ệ
ườ
t Nam ề
ng Cao Đ ng Phát Thanh – Truy n Hình
ọ ướ
ế Đài Ti ng Nói Vi ẳ Tr II Văn H c N c Ngoài
ạ
Gi ng viên ả
ị ồ : L i Th H ng Vân
Nhóm 9
ọ
Văn H c Trung Qu c
ệ
ố t Qu c
ố : Đông Chu Li ộ Phùng M ng Long
ấ
ờ
ậ
ấ
ề
ở
ứ ị ề ử
ọ ấ
Tr ừ
ừ ỏ
ế
ự ườ gia đình có h c v n, t ộ
ử
ư
ậ
ậ
ượ
ứ
ổ
ố
ữ
ệ
ế
ọ
ố
ừ ề
ố
ạ ộ ệ
ế
ộ sinh 1574 m t 1646. Sinh vào năm Phùng M ng Long ị ạ ờ th 2 th i V n L ch tri u Minh và m t th i Thu n . T là Do Long, cũng có khi ký là Long Tr tri u Thanh ng Châu, nay là Tô Châu, Giang Tô. T Do, quê ổ ấ Ông xu t thân t nh ông đã n i ườ ẻ ti ng tài hoa. Lúc còn tr , Phùng M ng Long là ng i ư khá phong l u, nh ng cũng l n đ n trong thi c . Năm ử ọ c ch n làm C ng sinh (t c C Nhân). 57 tu i, ông đ ứ ờ ch c tri Trong đ i vua Sùng Trinh nhà Minh, ông gi ệ ạ i huy n Th Ninh, Phúc Ki n. Lúc quân Thanh huy n t xua quân xu ng vùng phía Nam, ông t ng tham gia vào ị ho t đ ng ch ng Thanh, khi chính quy n Nam Minh b tiêu di
ồ ầ t thì ông bu n r u mà ch t.
ố
ở
ể
ờ ệ
ướ ấ
ồ
ế ể
ợ
ườ ộ ể
ố ự
ố
ư
ạ
ạ ạ ừ ơ i, t ữ ặ i
chí.
l
ế đ n ử
ề ạ
ạ
ủ
ả
ậ
ư
ệ
ạ ị D i th i V n L ch và Gia Tĩnh, Trung Qu c đã ộ xu t hi n m t phong trào sáng tác các ti u thuy t ươ ử ị ọ ng thiên ti u ng h i, còn g i là Tr l ch s ch ế ắ ệ ặ ế i b ti u thuy tTam thuy t, đ c bi t sau th ng l ộ ễ ụ qu c chí thông t c di n nghĩa. Phùng M ng Long ư ệ ủ ệ ẩ t qu c chí truy n c a D d a trên tác ph m Li ệ ạ ỉ Thi u Ng qua ch nh lí biên so n l h n 28 v n ữ ơ ệ ạ ch tăng thành h n 70 v n ch , đ t tên là Tân li t ờ ố đ i Càn Truy n qu c i Long nhà Thanh thì M t Lăng Quì đã s a sang l ờ ộ b n c a Phùng M ng Long, thêm l i bình lu n mà ố ẩ thành tác ph m Đông Chu li t qu c chí, đang l u hành ngày nay.
ộ
ồ
ố
ệ
ế ỷ ắ ầ ừ
ọ
ầ
ử
ủ
ố ờ ỳ ấ
ạ
ị
ờ ỳ
ử
ố ế ộ
ế ộ
ề
ế
ế
ằ
ờ
ề ế ộ
ế ộ ệ
ữ ủ
ố
ệ ủ
ả
ươ
ố
ườ ộ ử
ữ
ệ
ể
ố
ử ờ ỳ ị t qu c chí" bao g m m t th i k l ch s "Ðông chu li ướ ơ c công dài h n 400 năm (th k VI, V, IV, III tr ươ ờ ỳ ấ nguyên). Th i k y b t đ u t ng nhà Chu khi Bình v ấ ộ ớ ế ờ d i đô sang phía Ðông và k t thúc v i cu c th ng nh t ờ ủ c a T n Th y Hoàng . S cũng g i th i k y là đ i ế Ðông Chu (chia làm hai giai đo n là Xuân thu và Chi n ộ ừ qu c). Trong l ch s Trung Hoa , đó là th i k quá đ t ế ch đ phong ki n phân quy n đ n ch đ phong ki n ở ậ t p quy n (có m t thuy t cho r ng đ i Xuân thu còn ứ ủ ế trong ch đ nô l ) . Phùng Mông Long căn c ch y u ả ả vào các sách "T truy n" và "Qu c ng " c a T Khâu ư ử Minh và sách "S ký" c a T Mã Thiên và có tham kh o ế ệ ng truy n" , "Chi n qu c sách" và các sách "Công d ạ ơ h n m i b s khác n a , đ biên so n Ðông Chu Li t ử Qu c chí "S
ệ
ố ồ t Qu c g m 108 ươ
ng khinh
ả ỗ i tình oan, Đ Bá hi n linh
ươ
ể
ầ
ị
ồ ờ ồ
ỗ
Đông Chu Li ẻ ồ h i:ồH i 1: Nghe tr hát, Tuyên v ể sát. Gi ỹ ộ ộ ồ i dâng m H i 2: Bao Quýnh chu c t ố ử ư ầ ễ ữ ng đ t l a di u ch h u n . U v ạ ể ồ H i 3: Quân Khuy n nhung làm lo n Ki u ạ Ấ ươ kinh. Chu Bình V ng thiên đô L c p ấ ộ ằ H i 4: T n Văn n m m ng th y con ẹ ướ ầ i h m tr i. Tr nh chúa nhìn m d ớ ử ị H i 5: Chu v i Tr nh g i con làm ặ ố tin. L và T ng đem quân giúp gi c
ạ
m nh đánh T ng
ả
ắ
ử
ế t con. ố ế ế ả ườ ng
ị
t vua. Tr nh
ỗ
ắ
ế ố
ư
ế
ắ
ị
ồ ệ H i 6: V Th ch Thác vì nghĩa gi ị ả ệ Tr nh Trang công gi ồ H i 7: Dĩnh Kh o Thúc ch t vì hi u th ng. ị Huy n nh không ph i đ Công t ư ể ế ố ồ H i 8: Hoa Đ c bày m u đ gi ấ ợ ố ố ừ không l y v H t c t ề ầ ư ồ H i 9: T H u đ a con gái sang L . Chúc Đam b n trúng vai vua Chu ị ồ H i 10: Ngôi nhà Chu, Hùng Thông ti m v . ơ ướ N i n
c Tr nh, T Túc m c m u T ng
ố ễ
ị ổ
ệ ợ ủ
ừ
ư ậ ồ ỗ ợ
ị ế t
ồ ề ồ ử ệ .
