Bài giảng Luật hình sự 1: Chương 13 - TS. GVC Trần Tuấn Sơn

Hệ thống pháp luật đóng vai trò cốt yếu trong việc duy trì trật tự xã hội và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của công dân. Trong đó, hình phạt là công cụ cưỡng chế nghiêm khắc nhất được Nhà nước áp dụng để xử lý hành vi vi phạm pháp luật. Việc nghiên cứu sâu sắc về hình phạt và các biện pháp tư pháp không chỉ giúp hiểu rõ bản chất, mục đích mà còn thấy được tầm quan trọng của chúng trong việc răn đe, giáo dục và phòng ngừa tội phạm. Chương này sẽ trình bày tổng quan về khái niệm, đặc trưng, mục đích và hệ thống các hình phạt theo quy định của pháp luật hiện hành, đặt nền tảng cho việc áp dụng công lý.

Sinh viên luật, cán bộ, chuyên viên trong ngành tư pháp, luật sư, thẩm phán, kiểm sát viên và những người quan tâm đến pháp luật hình sự Việt Nam.

Tài liệu này cung cấp một cái nhìn tổng quan chi tiết về hình phạt và các biện pháp tư pháp, bắt đầu bằng định nghĩa hình phạt là biện pháp cưỡng chế nghiêm khắc nhất của Nhà nước, được quy định trong Bộ luật Hình sự (BLHS) và áp dụng bởi Tòa án đối với người hoặc pháp nhân thương mại phạm tội nhằm tước bỏ hoặc hạn chế quyền, lợi ích của họ. Các đặc trưng chính của hình phạt được làm rõ, bao gồm tính nghiêm khắc, đối tượng áp dụng (cá nhân và pháp nhân thương mại) và cơ sở pháp lý (BLHS, quyết định của Tòa án). Mục đích của hình phạt được phân tích qua ba khía cạnh: trừng trị, giáo dục ý thức tuân thủ pháp luật, ngăn ngừa tái phạm, và giáo dục cộng đồng về việc tôn trọng pháp luật, phòng chống tội phạm. Hệ thống hình phạt được trình bày cụ thể, phân chia thành hình phạt chính và hình phạt bổ sung cho cả người phạm tội (như cảnh cáo, phạt tiền, cải tạo không giam giữ, tù có thời hạn/chung thân, tử hình, trục xuất) và pháp nhân thương mại (như phạt tiền, đình chỉ hoạt động có thời hạn/vĩnh viễn, cấm kinh doanh). Tài liệu cũng nêu rõ nguyên tắc chỉ áp dụng một hình phạt chính và có thể kèm theo một hoặc một số hình phạt bổ sung. Cuối cùng, một số điểm thảo luận quan trọng được đưa ra, nhằm phân biệt hình phạt cảnh cáo và phạt tiền trong luật hình sự với các hình thức xử phạt hành chính tương ứng, làm sâu sắc thêm hiểu biết về bản chất và cách thức áp dụng các biện pháp này.