1
CHƯƠNG 1
MƯỜI NGUYÊN LÝ CỦA KINH TẾ HỌC &
CÁCH TƯ DUY NHƯ MỘT NHÀ KINH TẾ
KINH TẾ HỌC
“Kinh tế học là môn học nghiên cứu loài
người trong cuộc sống thường nhật của
họ”. (Alfred Marshall) Vi du\gia hàng hóa cao.mht Vi du\Bí mật động trời.mht Vi
du\Nghịch lý phát triển.mht
9/5/2010 Trần Mạnh Kiên 2
9/5/2010 Trần Mạnh Kiên 3
Nền kinh tế . . .
. . . Thuật ngữ kinh tế (economy) bắt nguồn từ
tiếng Hy lạp có nghĩa là: “người quản lý một hộ
gia đình”. Vi du\Kinh tế học – Wikipedia.mht
Một hộ gia đình và một nền kinh tế phải đối mặt
với nhiều quyết định:
Ai sẽ làm việc?
Loại hàng hóa nào sẽ được sản xuất và sản
xuất bao nhiêu?
Loại tài nguyên nào nên được sử dụng trong
sản xuất?
Nên bán hàng hóa với giá nào?
2
9/5/2010 Trần Mạnh Kiên 4
MƯỜI NGUYÊN LÝ CỦA
KINH TẾ HỌC
Xã hội và nguồn lực khan hiếm:
Khan hiếm (Scarcity).. . có nghĩa là xã hội chỉ
có một nguồn lực có giới hạn và do đó không
thể sản xuất mọi loại hàng hóa và dịch vụ mà
mọi người mong muốn.
Việc quản lý nguồn lực của một xã hội rất
quan trọng bởi vì nguồn lực luôn khan hiếm.
Kinh tếhọc (Economics) là một ngành học
nghiên cứucáchthứcđể xã hộicóthểquảnlý
các nguồnlực khan hiếmcủa nó.
9/5/2010 Trần Mạnh Kiên 5
MƯỜI NGUYÊN LÝ CỦA KINH TẾ HỌC
Con người ra quyết định như thế nào?
1. Con người phải đối mặt với sự đánh đổi
2. Chi phí của một thứ là cái mà bạn phải từ bỏ để có được nó
3. Con người duy lí suy nghĩ tại điểm cận biên
4. Con người phản ứng với các kích thích
Con người tương tác với nhau thế nào?
5. Thương mại làm mọi người đều có lợi
6. Thị trường luôn là phương thức tốt để tổ chức hoạt động kinh tế
7. Đôi khi chính phủ có thể cải thiện được kết cục thị trường
Nền kinh tế như một tổng thể vận hành như thế nào?
8. Mức sống của 1 quốc gia phụ thuộc vào năng lực sản xuất hàng hóa
và dịch vụ của nước đó
9. Giá cả tăng khi chính phủ in quá nhiều tiền
10. Chính phủ phải đối mặt với sự đánh đổi trong ngắn hạn giữa lạm
phát và thất nghiệp
9/5/2010 Trần Mạnh Kiên 6
NGUYÊN LÝ 1: CON NGƯỜI ĐỐI MẶT VỚI
SỰ ĐÁNH ĐỔI
Ngạn ngữ Phương Tây: “Không có bữa ăn
trưa miễn phí!” (There is no such thing as a
free lunch!) hoặc “Cái gì cũng có giá của nó!”.