ề ươ ng công
ủ ư
ẫ t Vô Tri, Ung L m th m u. ạ ờ ồ ộ ế ề ồ gây H i 11: T ng Trang Công tham l ổ ậ ế ệ vi c binh. Tr nh T Túc n i gi n đu i vua ồ H i 12: V Tuyên công giành v c a con. Cao C Di m u l p vua khác H i 13: V ch ng L Hoàn công sang ử ị T . Vua tôi Tr nh T Vĩ b gi ệ H i 14: V Sóc trái m nh Chu thiên t Bành Sinh báo thù T T ế H i 15: Gi ỗ H i Ki n Th i, L Trang đ i chi n
ạ
ọ
ị
ệ ệ ươ
ụ
ắ ế ử ồ t T Đ i, Chu Hu V ng ph c
c. Gi
ơ ượ
ấ
ồ ả ế ử H i 16: Bão Thúc Nha ti n c Qu n ọ ề ầ ệ ỗ ượ c T h u Tr ng. L Tào Qu đánh đ ồ ườ ễ ế ố ướ gi H i 17: N c T ng ăn l ng t Tr ạ ắ ắ ứ ầ ở V n. Vua S ham s c b t T c h u ồ ề ơ ươ g m d a T H i 18: Tào M t gi ắ ầ h u. Hoàn công th p đèn phong Ninh Thích ề ồ H i 19: B t Phó Hà, Tr nh L công v ướ n ngôi ồ H i 20: Ly C đ
c phong T n phu
ở ệ
ử
nhân. T Văn lên làm s l nh doãn.
ồ
ọ
ế
ề
ầ t th n Du c Cô Trúc
ỗ
ồ
ữ ấ
ướ ơ ồ ề ữ ữ v ng c đ . T ỉ
ồ
ạ
ộ
ử
ở
ở ạ
ế
ử
ự
ứ
ể ượ
ề
ả H i 21: Qu n Tr ng đoán bi Nhi. T Hoàn sang đánh n H i 22: L Quý H u gi Hoàn công trông th y ma qu ề ệ H i 23: V Ý công cho h c ăn l c quan. T Hoàn c binh đi đánh S ồ ư ề H i 24: T Hoàn ti p đãi S đ i phu. Ch ầ ụ h u tôn ph c Chu thiên t ồ ượ H i 25: Tuân T c dâng ng a đ m n ườ đ c làm ướ t
ng. Bách Lý H nuôi trâu đ ng
ồ
ầ ậ ượ ợ c v ề
ộ ế ế
ồ ế Ồ ế t hai vua. Di
ế ồ t ng
ố c
ồ
ệ ụ ơ ậ ầ ề H i 26: Bách Lý H nh n đ ấ ụ cũ. T n M c công m ng th y đi m lành ơ ậ H i 27: Ly C l p k gi t Thân sinh. ứ ế ặ ầ Hi n công g n ch t d n Tuân T c ộ ắ H i 28: Lý Kh c m t tay gi ấ ề ướ ờ ầ c T n Ngô nh T n v n ườ ắ ệ ấ H i 29: T n Hu công b t gi i ệ ướ ả trung. Qu n Di Ngô tr i trăng vi c n ấ H i 30: T n Hu công b i binh. T n M c c gi n thân t ộ ướ ử c c ự ử t
ế ậ
ấ ớ ử ị ệ ồ H i 31: T n Hu công n i gi n gi ướ t ổ t ắ i T Thôi c t th t nuôi vua ng. Gi
ế
c
ở
ồ ề ồ ề ố ồ
ấ
ồ ấ ầ ủ ế t ch t theo. H i 32: Án Nga Nhi th ti ạ ử ổ tranh ngôi n i lo n T Công t ở ề ướ ế ử Chiêu tr v n H i 33: Th t ắ ừ ươ ng công m c l a quân S T . T ng T ờ ươ ố ng công lá c nhân H i 34: T ng T ượ ị ươ ề ệ u bi ng th chén r nghĩa. T Kh t ly ở ề ướ H i 35: T n Trùng Nhĩ tr v n c nhà. ớ T n Hoài Doanh vui v y duyên m i
ố
ng. T n M c công phù l p Trùng Nhĩ
ẩ
ậ ẹ
i T Thôi cõng m đi n.
ắ ươ
ng V ng tránh sang
ượ
c khác. T n Văn công thu đ
c lòng
ạ
ể ố
ụ
ầ
ắ
ồ ấ
ở
ồ ấ H i 36: T n Hoài công tr n sang Cao ươ ụ ầ L ồ ớ ử H i 37: Gi ươ ử V ng T Đái tham s c làm càn Ồ ươ H i 38: Chu T ấ ướ n dân ệ ỉ ỏ ế ễ ồ H i 39: Tri n H h i k Li u H Hu . ụ ơ ỉ Ng y Thù đ t nhà H Ph C ế ừ ẩ ậ H i 40: Tiên Ch n l p k l a Đ c Th n. ộ ạ i thành B c T n, S giao binh t
ầ
ươ
ấ
ươ
ề ở
ng v
ệ ế t chi u
ồ ẫ Ồ ươ
ụ ng thi ế
ế ứ
ệ
ậ
ươ
ế
ầ
ng thuy t lui quân T n.
