Bài giảng Ngữ văn lớp 12 - Bài: Tác phẩm "Chiến tranh và hòa bình"

NHÓM 11

Leo Tolstoy (1828 - 1910) là nhà văn người Nga, là một trong các tiểu thuyết gia bậc nhất trong lịch sử văn chương của Thế Giới.

Leo Tolstoy cũng là nhà tư tưởng về luân lý và tôn giáo, một nhà cải cách xã hội. Các tác phẩm của ông, dùng vật liệu là các kinh nghiệm cá nhân, đã gây ảnh hưởng sâu đậm trong nền văn chương của thế kỷ 20 và các lời giảng dạy của ông đã giúp công vào việc hình thành cách suy nghĩ của nhiều nhà lãnh đạo tư tưởng và chính trị sau này, chẳng hạn như trong 3 thập niên cuối đời, chủ thuyết bất bạo động đối với các điều xấu của Tolstoy đã ảnh hưởng tới Mahatma Gandhi.

Leo Tolstoy nổi danh nhất vì hai đại tác phẩm "Chiến Tranh và Hòa Bình" và "Anna Karenina". Đây là những tiểu thuyết hay nhất đã từng được viết ra, trong khi tác phẩm ngắn "Cái Chết của Ivan Ilyich" là một thí dụ về tiểu thuyết ngắn hay nhất (novella).

Theo cách lượng giá của nhà thơ kiêm nhà phê bình người Anh thuộc thế kỷ 19 là Matthew Arnold, một tiểu thuyết của Leo Tolstoy không những là một tác phẩm mà còn là một "mảnh đời" (a piece of life) và Isaak Babel, một tác giả người Nga thuộc thế kỷ 20, đã bình luận rằng nếu thế gian tự nó có thể viết ra được, thì nó sẽ kể lại giống như Tolstoy đã làm.

Các nhà phê bình thuộc các trường phái khác nhau đều đồng ý rằng các tác phẩm của Leo Tolstoy đã tránh né các điều giả tạo. Leo Tolstoy có khả năng nhận ra các thay đổi nhỏ nhất về ý thức (consciousness) rồi ghi lại các biến đổi, các hành động tinh vi nhất. Ý thức đã được Leo Tolstoy chia nhỏ ra và ông đã hiểu rõ các tư tưởng không nói ra được của mọi nhân vật, và các cách phân tích tâm lý của ông đã khiến cho ông trở nên một nhà văn viết tiểu thuyết lớn lao bậc nhất. Leo Tolstoy có thể là hiện thân của lương tâm thế giới, là sự bao gồm bên trong cả thiên nhiên lẫn sức sống thuần nhất, nhưng nếu xét ông qua các tác phẩm, Leo Tolstoy được coi là nhà văn biểu tượng đi tìm ý nghĩa của đời người

Leo Tolstoy có thể là hiện thân của lương tâm thế giới, là sự bao gồm bên trong cả thiên nhiên lẫn sức sống thuần nhất, nhưng nếu xét ông qua các tác phẩm, Leo Tolstoy được coi là nhà văn biểu tượng đi tìm ý nghĩa của đời người

(cid:0)

Đôi Nét Về Leptonxtoi:

_Lép Tônxtôi xuất thân trong một gia đình quý tộc nông thôn. Thời thơ ấu và niên thiếu, Lép Tônxtôi sống giữa cảnh thiên nhiên tươi đẹp ở ấp Iaxnaia Pôliana của gia đình (thuộc tỉnh Tula, cách Matxcơva chừng 200 km về phía Nam). Tônxtôi say sưa tìm đọc các tác phẩm văn học trong thư viện của cha mình có tới hàng vạn cuốn.

_Năm 16 tuổi, Tônxtôi được gia đình gửi tới Cadan học đại học. Lúc đầu, ông học ngành ngôn ngữ phương Đông, sau đổi sang ngành Luật. Được hai năm, ông bỏ trường đại học và gia nhập quân đội. Lép Tônxtôi đã cùng đồng đội chiến đấu bảo vệ thành phố Xêvaxtôpôn trước cuộc tấn công của liên quân Anh - Pháp trong chiến tranh Crưm (1853-1856). Tônxtôi đã viết một số truyện ký về Xêvaxtôpôn ca ngợi những hành động anh hùng của những người lính Nga chân chính.

_Sau khi xuất ngũ, Tônxtôi đi du lịch qua nhiều nước châu Âu, sau trở về sống ở ấp của mình và hết lòng giúp đỡ những người nông dân nghèo. Để sáng tác bộ tiểu thuyết Chiến tranh và Hòa bình, Tônxtôi tìm về những vùng đất từng in dấu cuộc chiến đấu bền bỉ và anh dũng của quân dân Nga chống cuộc xâm lăng của Napôlêông I. Bộ tiểu thuyết sử thi đồ sộ này (gồm 4 tập, được viết từ 1864-1869) đã tái hiện một cách sinh động cuộc chiến đấu ngoan cường và chiến thắng hiển hách của quân dân Nga đầu thế kỷ XIX? chống lại cuộc xâm lược quân Pháp dưới quyền thống lĩnh của Napôlêông và đã khẳng định một chân lý: nhân dân là lực lượng quyết định lịch sử.

_Mấy năm sau, Tônxtôi đưa ra một kiệt tác thứ hai, Anna Karênina (1877). Trong tác phẩm này, nhà văn đã tỏ ra có khả năng phân tích tâm lý tuyệt vời và đã lớn tiếng tố cáo luật pháp vô nhân đạo của xã hội quý tộc tư sản Nga, ước vọng đem lại tự do và cuộc sống no đủ, yên vui cho nhân dân. Tônxtôi còn phơi bày cái xấu của nhà thờ Chính thống giáo Nga tham gia tước đoạt hạnh phúc của con người, đày đọa nhân dân trong vòng tăm tối, nghèo khổ và bất hạnh trong tác phẩm Phục sinh (1899). Giáo hội Chính thống giáo Nga đã nguyền rủa ông là kẻ phản chúa. Ngoài ra ông còn viết một số tiểu thuyết, truyện ngắn, kịch ... biểu lộ tư tưởng phản kháng của ông. Toàn bộ tác phẩm của Lép Tônxtôi đã được Lênin coi là "Tấm gương phản ánh cách mạng Nga" thế kỷ XIX.

_Về đời tư, Lép Tônxtôi gặp nhiều đau khổ. Ông lấy vợ lúc 35 tuổi, vợ ông là Xôphia Anđrâyepana kém ông 17 tuổi. Khoảng chục năm đầu, vợ chồng ông sống với nhau hạnh phúc. Nhưng về sau, ông thay đổi tính nết. Ông từ bỏ mọi danh vọng và của cải, sống và lao động như một người nông dân, ông viết những bài thuyết kêu gọi hòa bình, chấm dứt chiến tranh và thủ tiêu nghèo đói. Vợ ông ngược lại, vẫn ham danh vọng, muốn sống xa hoa, giàu có nên thường xuyên đay nghiến ông. Vào một đêm tuyết rơi đầy trời (10/1910). Tônxtôi đã 82 tuổi, bỏ nhà ra đi. Mười một ngày sau, ông đã trút hơi thở cuối cùng tại một nhà ga xe lửa vì bệnh sưng phổi. Được tin ông mất, hàng vạn người từ Matxcơva và khắp nơi trên đất nước Nga xa xôi tìm đến tận ấp Iaxnaia Pôliana để tiễn đưa ông về nơi an nghỉ cuối cùng.

_Theo ước nguyện của Tônxtôi, đám tang ông không có điếu văn và người ta chôn ông hết sức giản dị. Ngôi mộ đại văn hào Nga và cả thế giới là nắm đất đơn sơ nằm bên bờ khe, nơi ngày thơ ấu ông đã cùng các anh chôn cây gậy xanh thần kỳ nói về hạnh phúc của con người.

(cid:0)

Bối cảnh lịch sử của cuốn truyện "Chiến

Tranh và Hòa Bình".

"Chiến Tranh và Hòa Bình" là một cuốn tiểu thuyết lịch sử, mang hai ý nghĩa. Thứ nhất, cuốn truyện đề cập tới một giai đoạn của Lịch Sử của nước Nga vào thời gian trước và sau cuộc xâm lăng của Napoléon Bonaparte. Thứ hai, tác giả Leo Tolstoy đã phân tích và chứng minh những gì ông tin tưởng rằng tại sao lịch sử đã diễn ra như thế và phải viết lịch sử ra sao. Tác giả tin rằng không phải những "anh hùng" đã tạo ra "thời thế", kiểm soát được cách vận hành của định mệnh con người, mà do "sự khích động" (ferment) của dân chúng. Leo Tolstoy đã dùng cuốn truyện "Chiến Tranh và Hòa Bình" để mô tả sự khích động kể trên trong các hoạt động chiến tranh và về phần cuối của tác phẩm, đại văn hào Tolstoy đã hầu như nói về bản chất của lịch sử.

Đại tác phẩm "Chiến Tranh và Hòa Bình" là một thiên anh hùng ca, giống như cuốn truyện Odyssey của Homer, với tính cách bách khoa, đề cập tới các điều kiện thiết yếu của đời sống con người. Với tinh thần "anh hùng ca" của quốc gia, tác giả đã cố gắng kêu gọi sự đoàn kết dân tộc Nga, nhận ra những gì được coi là cá tính, bản chất của dân tộc này và phân cách họ với các dân tộc khác. Leo Tolstoy muốn cho độc giả nhận thấy sự ra đời của nước Nga, một quốc gia với chủng tộc khác nhau, tập quán và ngôn ngữ khác nhau, nay có thể đoàn kết lại để chống kẻ xâm lăng. Nước Nga còn lãnh một định mệnh đặc biệt, đó là bảo vệ thế giới.

"Chiến Tranh và Hòa Bình" là một tiểu thuyết cung cấp cho độc giả các kinh nghiệm cá nhân, đã đề cập tới 3 gia đình là Rostov, Bolkonsky và Bezuhov. Hình ảnh của gia đình Rostov là bản sao của gia đình Tolstoy trong khi các nhân viên trong gia đình bà mẹ của đại văn hào được nhân cách hóa bằng gia đình Bolkonsky. Hoàng tử Andrew và Pierre là bóng dáng của chính tác giả và các nhân vật khác trong truyện đã được Leo Tolstoy mô tả với độ chính xác rất cao.

Đại tác phẩm "Chiến Tranh và Hòa Bình" được dịch sang tiếng Anh vào năm 1886, gồm 4 cuốn, tổng cộng hơn 1,600 trang, được chia ra làm 15 phần (parts), mỗi phần còn có nhiều chương (chapters).

Đây là cuốn tiểu thuyết dài nhất của nước Nga vào thế kỷ 19 và của cả thế giới nữa. Leo Tolstoy đã nghiền ngẫm hầu như tất cả sách thư viện, đã tạo ra 500 nhân vật trong truyện với 100 nhân vật chính. Ngoài ra trong truyện còn nói tới các quân đoàn, đám đông quần chúng, các thú vật đáng nhớ, đặc biệt có các con chó săn và một con chó sói khác thường. Tác giả bắt đầu câu chuyện bằng cách mô tả bối cảnh lịch sử, những nhân vật sống trong bối cảnh đó và họ đã hành xử ra sao.