Vi du\Bô xít-Võ nguyên Giáp.mht Vi du\Lê Quang Bình.mht
3
9/5/2010 Trần Mạnh Kiên 7
Đưa ra quyết định đòi hỏi đánh đổi
một mục tiêu lấy một mục tiêu khác
NGUYÊN LÝ 1:
CON NGƯỜI ĐỐI MẶT VỚI SỰ ĐÁNH ĐỔI
Để có một thứ gì đó, chúng ta thường phải hi
sinh một thứ khác:
Súng đánh đổi bơVi du\Bac trieu tien doi.mht Vi du\Bac trieu tien 2.mht Vi du\My-Sung
va bo.mht Vi du\cứu người chết đuối.mht
An toàn đánh đổi lợi nhuận
Thời gian thư giãn đánh đổi làm việc
Hiệu quả đánh đổi công bằng
9/5/2010 Trần Mạnh Kiên 8
NGUYÊN LÝ 1: CON NGƯỜI ĐỐI MẶT VỚI
SỰ ĐÁNH ĐỔI
Hiệu quả hay công bằng
Hiệu quả (Efficiency) có nghĩa rằng xã hội có được
nhiều nhất có thể từ nguồn lực có hạn của nó;
Công bằng (Equity) có nghĩa rằng lợi ích của những
nguồn lực trên được phân phối hợp lý (fairly) giữa
các thành viên của xã hội.
Khi chính phủ thực hiện các chính sách tái phân
phối giúp công bằng hơn thì cũng thường làm hại
tới hiệu quả của nền kinh tế hay nói cách khác, khi
cố cắt miếng bánh ra các phần đều nhau hơn, chính
phủ đã làm chiếc bánh nhỏ lạiVi du\Cuba lương cào bằng.mht Vi du\Cuba sắp hết
giấy vệ sinh.mht Vi du\nguoi giau duoc loi.mht Vi du\kinh te nong thon.mht Vi du\cau chuyen Z30.mht Vi du\Tranh cãi quyết liệt
về thuế.mht Vi du\Hạ mức chịu thuế.mht
9/5/2010 Trần Mạnh Kiên 9
NGUYÊN LÝ 2: CHI PHÍ CỦA MỘT THỨ LÀ
CÁI MÀ BẠN PHẢI TỪ BỎ ĐỂ CÓ ĐƯỢC NÓ
Vì con người luôn phải đối mặt với sự đánh đổi nên
quá trình ra quyết định đòi hỏi phải so sánh chi phí
(cost) và lợi ích (benefit) của các đường lối hành
động khác nhau:
Liệu nên đi học hay đi làm?
Liệu nên đến lớp hay ở nhà ngủ?
Song trong nhiều trường hợp, chi phí của một số
hành động không phải lúc nào cũng rõ ràng như biểu
hiện ban đầu của chúng.
Chi phí cơ hội của một thứ là những cái mà bạn phải
từ bỏ để có được nó.
4
9/5/2010 Trần Mạnh Kiên 10
NGUYÊN LÝ 3: NGƯỜI DUY LÝ SUY NGHĨ TẠI
ĐIỂM CẬN BIÊN
Các thay đổi biên thường nhỏ, được điều
chỉnh tăng lên dần theo hành động đang diễn
ra. Con người thường phải lựa chọn mức
biên hơn là lựa chọn tổng thể.
Con người duy lí (rational) ra quyết định bằng
cách so sánh lợi ích cận biên và chi phí cận
biên. Người duy lí chỉ hành động khi lợi ích
cận biên vượt chi phí cận biên. Vi du\Đếm tiền có lợi cho sức khỏe.mht
Vi du\Bí quyết giầu nhanh.mht Vi du\Hạnh phúc qui ra tiền.mht
9/5/2010 Trần Mạnh Kiên 11
NGUYÊN LÝ 4: CON NGƯỜI ĐÁP ỨNG LẠI
CÁC KHUYẾN KHÍCH
Vì mọi người ra quyết định dựa trên sự so
sánh chi phí và lợi ích nên hành vi của họ có
thể thay đổi khi ích lợi hoặc chi phí thay đổi,
tức là mọi người phản ứng với các kích thích.
