Bài giảng Nguyên lý thống kê: Chương 3 - ThS. Nguyễn Đình Thái

CHƯƠNG 3<br /> <br /> Chương 3: PHÂN TỔ THỐNG KÊ<br /> <br /> PHÂN TỔ THỐNG KÊ<br /> Những vấn đề chung của phân tổ TK<br /> Các bước tiến hành phân tổ TK<br /> <br /> Trình bày kết quả phân tổ TK<br /> <br /> Phân tổ liên hệ<br /> <br /> Phân tổ lại<br /> <br /> 1. Những vấn đề chung của phân tổ TK<br /> <br /> 1. Những vấn đề chung của phân tổ TK<br /> <br /> 1.1. Khái niệm<br /> <br /> 1.2. Ý nghĩa<br /> <br /> Là căn cứ vào một (hay một số) tiêu thức nào đó để tiến<br /> hành phân chia hiện tượng nghiên cứu thành các tổ (hoặc<br /> các tiểu tổ) có tính chất khác nhau.<br /> <br /> Ví dụ: Khi nghiên cứu tình hình SXKD của các DN trong<br /> KCN BH2, có thể chia các DN thành các tổ theo các tiêu<br /> thức: loại hình DN, giá trị SX, số lao động…<br /> <br /> Là PP cơ bản để tiến hành tổng hợp TK.<br /> Phân chia tổng thể phức tạp thành các tổ khác nhau<br /> theo những chỉ tiêu cần tổng hợp. B 3.1<br /> <br /> Là một trong các PP quan trọng của phân thích TK.<br /> Để tính số tương đối, bình quân… dựa vào kết quả PTTK<br /> <br /> Thực hiện việc NC cái chung và cái riêng một cách kết hợp.<br /> Các đặc trưng của từng tổ suy ra đặc trưng của tổng thể<br /> <br /> 1. Những vấn đề chung của phân tổ TK<br /> <br /> 2. Các bước tiến hành phân tổ TK<br /> <br /> 1.3. Nhiệm vụ<br /> <br /> 2.1. Lựa chọn tiêu thức phân tổ<br /> <br /> Phân chia các loại hình KTXH của HT NC<br /> <br /> Biểu hiện kết cấu của HTNC<br /> <br /> Tiêu thức phân tổ là tiêu thức được lựa chọn làm căn cứ<br /> để phân tổ thống kê. Là tiêu thức cốt lõi<br /> Để đảm bảo lựa chọn TTPT được chính xác, phản ánh<br /> đúng bản chất của HT, dựa vào các nguyên tắc sau:<br /> <br /> Biểu hiện mối liên hệ giữa các tiêu thức.<br /> <br /> 1<br /> <br /> 2. Các bước tiến hành phân tổ TK<br /> <br /> 2. Các bước tiến hành phân tổ TK<br /> <br /> a. Phải dựa vào phân tích lý luận để chọn ra tiêu<br /> thức bản chất phù hợp với mục đích NC.<br /> <br /> b. Căn cứ vào điều kiện lịch sử cụ thể của HTNC<br /> để chọn ra các TTPT thích hợp<br /> <br /> Tiêu thức bản chất?<br /> Là tiêu thức nói lên được bản chất của hiện tượng NC<br /> trong điều kiện thời gian và địa điểm cụ thể.<br /> Ví dụ:<br /> ü<br /> <br /> Khi NC trình độ của DN: TT bản chất: giá thành, NSLĐ, lợi<br /> nhuận… TT không phải là bản chất: số lao động, giá trị tài<br /> sản…<br /> <br /> ü<br /> <br /> Cùng một loại HTNC nếu phát sinh trong những điều<br /> kiện khác nhau dẫn tới bản chất khác nhau.<br /> Nếu chỉ dùng một TTPT chung cho mọi trường hợp:<br /> chính xác trong điều kiện này – không chính xác trong<br /> điều kiện khác.<br /> <br /> Khi NC quy mô của DN?