Vào cuối tháng 10 năm 1799, Sieyès và Napoléon đã thực hiện một cuộc đảo chính, thiết lập nên một chính quyền mới tại nước Pháp với ba Tổng Tài là Napoléon, Sieyès và Pierre Robert Ducos. Do tham vọng không giới hạn, Napoléon chẳng bao lâu nắm toàn quyền kiểm soát nước Pháp bằng danh nghĩa "Tổng Tài Thứ Nhất". Sau trận đánh Marengo tại nước Ý, Napoléon đã đánh bại quân đội Aùo, bắt buộc nước Aùo phải ký Hòa Ước Luneville vào tháng 2 năm 1801, công nhận nước Pháp có quyền chiếm đóng các miền đất sông Rhine, dãy núi Alps và vùng đất Pyrénées. Từ năm 1803 tới năm 1805, chỉ còn hai nước mà Napoléon phải chinh phục, đó là nước Anh ở phía tây và nước Nga ở phía đông. Napoléon đã ra lệnh chuẩn bị công cuộc xâm lăng nước Anh trên một quy mô rộng lớn. Gần 2,000 con tầu chiến được tập trung tại các hải cảng của nước Pháp, nằm giữa quân cảng Brest và thành phố Antwert. Nhưng hạm đội Pháp do Đô Đốc De Villeneuve đã bị Hải Quân Anh đánh bại bên ngoài hải cảng Trafalgar vào ngày 21-10-1805.

Vì muốn lật đổ Napoléon, nước Anh đã trợ giúp các người Pháp bảo hoàng để họ tiếp tục thực hiện các âm mưu và gây rối loạn, và rồi một trong các âm mưu kể trên bị khám phá vào năm 1804. Để làm cho các kẻ chống đối phải khiếp sợ, Napoléon đã ra lệnh bắt cóc Hầu Tước trẻ d'Enghien, đưa ra xét xử và bắn chết. Kết quả của hành động này là Sa Hoàng Alexander I của nước Nga đã triệu hồi đại sứ tại Paris về nước, đồng thời Napoléon cũng cho rút đại sứ Pháp ra khỏi thành phố Petersburg.

Sau lễ đăng quang rực rỡ tổ chức vào ngày 2 tháng 12 năm 1804, Napoléon trở nên "Hoàng Đế của Nước Pháp", rồi tới năm sau, 1805, tự phong mình làm "Vua của Nước Ý". Muốn chống lại sự bành trướng của nước Pháp, Sa Hoàng Alexander I tìm cách liên minh với nước Anh và một khối liên hiệp được thành lập gồm các nước Nga, Anh, Thụy Điển, Aùo, Phổ và xứ Naples.

Ngày 02 tháng 12 năm 1805, Napoléon Bonaparte đã kín đáo chuyển Đại Quân đánh bất ngờ vào các đạo quân liên hiệp Nga-Aùo tại làng Austerlitz, gây thiệt hại cho địch quân là 27,000 người so với 9,000 quân tổn thất của nước Pháp. Sau trận đánh lừng danh này, trên lục địa châu Au đã lan truyền lời nói của Napoléon : "Ta đã đánh bại đạo quân Nga-Aùo do 2 Hoàng Đế chỉ huy".

Tới ngày 14 tháng 10 năm 1806, Napoléon Bonaparte đã đánh bại các đạo quân Phổ tại Jena và Auerstadt rồi qua năm sau, đạo quân Pháp tiến vào xứ Ba Lan. Sau các lần liên minh quân sự với nước Anh, Sa Hoàng Alexander I của nước Nga đã cảm thấy mệt mỏi và chán nản, nên đã hẹn gặp Napoléon Bonaparte trên một cái bè nhỏ thả nổi trên giòng sông Niemen tại Tilsit, một nơi biên giới giữa 2 xứ Nga và Đông Phổ. Hai Hoàng Đế Pháp và Nga đã ký một thỏa ước chia đôi châu Âu.

Mùa Xuân năm 1812, Napoléon Bonaparte đưa quân vào xứ Ba Lan, đe dọa biên giới của Sa Hoàng rồi sau khi các thỏa hiệp với nước Nga không thành, Đại Quân của Napoléon gồm khoảng 453,000 người đã vượt qua giòng sông Niemen, tiến sang đất Nga. Vào tháng 8 năm 1812, Napoléon chiếm thành phố Smolensk nhưng người dân Nga thuộc các thành phố đã "kháng chiến" một cách khác hẳn, họ đã "tiêu thổ" tài sản và nhà cửa. Quân đội Pháp tiến tới đâu trên lãnh thổ Nga cũng gặp cảnh không người, không lương thực. . .

Ngày 7 tháng 9 năm 1812, quân đội Nga do Thống Chế Mikhail Illarionovich Kutuzov chỉ huy, đã dàn trận, chờ đánh đoàn quân Pháp tại làng Borodino, cách thành phố Moscow 110 cây số (70 dặm) về phía tây nam. Quân đội Nga có vào khoảng 125,000 người, lực lượng Pháp gồm 130,000 lính. Đã diễn ra trận chiến rất đẫm máu và rất tàn ác. Quân Nga thua trận, thiệt hại vào khoảng 42,000 người và đây là tổn thất cao nhất của nước Nga vào thế kỷ 19. Napoléon bị mất 32,000 quân. Trận đánh Borodino được Đại Văn Hào Leo Tolstoy mô tả trong đại tác phẩm "Chiến Tranh và Hòa Bình".

(cid:0) Các nhân vật chính trong đại tác phẩm

"Chiến Tranh và Hòa Bình"

◙ Gia đình Công tước Bolkonsky:

Lão công tước Nicolas Andreievich Bolkonsky, goá vợ, đại tướng tổng tư lệnh quân đội về hưu, thường được mệnh danh là Vua Phổ, cha của Andrei và Maria, một người thông minh ái quốc nhưng bảo thủ, kiêu căng, gàn dở, nghiêm khắc và cương nghị, căm ghét giới giao tế phù phiếm ở Kinh đô. Ông mất năm 1812 tại Smolenska.

Công tước Andrei Nicolaievich Bolkonsky, nhân vật trung tâm của tác phẩm, là con trai của công tước Bolkonsky, có tâm hồn và trí tuệ, tinh thần yêu nước, trọng danh dự, mang nhiều khát vọng và ước mơ cao đẹp. Ra trận với ước mộng trở thành một Napoléon của nước Nga. Đại diện cho tầng lớp thanh niên quý tộc tiến bộ đi tìm lý tưởng sống và tìm được lý tưởng chân chính khi thực sự chung một chiến hào với nhân dân chống ngoại xâm. Chàng mất năm 1812 do bị thương trong trận Borodino

Nữ công tước Maria Nicolaievna Bolkonskaia, con gái lão công tước Bolkonsky, em gái Andrei, dung mạo tầm thường xấu xí nhưng có một tâm hồn đẹp đẽ cao thượng, dịu dàng và mộ đạo, luôn sống vì người khác. Sau khi cha và anh mất, nàng kết hôn với Nicolas Ilitch Rostov năm 1814.

Công tước phu nhân Elisabeta Karlovna Meinena (Lisa), vợ Andrei, thường gọi là Công tước phu nhân nhỏ nhắn, mất năm 1806 sau khi sinh được một đứa con trai.

Tiểu công tước Nicolas Adreyevich Bolkonsky, con trai Andrei và Lisa, một thiếu niên nhiệt thành đa cảm, luôn muốn sống xứng đáng với người cha mà cậu tưởng nhớ và tôn thờ.

Amelia Evgenievna Bourienne, tùy nữ của cô Maria, một thiếu nữ Pháp xinh đẹp và lẳng lơ.

◙ Gia đình Bá tước Rostov:

Bá tước Ilya Andreievich Rostov, một ông già hiền lành nhân hậu, vui vẻ, giản dị thật thà, hiếu khách, mất năm 1813.

Bá tước phu nhân Natalia Shishina, vợ bá tước Rostov.

Bá tước Nicolas Ilyich Rostov, con trai bá tước Rostov, anh trai Natasha, là một sĩ quan phiêu kị đẹp trai, nhiệt thành, chất phác, sùng kính hoàng đế Alexandre và rất mực hiếu thảo. Sau chiến tranh, chàng giải ngũ, kết hôn với Maria năm 1814.

Bá tước tiểu thư Vera Ilinichna Rostova, con gái cả của bá tước Rostov, xinh đẹp chững chạc nhưng luôn làm người khác khó chịu. Kết hôn với Alphonse Karlitch Berg Nicolas.

Bá tước tiểu thư Natalia Ilinichna Rostova (Natasha), con gái thứ 3 của bá tước Rostov, là thiếu nữ yêu đời và tràn trề sức sống đã mang lại cho Andrei nghị lực vượt qua giai đoạn khó khăn nhất đời chàng: bị thương, vợ mất, con nhỏ. Andrei đã đính hôn với Natasha sau khi vợ Andrei chết, nhưng sau đó Natalia, do nhẹ dạ cả tin, đã phản bội Andrei khi bị Anatole quyến rũ. Cuối cùng, Natasha tái hôn với Pierre.

Pierre Ilyich Rostov (Petia), con trai út của bá tước Rostov, tử trận năm 1812.

Sonya Alexandrovna cháu gái họ của ông bà Rostov, sống trong gia đình từ nhỏ và là người yêu thời thơ ấu của Nicolas.

Alphonse Karlovich Berg Nicolas: sĩ quan chuyên nghiệp, chồng của Vera, thích bợ đỡ để có được công việc nhàn nhã.

◙ Gia đình Bá tước Bezoukhov:

Lão bá tước Kiril Vladimirovich Bezoukhov, cha của Pierre, triều thần thời đại nữ hoàng Ecatherina, nổi tiếng giàu có và đào hoa, mất năm 1805.

Bá tước Pierre Kirilovich Bezoukhov (cũng Pyotr), là một chàng trai tốt bụng, ngây thơ hiền lành, bạn của Andrei, bị rơi vào cạm bẫy của thế giới quý tộc sau khi hưởng thừa kế gia sản của công tước Kiril Vladimirovich Bezoukhov, cưới Hélène (Ëlena) con gái công tước Kouraguine. Sau khi chán ghét thế giới quý tộc, chàng ra trận và tìm thấy lý tưởng sống ở đây. Âm mưu ám sát Napoléon bất thành, chàng trở thành hội viên của hội bí mật tiền thân của phái Cách mạng tháng Chạp. Pierre và Andrei đều trở thành những người anh hùng chân chính của nhân dân Nga trong máu lửa chiến tranh vệ quốc. Sau kết hôn với Natasha năm 1813.

Bá tước phu nhân Hélèna Vassilievna Kouraguina (Ëlena), con gái công tước Vassili Sergueievitch Kouraguine, là một người đàn bà đẹp tuyệt trần nhưng ích kỉ, dâm đãng và hư hỏng, trở thành vợ Pierre trong âm mưu của ông bố, lừa Pierre để kiếm chác từ món gia sản đồ sộ mà chàng thừa kế. Mất năm 1812 do bệnh.