Các nhà hoạch định chính sách công cộng
không bao giờ được quên các kích thích, vì
nhiều chính sách làm thay đổi lợi ích hoặc chi
phí mà mọi người phải đối mặt và bởi vậy
làm thay đổi hành vi của họ. Vi du\130 kiến nghị cho giáo dục.mht
9/5/2010 Trần Mạnh Kiên 12
NGUYÊN LÝ 5: THƯƠNG MẠI LÀM CHO
MỌI NGƯỜI ĐỀU CÓ LỢI
Mọi người có thể thu được lợi ích từ việc
trao đổi thương mại với những người khác
Cạnh tranh mang lại lợi ích trong thương
mại
Thương mại cho phép mọi người chuyên
môn hóa trong những công việc mà họ
thành thạo nhấtVi du\malaysia.mht Vi du\Điều khoản Mua hàng Mỹ.mht Vi du\Obama-vỏ
xe.mht
5
9/5/2010 Trần Mạnh Kiên 13
NGUYÊN LÝ 6: THỊ TRƯỜNG LUÔN LÀ PHƯƠNG
CÁCH TỐT ĐỂ TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG KINH TẾ
Một nền kinh tế thị trường là nền kinh tế
mà các nguồn lực được phân phối thông
qua các quyết định phi tập trung của nhiều
doanh nghiệp và hộ gia đình khi họ tương
tác trên thị trường hàng hóa và dịch vụ Vi
du\Vong kim co.mht Vi du\Anh bao cap.doc Vi du\Tư Duy Kinh Tế Việt Nam.mht
Các hộ gia đình quyết định họ nên mua và
nên làm cái gì.
Các doanh nghiệp quyết định họ nên thuê ai
và nên sản xuất cái gì.
9/5/2010 Trần Mạnh Kiên 14
NGUYÊN LÝ 6: THỊ TRƯỜNG LUÔN LÀ PHƯƠNG
CÁCH TỐT ĐỂ TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG KINH TẾ
Adam Smith đã quan sát thấy rằng các hộ gia đình
và doanh nghiệp tương tác trên thị trường hành động
như thể họ được hướng dẫn bởi một bàn tay vô hình
(invisible hand).
Do giá cả hướng dẫn nên các tác nhân trong nền kinh
tế sẽ làm điều tốt nhất cho mình và qua đó mang lại lợi
ích tối đa cho xã hội. Ông cổ vũ cho nguyên tắc tự do
kinh doanh, nhà nước không can thiệp vào thị trường
(laissez – faire).
Nhưng do các hộ gia đình và doanh nghiệp chỉ xem
xét giá cả khi quyết định mua hoặc bán nên họ sẽ
không tính đến các chi phí xã hội của các hành động
của họ.
9/5/2010 Trần Mạnh Kiên 15
NGUYÊN LÝ 6: THỊ TRƯỜNG LUÔN LÀ PHƯƠNG
CÁCH TỐT ĐỂ TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG KINH TẾ
“Không phải nhờ lòng nhân từ của những người bán thịt,
chủ cửa hàng rượu hay người bán bánh mì mà chúng ta
có được bữa tối mà chính là nhờ lợi ích riêng của họ...
Mỗi cá nhân thường không có ý chăm lo cho lợi ích cộng
đồng, cũng như không biết rằng điều mình làm sẽ đem lại
ích lợi cho cộng đồng. Anh ta chỉ nhắm tới lợi ích riêng
của mình và trong trường hợp này, cũng giống như nhiều
trường hợp khác, anh ta được dẫn dắt bởimộtbàn tay vô
hình để thực hiện một sứ mệnh mà anh ta không hề có
dự định thực hiện. Song không phải lúc nào cũng là tồi tệ
với xã hội nếu điều đó nằm ngoài dự định của anh ta.
Bằng cách theo đuổi lợi ích riêng của mình, anh ta
thường xuyên thúc đẩy lợi ích cộng đồng một cách
hiệu quả hơn cả khi anh ta thực sự có ý định làm như
vậy”. Adam Smith (1723-1790) Vi du\hoa thuc liet truyen.doc Vi du\mùa hè xanh.mht Vi
du\hon nhan han quoc.mht Vi du\Lực điền ế vợ.mht Vi du\cam van gai lang.mht