQ, tăng co th t ố Do thu c: gi m co th t c tam giác BQ, tăng co th t ố ơc vòng c vòng

1818

 Sau ph u thu t : c quan sinh d c, đ i tràng tr c Sau ph u thu t : c quan sinh d c, đ i tràng tr c ụ ụ ự ự ơ ơ ạ ạ ẫ ẫ ậ ậ

tràng tràng

1919

KHÁM NI U Đ O Ệ KHÁM NI U Đ O Ệ

Ạ Ạ

 NamNam : t : t

đ u d đ u d ng v t đ n ni u đ o sau th y l ng v t đ n ni u đ o sau th y l ni u ni u ừ ầ ừ ầ ậ ế ậ ế ấ ỗ ệ ấ ỗ ệ ệ ệ ạ ạ

t. Có th phát hi n t. Có th phát hi n ồ ồ ị ị ế ế ể ể ệ ệ

ươ ươ đđạạo có màu h ng, không có d ch ti o có màu h ng, không có d ch ti cượ cượđ đ

ầ ầ ẹ ẹ

ạ ạ ả ả

ni u đ o ni u đ o ẹ ỗ ệ ẹ ỗ ệ ạ ạ

c hòn s i c hòn s i ế ế ạ ạ ể ờ ượ ể ờ ượ ỏ ỏ

 H p bao da qui đ u H p bao da qui đ u  L ni u đ o đ , ch y mũ, máu L ni u đ o đ , ch y mũ, máu ỏ ỗ ệ ỏ ỗ ệ  H p l H p l  N u s i k t ni u đ o có th s đ N u s i k t ni u đ o có th s đ ệ ỏ ẹ ệ ỏ ẹ trong ni u đ o ệ trong ni u đ o ệ ạ ạ

 DDị tật bẩm sinh: lỗ sáo thấp hoặc cao ị tật bẩm sinh: lỗ sáo thấp hoặc cao

ni u đ o n m trên ni u đ o n m trên

 NữNữ : v ch môi l n, môi nh s th y l : v ch môi l n, môi nh s th y l ớ ớ

ỏ ẽ ấ ỗ ệ ỏ ẽ ấ ỗ ệ ạ ạ ằ ằ

2020

ạ ạ âm đ oạ âm đ oạ

2121