Nữ công tước Catherina Semionova, cháu họ của lão bá tước, thường gọi là Catisha, hoặc cô Lớn

Nữ công tước Olga Semionova,cháu họ của lão bá tước, thường gọi là cô Nhỡ.

Nữ công tước Sophia Semionova, cháu họ của lão bá tước, thường gọi là cô út.

◙ Gia đình công tước Kouraguine:

Công tước Vassili Sergueievich Kouraguine, cũng Basile, triều thần, một con người xảo quyệt mưu mô, hay tính toán để tư lợi.

Công tước phu nhân Alina Kouraguina, vợ công tước Kouraguine.

Thiếu công tước Hyppolyte Vassilievich Kouraguine, con trai cả của công tước Kouraguine, một anh chàng đần độn, lố bịch, thường bị đem ra làm trò hề.

Thiếu công tước Anatole Vassilievich Kouraguine, con trai công tước Kouraguine, em trai Hélène, một thanh niên đẹp trai nhưng hoang đàng, phóng đãng, người đã quyến rũ Natasha sau khi nàng đính hôn với Andrei. Mất năm 1812 do bị thương.

◙ Gia đình công tước Droubetzkoi:

Công tước phu nhân Anna Mikhailova Droubetzkoia, quả phụ, bạn thân của bá tước phu nhân Rostova, một người đàn bà không có liêm sỉ, hay cầu cạnh, bợ đỡ để con trai thăng tiến. Công tước Boris Droubetzkoi, quân nhân, lợi dụng, bợ đỡ để thăng tiến, người yêu thời thơ ấu của Natasha, sau cưới cô Julia Karaguina vì gia sản kếch sù của cô.

Công tước phu nhân Julia Karaguina, một thiếu nữ xấu xí và giả dối nhưng giàu có, bạn thân của nữ công tước Maria, sau cưới Boris Droubetzkoi.

◙ Các nhân vật lịch sử.

Napoléon : Hoàng Đế của nước Pháp, là một thí dụ đặc sắc của một vĩ nhân.

Kutuzov : Tư Lệnh đạo quân Nga, người được coi là "người Nga của dân tộc Nga", đã góp công vào chiến thắng.

Alexander I : Sa Hoàng của nước Nga, là hình ảnh của một lãnh tụ quý tộc.

Hoàng Tử Peter Bagration : chỉ huy đạo quân Nga, được ca ngợi là anh hùng trong Trận Austerlitz, nhưng được mô tả theo thực tế chỉ là một vị chỉ huy thụ động trong nhiều biến cố của Trận Austerlitz.

Platon Karataev : một người lính Nga gốc nông dân, bị bắt và là bạn tù của Pierre.

Dolohov : một sĩ quan, một kẻ đánh bạc, một người bạn thiếu thận trọng của Anatole Kuragin. Sự can đảm và tính tàn bạo của Dolohov đã thể hiện qua nhiều biến cố xẩy ra trong truyện.

(cid:0)

ẩ

ậ

ạ

Tâm Tr ng Nhân V t Anđrây Trong Tác Ph m:

“Hai taâm traïng” trích trong taäp 2 boä tieåu thuyeát “Chieán tranh vaø Hoøa bình” cuûa ñaïi vaên haøo Leùp Toânxtoâi. Thôøi gian ñöôïc noùi ñeán trong ñoaïn vaên laø muøa xuaân vaø muøa heø naêm 1809, hôn 3 naêm sau traän ñaùnh ñaãm maùu Aoxteclit dieãn ra, lieân quaân AÙo - Nga bò Napoâleâoâng ñaùnh cho ñaïi baïi. Anñraây bò thöông naëng, öôùc mô duøng taøi thao löôïc vaø loøng duõng caûm cuûa mình chuyeån theá traän bò tan vôõ, giaác moäng Tuloâng vôõ tan thaønh. Trôû veà nhaø ñuùng luùc vôï chaøng - nöõ coâng töôùc Lida - sinh ñöôïc ñöùa con trai roài naøng cheát. Con ñöôøng coâng danh…, bi kòch gia ñình… ñaåy Anñraây vaøo moät cuoäc khuûng hoaûng tinh thaàn gheâ gôùm. Töø ñoù, chaúng thieát gì ñeán coâng danh, söï nghieäp, chaøng ôû mieát taïi noâng thoân, chaêm lo coâng vieäc ñieàn trang vaø caäu con trai beù boûng, moà coâi meï

Muøa xuaân naêm 1809, Anñraây ñi veà Riada thaêm caùc ñieàn trang cuûa vôï chaøng ñeå laïi cho con trai. Luùc ñi qua moät khu röøng baïch döông, Anñraây chôït thaáy moät caây soài beân ñöôøng. Chaøng quyù toäc nhìn khu röøng roài laëng ngaém caây soài giaø, xuùc ñoäng, taâm tình vôùi noù. Giöõa nhöõng caây baïch döông moïc thaønh khoùm röøng, muøa xuaân ñaõ laøm cho chuùng ñoåi thay: “ñaùm baïch döông töôi cöôøi”, khaép caùnh röøng “döôùi goác caây soài cuõng coù hoa, coù coû”.

”. Chaøng voâ cuøng ngaïc nhieân tröôùc hình aûnh moät caây soài giaø, noù to vaø cao “gaáp ñoâi” maáy caây baïch döông, giaø “gaáp möôøi laàn” nhöõng caây baïch döông, Leùp Toânxtoâi goác noù raát to “hai ngöôøi oâm khoâng xueå”. Nhö moät keû taøn taï, tang thöông, caây soài giaø coù caønh bò gaãy, voû thì “nöùt neû… söùt seïo”, caùnh tay thì “to suø sì”, ngoùn tay thì “queàu quaøo”… nhö “moät con quaùi vaät giaø nua, cau coù”. Giöõa röøng baïch döông, “chæ coù caây soài laø khoâng chòu khuaát phuïc caùi pheùp nhieäm maøu cuûa muøa xuaân…”

Xe ñaõ ñi qua, coâng töôùc Anñraây coøn ngoaùi coå nhìn laïi caây soài, noù vaãn “cau coù, laàm lì, queø quaët vaø kieân gan ñöùng im giöõa ñaùm hoa coû aáy”. Caây soài giaø khaùc naøo moät “linh hoàn cheát”. Nhöïa soáng phaûi chaêng ñaõ caïn kieät roài ñang ñöùng “trô gan cuøng tueá nguyeät” vaø “cau maët vôùi tang thöông”. Nhö ta ñaõ bieát, Anñraây ñang ñöùng tröôùc bao noãi buoàn ñau cuoäc ñôøi neân chaøng quyù toác naøy ñaõ nhìn, ñaõ caûm nhaän hình aûnh caây soài qua taâm traïng meät moûi cuûa mình? Caây soài ñöôïc nhaân hoùa. Caûnh vaät thaám ñöôïm maøu saéc tröõ tình buoàn thöông. Thaät laø kyø dieäu, Anñraây nhö ñang xuùc ñoäng laéng nghe tieáng noùi thaàm thì cuûa caây soài giaø: “Muøa xuaân, tình yeâu, haïnh phuùc!... Vaãn chæ laø moät söï doái traù maø thoâi! Laøm gì coù muøa xuaân, coù aùnh naéng, coù haïnh phuùc?...”. Roài nhö baènh linh nghieäm, caây soài chua chaùt phuû ñònh vaø gieãu côït ñoàng loaïi: “vaø ta khoâng tin vaøo nhöõng nieàm hy voïng vaø nhöõng söï doái traù cuûa caùc ngöôi”. Vôùi caây soài giaø, khi maø nhöïa soáng ñaõ caïn kieät, muøa xuaân ñeán, noù vaãn chöa “thöùc tænh” tröôùc “pheùp nhieäm maøu” cuûa muøa xuaân! Laéng nghe caây soài taâm tình thoå loä,

Anñraây ñoàng ñieäu vôùi noù vaø traàm ngaâm: “Phaûi, caây soài aáy noùi phaûi, moät ngaøn laàn phaûi”. Noãi ñau cuûa veát thöông loøng töôûng ñaõ nguoâi ñi sau moät thôøi gian nay laïi “nhöùc nhoái”, Anñraây töï an uûi mình”: “Cuoäc ñôøi cuûa chuùng mình heát roài”. Caây soài giaø trôû thaønh ñoàng ñieäu, ñoàng caûnh vôùi chaøng quyù toäc treû, vì theá maø chaøng caûm thaáy loøng mình “buoàn buoàn dìu dòu” - Anñraây suy nghó laïi caû cuoäc ñôøi cuûa mình: “khoâng neân möu ñoà moät caùi gì nöõa heát”… phaûi “soáng noát cho heát cuoäc ñôøi cuûa mình” trong söï bình yeân “khoâng laøm ñieàu xaáu, khoâng öu tö, khoâng öôùc muoán gì nöõa”. Anñraây khoâng chæ phuû ñònh nhöõng öôùc mô, khaùt voïng cao ñeïp moät thôøi maø coøn phuû ñònh caû caùi xaõ hoäi quyù toäc Kinh ñoâ nöõa. Chaøng caûm thaáy an baøi theo soá phaän. Coù theå noùi hình boùng caây soài, yù nghó cuûa caây soài cuõng laø hình aûnh, yù nghó cuûa Anñraây. Taùc giaû ñaõ taû caây soài, möôïn caây soài ñeå taû caûnh nguï tuønh, ñeå laøm noåi baät taâm traïng yeám theá, hoaøi nghi cuûa chaøng quyù toäc ñang traên trôû, ñau buoàn trong bi kòch gia ñình vaø xaõ hoäi. Nhöõng neùt veõ cuûa Toânxtoâi veà nhöõng bieán thaùi taâm tình aáy cuûa Anñraây raát tinh teá, ñaày aán töôïng.

