10/30/2015
NHẬP MÔN LẬP TRÌNH
G V : T H S . L Ê T H Ị N G Ọ C H Ạ N H
1
10/30/2015
Bài giảng nhập môn lập trình
NỘI DUNG HỌC PHẦN
Tổng quan Các kiểu dữ liệu Nhập, xuất dữ liệu Các cấu trúc điều khiển Hàm Mảng Chuỗi ký tự
10/30/2015
2
Bài giảng nhập môn lập trình
1
10/30/2015
ĐÁNH GIÁ MÔN HỌC
Thang điểm 10 theo tỉ lệ như sau:
Chuyên cần : thi giữa kỳ : thi cuối kỳ
1: 3 : 6
10/30/2015
3
Bài giảng nhập môn lập trình
TỔNG QUAN
10/30/2015
4
Khái niệm chương trình – lập trình Cấu trúc của một chương trình đơn giản Khái niệm thuật toán – biểu diễn thuật toán Khái niệm ngôn ngữ lập trình Ngôn ngữ lập trình C
Bài giảng nhập môn lập trình
2
10/30/2015
KHÁI NIỆM CHƯƠNG TRÌNH
Chương trình (program) là một dãy các chỉ thị (instruction) điều khiển sự hoạt động của máy tính nhằm giải quyết một công việc nào đó.
10/30/2015
5
Bài giảng nhập môn lập trình
CẤU TRÚC CHƯƠNG TRÌNH
Một số lưu ý: • Phần ghi chú được trình biên dịch bỏ qua
• Phân biệt chữ hoa và chữ thường
• Mỗi câu lệnh được kết thúc bằng dấu “;”
• Chuỗi ký tự phải
10/30/2015
6
được đặt trong cặp nháy kép “”
Bài giảng nhập môn lập trình
3
10/30/2015
7
10/30/2015
Bài giảng nhập môn lập trình
BIẾN - VARIABLE
Chứa dữ liệu, có thể thay đổi giá trị trong chương
trình
Muốn sử dụng phải được khai báo trước Tên biến: gồm chữ cái, ký số, số, dấu nối(_),
không được bắt đầu bằng ký số.
Biến được khai báo trong khối được gọi là biến cục bộ; không thuộc khối nào được gọi là biến toàn cục.
Có tác dụng trong toàn khối kể từ lúc khai báo.
10/30/2015
8
Bài giảng nhập môn lập trình
4
10/30/2015
LỆNH XUẤT - PRINTF
Xuất dữ liệu ra màn hình
Các ký tự hằng được in nguyên văn Các ký tự định dạng được thay bằng giá trị của biểu thức tương ứng
%d: ký tự định dạng số nguyên kiểu int Các ký tự điều khiển: \n (xuống dòng); \t(dấu tab); \\(dấu \); \”(dấu “; …
10/30/2015
9
Thư viện: stdio.h
Bài giảng nhập môn lập trình
LỆNH NHẬP - SCANF
Nhập dữ liệu từ bàn phím
Trong chuỗi định dạng chỉ có ký tự định dạng và khoảng trắng.
10/30/2015
10
Dữ liệu phải được nhập vào các biến Trước tên biến phải có dấu & (toán tử địa chỉ). Thư viện: stdio.h
Bài giảng nhập môn lập trình
5
10/30/2015
KIỂU DỮ LIỆU CƠ SỞ TRONG C
Tên kiểu Kích thước Miền giá trị
Char 1 byte -128 đến 127
Unsign char 1 byte 0 đến 255
int 2 byte -32738 đến 32767
Unsign int 2 byte 0 đến 65335
Unsign long
4 byte
Long 4 byte -232 đến 231 - 1
0 đến 232 - 1 3.4E-38 đến 3.4E38
Float 4 byte
double 8 byte 1.7E-308 đến 1.7E308
11
10 byte 3.4E-4932 đến 1.1E4932 Long double 10/30/2015
Bài giảng nhập môn lập trình
HẰNG - CONSTANT
const int days_int_week = 7
10/30/2015
12
Chứa dữ liệu không thể thay đổi trong chương trình Muốn sử dụng phải khai báo Phải có kiểu Hằng số có chứa “. “ hoặc “e” có kiểu doube Hằng số kiểu float kết thúc bởi “F” Hằng số kiểu long double kết thúc bởi “L” Hằng số không có các kí tự trên có kiểu int Khai báo hằng long int phải thêm vào cuối “L”
Bài giảng nhập môn lập trình
6
10/30/2015
VÍ DỤ VỀ HẰNG
10/30/2015
13
Bài giảng nhập môn lập trình
HẰNG XỬ LÝ TRƯỚC BIÊN DỊCH
10/30/2015
14
Các hằng có thể được xác lập trước khi biên dịch Bản chất là tìm kiếm và thay thế
Bài giảng nhập môn lập trình
7
10/30/2015
TOÁN TỬ TRONG C
10/30/2015
15
Các phép toán số học Ép kiểu Các toán tử trên bit Các toán tử so sánh Phép gán Toán tử sizeof Biểu thức điều kiện
Bài giảng nhập môn lập trình
TOÁN TỬ SỐ HỌC
+ Cộng
- Trừ
Nhân *
Chia /
Ngôn ngữ lập trình C hỗ trợ các phép toán số học:
Lưu ý:
• “/” cho kết quả phụ thuộc vào kiểu của toán hạng • “%” không thực hiện được với các số thực
10/30/2015
16
% Chia lấy dư
Bài giảng nhập môn lập trình
8
10/30/2015
VÍ DỤ VỀ TOÁN TỬ CHIA “/”
Trình biên dịch dựa vào kiểu của các toán hạng để quyết
10/30/2015
17
định phép chia tương ứng
Bài giảng nhập môn lập trình
ÉP KIỂU
10/30/2015
18
Ép kiểu làm thay đổi tạm thời kiểu của một biến trong biểu thức.
