T Ứ
T Ứ
THƯ
THƯ
-
- B sách T Th c a Nho giáo ra đi cách nay kho ng ộ ứ ư ủ ờ ả
B sách T Th c a Nho giáo ra đi cách nay kho ng ộ ứ ư ủ ờ ả
h n 2.000 năm, đã tr i qua bao sóng gió theo nh ng giai ơ ả ữ
h n 2.000 năm, đã tr i qua bao sóng gió theo nh ng giai ơ ả ữ
đo n thăng tr m c a l ch s Trung Hoa. L n thì b T n ạ ầ ủ ị ử ầ ị ầ
đo n thăng tr m c a l ch s Trung Hoa. L n thì b T n ạ ầ ủ ị ử ầ ị ầ
Th y Hoàng đt, l n thì b tiêu tan trong các cu c n i ủ ố ầ ị ộ ộ
Th y Hoàng đt, l n thì b tiêu tan trong các cu c n i ủ ố ầ ị ộ ộ
chi n tri n miên c a Trung Hoa. Do v y khó tránh đc ế ề ủ ậ ượ
chi n tri n miên c a Trung Hoa. Do v y khó tránh đc ế ề ủ ậ ượ
n n "tam sao th t b n". Đn đi nhà T ng, b sách này ạ ấ ả ế ờ ố ộ
n n "tam sao th t b n". Đn đi nhà T ng, b sách này ạ ấ ả ế ờ ố ộ
m i đc các danh Nho tu ch nhớ ượ ỉ
m i đc các danh Nho tu ch nhớ ượ ỉ .
.
-
- Đu tiên là hai anh em h Trình: Trình H o (1032-ầ ọ ạ
Đu tiên là hai anh em h Trình: Trình H o (1032-ầ ọ ạ
1085) và Trình Di (1033-1107) hi u là Y Xuyên, nghiên ệ
1085) và Trình Di (1033-1107) hi u là Y Xuyên, nghiên ệ
c u, so n t p và chú gi i T Th và Ngũ Kinh. Sau đó ứ ạ ậ ả ứ ư
c u, so n t p và chú gi i T Th và Ngũ Kinh. Sau đó ứ ạ ậ ả ứ ư
Chu Hy (1130-1200) hi u là H i Am, b c u và s p đt ệ ố ổ ứ ắ ặ
Chu Hy (1130-1200) hi u là H i Am, b c u và s p đt ệ ố ổ ứ ắ ặ
thành ch ng cú cho có th t phân minhươ ứ ự
thành ch ng cú cho có th t phân minhươ ứ ự .
.
-
- Ngày nay, có nh ng b n sách T Th và Ngũ Kinh là ữ ả ứ ư
Ngày nay, có nh ng b n sách T Th và Ngũ Kinh là ữ ả ứ ư
do công lao c a hai anh em Trình H o, Trình Di và c a ủ ạ ủ
do công lao c a hai anh em Trình H o, Trình Di và c a ủ ạ ủ
Chu Hy th i nhà T ng.ờ ố
Chu Hy th i nhà T ng.ờ ố
Trung Dung
Trung Dung
•Đi h c nguyên là m t ch ng trong Kinh L (L ạ ọ ộ ươ ễ ễ
Đi h c nguyên là m t ch ng trong Kinh L (L ạ ọ ộ ươ ễ ễ
ký) đc vi t thành sách trong kho ng th i gian ượ ế ả ờ
ký) đc vi t thành sách trong kho ng th i gian ượ ế ả ờ
t th i Chi n Qu c đn th i T n Hán, đc xem ừ ờ ế ố ế ờ ầ ượ
t th i Chi n Qu c đn th i T n Hán, đc xem ừ ờ ế ố ế ờ ầ ượ
là m t trong nh ng sách ch y u c a Nho gia. ộ ữ ủ ế ủ
là m t trong nh ng sách ch y u c a Nho gia. ộ ữ ủ ế ủ
•Tác gi c a đi h c là ai hi n nay v n ch a xác ả ủ ạ ọ ệ ẫ ư
Tác gi c a đi h c là ai hi n nay v n ch a xác ả ủ ạ ọ ệ ẫ ư
đnh rõ, có ng i cho là c a T T vi t, nh ng ị ườ ủ ử ư ế ư
đnh rõ, có ng i cho là c a T T vi t, nh ng ị ườ ủ ử ư ế ư
Chu Hy đi T ng l i cho là c a Tăng T vi t. B i ờ ố ạ ủ ử ế ở
Chu Hy đi T ng l i cho là c a Tăng T vi t. B i ờ ố ạ ủ ử ế ở
Chu Hy cho r ng Tăng T là h c trò c a Kh ng ằ ử ọ ủ ổ
Chu Hy cho r ng Tăng T là h c trò c a Kh ng ằ ử ọ ủ ổ
T nên Tăng T ghi chép l i l i c a Kh ng T là ử ử ạ ờ ủ ổ ử
T nên Tăng T ghi chép l i l i c a Kh ng T là ử ử ạ ờ ủ ổ ử
h p đo lí. Và đa s ng i ta tin vào gi thi t này ợ ạ ố ườ ả ế
h p đo lí. Và đa s ng i ta tin vào gi thi t này ợ ạ ố ườ ả ế
h n. Đi h c cùng v i Trung Dung, Lu n Ng và ơ ạ ọ ớ ậ ữ
h n. Đi h c cùng v i Trung Dung, Lu n Ng và ơ ạ ọ ớ ậ ữ
M nh T h p thành b T Th đc Kh ng T ạ ử ợ ộ ứ ư ượ ổ ử
M nh T h p thành b T Th đc Kh ng T ạ ử ợ ộ ứ ư ượ ổ ử
kh i x ng và M nh T k th a.ở ướ ạ ử ế ừ
kh i x ng và M nh T k th a.ở ướ ạ ử ế ừ
•Chu Hy cho rằng Đại học là đạo lớn, cương
Chu Hy cho rằng Đại học là đạo lớn, cương
lĩnh, không có cái gì không bao hàm, dung
lĩnh, không có cái gì không bao hàm, dung
nạp trong đó. Ông còn cho rằng, có thể
nạp trong đó. Ông còn cho rằng, có thể
dùng những thuyết giáo trong sách Đại học
dùng những thuyết giáo trong sách Đại học
để bù đắp lại những lỗ hổng trong tư tưởng
để bù đắp lại những lỗ hổng trong tư tưởng
của giai cấp thống trị phong kiến.
của giai cấp thống trị phong kiến.
•Hai chữ Đại học ở đây có nghĩa là học vấn
Hai chữ Đại học ở đây có nghĩa là học vấn
uyên bác, tinh sâu. Đời Chu con cháu quý
uyên bác, tinh sâu. Đời Chu con cháu quý
tộc sau khi học qua lớp tiểu học đến 15 tuổi
tộc sau khi học qua lớp tiểu học đến 15 tuổi
sẽ vào đại học, còn gọi là Thái học, học lí
sẽ vào đại học, còn gọi là Thái học, học lí
luận quản lí chính sự qua các kinh thư
luận quản lí chính sự qua các kinh thư
(truyền thuyết cho rằng Đông Phương Sóc
(truyền thuyết cho rằng Đông Phương Sóc
là người đặt tên cho bậc đại học này là thái
là người đặt tên cho bậc đại học này là thái
học).
học).