Ai ñaõ töøng ñoïc “Chieán tranh vaø Hoøa bình” chaéc seõ nhôù maõi caûnh ñeâm traêng ôû OÂtratnoâieâ vaø hình aûnh Natasa - con gaùi cuûa laõo baù töôùc Roâxtoáp. “Vaàng traêng gaàn troøn, treân neàn trôøi xuaân trong saùng chæ laùc ñaùc maáy vì sao”. Caûnh vaät “Laéng laïi nhö vaàng traêng, nhö aùnh traêng”. Coøn ngöôøi con gaùi thì “maét ñen, toùc ñen, voùc ngöôøi maûnh deû ñeán laï luøng” cuøng vôùi caâu hoûi: “Coâ ta coù chuyeän gì maø vui theá nhæ?” cöù baùn rieát laáy vaø laøm cho taâm hoàn chaøng quyù toäc treû Anñraây voâ cuøng xao xuyeán. Sau ñeâm traêng aáy, Anñraây töø bieät laõo baù töôùc Roâxtoáp ra veà. Moät buoåi saùng ñaàu thaùng saùu. Anñraây laïi ñi qua khu röøng baïch döông daïo ñaàu xuaân. Moät caûnh töôïng hoaøn toaøn khaùc. Thoâng non raûi raùc ñaõ troå nhöõng “choài non xanh mòn”. Röøng baïch döông “boùng caây rôïp maùt … laù caây oùng aùnh döôùi naéng”. Khoâng gian roän raøng tieáng luïc laïc mô hoà, caûnh vaät nôû hoa, tieáng hoïa mi “thaùnh thoùt khi xa khi gaàn”…

Caûnh vaät xoân xao hay loøng chaøng quyù toäc treû goùa vôï xoân xao? Anñraây tìm kieám caây soài giaø nhö tìm kieám ngöôøi baïn coá tri. Chaøng khoâng ngôø noù ñaõ “ñoåi môùi haún”. “Laù non xanh töông ñaõ ñaâm thaúng ra ngoaøi” lôùp voû cöùng giaø haøng theá kyû. “Choøm laù xanh môn môûn” nhö ñang “say söa, ngaây ngaát, kheõ ñung ñöa trong aùnh naéng chieàu”. Caây soài giaø ñaõ hoài xuaân, ñaõ baät daäy vôùi saéc xuaân vaø söùc xuaân kyø laï. Caây soài nhö ñang vuõ hoäi vôùi thoâng non, vôùi baïch döông, vôùi coû hoa vaø tieáng hoùt cuûa hoïa mi thaùnh thoùt. Ngaém caây soài, Anñraây “boãng voâ côù coù moät caûm giaùc vui möøng, saûng khoaùi töôûng chöøng nhö moãi teá baøo trong mình ñaõ ñoåi môùi, soáng laïi”. Nhöõng trang ñôøi, nhöõng kyù öùng vui, buoàn uøa leân vaø soáng daäy. Caûnh töôïng chieán tröôøng Aoxteclit, hình aûnh Lida tröôùc khi taét thôû. Kæ nieäm gaëp gôõ baù töôùc Pie treân beán ñoø, vaø… hình aûnh ngöôøi con gaùi aáy, ñeâm traêng aáy ôû OÂtratnoâieâ… cuøng hieän leân trong taâm hoàn chaøng.

Thieân nhieân höõu tình, caây soài hoài xuaân traøn treà söùc soáng vaø ngöôøi thieáu nöõ Natasa kieàu dieãm, ñem traêng huyeàn dieäu ôû OÂtratnoâieâ… ñaõ lay tænh, ñaõ ñem ñeán cho Anñraây moät nieàm vui môùi, chan chöùa yeâu ñôøi. Chaøng caûm thaáy baâng khuaâng, nghó thaàm: “Khoâng, cuoäc ñôøi chöa chaám döùt ôû tuoåi 31”. Chaøng töï an uûi vaø ñoäng vieân mình: “…Sao cho cuoäc soáng cuûa ta troâi qua khoâng phaûi chæ mình ta,… sao cho cuoäc ñôøi ta phaûn chieáu leân taát caû moïi ngöôøi, vaø moïi ngöôøi cuøng soáng chung vôùi ta”. Coù theå noùi, taâm hoàn u aùm baáy nay ñaõ bò aùnh traêng huyeàn dieäu vaø… xua tan. Moïi coâ ñôn, saàu muoän baáy nay… chöùa chaát trong Caûnh gaëp laïi caây soài beân ñöôøng ñaõ cho thaáy ngheä thuaät loøng chaøng quyù toäc treû ñaõ bò xua tan. taû caûnh nguï tình ñaëc saéc cuûa Leùp Toânxtoâi. Muøa heø naêm 1809 laø moät muøa heø ñeïp, ñaùng nhôù vôùi Anñraây. Tình yeâu chôùm nôû trong loøng chaøng quyù toäc treû. Con ñöôøng coâng danh vaø haïnh phuùc laïi môû ra. Anñraây laïi ra traän vì moät nöôùc Nga vó ñaïi. Vaø “ngöôøi con gaùi ñeâm naøo muoán bay leân trôøi” seõ gaén boù vôùi soá phaän Anñraây nhö moät “thieân meänh”. Tình yeâu thieân nhieân, caûnh saéc Nga, ngoøi buùt ñieâu luyeän trong vieäc mieâu taû taâm lyù vaø khaùm phaùi “bieän chöùng taâm hoàn” cuûa con ngöôøi, caùch theå hieän con ngöôøi trong söï vaän ñoäng ñi leân, vöôït qua soá phaän vaø höôùng thieän - laø buùt phaùp ngheä thuaät, laø taám loøng nhaân ñaïo cao ñeïp cuûa Toânxtoâi. Khoâng gian ngheä thuaät vaø thôøi gian ngheä thuaät trong ñoaïn vaên ñaõ giuùp chuùng ta caûm nhaän saâu saéc hai taâm traïng cuûa nhaân vaät Anñraây.

Caûnh gaëp laïi caây soài beân ñöôøng ñaõ cho thaáy ngheä thuaät taû caûnh nguï tình ñaëc saéc cuûa Leùp Toânxtoâi. Muøa heø naêm 1809 laø moät muøa heø ñeïp, ñaùng nhôù vôùi Anñraây. Tình yeâu chôùm nôû trong loøng chaøng quyù toäc treû. Con ñöôøng coâng danh vaø haïnh phuùc laïi môû ra. Anñraây laïi ra traän vì moät nöôùc Nga vó ñaïi. Vaø “ngöôøi con gaùi ñeâm naøo muoán bay leân trôøi” seõ gaén boù vôùi soá phaän Anñraây nhö moät “thieân meänh”.

Tình yeâu thieân nhieân, caûnh saéc Nga, ngoøi buùt ñieâu luyeän trong vieäc mieâu taû taâm lyù vaø khaùm phaùi “bieän chöùng taâm hoàn” cuûa con ngöôøi, caùch theå hieän con ngöôøi trong söï vaän ñoäng ñi leân, vöôït qua soá phaän vaø höôùng thieän - laø buùt phaùp ngheä thuaät, laø taám loøng nhaân ñaïo cao ñeïp cuûa Toânxtoâi. Khoâng gian ngheä thuaät vaø thôøi gian ngheä thuaät trong ñoaïn vaên ñaõ giuùp chuùng ta caûm nhaän saâu saéc hai taâm traïng cuûa nhaân vaät Anñraây.

(cid:0) Napoleon Bonaparte - một nhà quân sự và chính trị kiệt xuất của nước Pháp.

Napoléon Bonaparte 15 tháng 8 năm 1769 – 5 tháng 5 năm 1821) là một nhà quân sự và chính trị kiệt xuất người Pháp trong và sau cuộc cách mạng Pháp cũng như các cuộc chiến tranh liên quan ở châu Âu.

Ông giữ ngôi Hoàng đế của người Pháp từ năm 1804 đến năm 1815 với đế hiệu là Napoléon I. Cuộc cải cách pháp luật của ông, Bộ luật Napoléon, đã có những ảnh hưởng lớn lên nhiều bộ luật dân sự trên toàn thế giới, nhưng ông được nhớ đến nhất bởi vai trò của mình trong các cuộc chiến tranh mà Pháp phải đương đầu với hàng loạt liên minh, được gọi là các cuộc chiến tranh Napoléon.

Ông đã thiết lập quyền bá chủ trên phần lớn lục địa châu Âu và tìm cách truyền bá những lý tưởng của cách mạng Pháp, đồng thời củng cố nền đế chế làm phục hồi những nét của chế độ cũ Pháp (Ancien Régime). Nhờ thắng lợi trong những cuộc chiến này, thường là chống lại đối phương có ưu thế về quân số, ông được coi là một trong những nhà quân sự vĩ đại nhất mọi thời đại, và các chiến dịch của Napoléon được nghiên cứu tại các học viện quân sự trên khắp thế giới

Napoléon được sinh ra ở Ajaccio thuộc Corsica, trong một gia đình thuộc dòng dõi quý tộc Genoa (Ý). Ông được đào tạo thành một sỹ quan pháo binh ở Pháp. Bonaparte trở nên nổi tiếng dưới thời Đệ nhất Cộng hòa Pháp khi chỉ huy thành công nhiều chiến dịch chống lại Liên minh thứ nhất và các thứ hai chống Pháp. Ông cũng tiến hành cuộc chinh phạt bán đảo Ý.

Năm 1799, ông đã tổ chức một cuộc đảo chính và tự đưa mình trở thành vị Tổng tài thứ nhất; năm năm sau đó Thượng viện Pháp tuyên xưng ông là Hoàng đế Pháp. Trong thập niên đầu tiên của thế kỷ 19, Đệ nhất Đế chế Pháp dưới quyền Napoléon đã tham gia vào một loạt xung đột - những cuộc chiến tranh Napoléon - lôi kéo mọi cường quốc chính ở châu Âu tham gia. Sau một loạt thắng lợi, Pháp đạt được vị trí thống trị ở lục địa châu Âu, và Napoléon duy trì phạm vi ảnh hưởng của Pháp thông qua việc thành lập của những mối đồng minh rộng lớn và bổ nhiệm bạn bè và người thân cai trị các quốc gia châu Âu khác như những chư hầu của Pháp.

Cuộc chiến kéo dài ở bán đảo Iberia và cuộc xâm lược nước Nga năm 1812 đánh dấu bước ngoặt trong cơ đồ của Napoléon. Quân đội chủ lực của Pháp, Grande Armée, bị tổn thất nặng nề trong chiến dịch và không bao giờ có thể khôi phục lại hoàn toàn. Năm 1813, Liên minh thứ sáu đã đánh bại quân đội của ông tại Leipzig, năm sau đó Liên minh xâm lược Pháp, buộc Napoléon phải thoái vị và đày ông đến đảo Elba. Chưa đầy một năm sau, ông thoát khỏi Elba và trở lại nắm quyền, nhưng đã bị đánh bại trong trận Waterloo vào tháng 6 năm 1815. Napoléon trải qua sáu năm cuối cùng của cuộc đời trong sự giam cầm của người Anh trên đảo Saint Helena. Cái chết của ông gây ra nhiều tranh cãi về sau, chẳng hạn một số học giả cho rằng ông là nạn nhân của một vụ đầu độc bằng arsen.

(cid:0) Sơ lược cốt truyện "Chiến Tranh và Hòa Bình".

Nhân một buổi dạ tiệc tại nhà của Anna Pavlovna, Hoàng Tử Andrey và Pierre thảo luận với nhau về những gì họ nên thực hiện trong tương lai, về Napoléon, "con người của định mệnh" (the man of destiny) sắp xâm lăng nước Nga, về nhiệm vụ mà Thượng Đế giao cho Sa Hoàng là phải cứu nguy châu Aâu và nền văn minh… Pierre là một người độc thân giàu có, danh vọng, thừa hưởng di sản của Bá Tước Bezuhov. Thời điểm này là vào tháng 7 năm 1805. Nikolay Rostov và Hoàng Tử Andrey đã trải qua các kinh nghiệm đầu tiên tại mặt trận Schoengraben. Mỗi người tìm thấy sự bất lực của cá nhân trong hoàn cảnh của một khối đông người. Nikolay nhận làm một cái chốt trong một bộ máy còn Andrey từ chối ở trong lực lượng điều hành mà chọn chiến đấu ngoài mặt trận. Sau đó tới sự việc Pierre cưới Ellen. Anatole ve vãn Marya nhưng không thành công. Andrey tham dự hội đồng chiến tranh vào hôm trước trận đánh Austerlitz rồi bị thương, tuy nhiên đối với Andrey, Napoléon có vẻ như không đáng kể.