Bài giảng nhập môn lập trình
9
10/30/2015
PHÉP TĂNG/GIẢM 1
NNLT C có 02 toán tử đặc biệt hỗ trợ việc tăng (giảm) giá trị của một biến thay đổi 1 đơn vị: ++ (tăng 1); -- (giảm 1)
10/30/2015
19
Các toán tử này có thể đặt ở trước hoặc sau biến:
Bài giảng nhập môn lập trình
PHÉP TĂNG/GIẢM 1
10/30/2015
20
Bài giảng nhập môn lập trình
10
10/30/2015
KIỂU LUẬN LÝ TRONG C
10/30/2015
21
Trong C không có kiểu luận lý (thể hiện giá trị ĐÚNG – SAI), thay vào đó, các biểu thức so sánh cho kết quả là số: • Giá trị 0 ứng với kết quả SAI • Các giá trị khác đều được xem là ĐÚNG
Bài giảng nhập môn lập trình
CÁC TOÁN TỬ SO SÁNH
NNLT C hỗ trợ các phép so sánh
< Bé hơn
<= Bé hơn hoặc bằng
> Lớn hơn
>= Lớn hơn hoặc bằng
== Bằng
!= Không bằng
Tất cả đều cho kết quả 1 khi so sánh đúng và 0 trong trường hợp
ngược lại
10/30/2015
22
Bài giảng nhập môn lập trình
11
10/30/2015
TOÁN TỬ LUẬN LÝ
NNLT C hỗ trợ các toán tử luận lý:
&& Và (and)
|| Hoặc (or)
! Phủ định (not)
Tất cả đều cho kết quả 1 hoặc 0 tương ứng trường hợp
10/30/2015
23
ĐÚNG hoặc SAI
Bài giảng nhập môn lập trình
TOÁN TỬ LUẬN LÝ
Lưu ý: khi sử dụng toán tử luận lý, nếu không có các dấu
10/30/2015
24
(), các phép toán được thực hiện từ trái sang phải.
Bài giảng nhập môn lập trình
12
10/30/2015
PHÉP GÁN
10/30/2015
25
Có thể sử dụng liên tiếp nhiều phép gán. Giá trị được gán sẽ sẵn sàng cho lệnh kế tiếp.
Bài giảng nhập môn lập trình
PHÉP GÁN
10/30/2015
26
Chú ý: Vế trái phép gán luôn phải là biến. Phân biệt giữa phép so sánh “==” và phép gán “=”.
Bài giảng nhập môn lập trình
13
10/30/2015
MỘT SỐ PHÉP GÁN ĐẶC BIỆT
Phép gán kết hợp toán tử khác:
biến op=biểu thức
hoặc biến = biến op (biểu thức )
+= -= *= /= %=
10/30/2015
27
&= |= ^= <<= >>=
Bài giảng nhập môn lập trình
TOÁN TỬ SIZEOF
sizeof (obj)
10/30/2015
28
Cho biết kích thước của đối tượng theo đơn vị byte
Bài giảng nhập môn lập trình
14
10/30/2015
BIỂU THỨC CHỌN THEO ĐIỀU KIỆN
(điều kiện)?BT1:BT2
Biểu thức nhận giá trị BT1 nếu điều kiện ĐÚNG, các
trường hợp khác nhận giá trị BT2.