ầ
ị ấ
ạ ẩ ở
ắ
ị
ự ắ H i 41; Thành Đ c Th n rút g m t v n. T n Văn công ph ng m nh đăng đàn ươ Hà H i 42: T ế D ng. Nguyên Hi n khi u oan cho Thúc Vũ ồ H i 43: Ninh Du l p k c u vua V . Chúc Vũ th Ồ H i 44: Thúc Thiêm lâm hình cai vua ả ệ ề ấ T n. Huy n Cao gi m nh khao quân T n ậ ồ H i 45: M nh Minh c y tài b T n vây. Tiên Ch n c i giáp cho Đ ch b n
ở Ồ t cha
ồ
ệ ử
ạ
ng bàn nhau làm lo n ừ ầ
ề
ề
ắ ạ ậ
ọ ẫ ấ ế ầ ươ trong ng Th n gi H i 46: Th ế ậ ượ ế ầ c cúng t cung. Quân T n ch t tr n đ ượ ọ ưỡ ộ H i 47: L ng Ng c c ng theo i ph ộ ầ ậ ẫ Tiêu S . Tri u Thu n b i T n l p Di Cao ướ ồ H i 48: Năm t ế ọ ư ậ ấ T n. Th D l p k đánh l a T n ử ồ H i 49: Công T Bão phóng ti n mua ướ c. T Ý công tham s c h i thân n ồ ử ạ H i 50: Tr ng To i tôn l p Oa công t . ệ Tri u Thu n khuyên can T n Linh công
ồ ổ ẳ
ồ ở ừ
ồ ế
ầ
ươ ầ i đ t Tr n.
ị
ở ươ ổ
ở
H i 51: Đ ng H chép th ng án Đào ở ạ ộ viên. Vua S m ng công m đ i h i ử ố H i 52: Công T T ng nghĩ ghen mi ng ắ ẹ ăn. Tr n Linh Công quá mê s c đ p ả ạ ấ ở ồ H i 53: S Trang v ng tr l ứ ả ấ T n C nh công đem quân c u Tr nh ồ ng đu i quân Tuân Lâm H i 54: S v ủ Ư ạ Ph . u M nh đóng vai Tôn Thúc Ngao ẻ ắ ồ t dao l n vào dinh quân S . H i 55: Gi ướ ế ỏ ắ ượ ướ K t c b t đ ầ c T n ng n c t
ồ ả ề
ử ệ ứ
ồ
ệ
ồ ầ
ố
ẻ ệ ồ
ệ ả
ế ế
ư ầ ứ
H i 56: T Kho nh công bày ti c mua ủ ủ vui. Phùng S u Ph thay hình c u ch ầ ạ ơ ế H i 57: Vu Th n k t duyên cùng H C . ẫ ề ơ Trình Anh đ n n cho Tri u Thu n ướ ụ ầ H i 58: Ng y T ng sang T n đón th y ưỡ ắ thu c. D ng Thúc vì vua b n k thù ế ấ ậ ư ồ H i 59: T Đ ng c y th T n L công. ạ ồ Tri u Vũ báo thù Đ Ng n Gi ồ H i 60: Tuân Dinh hi n k chia quân ạ ng ch. Ch h u đem binh vây B c D ngươ
ở
ồ
ấ
ử ổ
ố
ồ
ề
ổ
ấ ậ
ư
ệ
ỷ ươ
ế ử
ả
ướ
ử ng t ế ề t T Quang, Thôi, Khánh c ướ
ệ
ỉ
ệ H i 61: T n Đi u công c binh đánh S . ạ ủ ổ Tôn Lâm Ph n i lo n đu i vua ư ầ H i 62: Ch h u đem quân vây T qu c. ế Vua T n l p k đu i Loan Doanh ứ ỳ ươ ứ ề ồ H i 63: K H ra s c c u D ng ụ ế ế ậ ạ Ưở t Ng y Th t. Ph m ng l p k gi Thi ệ ộ ồ t t c thành Khúc H i 64: Loan Doanh di Ố chi n c a Th Vu c. K L ồ p H i 65: Gi ề quy n. R c V Hãn, Ninh H chuyên chính
ồ
ễ
ư ế ạ
ỉ t h i nhà Ninh H .
ồ
ổ
ượ
ươ
c Khánh ủ
ng tranh làm bá ch
ấ
ầ
ậ
ở
ọ ng. Án Bình Tr ng thi tài ăn nói
ươ
ế
ở
t ba anh, S Bình v ấ ư ầ
ộ
H i 66: Mi n D gi ư ữ ắ ừ Thôi tr m c l a m u Khánh Phong ư ố H i 67: L B Quí đu i đ ở Phong. S Linh v ồ H i 68: T n Bình công thích nghe âm ạ ị nh c. Tr n Vô Vũ ch u phóng gia tài ế ươ ồ H i 69: S Linh V ng c y th hùng ườ c ồ ng lên H i 70: Gi ngôi. H i ch h u, T n Chiêu công làm chủ
ố ồ ả ế
ở ậ ng l p
ẹ ụ ộ
ồ ế ồ ả ạ
ươ ạ ầ ợ ữ d i hát gi a ch . ế ươ
ự ỏ ồ t V ng Liêu lòng Lang Ngõa.
ữ ậ ậ ồ
H i 71: Vì qu đào, cùng nhau s ng ch t. Tham gái đ p, quên tình cha con H i 72: D hai con, S Bình v k . Nghĩ m t đêm, Ngũ Viên b c đ u H i 73: Ngũ Viên gi ư Chuyên Ch dâng cá gi ế t Vô C c, t H i 74: Gi ỵ ổ ế Đâm Khánh K , n i ti ng Yêu ly ạ H i 75: Tôn Vũ d y cung n t p tr n. ư ầ ễ ề ắ Nang Ngõa b t ch h u l ti n
ồ ạ
ở
ồ ọ ệ t l Bao T tràn sân T n.