Nikolay cùng với Denisov được nghỉ phép, nhưng đã không quên người yêu là Sonya. Do Ellen bị nghi ngờ bất trung, nên Pierre đã đấu gươm với Dolohov và khiến cho anh chàng này bị thương. Lisa Bolkonsky qua đời sau khi sanh một con trai, để lại cho Andrey nỗi buồn không nguôi. Dolohov mê Sonya nhưng đã bị từ chối và về sau đã lường gạt Nikokay trong một canh bạc.

Sống xa vợ, Pierre hiến thân cho công việc canh tân miền đất đai của mình. Pierre và Andrey lúc này đã về nhà, cùng nhau thảo luận về ý nghĩa của đời người, ý nghĩa của cõi chết và Andrey hy vọng ở tương lai. Vào lúc này Nikolay lại tham gia quân đội và Denisov bị đưa ra tòa vì ăn trộm thực phẩm. Nikolay xin Sa Hoàng ân xá cho Denisov và được chứng kiến cảnh hội ngộ giữa Napoléon và Sa Hoàng, và cảnh này tượng trưng cho hai loại chính quyền mới và cũ.

Andrey tham gia vào nhóm cải cách của Speransky. Andrey trở nên mê Natasha và công chúa Marya không được hạnh phúc vì các hành động của cha. Các vấn đề tài chính của gia đình Rostov gia tăng và Andrey đi qua Thụy Sĩ. Gia đình Rostov vui hưởng mùa Giáng Sinh cuối cùng với cảnh săn chó sói, trượt tuyết bằng xe. Khi Andrey vắng mặt, Natasha bồn chồn và đã gặp Anatole trong một buổi ca nhạc. Trong lúc tinh thần bị căng thẳng, Natasha được Pierre an ủi.

Cuộc kháng chiến chống lại quân đội Pháp bắt đầu khi Napoléon là một con người ham danh vọng, ưa chinh phục các miền đất mới. Andrey phục vụ trong đoàn quân Nga và Nikolay được tặng huy chương vì lòng cam đảm. Natasha bình phục dần dần nhờ niềm tin tôn giáo. Petya tham gia quân đội. Trước sự de dọa xâm lăng của Napoléon, người dân Nga đã phản ứng mạnh. Pierre thấy được ở trong tâm hồn mình một nhiệm vụ phức tạp đối với tình yêu, sao chổi, Napoléon và chiến tranh.

Đại Quân Pháp tiến vào nước Nga. Marya rời gia đình về Moscow. Mặc dù chiến tranh tới gần, các buổi hội họp tại Petersburg vẫn còn tiếp tục. Marya và Nikolay đã gặp nhau lần đầu tiên trong mối tình lãnh mạn. Pierre thăm viếng Andrey vào buổi chiều hôm trước trận đánh Borodino. Trận chiến này được mô tả là một cuộc đấu sức sinh tử với quân đội Nga thắng thế về mặt tinh thần và đây là khúc quanh cho chiến thắng của nước Nga.

Đại Quân Pháp tiến tới. Thành phố Moscow bị bỏ trống và đốt cháy để cứu nguy cho nước Nga. Gia đình Rostov rời Moscow bằng một đoàn xe trong đó có Hoàng Tử Andrey bị thương nặng. Andrey đoàn tụ với Natasha và được chăm sóc. Khi gần với cõi chết, Andrey mới hiểu rõ tình yêu cao cả. Sự thật hiện ra khi sống và chết đối diện với nhau. Pierre dự mưu ám sát Napoléon nhưng các biến cố khác đã làm cho âm mưu này thất bại.

Nikolay và Marya gặp lại nhau rồi Marya đi thăm người anh là Andrey. Marya và Natasha ở với Andrey lúc người anh này qua đời. Pierre bị tố cáo đã gây ra hỏa hoạn và suýt nữa bị người Pháp hành quyết, đã sống lại nhờ Karataev, một nhân vật tượng trưng cho cuộc sống và cõi chết, tình ghét và tình yêu.

Tối ngày 6 tháng 10, quân Pháp bắt đầu rút lui và trong giai đoạn đánh du kích của người Nga có Denisov và Dolohov tham gia, Pierre được giải thoát. Petya và Karataev bị chết. Sự tàn lụi và sự chết là một phần của tiến trình phát triển trong đời sống. Chiến tranh qua dần và sự nghiệp của Kutuzov cũng tới hồi kết thúc. Một kỷ nguyên mới bắt đầu với nước Nga tham dự vào các biến chuyển quốc tế. Các nhân vật trong truyện như Nikolay và Marya Rostov, Pierre Bezuhov và Natasha kết hôn với nhau. Một chu kỳ mới bắt đầu với người con của Andrey là Nikolinka ước muốn sau này kế tiếp các công việc của cha và Pierre. "Chiến Tranh và Hòa Bình" là một đại tác phẩm trình bày về đời sống con người với nhiều thăng trầm, gồm đủ hy vọng, tham vọng, thỏa mãn, đau thương, tương khắc…

… Đại Văn Hào Leo Tolstoy đã mô tả đời sống là gì bằng nhiều hình thức và tác giả đã tìm hiểu ý nghĩa của đời người với các mặt xấu như lòng ích kỷ, lòng tham vật chất và những yếu tố cản trở cách phát triển những đức tính tốt, tương phản với tình yêu là thứ giúp vào sự phát triển, làm cho con người hạnh phúc. Qua đại tác phẩm này, các tương phản đã diễn ra : vui với buồn, hy vọng với thất vọng, gia đình tương phản với xã hội, tinh thần khác với vật chất, tính ích kỷ so với lòng nhân đạo. Các nhân vật cũng trái ngược nhau : Andrey hạnh phúc và Pierre gian nan, đau khổ, Helene theo vật chất, ích kỷ, vô luân, trái ngược với Natasha có tình thương và các đức tính tốt khác. Đời người phát triển theo nhịp lên xuống, gặp các chống đối, gặp cõi chết hay đổi hướng đi. Cuộc đời của Pierre sẽ ra sao nếu không kết hôn với Helene, nếu không tham dự vào trận chiến Borodino? Giòng đời tới các khúc quanh mà tác giả gọi là chiến tranh. Một số nhân vật đã dùng nghị lực để chuyển hướng cuộc đời như Dolohov, Boris, Berg và tác giả Leo Tolstoy cho rằng sự chịu đựng gian nan làm tinh thần phát triển. Việc cứu xét các anh hùng, các vĩ nhân có phải là công việc tìm hiểu lịch sử không? Napoléon tượng trưng cho sự tự do của nhân loại hay mối đe dọa nền hòa bình của châu Âu?

Đại Văn Hào Leo Tolstoy đã viết ra đại tác phẩm "Chiến Tranh và Hòa Bình" để bàn luận về phương pháp tìm hiểu lịch sử, tìm hiểu về đời người và cõi chết, và tác giả cho rằng các hiện tượng xã hội, chính trị, kinh tế chỉ là các biến cố bên ngoài (outer accidents) và các biến chuyển bên trong (inner events) chính là các kinh nghiệm thực sự, tức thời của đời người. Cõi chết tới với mọi người và chỉ có tình thương yêu (love) mới làm cho con người hạnh phúc. Nhà phê bình văn học William Lyon Phelps đã gọi đại tác phẩm "Chiến Tranh và Hòa Bình" là một cuốn từ điển về đời người, bao gồm bên trong muôn vàn kinh nghiệm sống. Và qua các tác phẩm, Đại Văn Hào Leo Tolstoy đã gây ảnh hưởng tới nhiều nhà viết tiểu thuyết sau này như Thomas Mann, người đoạt Giải Thưởng Nobel về Văn Học, tới Marcel Proust, tác giả bộ tiểu thuyết "Đi tìm Thời Gian đã mất" (In Search of Lost Time), tới Stephen Crane với tác phẩm "Biểu hiệu đỏ của lòng Can Đảm" (The Red Badge of Courage), tới Henry James và James Joyce trong cách đối thoại nội tâm (interior monologues).

(cid:0) Giới thiệu về nội dung

Chiến tranh và hòa bình phản ánh một giai đoạn bi tráng của toàn xã hội Nga, từ giới quý tộc đến nông dân, trong thời đại Napoléon, và được coi là một trong hai kiệt tác chính của Tolstoy (tác phẩm thứ hai là Anna Karenina). Chiến tranh và hòa bình cũng đồng thời được đánh giá là một trong những tiểu thuyết vĩ đại nhất của văn học thế giới.

Tác phẩm mở đầu với khung cảnh một buổi tiếp tân, nơi có đủ mặt các nhân vật sang trọng của giới quý tộc Nga của Sankt-Peterburg. Bên cạnh những câu chuyện thường nhật của giới quý tộc, người ta bắt đầu nhắc đến tên của Napoléon và cuộc chiến tranh sắp tới mà Nga sắp tham gia.

Trong số những tân khách hôm ấy có công tước Andrei Bolkonsky một người trẻ tuổi, đẹp trai, giàu có, có cô vợ Liza xinh đẹp mới cưới và đang chờ đón đứa con đầu lòng. Và một vị khách khác là Pierre người con rơi của lão bá tước Bezoukhov, vừa từ nước ngoài trở về. Tuy khác nhau về tính cách, một người khắc khổ về lý trí, một người hồn nhiên sôi nổi song Andrei và Pierre rất quý mến nhau và đều là những chàng trai trung thực, luôn khát khao đi tìm lẽ sống. Andrei tuy giàu có và thành đạt nhưng chán ghét tất cả nên chàng chuẩn bị nhập ngũ với hy vọng tìm được chỗ đứng của một người đàn ông chân chính nơi chiến trường. Còn Pierre từ nước ngoài trở về nước Nga, tham gia vào các cuộc chơi bời và bị trục xuất khỏi Sankt-Peterburg vì tội du đãng. Pierre trở về Moskva, nơi cha chàng đang sắp chết. Lão bá tước Bezoukhov rất giàu có, không có con, chỉ có Pierre là đứa con rơi mà ông chưa công nhận. Mấy người bà con xa của ông xúm quanh giường bệnh với âm mưu chiếm đoạt gia tài. Pierre đứng ngoài các cuộc tranh chấp đó vì chàng vốn không có tình cảm với cha, nhưng khi chứng kiến cảnh hấp hối của người cha lúc lâm chung thì tình cảm cha con đã làm chàng rơi nước mắt. Lão bá tước mất đi để lại toàn bộ gia sản cho Pierre và công nhận chàng làm con chính thức. Công tước Kuragin không được lợi lộc gì trong cuộc tranh chấp ấy bèn tìm cách dụ dỗ Pierre. Vốn là người nhẹ dạ, cả tin nên Pierre rơi vào bẫy và phải cưới con gái của lão là Hélène, một cô gái có nhan sắc nhưng lẳng lơ và vô đạo đức.