10/30/2015
29
Có thể định nghĩa sẵn một macro để tìm số lớn: #define max(x, y) ((x>y) ((x>y) ? x:y)
Bài giảng nhập môn lập trình
ĐỘ ƯU TIÊN CỦA TOÁN TỬ
Thứ tự thực hiện các toán tử trong một biểu thức phụ thuộc vào độ ưu tiên của chúng. Có 15 mức ưu tiên. Thông thường, toán tử một ngôi có độ ưu tiên cao hơn toán tử hai ngôi.
Các cặp dấu ngoặc đơn () thường
10/30/2015
30
được dùng để chỉ rõ thứ tự các toán tử.
Bài giảng nhập môn lập trình
15
10/30/2015
BẢNG THỨ TỰ ƯU TIÊN CÁC TOÁN TỬ
10/30/2015
31
Bài giảng nhập môn lập trình
CẤU TRÚC ĐIỀU KHIỂN
G V : T H S . L Ê T H Ị N G Ọ C H Ạ N H
32
10/30/2015
Bài giảng nhập môn lập trình
16
10/30/2015
NỘI DUNG
Lệnh rẽ nhánh: if – else Lệnh rẽ nhiều nhánh: switch Vòng lặp: while, do…while, for Các từ khóa: break và continue
10/30/2015
33
Bài giảng nhập môn lập trình
LỆNH RẼ NHÁNH IF
Cú pháp: if (điều kiện)
C;
10/30/2015
34
Điều kiện: biểu thức cho kết quả số, phải được đặt trong cặp ngoặc đơn () C: phải là câu lệnh, nếu nhiều hơn 1 lệnh, các lệnh phải được đặt trong cặp ngoặc nhọn { }
Bài giảng nhập môn lập trình
17
10/30/2015
LỆNH RẼ NHÁNH IF - ELSE
C;
if (điều kiện) else
Ce ;
Cú pháp: Phần lệnh else có thể thêm vào trong câu lệnh if để chỉ các
10/30/2015
35
lệnh thực hiện nếu điều kiện bằng 0 (FALSE)
Bài giảng nhập môn lập trình
NHIỀU LỆNH IF LỒNG NHAU
10/30/2015
36
else kết nối với lệnh if gần nhất
Bài giảng nhập môn lập trình
18
10/30/2015
CẤU TRÚC NHIỀU CHỌN LỰA SWITCH
Biểu thức: cho kết quả
số nguyên; Ci: dãy lệnh
case giá trị:C1; break; case giá trị:C2; break; .... case giá trị:Cn; break; default: Ce;
Cú pháp: switch(biểu thức) { }
10/30/2015
37
Bài giảng nhập môn lập trình
VÍ DỤ - SWITCH
10/30/2015
38
Bài giảng nhập môn lập trình
19
10/30/2015
SƠ ĐỒ HOẠT ĐỘNG CẤU TRÚC SWITCH
10/30/2015
39
Bài giảng nhập môn lập trình
LỆNH LẶP WHILE
while(điều kiện) C;
10/30/2015
40
Cú pháp: Điều kiện: biểu thức cho kết quả SỐ C: (các) lệnh được thực hiện nếu điều kiện ĐÚNG While thực hiện lệnh C ít nhất 0 lần.
Bài giảng nhập môn lập trình
20
10/30/2015
LỆNH LẶP DO - WHILE
Cú pháp:
Điều kiện: biểu thức cho kết quả SỐ C: là (các) câu lệnh được thực hiện nếu điều kiện ĐÚNG do – while thực hiện lệnh C ít nhất 1 lần.
10/30/2015
41
do C; while(điều kiện);
Bài giảng nhập môn lập trình
LỆNH LẶP FOR
10/30/2015
42
for(khởi động; điều kiện lặp; điều khiển) C; Ví dụ: for(int i=0; i<5; i++) printf("%d",i);
Bài giảng nhập môn lập trình
21
10/30/2015
LỆNH LẶP FOR
printf("sine of %.1lf is %.2lf\n",angle,
10/30/2015
43
C không giới hạn độ lớn bước lặp trong for. Ví dụ: double angle; for(angle = 0.0; angle < 3.14159; angle += 0.2) sin(angle));
Bài giảng nhập môn lập trình
BREAK
Từ khóa break chỉ việc thoát ngay lập tức khỏi cấu trúc
10/30/2015
44
điều khiển.
Bài giảng nhập môn lập trình
22
10/30/2015
CONTINUE
Từ khóa continue chỉ bước nhanh đến bước lặp kế, bất kể
10/30/2015
45
phía sau đó còn nhiều lệnh cần lặp.