ế ầ ở c S
ồ ộ ư ề ướ ng v n ế
ế ế t Thi u Chính
ử ể ộ ậ ử ổ
ắ
ư ờ ướ ụ ễ ư ế H i 76: H p L ti n vào thành Dĩnh ậ Đô. Ngũ Viên khai qu t m vua S H i 77: Gi ề ươ Chi c thuy n Chiêu v ế H i 78: Lê Di hi n k dùng Lai ổ binh. Kh ng T k t i gi ế ạ ồ H i 79: Lê Di l p k h i Kh ng T . Văn ư ủ Ch ng bày m u thông Bá Hi ồ H i 80: Phù Sai m c m u ẫ ệ t. Câu Ti n nh n nh c th n Vi tha vua c Ngô
ế
ặ c
ồ ố ồ
ệ
c V
ướ ế ư ề ướ ở
ễ
ướ
ế ấ c vào T n ệ
ồ ắ ồ ươ
ượ
ươ
ng đánh áo Tri u T
ng
ệ ướ
ỏ
ươ c Nh c D ng b con. ấ
ề
ử H i 81: Tây Thi làm mê ho c vua Ngô. T C ng đi du thuy t các n ề H i 82: Ngũ Viên li u ch t can vua Ngô. ậ Khoái Quí l p m u v n ệ H i 83: Di p công kh i binh đánh Vu t Phù Sai Th ng. Câu Ti n báo thù gi H i 84: Trí Bá tháo n ự D ng. D Nh Tử ạ ồ H i 85: Vì vi c n ợ ạ H i hi n dân, Hà bá l y v .
t v c u quan. Trâu
ồ ỵ ẩ ồ ế ợ ầ ng. ế
ồ ẫ ạ
ắ ỏ ồ
ươ
ướ ầ 90: Tô T n làm sáu t
ng ầ ươ ấ ở H i 86: Ngô Kh i gi ướ K g y đàn làm t ế ệ Ưở ng h t lòng giúp Hi u H i 87: V ẫ ề ỷ ố công. Qu C c truy n phép cho Tôn T n. ả điên thoát n n. Bàng H i 88: Tôn T n gi ế ạ ậ Quyên b i tr n Qu Lăng. ế ạ H i 89: V n cây c b n ch t Bàng ng Quyên. Năm con trâu phanh thây Th ngƯở ồ H i ướ n ng Nghi b t mãn sang T n c. Tr
ồ
ườ
ươ
ạ ng ngôi báu Yên Khoái h i ừ ở ấ ố ng Nghi l a S
ẫ
ậ ứ
ầ ố
ồ ắ ồ
ư ừ ệ
ườ
ử
ạ
ử ạ
ườ ệ ố
ề ọ
ạ
ng, Phùng Hoan gõ t T ng, vua T h p đ i
ạ
t T th ng đ i binh.
ử
H i 91: Nh mình. Dâng đ t d i, Tr ẻ H i 92: C y s c kho , vua T n g y chân. ở ạ M c m a l a, vua S ch y ch n. ủ ụ ế H i 93: Tri u Ch ph ch t đói cung Sa ng quân thoát c a Hàm Khâu. M nh Th C c.ố ồ H i 94: Th M nh Th ươ g m hát. Đánh Ki binh. ị ệ ề ố ạ ồ H i 95: Nh c Ngh di ả ề Đi n Đan phá Yên th trâu l a.
ạ
ư
ươ
ộ
ầ ng Nh hai l n th ng vua i vây
ầ
ch t tr n sang T n.
ộ
ả
ủ ấ
ầ
ệ
ạ
ấ
ở
ị ế
ậ
ế ỗ
ế
ọ
ị ứ
ộ
ồ ắ H i 96: L n T ả ụ ầ T n. Mã Ph c quân m t mình gi Tri u.ệ ả ế ố ạ ồ H i 97: Ph m Chuy gi ỵ ề i kíp v Ngu . thoát t Tu Gi ụ ồ H i 98: Vua T n đòi th c p Ng y ề ạ T . B ch Kh i chôn m y v n quân Tri u. ồ H i 99: Võ An quân có công b ch t oan. Lã ấ B t Vi l p k buôn ngôi báu. ồ H i 100: L Tr ng Liên quy t không ch u ầ tôn T n. Tín Lăng quân tr m binh phù c u Tri u.ệ
ầ
ệ
ươ
ướ t
ng di Pha chém
ờ t Chu d i chín ạ b i ng
ồ
ự ử t
.
ạ ồ ư ị ữ ố
ế
ồ
ề
ế
ỳ
i bé làm quan
ườ ạ
ầ
ồ H i 101: T n v ỉ đ nh. Liêm quân Yên. ị H i 102: Đ o Hoa Âm, Mông Ngao b thua. Sông H L , K ch Tân t t H i 103: Lý Qu c C u tranh giành gi ệ Hoàng Y t. Phàn Ô K truy n l nh đánh vua T n.ầ ồ H i 104: Cam La ng ớ l n. Lao Ái gian dâm lo n cung T n.