Về phần Andrei chàng quyết định gởi vợ cho cha và em chăm sóc sau đó gia nhập quân đội. Khi lên đường Andrei mang một niềm hy vọng có thể có thể tìm thấy ý nghĩa cuộc sống cũng như công danh trên chiến trường. Chàng tham gia trận đánh Austerlitz lừng danh, thương nặng, bị bỏ lại chiến trường. Khi tỉnh dậy chàng nhìn lại chàng nhìn thấy bầu trời xanh rộng lớn và sự nhỏ nhoi của con người, kể cả những mơ ước, công danh và kể cả Napoléon người được chàng coi như thần tượng. Andrei được đưa vào trạm quân y và được cứu sống. Sau đó, chàng trở về nhà chứng kiến cái chết đau đớn của người vợ trẻ khi sinh đứa con đầu lòng. Cái chết của Lisa, cùng với vết thương và sự tiêu tan của giấc mơ Tulông đã làm cho Andrei tuyệt vọng. Chàng quyết định lui về sống ẩn dật. Có lần Pierre đến thăm Andrei và đã phê phán cách sống đó. Lúc này, Pierre đang tham gia vào hội Tam điểm với mong muốn làm việc có ích cho đời.

Một lần, Andrei có việc đến gia đình bá tước Rostov. Tại đây, chàng gặp Natalia (Natasha) con gái gia đình của bá tước Rostov. Chính tâm hồn trong trắng hồn nhiên và lòng yêu đời của nàng đã làm hồi sinh Andrei. Chàng quyết định tham gia vào công cuộc cải cách ở triều đình và cầu hôn Natasha. Chàng đã được gia đình bá tước Rostov chấp nhận, nhưng cha chàng phản đối cuộc hôn nhân này. Bá tước Bolkonsky (cha của Andrei) buộc chàng phải đi trị thương ở nước ngoài trong khoảng thời gian là một năm. Cuối cùng, chàng chấp nhận và xem đó như là thời gian để thử thách Natasha.

. Chàng nhờ bạn mình là Pierre đến chăm sóc cho Natasha lúc chàng đi vắng. Natasha rất yêu Andrei, song do nhẹ dạ và cả tin nên nàng đã rơi vào bẫy của Anatole con trai của công tước Vassili, nên Natasha và Anatole đã định bỏ trốn nhưng âm mưu bị bại lộ, nàng vô cùng đau khổ và hối hận. Sau khi trở về Andrei biết rõ mọi chuyện nên đã nhờ Pierre đem trả tất cả những kỷ vật cho Natasha. Nàng lâm bệnh và người chăm sóc và người thông cảm cho nàng lúc này là Pierre.

Vào lúc này, nguy cơ chiến tranh giữa Pháp và Nga ngày càng đến gần. Cuối năm 1811, quân Pháp tiến dần đến biên giới Nga, quân Nga rút lui. Đầu năm 1812, quân Pháp tiến vào lãnh thổ Nga. Chiến tranh bùng nổ. Vị tướng già Mikhail Koutouzov được cử làm tổng tư lệnh quân đội Nga. Trong khi đó, quý tộc và thương gia được lệnh phải nộp tiền và dân binh. Pierre cũng nộp tiền và hơn một ngàn dân binh cho quân đội. Andrei lại gia nhập quân đội, ban đầu vì muốn trả thù tình địch, nhưng sau đó chàng bị cuốn vào cuộc chiến, bị cuốn vào tinh thần yêu nước của nhân dân. Trong trận Borodino, dưới sự chỉ huy của vị tướng Koutouzov quân đội Nga đã chiến đấu dũng cảm tuyệt vời. Andrei cũng tham gia trận đánh này và bị thương nặng. Trong lán quân y, chàng gặp lại tình địch của mình cũng đang đau đớn vì vết thương. Mọi nỗi thù hận đều tan biến, chàng chỉ còn thấy một nỗi thương cảm đối với mọi người. Chàng được đưa về địa phương. Trên đường di tản, chàng gặp lại Natasha và tha thứ cho nàng. Và cũng chính Natasha đã chăm sóc cho chàng cho đến khi chàng mất.

Sau trận Borodino, quân Nga rút khỏi Moskva. Quân Pháp chiếm được Moskva nhưng có tâm trạng vô cùng lo sợ. Pierre trở về Moskva giả dạng thành thường dân để ám sát Napoléon. Nhưng âm mưu chưa thực hiện được thì chàng bị bắt. Trong nhà giam, Pierre gặp lại Platon Karataev, một triết gia nông dân. Bằng những câu chuyện của mình, Platon đã giúp Pierre hiểu thế nào là cuộc sống có nghĩa.

Quân Nga bắt đầu phản công và tái chiếm Moskva. Quân Pháp rút lui trong hỗn loạn. Nga thắng lợi bằng chính tinh thần của cả dân tộc Nga chứ không phải do một cá nhân nào, đó là điều Koutouzov hiểu còn Napoléon thì không. Trên đường rút lui của quân Pháp, Pierre đã trốn thoát và trở lại Moskva. Chàng hay tin Andrei đã mất và vợ mình cũng vừa mới qua đời vì bệnh. Chàng gặp lại Natasha, một tình cảm mới mẻ giữa hai người bùng nổ. Pierre quyết định cầu hôn Natasha. Năm 1813, hai người tổ chức đám cưới. Bảy năm sau, họ có bốn người con. Natasha lúc này không còn là một cô gái vô tư hồn nhiên mà đã trở thành một người vợ đúng mực. Pierre sống hạnh phúc nhưng không chấp nhận cuộc sống nhàn tản. Chàng tham gia vào những hội kín - đó là các tổ chức cách mạng của những người tháng Chạp.

(cid:0) TÌNH YÊU TRONG TÁC PHẨM

Tình yêu trong “Chiến tranh và hòa bình” được thể hiện sâu đậm nhất qua hình tượng Natasa. Dường như người con gái này sinh ra là để được yêu và san sẻ tình yêu cho người khác, trái tim đa cảm ấy có lúc bối rối không biết mình yêu ai. Độc thoại nội tâm đã ghi lại trạng thái lạ lùng đặc biệt với nàng, những cảm xúc xốn xang tinh tế khi biết mình đã yêu Anđrây. Nàng vừa hạnh phúc vừa sợ hãi, vừa trông đợi, vừa tràn ngập lo âu. Những thái cực đối lập ấy đang giày vò nàng “Có thể nào con người xa lạ ấy bây giờ với ta trở thành tất cả”. Nhưng Natasa và Anđrây là hai thế giới xa lạ với nhau, một bên thiên về lí trí, một bên thiên về tình cảm, một bên khắc khổ, một bên trong trẻo tươi vui. Trong khi chờ đợi Anđrây trở lại, đối với Natasa chẳng khác nào một cực hình.

Trái tim nàng khắc khoải, trở đi trở lại những câu hỏi: “Biết đi đâu bây giờ?”, “Biết làm gì bây giờ?”. Nàng là “con người của giây phút này”, con người của sự sống nên không thể chịu nổi sự đè nặng của tâm lí chờ đợi. Thực đúng là “Ba thu dọn lại một ngày dài ghê”. Đó là trạng thái tâm lí tình cảm của người đang yêu say đắm “Như đứng đống lửa như ngồi đống than”. Không chỉ có thế, nhà văn còn cho thấy những biến chuyển bên trong con người Natasa. Nàng nhận ra sự thay đổi lớn lao kể từ khi nhận lời yêu Anđrây trong khi mọi thứ xung quanh nàng vẫn như cũ “vẫn chỉ có thế thôi”. Natasa nghĩ thầm và kinh hãi nhận thấy trong mình bỗng dưng nổi dậy “một cảm giác chán ghét với mọi người trong nhà vì họ vẫn cứ như cũ”. Suốt mấy tuần trôi qua nhưng nàng “như một cái bóng bơ phờ và uể oải, nàng đi lang thang trong các phòng”. Đợi chờ với Natasa có nghĩa là cuộc sống dừng lại, ngưng đọng. Nàng không hiểu sao mình phải chờ đợi như thế, một cảm giác tủi thân giống như đứa trẻ bị phạt nhưng không biết mình làm gì nên tội. Cảm giác chán ghét đối với xung quanh và tủi hờn trách móc cũng hoàn toàn hợp lí, nhất là với một người như Natasa.

Cái nhìn của nhà văn tinh tế đến kinh ngạc khi ông thấy cô bé Natasa tự thán phục mình, để tự an ủi mình mong quên đi những tình cảm đang thôi thúc trái tim. “Cái cô Natasa ấy thật tuyệt! Nàng tự nói với mình …xinh này, có giọng hát, lại trẻ măng và không làm phiền ai cả…”. Lời độc thoại đầy nữ tính và chân thực này thật đúng với tâm lí của những cô gái như Natasa. Và khi Anđrây đến cầu hôn thì nàng sung sướng hạnh phúc như không tin vào sự thật này. “Thế ra đây là chuyện thật ư?”. “Có thể nào con người xa lạ ấy với ta bây giờ là tất cả?”. Nghe những lời nói của Anđrây mà nàng như không nghe thấy: “Anh ấy vừa hỏi mình cái gì đấy nhỉ?”.

Những dòng độc thoại nội tâm này đã hé mở bản chất con người Natasa: nàng sống và yêu bằng trí tuệ của trái tim chứ không phải bằng lí trí. Nàng là con người cảm tính, “con người của giây phút này” nghĩa là thường đắm mình trong các ấn tượng trực tiếp, cảm tính bộc trực. Đó là ưu điểm cũng là nhược điểm của nàng. Thế nên khi Annatôn tấn công, Natasa cảm thấy “giữa mình và Annatôn không còn gì ngăn cách cản trở nữa”. Nàng rơi vào “trạng thái say”, mất cân bằng và “cảm thấy mình đã bước hẳn vào cái thế giới kì lạ, điên rồ, xa cách một trời một vực với thế giới cũ, trong thế giới này người ta không còn biết cái gì là tốt, cái gì là xấu, cái gì là hợp lí cái gì là điên rồ”.

Chính vì thế trong một lúc nàng mới cảm thấy yêu cả hai người đàn ông: Anđrây và Annatôn. Song nếu không có những dòng độc thoại nội tâm ghi lại tâm trạng mâu thuẫn của Natasa khi phụ tình Anđrây thì chúng ta sẽ phán xét không công bằng với nàng. Trong tâm hồn nàng lúc này là sự xung đột giữa lí trí tỉnh táo và đam mê nhất thời, giữa ý thức trách nhiệm về danh dự và ý nghĩ nông nổi tự dối lừa mình “việc gì không vui chơi một chút”, “sẽ không có ai biết đâu”. Thật lạ lùng, nàng cố tự trấn an mình “chẳng có chuyện gì xảy ra cả” nhưng lại không yên được bởi những cơn sóng lòng ghê gớm “nhưng thế này là thế nào đây?”. Mất hết lí trí, sống theo cảm giác nhất thời làm Natasa đã sa ngã. Nhưng ngay lúc rất đáng trách này ta vẫn thấy nàng hiện lên “Người” hơn bao giờ hết.