<br /> <br /> Ví dụ: nghiên cứu đời sống của người nông dân<br /> <br /> 2. Các bước tiến hành phân tổ TK<br /> <br /> 2. Các bước tiến hành phân tổ TK<br /> <br /> 2.2. Xác định số tổ cần thiết và khoảng cách tổ<br /> <br /> 2.2.1. Phân tổ theo tiêu thức thuộc tính<br /> <br /> Số lượng tổ phụ thuộc vào lượng thông tin và phạm vi biến<br /> động của tiêu thức nghiên cứu.<br /> <br /> Nếu các loại hình tương đối ít, ta có thể coi mỗi loại hình là<br /> một tổ. Bảng 3.1.<br /> <br /> Lượng thông tin càng nhiều, phạm vi biến động càng lớn thì<br /> càng phải phân làm nhiều tổ.<br /> <br /> Nếu loại hình nhiều: ghép nhiều tổ nhỏ thành một tổ lớn<br /> theo nguyên tắc các tổ nhỏ ghép lại phải giống nhau hoặc<br /> gần giống nhau về tính chất. Bảng 3.2.<br /> <br /> Số tổ tùy thuộc vào tính chất của tiêu thức phân tổ (2).<br /> <br /> 2. Các bước tiến hành phân tổ TK<br /> <br /> 2. Các bước tiến hành phân tổ TK<br /> <br /> 2.2.2. Phân tổ theo tiêu thức số lượng<br /> <br /> Mỗi tổ sẽ bao gồm giới hạn dưới và giới hạn trên. Nếu<br /> vượt quá giới hạn này thì chất lượng thay đổi và chuyển<br /> sang tổ khác.<br /> <br /> Tiêu thức số lượng là gì? Được biểu hiện bằng những con<br /> số, gọi là lượng biến<br /> <br /> Trị số chênh lệch giữa hai giới hạn này gọi là trị số<br /> khoảng cách tổ (d)<br /> <br /> Căn cứ vào các LB khác nhau của tiêu thức để sắp xếp<br /> các đơn vị vào các tổ có tính chất khác nhau<br /> Khi LB thay đổi ít: mỗi lượng biến là một tổ. B 3.3<br /> <br /> d = Rmax - Rmin<br /> <br /> Khi LB thay đổi lớn: tuân thủ quy luật lượng đổi chất đổi để<br /> hình thành nên các tổ có tính chất khác nhau. B 3.4<br /> <br /> 2<br /> <br /> 2. Các bước tiến hành phân tổ TK<br /> <br /> 2. Các bước tiến hành phân tổ TK<br /> <br /> Để xác định ranh giới giữa các tổ, ta sử dụng công<br /> thức:<br /> <br /> Ví dụ: Phân tổ 30 CN tại một DN theo tiêu thức mức thu<br /> nhập tháng. Biết rằng thu nhập lớn nhất là 1.040.000<br /> đồng/tháng và thấp nhất là 940.000 đồng/tháng. Dự kiến<br /> chia thành 5 tổ<br /> <br /> h=<br /> <br /> X max - X min<br /> n<br /> <br /> h<br /> Xmax<br /> <br /> lượng biến lớn nhất<br /> <br /> Xmin<br /> <br /> lượng biến nhỏ nhất<br /> <br /> n<br /> <br /> h=<br /> <br /> trị số khoảng cách tổ<br /> <br /> 1.040.000- 940.000<br /> = 20.000<br /> 5<br /> <br /> số tổ dự định chia<br /> <br /> 2. Các bước tiến hành phân tổ TK<br /> Tổ<br /> <br /> Tiền lương<br /> <br /> 1<br /> <br /> 960.000 – 980.000<br /> <br /> 3<br /> <br /> 980.000 – 1.000.000<br /> <br /> 4<br /> <br /> 1.020.000 – 1.040.000<br /> <br /> Ngoài việc xác định khoảng cách tổ ta còn gặp trường hợp<br /> tổ có khoảng cách tổ kín và tổ có khoảng cách tổ mở.