ầ
ở ế
ả
ế
ụ
ổ ế
ụ ươ ề
ồ
ị
ươ
ấ ủ
ạ
ố c th ng nh t ự ư x ng Th y
ồ H i 105: Mao Tiêu c i áo can T n ỉ ươ ng. Lý M c dùng k lui Hoàn X . v ồ t H i 106: V ng Ngao ph n gián gi Lý M c. Đi n Quang đâm c ti n Kinh Kha. ồ H i 107: Dâng đ a đ , Kinh Kha náo ầ T n đình. Bàn binh pháp, V ng ễ Ti n thay Lý Tín. ướ ồ H i 108: Kiêm sáu n thiên h . Lên ngôi báu t Hoàng
ệ
ờ
ố
t Qu c chia làm hai th i
Đông Chu Li kì
ế
ờ Th i Chi n Qu cố ờ Th i Xuân Thu
ố
ừ
ế ỷ kho ng th k 5 TCN t ờ ầ ấ
ạ
ứ
ủ
ố ườ
ng nó đ
ạ
ượ ế
ế
ế
ươ
ố
c khi k t thúc giai đo n Chi n Qu c. T
ế ạ
ị
ừ
ộ ố Chi n Qu c sách cu n
ế
ầ ệ ọ
ườ
ườ ử ụ
ả
ắ
ầ ủ
ờ ỳ
ớ ả i khi Trung Qu c kéo dài t ướ i th i T n năm 221 TCN. Thông th ng nh t d c coi là giai đo n th hai c a nhà th Đông Chu, ti p sau giai đo n Xuân Thu, dù chính nhà Chu đã k t thúc vào năm 256 TCN, 35 năm ướ ự ạ tr ng t ư ỉ ơ nh giai đo n Xuân Thu, v vua nhà Chu ch đ n ố xu t ấ ế ọ Chi n Qu c ả gi n là m t vuabù nhìn. Tên g i ế ạ ượ ố đ phát t c biên so n đ u ố ờ ở ầ ể ờ th i nhà Hán. Đi m kh i đ u th i Chi n Qu c hi n ẫ ng m i v n còn tranh cãi. Trong khi thông th ờ ế i s d ng năm 475 TCN (ti p sau th i Xuân ng ướ ị ấ Thu) thì năm 403 TCN – năm mà n c T n b chia ượ ỉ thành ba – cũng th nh tho ng đ c coi là năm b t đ u c a th i k này.
ờ
ế
ạ
ươ
ờ ị
ộ ậ
ố
ỏ ơ
ế ỷ
i th k 3 TCN, b y n
ả
ố
ườ
ấ
ề ở ệ ổ
ướ
ế
ư ầ ọ
ọ
ớ ố Th i Chi n Qu c, trái v i th i Xuân Thu, là m t ng sáp nh p giai đo n mà các lãnh chúa đ a ph ể ố ể ủ các ti u qu c nh h n xung quanh đ c ng c ắ ầ ở ờ ề ự th i Xuân quy n l c. Quá trình này đã b t đ u ả ổ ướ ớ ớ c l n n i lên Thu, và t ướ ế ế ớ ị ờ ả chi m v trí áp đ o. B y n c l n th i Chi n ấ ồ ế ố th t g m hùng), (Chi n Qu c Qu c ộ ầ ỵ ệ có T , S , Yên, Hàn, Tri u, Ngu và T n . M t ự ề ự ủ ự ng quy n l c là s d u hi u khác c a s tăng c ẫ ệ c kia các lãnh chúa v n thay đ i danh hi u: tr ủ ậ ầ x p mình vào b c công hay h u, ch h u c a ầ ạ ư vua nhà Chu; nh ng trong giai đo n này h đã l n ượ ự ư ươ l ng, có nghĩa là h ngang hàng x ng v t t ớ v i vua nhà Chu.
ộ
ọ
ị
ử
ế ắ
ạ ố
ố
ủ
ườ
ạ
ấ
ạ
ướ
ng đ ề ự ề ỏ ự ụ
ớ
i th ạ
ọ
ế
ế
ẫ ớ ự ở ộ i s m r ng h c hành; trí th c gia tăng l ộ ỹ ư ưở t ế
do t ờ
ư ượ
ố
ị ế ầ
ướ
ế
ớ ắ ầ ủ
ề ự ằ
ư ậ
ử ừ ị 722 đ n 481 TCN là tên g i m t giai đo n l ch s t ừ ồ ủ trong l ch s Trung Qu c. Tên c a nó b t ngu n t ố ử ử ộ cu n Kinh Xuân Thu (Biên niên s Xuân Thu), m t cu n s ử Ở ổ ượ ố ề c coi là c a Kh ng T . mà theo truy n th ng th ượ ậ c t p trung hoá. Giai giai đo n Xuân Thu, quy n l c đ ế ậ ự ậ ả đo n này x y ra r t nhi u các tr n chi n và s sáp nh p ượ ầ ủ ổ ầ ả kho ng 170 n ng c nh . S s p đ d n d n c a gi ứ ư i thúc l u d n t ạ ậ ẩ ự ng và ti n b k thu t. Ti p sau giai đo n đ y t ố này là th i Chi n Qu c. ẫ ộ ế ể Ở ờ c coi là m t đ th i đi m đó Trung Qu c v n ch a đ ế ầ ầ ủ ớ ậ ố i t n khi v hoàng đ đ u tiên c a nhà T n, và qu c. Và t ố ủ ị cũng là v hoàng đ đ u tiên c a Trung Qu c lên ngôi thì ờ ướ ạ c này m i b t đ u giai đo n phong ki n. D i th i nhà n ượ Chu, trung tâm c a quy n l c n m trong tay (hay đ c cho ị là nh v y) v vua nhà Chu.
ế
ố ộ ể
ng toát ra trong su t b ti u thuy t này
ủ ướ
c ; không
ả ứ ế ị
ệ
ậ
ạ
ứ
ệ
t tình v i dân v i n
ề
ư ưở T t ủ ư ưở ng "dân b n" c a nhà nho : dân là t là t ạ ố ủ ướ g c c a n c , là s c m nh c a n ả ự ự ự ph i vũ l c quy t đ nh s thành công hay s ấ ạ th t b i mà chính là lòng dân . Trong truy n , ề ứ ướ ữ c (Huy n Cao , nh ng b c anh hùng c u n ươ ư Tín Lăng quân , L n T ng Nh , v.v...) ữ ỗ ồ ổ ự nh ng nhà trí th c chính tr c (Ð ng H , L ấ ườ ữ ọ i ch p chính Tr ng Liên , v.v...); nh ng ng ọ ả ớ ướ ớ c (Qu n Tr ng , có nhi ử ề ượ T Văn , Tôn Thúc Ngao,v.v...) đ u đ c tác ợ ả gi
t ca ng i và đ cao .