Và L.Tônxtôi đúng là nhà văn đã diễn tả một con người thực sự chứ không phải bức tượng phong bế tạo hình. “Người ta đẹp vì đáng yêu chứ không phải đáng yêu vì đẹp”(L.Tônxtôi). Đó là một quy luật dường như nghịch lí nhưng cũng bất ngờ thú vị trong tình yêu mà L.Tônxtôi đã thể hiện trong trường hợp của Nicôlai Rôxtốp với Maria Bôncônxcaia. Trước đó Nicôlai đã yêu say đắm Xônhia trong mối tình đầu. Xônhia cũng yêu chàng thực sự, nhưng cô vẫn “thiếu một cái gì đấy”, có lẽ là ngọn lửa mãnh liệt có thể quên mình như Natasa.

Đối với bá tước phu nhân thì việc chàng kết hôn với công tước tiểu thư Maria sẽ cứu vớt cho gia đình khỏi cảnh sa sút. Nicôlai cũng có lúc nghĩ đến điều ấy nhưng chàng khác với Annatôn và ông Vaxili khi đến dạm hỏi Maria chỉ vì tiền “tiền của bao giờ cũng hay”, “việc gì không lấy nếu cô ta có nhiều của”. Nicôlai yêu Maria vì “vẻ đẹp dịu dàng biết bao, cao quý biết bao dung mạo và phong thái của nàng”. Chàng cảm thấy mình sẽ đem lại hạnh phúc cho Maria như thượng đế đã sắp đặt. “Maria là con người hoàn toàn khác, tốt hơn những người khác và tốt hơn chàng”. Tình yêu làm cho người ta đẹp thánh thiện, khiến họ phải tự hoàn thiện mình để xứng đáng với người yêu. Maria luôn phải đấu tranh với con người mộ đạo, khắc khổ và con người ham sống trong bản thân. Sùng kính Chúa một cách hạnh phúc đau khổ, nguyện dâng hiến hết mình cho Chúa nhưng khao khát yêu thương vẫn mãnh liệt âm ỉ trong nàng. Giàu đức hi sinh, tận tụy, bản tính dịu dàng nhân ái là những phẩm chất đảm bảo cuộc sống hạnh phúc cho nàng sau này với Nicôlai.

Như vậy tình yêu là một phương diện mà nhà văn đã triệt để sử dụng kĩ thuật độc thoại nội tâm trong việc diễn tả thế giới tâm hồn các nhân vật trong “Chiến tranh và hòa bình”. Những trạng thái yêu đương, hờn giận, đợi chờ..cùng những quy luật của của nó có thể tìm thấy rất nhiều trong tác phẩm. Chính vì vậy trong pho tiểu thuyết- anh hùng ca đồ sộ này có thể gọi là cuốn tiểu thuyết tình yêu nhỏ được bao chứa trong nó cũng không sai.

Trận Borodino còn được biết tới với tên Trận chiến Moscow, giữa quân đội Pháp do Napoléon chỉ huy và quân đội Nga dưới sự chỉ huy của tướng Kutuzov diễn ra tại khu vực Borodino, ngoại ô Moscow ngày 7/9/1812. Trận đánh kéo dài chỉ trong một ngày và được coi là trận chiến lớn thứ 3 và đẫm máu nhất trong các cuộc chiến tranh xâm lược của Napoléon, với sự tham gia của trên 25 vạn binh sỹ của cả hai phía và số thương vong ít nhất lên đến trên 7 vạn người. Để bảo vệ đất nước, những người lính Nga đã chiến đấu ngoan cường. Nhưng vì những ý đồ chiến thuật, sau khi tuyên bố thắng trận, quân đội Nga đã chủ động rút lui bảo tồn lực lượng, để cho quân Pháp tiến vào Moscow “vườn không nhà trống”. Napoléon đã thất bại trong mục đích tiêu diệt quân chủ lực Nga trong trận đánh lớn một ngày. Kutuzov và quân đội Nga vẫn bảo tồn được lực lượng dể kháng chiến. Trận chiến tại Borodino thể hiện lòng quả cảm của người lính Nga và trở thành một chiến thắng tinh thần của nước Nga.

Sau trận đánh này quân xâm lược tinh nhuệ của Pháp bị tiêu hao sinh lực đáng kể, không đủ khả năng tiếp tục đánh chiếm các vùng đất khác của Đế quốc Nga. Trong khi đó các nguồn tiếp tế từ hậu phương đều bị quân Nga chặn đánh. Ngay vào mùa đông năm 1812 quân Pháp đã phải tháo chạy khỏi nước Nga và chiến dịch quân sự đánh chiếm nước Nga của Napoléon hoàn toàn phá sản. Một trong những nguyên nhân chủ chốt là nhờ việc bảo tồn được lực lượng sau trận đánh Borodino, quân đội Nga vẫn có thể kháng chiến lâu dài. Cuộc chiến tranh vệ quốc đã mang lại vinh quang cho nước Nga cận đại trên trường quốc tế, trong đó cuộc chiến Borodino có ý ngĩa đặc biệt trong suốt chiều dài lịch sử dân tộc Nga. Trận đánh ác liệt này luôn là đề tài lôi cuốn giới sử học. Nhờ tài nghệ chỉ huy nhân dân Nga chiến đấu chống xâm lăng, Nguyên soái Kutuzov, vị Tổng tư lệnh Quân đội Nga trong cuộc chiến này được tôn vinh là anh hùng thiên cổ. Hàng triệu triệu người về sau này còn biết đến trận đánh lớn này thông qua cuốn tiểu thuyết "Chiến tranh và Hòa bình” của đại văn hào nước Nga Lev Tolstoy./.

Chiến tranh và hòa bình là tác phẩm xuất sắc nhất, tiêu biểu nhất của L. Tônxtôi bởi nó thể hiện trí tuệ siêu việt, tài năng phi thường và những đặc trưng quan trọng nhất của thi pháp Tônxtôi. Tônxtôi viết Chiến tranh và hòa bình ở tuổi ngoài ba mươi, lúc tinh thần và sức lực sung mãn nhất. Đây là kết quả công phu lao động ròng rã suốt bảy năm (1863 – 1869).

Những tìm tòi trăn trở của Tônxtôi chứng tỏ nghệ thuật là sự khám phá và thể hiện các khả năng có thể có trong cuộc đời con người và xã hội: “Nghiền ngẫm, suy đi tính lại tất cả những gì xảy ra với tất cả những con người tương lai trong tác phẩm sắp tới rất lớn và nghiền ngẫm hàng triệu khả năng kết hợp có thể được để rút ra từ đó một phần triệu thật khó khăn kinh khủng. Và tôi đang làm việc đó”.

Không bằng lòng với các hình thức tiểu thuyết đã có trước đó ở Nga và châu Âu, Tônxtôi đã tìm hình thức mới thích hợp giúp ông “bao quát tất cả”, diễn tả điều ông muốn nói. Đó là tiểu thuyết – anh hùng ca hợp nhất nhiều loại: biên niên sử, ký sự gia đình, tiểu thuyết ái tình, tiểu thuyết phiêu lưu, tiểu thuyết giáo dục, tiểu thuyết tâm lý, tiểu thuyết triết lý, bút ký triết học, tiểu thuyết phong tục.v.v. Nó cho phép tác giả vừa khám phá lịch sử bằng nghệ thuật vừa thể hiện sâu sắc biện chứng tâm hồn con người. Tônxtôi coi việc khám phá sự thật là nhiệm vụ hàng đầu của nghệ thuật: “Một chân lý thấp kém còn hơn hàng đống sự lừa dối làm người ta phấn chấn”. Đây là phương châm chỉ đạo ngòi bút Tônxtôi: “kể đúng sự thật rất khó”, “Khi thuật lại những sự kiện chiến tranh bao giờ người ta cũng nói dối”.

Giữa lúc đang viết tác phẩm này, năm 1865 ông chia sẻ quan điểm của mình về sứ mạng văn chương trong thư gửi một nhà văn: “Mục đích của nghệ sỹ không phải là giải quyết vấn đề một cách không bác bỏ được mà ở chỗ làm cho người ta yêu mến cuộc sống trong tất cả vô vàn biểu hiện không bao giờ khô cạn của nó. Nếu như người ta bảo tôi rằng tôi có thể viết cuốn tiểu thuyết trong đó tôi xác định một cách không bác bỏ được quan điểm mà tôi cho là đúng về tất cả các vấn đề xã hội thì chắc chắn tôi sẽ không dành tới hai giờ đồng hồ cho cuốn tiểu thuyết như thế, nhưng nếu như người ta bảo tôi rằng cuốn sách tôi viết sẽ được đám trẻ con hiện nay đọc sau hai mươi năm và chúng sẽ khóc, cười, mến yêu cuộc sống thì chắc tôi sẽ hiến dâng toàn bộ cuộc đời mình, tất cả sức lực của mình cho cuốn sách đó”.

Độc giả Việt Nam còn quan tâm đến "Chiến tranh và hòa bình" ở một khía cạnh khác nữa: đó là một bộ sử thi về cuộc kháng chiến đầy khó khăn gian khổ, nhưng cuối cùng đã chiến thắng của nhân dân Nga chống lại cuộc xâm lược của quân đội Napoléon. Ngay từ năm 1922, trong bài ký sự đầu tiên của mình "Paris", Hồ Chí Minh đã phê phán gay gắt Napoléon như một kẻ xâm lược dã man. Năm 1954 cùng với thất bại của quân đội viễn chinh Pháp, cuộc kháng chiến chống thực dân của nhân dân Việt Nam đã kết thúc, theo Hiệp định Genève, nền độc lập và sự thống nhất của Việt Nam đã được thế giới công nhận. Cũng như những người Nga sau năm 1812, người Việt Nam cảm thấy mình là những người chiến thắng người Pháp, bởi thế "Chiến tranh và hòa bình" càng trở nên có sức hấp dẫn.