<br /> <br /> 1.000.000 – 1.020.000<br /> <br /> 5<br /> <br /> 2. Các bước tiến hành phân tổ TK<br /> <br /> 940.000 – 960.000<br /> <br /> 2<br /> <br /> Dựa vào h=20.000 đồng ta thành lập các tổ và sắp xếp số<br /> CN vào các tổ thích hợp. Ta có bảng phân tổ công nhân<br /> theo mức thu nhập tháng:<br /> <br /> Số công nhân<br /> <br /> • Tổ kín là tổ có đầy đủ giới hạn<br /> • Tổ mở là tổ đầu tiên không có giới hạn dưới và tổ<br /> cuối cùng không có giới hạn trên (bảng 3.8)<br /> Khi tính toán đối với các tài liệu phân tổ mở, người ta quy<br /> ước lấy khoảng cách tổ của tổ mở bằng với khoảng cách<br /> tổ của tổ nào đứng gần nó nhất<br /> <br /> 2. Các bước tiến hành phân tổ TK<br /> <br /> 2. Các bước tiến hành phân tổ TK<br /> <br /> 2.3. Dãy số phân phối<br /> <br /> 2.3. Dãy số phân phối<br /> <br /> Biểu hiện số lượng các đơn vị trong tổng thể được phân<br /> chia vào từng tổ theo các tiêu thức nhất định<br /> Nếu tiêu thức phân tổ là tiêu thức thuôc tính ta có dãy số<br /> thuộc tính. B 3.1<br /> Nếu tiêu thức phân tổ là tiêu thức số lượng thì ta có dãy số<br /> lượng biến. Bảng 3.3, 3.4<br /> <br /> Dạng tổng quát của một dãy số lượng biến<br /> Lượng biến<br /> <br /> Tần số<br /> <br /> Tần suất<br /> <br /> x1<br /> <br /> f1<br /> <br /> f1/åfi<br /> <br /> x2<br /> <br /> f2<br /> <br /> f2/åfi<br /> <br /> …<br /> <br /> …<br /> <br /> …<br /> <br /> xn<br /> <br /> fn<br /> <br /> fn/åfi<br /> <br /> Tổng số<br /> <br /> åfi<br /> <br /> 100<br /> <br /> 3<br /> <br /> 2. Các bước tiến hành phân tổ TK<br /> <br /> 2. Các bước tiến hành phân tổ TK<br /> <br /> 2.3. Dãy số phân phối<br /> <br /> 2.4. Chỉ tiêu giải thích<br /> <br /> Lượng biến là các trị số biểu hiện cụ thể mức độ<br /> của tiêu thức số lượng (xi)<br /> Tần số là đơn vị tổng thể được phân phối vào<br /> mỗi tổ (fi),<br /> Tần số biểu hiện bằng số tương đối (%) gọi là<br /> tần suất (si)<br /> <br /> v Chỉ tiêu giải thích là chỉ tiêu làm sáng rõ thêm đặc trưng<br /> của từng tổ cũng như của tổng thể<br /> v Muốn xác định chỉ tiêu giải thích cần căn cứ vào mục<br /> đích nghiên cứu và nhiệm vụ của phân tổ để chọn ra<br /> các chỉ tiêu có liên hệ với nhau và bổ sung cho nhau<br /> v Ví dụ: Bảng 3.5<br /> <br /> 3. Trình bày kết quả phân tổ TK<br /> <br /> 3. Trình bày kết quả phân tổ TK<br /> <br /> 3.1. Bảng thống kê<br /> <br /> 3.1. Bảng thống kê<br /> Title<br /> <br /> Title<br /> <br /> Title<br /> <br /> Title<br /> <br /> O<br /> <br /> O<br /> <br /> O<br /> <br /> O<br /> <br /> O<br /> <br /> Title<br /> <br /> O<br /> <br /> O<br /> <br /> O<br /> <br /> O<br /> <br /> O<br /> <br /> Title<br /> <br /> O<br /> <br /> O<br /> <br /> O<br /> <br /> O<br /> <br /> O<br /> <br /> O<br /> <br /> O<br /> <br /> O<br /> <br /> O<br /> <br /> O<br /> <br /> Title<br /> <br /> O<br /> <br /> O<br /> <br /> O<br /> <br /> O<br /> <br /> O<br /> <br /> Title<br /> <br /> Có 3 loại bảng: Bảng giản đơn, bảng phân tổ, bảng kết hợp<br /> <br /> Title<br /> Title<br /> <br /> Title<br /> <br /> Là hình thức trình bày các tài liệu một cách có hệ thống,<br /> hợp lý và rõ ràng. Phản ánh đặc trưng tổng hợp của từng tổ<br /> và của tổng thể.