ệ ệ t li
nhi
ả
ặ
miêu t
ể ặ không dè d t,không n
ả
ố
ả ấ ấ ẫ
ố
ữ ị ự
ữ
ộ
ế
ố
M t khác, tác gi ị ấ ỉ ổ ủ i c a giai c p th ng tr nang,cái b n ch t x u xa,b ậ ữ ắ . Nh ng mâu thu n sâu s c gi a các t p đoàn th ng ữ ề ợ i gi a các cá nhâ,gây nên tr ,s tranh giành quy n l ố ữ ế ộ vô s nh ng cu c chính bi n và nh ng cu c tàn sát ơ trong h n b n th
ế ượ ự
c s dâm lo n vô s
ố
ữ ậ
ề
ộ ứ ẫ ươ
ệ
ng ,
ạ ạ ữ ồ ng công và nàng Văn ươ ề
ươ ng , V Tuyên công và nàng Tuyên Kh ề
ng , v.v...) đ u
ươ ộ
ỉ ở Cũng không sao nói h t đ ệ ch n cung đình : quan h nam n b y b gi a anh ữ ố ồ em ru t , gi a b ch ng và nàng dâu , con ch ng và th m u ,v.v... (T Kh Kh ấ T n Hi n công và nàng T Kh ả ể ạ ượ k l đ
i và có thái đ phê phán.
ề c tác gi
ị
ự
c bi u hi n
ố ể
ượ ố
ị
ữ ờ
ệ
ự ặ
ắ
ng ngôi)
c Nghiêu , Thu n nh
ườ ự
ạ ấ ạ ề
ề
ng sinh ra : T Hi u công chôn
ể ạ ở ướ ấ
i đ t ; 177 i u tú (Tam
ườ ươ
ậ
ị
ầ
d ườ ư ư ậ ở ấ đ t Ung , ư ạ ươ ng H p L ữ ể ẫ
ị ủ ẫ ơ ế ể ủ
ắ
ọ
ẩ ủ ọ ệ ể S ngu xu n c a b n th ng tr thì đ ươ ậ ng công trong nh ng nhân v t đi n hình là T ng T ặ (d ng c nhân nghĩa , không ch u đánh gi c trong lúc gi c đang qua sông) , V công (cho h c làm quan) , ướ Yên Khoái (b t ch v.v... ộ ậ ụ ẫ Tu n táng là m t t p t c vô nhân đ o do s ngu ế ươ ẩ ủ ọ xu n c a b n đ v ị ộ ơ ố s ng h n hai trăm n i th và cung nhân , đ cho cha ườ ầ ế ồ mình (ch t r i) có ng i h u h ữ i dân , trong đó có nh ng ng ng ộ ố ng) cũng ch u m t s ph n nh v y L ụ táng đ a c a T n M c công ; Ngô v ộ ạ đánh b y h n m t v n nam n đ tu n táng cho con gái ch t y u c a mình là Th ng Ng c .
ộ
ữ
ự ạ
ế ư ưở ng ti n b , thì do s h n ch t ỏ ộ ự
ạ ậ ư ưở t
ử
ướ
ị là do ư c ch h u nào x ng
ng chính
ng đ u b coi là "ti m" . Ðó là t ị
ư ầ ư ưở t ệ
ể
ế ạ Bên c nh nh ng t ờ ạ ủ c a th i đ i , Phùng M ng Long cũng không tránh kh i ể ữ nh ng quan đi m tiêu c c , l c h u . ố ố ệ Ở t qu c" , t "Ðông chu li ng chính th ng và đ nh ổ ế ấ ệ m nh r t ph bi n . Vua nhà Chu làm thiên t ờ ệ ữ m nh tr i , cho nên nh ng n ế ị ề ươ v ự ố th ng , xây d ng trên quan đi m đ nh m nh .
ố
ệ
ề
ế
t
ữ
ự
ở
ố ớ
ờ ể
ư ị
ệ
ị
ế t qu c" cũng đ cao "trung hi u ti "Ðông Chu li ế đây là s trung thành nghĩa" phong ki n . Ch "trung" ệ ố ủ ẻ tuy t đ i c a k làm tôi , làm dân đ i v i cá nhân thiên ườ ượ ử t i đ c coi nh ch u m nh tr i đ cai tr thiên là ng h . ạ
ố
ệ
ệ
ế
ẻ ề
ế
ả
ế
ể ượ ấ ớ
ử ướ Th và C p T n ộ
ế ể ấ
ấ ố ớ
ọ ế
ế t qu c" không thi u gì chuy n vua Trong "Ðông Chu li ả ắ ẻ b t k làm tôi ph i ch t , k b tôi ph i vui lòng ch t ữ ế c ti ng là "trung" . Ch "hi u" cũng cùng theo đ đ ư ử ượ ữ ả c coi nh là cha đ b n ch t v i ch trung vì thiên t ẹ m dân ử Công t ạ trái đ o "hi u" đ i v i m t ng
ỏ ệ c V vui lòng ch t đ kh i ườ i cha tàn ác , b t công
ữ
ượ
ệ c quan ni m m t ệ ụ
ộ ề ấ
ặ
ườ
c S gi
ỉ
ệ
ở ặ ả ở ờ b t v i ế ư ậ ở ươ
ơ ướ
ử ư
ộ
c S đ
ữ ế Ch "trinh" ch "ti t" cũng đ ộ ệ ể ẹ cách h p hòi , bi u hi n m t quan h ph quy n r t ướ ẽ i con gái n ch t ch . Ng ố ả ủ ạ sông L i Th y đã nh y xu ng sông ch t ch vì đã ắ ầ "trót" nói chuy n và c m n m c m đ a t n tay cho ườ Ngũ T T là m t ng ng lánh i trai n ạ n n .