Hoàng Xuân Nhị nhấn mạnh, rằng đó là "tiểu thuyết sử thi hiện thực đầu tiên trên thế giới đã ca ngợi nhân dân Nga, ca ngợi tinh thần yêu nước và chủ nghĩa anh hùng, sức mạnh vô địch và tài năng của nhân dân Nga, là tác phẩm được xem là một trong những đỉnh cao nhất trong văn học thế giới". "Ý tưởng nhân dân" được nhà nghiên cứu coi là quan trọng nhất. Ông hết sức quan tâm đến việc mô tả các nhân vật lịch sử - Kutuzov, "vị tướng quân chân chính của cuộc chiến tranh nhân dân", con người "căm thù tất cả những gì phô trương giả dối"[7], và Napoléon, nhân vật đối lập với Kutuzov. Hình tượng Napoléon rất quan trọng đối với các nhà văn Việt Nam như một hình tượng "hiện thực đa diện, sống động"[8], là kinh nghiệm mô tả "kẻ thù dân tộc" không phải một chiều, phiến diện, mà một cách toàn diện, phong phú.[9]

Những đổi thay cơ bản diễn ra tại Việt Nam khi đó, đặc biệt là cuộc cải cách ruộng đất đã khiến các nhà nghiên cứu quan tâm đến những vấn đề, những mâu thuẫn xã hội. Cách tiếp cận đó còn tiếp tục về sau. Nhà Nga học Nguyễn Kim Đính vào năm 1978 đã nhấn mạnh, rằng Tolstoy "không giống như một nhà quý tộc thương hại người nông dân đói khổ và bất hạnh. Không! Đó là sự tôn trọng và tình yêu chân thành, là quan niệm thẩm mỹ từ trong đau khổ".[10] Hoàng Xuân Nhị trong chương viết về "Chiến tranh và hòa bình" đã dành hẳn một chương "Vấn đề nông dân trong "Chiến tranh và hòa bình" và những mâu thuẫn trong thế giới quan của Tolstoy", trong đó ông chú ý đến tính chất gay gắt của vấn đề nông dân ở Nga trong những năm 60 thế kỷ trước, phân tích đoạn Nicolai Rostov dẹp cuộc nổi loạn của nông dân thôn Bogucharov và đặc biệt xem xét chi tiết hình tượng Platon Karataev, nhìn thấy ở nhân vật này "thái độ thờ ơ đối với những sự kiện vĩ đại làm lay chuyển đất nước", sự chấp nhận số phận một cách mù quáng, sự cam chịu và thụ động. "Những nét gia trưởng bảo thủ đó của nông dân là một trong những nguyên nhân cản trở phong trào giải phóng, phong trào dân chủ ở Nga"

Sự quan tâm đến bộ tiểu thuyết sử thi của Tolstoy đồng thời còn do việc chú trọng đến vấn đề phương pháp sáng tác[12], cũng như mối quan tâm đến việc nâng cao trình độ nghệ thuật của văn học Việt Nam. "Nhiều người trong giới văn của chúng ta thích bàn về chất lượng của tác phẩm và thường dùng danh từ "đỉnh", Nguyễn Tuân viết vào năm 1960[13]. Và ông bổ sung: "Về điều này tôi xin được kể đôi lời về một đỉnh cao vươn lên giữa những đám mây năm sắc màu trên bản đồ văn học thế giới"[14]. Bởi vì vào thời bấy giờ vai trò của hư cấu nghệ thuật thường bị hạ thấp để đề cao sự mô tả chân thực, Nguyễn Tuân nhấn mạnh: "Chiến tranh và hòa bình" là một tiểu thuyết lớn dựa trên một hiện thực lịch sử. Chỗ dựa vẫn là chỗ dựa, nhưng Tolstoy còn có trí tưởng tượng hoạt động căng thẳng hết mức, đó là điều cần thiết đối với mỗi nhà văn, đặc biệt là nhà tiểu thuyết và nhất là khi nhà tiểu thuyết đó lại là Tolstoy. Đối với thiên tài Tolstoy hiện thực lịch sử là cần thiết, nhưng lịch sử chỉ làbàn đạp cho công việc khổng lồ của trí tưởng tượng nhà văn"

Trong thời kỳ chiến tranh trong văn học Việt Nam đã hình thành "mỹ học anh hùng", vươn tới sự thể hiện tính cách anh hùng. Từ quan điểm "mỹ học anh hùng" nhà nghiên cứu văn học Trần Vĩnh Phúc đã khảo sát vấn đề chất anh hùng ở Tolstoy (trong bài báo "Lev Tolstoy và chủ nghĩa anh hùng nhân dân", 1978). Ông khẳng định: "Chỉ trong "Chiến tranh và hòa bình" nhà văn mới đạt tới đỉnh cao trong việc mô tả nghệ thuật chủ nghĩa anh hùng của quần chúng nhân dân. Trong tác phẩm này ông đã thâm nhập sâu sắc vào cội nguồn chủ nghĩa anh hùng của quần chúng nhân dân, có tính cách giác ngộ, đồng thời vẫn giữ được diện mạo cá nhân phong phú, sống động". Khi phân tích vấn đề tính anh hùng, Trần Vĩnh Phúc đặc biệt chú trọng đến hai khía cạnh: khía cạnh mô tả sức chiến đấu, mà ông rất có lý khi cho rằng là "một trong những thành tựu cao nhất trong việc mô tả nghệ thuật những nét anh hùng của người lính Nga"; và khía cạnh đạo đức. "Ý tưởng cho rằng sự tiếp xúc của cá nhân với cuộc chiến đấu của toàn dân, với chiến thắng của dân tộc là con đường chính hình thành nên chủ nghĩa anh hùng tự giác đã được phát triển và làm phong phú trong tiểu thuyết "Chiến tranh và hòa bình" - Trần Vĩnh Phúc viết. - "Tác giả đã chỉ ra một cách chắc chắn rằng thời đại anh hùng 1812 đã cuốn hút rất nhiều người tiến bộ ở nước Nga đến với cuộc chiến đấu của toàn dân, đã làm thay đổi hoàn toàn diện mạo tinh thần của họ, định đoạt hành vi của họ theo hướng mới"

Trần Vĩnh Phúc xem xét khía cạnh đạo đức trong "Chiến tranh và hòa bình" dưới ánh sáng ý nghĩa chính trị xã hội và lịch sử. Đồng thời cũng xuất hiện vấn đề tìm hiểu kinh nghiệm lịch sử của Việt Nam thế kỷ XX. "Chủ đề "cây gậy tầy của chiến tranh nhân dân" mang ý nghĩa lịch sử sâu sắc và ý nghĩa thời sự cấp bách, nó đồng thanh với những phong trào giải phóng và chiến tranh nhân dân ngày nay đang diễn ra trong những điều kiện lịch sử mới, đỉnh cao của xu thế đó là cuộc chiến tranh chống xâm lược mà nhân dân Việt Nam tiến hành trong thế kỷ XX. Và ngược lại, từ đỉnh cao cuộc chiến tranh nhân dân thời kỳ hịên đại này chúng ta có thể hiểu sâu sắc hơn ý nghĩa và quy mô của "cơn bão tố năm 1812" trong lịch sử cũng như trong tiểu thuyết của Tolstoy

Vấn đề tính dân tộc lôi cuốn sự chú ý của các nhà nghiên cứu Việt Nam. Nhà nghiên cứu Trần Trọng Đăng Đàn có một quan niệm rộng lớn về tính dân tộc trong văn học, đối với ông tính dân tộc thể hiện không chỉ trong đối tượng mô tả, mà còn ở cách tiếp cận. Hơn nữa, đối với ông thiên tài nghệ thuật không tách rời khỏi phạm trù dân tộc. Trong bài báo "Lev Tolstoy - đại văn hào của nước Nga, con người kỳ diệu của nhân loại" (1978) ông viết: "Có thể nói "Chiến tranh và hòa bình" là nơi thể hiện đậm nét nhất tính dân tộc và thiên tài nghệ thuật của Lev Tolstoy. Tính chất dân tộc và thiên tài nghệ thuật được thể hiện trong chiều rộng và độ đậm của chất hùng ca; trong quy mô của việc trình bày các sự kiện lịch sử, trong việc diễn tả nhiệt tình yêu nước ở các nhân vật chính diện, trong việc khẳng định vai trò vĩ đại của nhân dân xem đó như là sức mạnh quyết định lịch sử.

Tính chất dân tộc và thiên tài nghệ thuật cũng được thể hiện trong việc mô tả quân xâm lược, mô tả và phê phán bọn đại biểu của giới quý tộc thượng lưu đắm mình trong cuộc sống ích kỷ, xa hoa, đục ngầu vật chất và không quan tâm gì đến quyền lợi của dân tộc, của tổ quốc"[34]. Trần Trọng Đăng Đàn tìm hiểu biểu hiện của tính dân tộc cả trong triết lý, trong kết cấu hết sức phức tạp của bộ tiểu thuyết, trong những đặc điểm mô tả tâm lý, khắc họa chân dung, mô tả thiên nhiên, trong sự phong phú của ngôn ngữ. Gây nhiều chú ý còn là sự giản dị trong phong cách của Tolstoy, điều từng làm chủ tịch Hồ Chí Minh thán phục. Nhà Nga học nổi tiếng Nguyễn Hải Hà đã viết về vấn đề này: "Sự giản dị trong các tác phẩm của Tolstoy là kết quả của một thành công nghệ thuật đích thực"[35]. Nhà thơ Tế Hanh cũng nói đến chất thi ca đặc biệt của "chiến tranh và hoà bình"[36]

Tóm lại, "Chiến tranh và hòa bình"đã gợi lên những ý kiến và nhận định về các vấn đề thời sự trong đời sống xã hội và trong cuộc đấu tranh vì sự tồn vong của dân tộc, đồng thời về các vấn đề thời sự của văn học.

Chiến tranh và hoà bình của L.Tônxtôi chính là loại tác phẩm thuộc về tương lai.

_Trong những ngày đánh trả mãnh liệt cuộc chiến tranh phá hoại man rợ bằng không quân của đế quốc Mỹ xâm lược, trên miền Bắc, sinh viên Việt nam vẫn viết những đề tài nghiên cứu về chiến tranh nhân dân, về con đường đi tìm lý tưởng của Anđrây Bônkônxki, Pier Bêzukhôv trong tiểu thuyết Chiến tranh và hoà bình _Aragông cho biết: Đã có một thời gian ở Pháp, người ta không thể đi trên xe lửa mà không thấy những người đọc Chiến tranh và hoà bình của Tônxtôi. Cuốn tiểu thuyết này có lẽ là tác phẩm lớn nhất, chưa từng thấy, được người Pháp say mê vào những năm 1942 – 1943.

_Năm 1943, một nhà thơ lớn, một người cách mạng Thổ Nhĩ Kỳ bắt đầu dịch nửa đầu Chiến tranh và Hoà bình ở torng tù. Năm 1960, một nhà văn Pháp đã nói rất hay về sức sống của tác phẩm Tônxtôi: “Khi đọc lại chiến tranh và hoà bình tôi cảm thấy trước mắt tôi không phải một giai đoạn đã qua mà là bí mật đã mất”. _Tônxtôi rất có ý thức trong việc tìm tòi một thể loại thích hợp cho “chiên tranh và hoà bình”. Bởi thể hiện loại không phải chỉ là chuyện hình thức. Chính Tônxtôi cũng thấy từ Puskin, Gôngôn đến Đôxtôiepxki, không nhà văn Nga nào chịu bó mình trong khuôn khổ của những thể loại sẵn có như truyện trường ca, tiểu thuyết. Trong một bản thảo lời nói đầu ông viết: “Chiến tranh và hoà bình” là gì? Đó không phải là tiểu thuyết cũng không phải là trường ca hay sử biên niên. Chiến tranh và hoà bình là cái tác giả muốn và có thể diễn rả trong hình thức mà cái đó đã được diễn tả. và khi tác phẩm in thành sách riêng, dưới nhan để của nó, tác giả chỉ ghi: “Sáng tác của bá tước L.N.Tônxtôi”.