<br /> <br /> O<br /> <br /> X<br /> <br /> O<br /> <br /> X<br /> <br /> O<br /> <br /> 3. Trình bày kết quả phân tổ TK<br /> <br /> 3. Trình bày kết quả phân tổ TK<br /> <br /> 3.2. Đồ thị thống kê<br /> <br /> 3.2. Đồ thị thống kê<br /> <br /> Sử dụng con số kết hợp với các hình vẽ, đường nét và màu<br /> sắc để tóm tắt và trình bày các đặc trưng chủ yếu của HT<br /> <br /> 90<br /> 45<br /> <br /> 34.6<br /> <br /> Phản ánh một cách khái quát các đặc điểm và kết cấu, xu<br /> hướng biến động, sự so sánh, mối liên hệ… của HTNC<br /> <br /> 46.9<br /> <br /> 45<br /> <br /> 38.6<br /> <br /> 46.9<br /> <br /> 46.9<br /> <br /> 34.6<br /> <br /> 27.4<br /> 38.6<br /> <br /> 90<br /> <br /> 38.6<br /> <br /> 2003<br /> <br /> 2002<br /> <br /> 27.4<br /> <br /> 2002<br /> East<br /> <br /> 2003<br /> West<br /> <br /> North<br /> <br /> 27.4<br /> <br /> 2002<br /> East<br /> <br /> West<br /> <br /> North<br /> <br /> 4<br /> <br /> 3. Trình bày kết quả phân tổ TK<br /> <br /> 3. Trình bày kết quả phân tổ TK<br /> <br /> 3.2. Đồ thị thống kê<br /> <br /> 3.2. Đồ thị thống kê<br /> Text2<br /> Text3<br /> <br /> Text1<br /> Text4<br /> Text5<br /> <br /> 3. Trình bày kết quả phân tổ TK<br /> <br /> 3. Trình bày kết quả phân tổ TK<br /> <br /> 3.2. Đồ thị thống kê<br /> <br /> Số SV<br /> (người)<br /> 100<br /> 90<br /> 80<br /> 70<br /> 60<br /> 50<br /> 40<br /> 30<br /> 20<br /> 10<br /> 0<br /> <br /> SV lớp A và B<br /> <br /> Nam<br /> Nữ<br /> <br /> A<br /> <br /> Nhận xét<br /> <br /> Lớp<br /> <br /> B<br /> <br /> Nhận xét<br /> <br /> 1960: $1.00<br /> <br /> 4<br /> 4<br /> <br /> $<br /> 200<br /> 200<br /> <br /> 1970: $1.60<br /> <br /> 2<br /> 2<br /> <br /> Lương tối thiểu<br /> thiể<br /> <br /> 0<br /> 0<br /> 1960 1970 1980 1990<br /> 1960 1970 1980 1990<br /> Lương tối thiểu<br /> thiể<br /> <br /> 50<br /> 50<br /> <br /> $<br /> <br /> 25<br /> 25<br /> <br /> 100<br /> 100<br /> <br /> 1980: $3.10<br /> 1990: $3.80<br /> <br /> $<br /> $<br /> <br /> 0<br /> 0<br /> <br /> 0<br /> 0<br /> Q1 Q2 Q3 Q4<br /> Q1 Q2 Q3 Q4<br /> <br /> Lương các quí<br /> Lương các quí<br /> quí<br /> <br /> Q1<br /> Q1<br /> <br /> Q2<br /> Q2<br /> <br /> Q3<br /> Q3<br /> <br /> Q4<br /> Q4<br /> <br /> Lương các quí<br /> Lương các quí<br /> quí<br /> <br /> 5<br /> <br />