ữ
ườ
ượ
ng th
ơ ở
ng đ ị ế ạ ề ơ
ả ấ ế
ỷ
ự
ượ
ng phu . D Nh
ữ
ạ
ặ i ta gi ỷ
ể ơ
ề
ể
ộ ợ ụ
ườ ự Ch "nghĩa" thì th c xây d ng ỷ ả ử trên c s ân oán cá nhân . "Sĩ v tri k gi t " ế ườ ẻ t i bi k sĩ ph i l y cái ch t đ đ n n ng ẻ ọ mình , n u không thì không đáng g i là k ể ạ ả ượ ng hu ho i c thân th tr ể mình đ đi báo thù cho Tri Bá ; Yêu Ly không ườ ể i còn i ta ch t tay mình đi , l nh ng đ cho ng ườ ắ ả ợ ằ t c v con mình b ng lòng đ cho ng ư ệ ữ ườ ể ề i tri k . Nh ng truy n nh đ đ n đáp n ng ố ệ ế ấ t qu c . Do đó , th r t nhi u trong Ðông Chu li ế ể ạ ế ữ i đoàn k t đ n u ch "nghĩa" có th đem l ụ ụ ấ ị ạ i hay b giai c p ph c v chính nghĩa , thì nó l ư ồ ợ ị ố i riêng . i d ng mà m u đ l th ng tr quí t c l
ố ự
ố
ế ẻ ặ
t qu c s mê tín , ma ứ
ươ
ệ
ở
ườ ậ
ệ
ố
ữ i con gái hi n hình ả i còn vô s nh ng chuy n đi m t
ỉ ầ
ố
ệ
ng nh th th ệ ổ
ề ề ữ ấ
ề
ng .
ả c tác gi ồ ề
ệ Trong Đông chu li ỷ ả qu bói toán , nhân qu , báo ng cũng ượ ế . đ chú ý đ n ứ ấ Ngay trong h i th nh t đã có đ n b n năm ệ ỏ ạ ứ ặ chuy n huy n ho c : đ a tr m c áo đ d y bài ố ẳ hát ch ng lành , nh ng cung phi có thai b n trai cung , m i năm , ng ạ ồ ủ oan h n c a Ð u Bá và T Nho đòi m ng , v.v... ề ạ ố ữ t , V sau l ồ ấ đi m x u , qu th n , đ ng c t , yêu quái , v.v... ư ế ườ ườ Nh ng chuy n hoang đ th y chép trong nhi u truy n c nói chung
ạ ế ủ c cái ch t c a vua cha là Ngô H p
ệ c Vi i s t
ệ ụ ướ v n c a nghĩa ph T ng Câu ệ ươ t V
ỏ
ộ ế ậ ủ t t n c a Phù Sai, Câu
ể ị ắ ế
ố ị ề ạ
ấ ướ Tr ế ư L , Ngô Phù Sai quy t tâm đánh vào kinh ấ ướ t sau m y năm rèn luy n binh đô n ướ ự ư ấ ủ ng mã d ộ ử ư ố qu c Ngũ T T , bu c Vi ả ầ ễ Ti n ph i đ u hàng. ằ Nh m giúp cho hoàng t c mình thoát kh i ự s truy cùng gi ị ễ Ti n ch u đ b b t đ n Ngô qu c làm nô ệ . Đây cũng là giai đo n ông ch u nhi u l ổ ụ kh nh c nh t.
ấ
ạ
ườ
c. i là ng
ươ ớ ạ
ủ ỏ
ạ
ng tài gi ệ ươ
i yêu c a i, t V ng
ị ấ ướ ướ i tr
ướ ng Vi
ắ ọ ầ ủ
ệ
ậ
ẩ
ủ
ờ
ế
ượ ư
ế
ớ ẻ ẹ ự ấ ệ ủ S xu t hi n c a nàng Tây Thi v i v đ p ờ ấ ướ c khuynh thành lúc b y gi nghiêng n ệ ứ t chính là c u cánh duy nh t giúp Vi ụ ấ ướ V ng khôi ph c đ t n Tr trêu thay, Tây Thi l Ph m Lãi Đ i phu, v dũng t trung thành nh t d Câu Ti n.ễ tác ph m ngh thu t kh c h a đ y đ tài ậ trí dũng c a các b c anh hùng th i Xuân Thu chi n qu c mà tên tu i c a h đã đ
ố ề c l u truy n qua bi
ọ ổ ủ ử t bao trang s .
ờ
ườ
ứ
ộ ầ
ơ
ắ
ố ặ
ố
ầ
ư
ệ
ễ
ệ
t V ng Câu Ti n di
ẻ ẹ ủ
ấ
ư
ổ ế ộ ườ ườ i ta th ữ
ườ
ể
ưở
ộ
ồ
ủ ượ t ế ư
ờ
ấ ẹ Tây Thi là m t ng i con gái r t đ p th i Xuân ứ ạ ỹ Thu, đ ng đ u trong T đ i m nhânTrung Qu c. ừ ả Tây Thi có nhan s c làm cá ph i ng ng b i mà l n ườ ướ i con gái đó đã xu ng đáy n c (tr m ng ), ng ạ ớ l n trong vi c giúpPh m Lãi, Văn có công ươ ệ ủ Ch ng và Vi t vua Ngô Phù Sai. V đ p c a nàng r t ph bi n r ng rãi trong thi ca ắ ẹ ng dùng s c đ p cũng nh dân gian, ng ủ ệ c a nàng đ nói lên nh ng ng i con gái tuy t ẹ ị ộ ố ướ đ p trong văn hóa Trung Hoa và m t s n c ch u ụ ệ ả ng. Câu chuy n c a nàng là m t ví d nh h ể ọ đi n hình cho hình ng h ng nhan h a ủ th y trong th i phong ki n x a.
ị
ọ
ự
ấ ặ
ư ễ ế
ạ
ớ ố
ầ
ồ ủ
ớ ự
ể ọ
ằ
ở ướ n
ặ
ề ộ ộ
ư
ấ ớ ả ặ ố
ầ
ị Khi l a ch n Tây Th và Tr nh Đán đ a ạ sang Ngô, lúc y Ph m Lãi và Câu Ti n ư ư ề ế ch a h bi t m t nàng. Nh ng khi qua đ n ậ ườ ứ i, Tây Thi bí m t liên l c v i hai x ng ờ ườ i này, đ ng th i lo lót cho Bá Hi v n là ng ươ ị ng Phù Sai đ y nói n nh th n c a Ngô v ả giúp Phù Sai nh m gi m b t c c nh c cho Ti n.ễ Câu ủ Công lao c a Tây Thi c Ngô r t l n, ấ ạ m c dù nàng và Ph m Lãi lúc y đã ph i ra m t lòng nhau, nh ng không h b c l ễ ứ mà âm th m giúp s c cho Câu Ti n v n
ụ
ả
ị
đang nh n nh c tìm cách tr thù.
ả
ễ
ỉ
ộ
ỗ
ặ
ắ ợ ồ ả ấ
ơ ấ
ạ ợ ấ
ẩ ế ớ
ễ
ự
ợ ồ
ỏ
ế
c Ngô ễ
ằ thuy t cho r ng, sau khi di ệ ươ ợ ủ t v ẽ
ạ
ệ t chuy n đã
ế
ố ậ
ồ
Ngô Phù Sai b t v ch ng Câu Ti n ph i làm ỏ ộ c m , m c áo v i x u, m i ngày ch ăn m t chén c m h m. Tây Thi và Ph m Lãi cũng âm ộ ố ầ th m c u k t v i Bá Hi tr c p thêm m t s ế ươ ng th c cho v ch ng Câu Ti n kh i ch t l đói. ệ ượ ả t đ Có gi ươ ng Câu Ti n v ng Phù Sai, v c a Vi ố ắ ẹ ủ ợ ằ s r ng s c đ p c a Tây Thi s lôi cu n Câu ế ế ế ễ t. Ph m Lãi bi Ti n nên tìm k gi ư ồ ố ỏ ắ d t Tây Thi b đi tr n vào Ngũ H . Theo nh ự ợ ả ố t thì Tây Thi đã t cu n Tây Thi do L i B o vi ạ sát trong Ngũ H và sau đó Ph m Lãi h i h n
ễ
ớ
ả
vì đã giúp Câu Ti n, ông đã khóc t
i ch y máu
m t.ắ
ừ
ư
ỏ
ấ
ộ ị ạ ơ ỏ i l
ặ
ỉ
ầ
ướ
ấ ế
ệ ướ ứ ắ ở
ệ
ơ ộ ề ướ
ề
ớ ễ ộ
ụ ầ ớ ậ
ế ủ
ợ
ồ
ỉ
ồ
ễ ủ ự ỉ ữ "Ngài đ i x t ầ
ể
ẳ
ỏ ặ ả ợ ồ
ủ
ướ
ạ
khi Tây Thi Phù Sai là m t v vua anh hùng, nh ng t ự ệ i l ng vi c n xu t hi n thì l c, b bê chính s . Tây ế ủ ế ủ Thi theo k c a Văn Ch ng ra s c mê ho c khi n vua ưở Ngô ngày đêm cùng nàng chìm đ m trong xa hoa, h ng ầ ạ c Ngô suy l c, d n d n m t h t ý chí. B i ch khi n ệ ế y u thì Vi t m i có c h i ph c thù. Tuy nhiên, vi c Phù Sai cho Câu Ti n v n c ph n l n đ u do Tây Thi tác ư ử ộ đ ng. Trong m t đêm trà d t u h u, Tây Thi sau khi h t ể ờ i ca ng i Phù Sai r i chuy n qua ph báng vua c a l mình. Nàng khuyên Phù Sai nên tha cho Câu Ti n vì nhìn ụ ở ướ ợ i đáy bùn c a s s nh c, d v ch ng ông vua này đã ố ử ệ ạ ế ủ b c không còn khí th c a vua chúa n a. ạ ớ ọ v i h ch ng khác nào đ cho qu n hùng trong thiên h i"ườ . Sau nhi u l n suy nghĩ, b m c ngoài tai l ờ chê c i ễ can ngăn c a Ngũ T T , Phù Sai th v ch ng Câu Ti n và Ph m Lãi và n
ề ầ ử ư ệ c Vi
t.
ắ
ườ ướ i n ả
ướ
ơ ệ c Vi
ướ
ố
ố
ươ
ư
ệ
ơ ưở
ễ
ộ
ớ
ủ ự
ườ
ườ
i ng
ự ễ ượ
ế
ế
ậ ự c Ngô, Tây Thi đích th c Vì v y trong m t ng ố ớ ả ề ộ là m t yêu c khuynh đ o c tri u chính, còn đ i v i ộ ữ ướ c, đem dân n t thì nàng là m t n nhi yêu n ậ ệ ắ ứ thân mình ra c u nguy xã t c n t. Tuy v y c Vi ừ ừ ầ ớ ố ư nh ng sau khi s ng v i Phù Sai lâu năm, t t đã d n Ngũ T Từ ư, ậ ự ầ d n yêu Phù Sai th t s . Tây Thi đã cùng ớ ườ i ch ng đ i Tây Thi khi Tây Thi m i vào cung ng ể ư nh ng sau này đã n nàng vì văn ch ng uy bác và có ậ ự ớ lòng thành th t s v i nhà vua, khuyên nhà vua không nên đánh T .ề [4] Nh ng lúc này Phù Sai đã tín nhi m ng làm bá ch thiên Câu Ti n c ng v i lòng m t ạ ổ ề h nên đã ra quân đánh T , làm hao t n nhân l c, th c ế ẩ i ch t... Trong khi đó Câu Ti n ph m, ng ắ ừ ơ ộ th a c h i đánh úp và đã chi n th ng chi m đ c Ngô
K t ế Thúc