Bài giảng nhập môn lập trình
BÀI TẬP
A = (x2 + x + 1)n + (x2 – x +2)n
10/30/2015
46
Bài 1: Nhập vào một số nguyên n và một số thực x. Tính và in ra biểu thức sau: Bài 2: Viết chương trình minh họa các phép toán với các kiểu dữ liệu cơ sở đã học. Bài 3: Viết chương trình nhập vào 2 số nguyên. Xuất ra số lớn nhất và số nhỏ nhất trong 2 số đã nhập. Bài 4: Biện luận phương trình bậc 2. Bài 5: Viết chương trình nhập vào một số nguyên dương từ 1 đến 7. Tương ứng giá trị n, xuất ra ngày trong tuần ứng với giá trị đó.
Bài giảng nhập môn lập trình
23
10/30/2015
HÀM
G V : T H S . L Ê T H Ị N G Ọ C H Ạ N H
47
10/30/2015
Bài giảng nhập môn lập trình
NỘI DUNG
Khái niệm và cú pháp Tầm vực Tham số và lời gọi hàm
10/30/2015
48
Bài giảng nhập môn lập trình
24
10/30/2015
ĐẶT VẤN ĐỀ
Viết chương trình tính S = a! + b! + c! với a, b, c là 3 số
10/30/2015
49
nguyên dương nhập từ bàn phím
Bài giảng nhập môn lập trình
ĐẶT VẤN ĐỀ
10/30/2015
50
3 đoạn lệnh nhập a, b, c dương
Bài giảng nhập môn lập trình
25
10/30/2015
ĐẶT VẤN ĐỀ
10/30/2015
51
3 đoạn lệnh tính s!=a1, s2=b!, s3=c!
Bài giảng nhập môn lập trình
ĐẶT VẤN ĐỀ
Giải pháp: viết 1 lần và sử dụng nhiều lần Đoạn lệnh nhập tổng quát, với n thay bằng a, b, c
10/30/2015
52
Đoạn lênh tính giai thừa tổng quát, với n bằng a, b, c
Bài giảng nhập môn lập trình
26
10/30/2015
KHÁI NIỆM
Một đoạn chương trình có tên, đầu vào và đầu ra. Có chức năng giải quyết một số vấn đề chuyên biệt cho chương trình chính.
Được gọi nhiều lần với các tham số khác nhau. Được sử dụng khi có nhu cầu:
10/30/2015
53
• Tái sử dụng. • Sửa lỗi và cải tiến
Bài giảng nhập môn lập trình
CÚ PHÁP
[return ;]
([])
{
}
Trong đó:
: kiểu bất kỳ của C (char, int, long,
float,…). Nếu không trả về thì là void.
: theo quy tắc đặt tên định danh.
: tham số hình thức đầu vào giống
khai báo biến, cách nhau bằng dấu “,”
: trả về cho hàm qua lệnh return.
10/30/2015
54
Bài giảng nhập môn lập trình
27
10/30/2015
CÁC BƯỚC VIẾT HÀM
Cần xác định các thông tin sau đây:
10/30/2015
55
• Tên hàm. • Hàm sẽ thực hiện công việc gì. • Các đầu vào (nếu có). • Đầu ra (nếu có).
Bài giảng nhập môn lập trình
HÀM
Ví dụ 1
10/30/2015
56
• Tên hàm: XuatTong • Công việc: tính và xuất tổng 2 số nguyên • Đầu vào: hai số nguyên x và y • Đầu ra: không có
Bài giảng nhập môn lập trình
28
10/30/2015
HÀM
Ví dụ 2:
10/30/2015
57
• Tên hàm: TinhTong • Công việc: tính và trả về tổng 2 số nguyên • Đầu vào: hai số nguyên x và y • Đầu ra: một số nguyên có giá trị x + y
Bài giảng nhập môn lập trình
CHƯƠNG TRÌNH CON
10/30/2015
58
Ví dụ 3: • Tên hàm: NhapXuatTong • Công việc: nhập và xuất tổng 2 số nguyên • Đầu vào: không có • Đầu ra: không có
Bài giảng nhập môn lập trình
29
10/30/2015
TẦM VỰC
Khái niệm:
• Là phạm vi hiệu quả của biến và hàm. • Biến:
10/30/2015
59
• Toàn cục: khai báo trong ngoài tất cả các hàm (kể cả hàm main) và có tác dụng lên toàn bộ chương trình. • Cục bộ: khai báo trong hàm hoặc khối { } và chỉ có tác dụng trong bản thân hàm hoặc khối đó (kể cả khối con nó). Biến cục bộ sẽ bị xóa khỏi bộ nhớ khi kết thúc khối khai báo nó.
Bài giảng nhập môn lập trình
10/30/2015
60
Bài giảng nhập môn lập trình
30
10/30/2015
MỘT SỐ LƯU Ý
10/30/2015
61
Thông thường người ta thường đặt phần tiêu đề hàm/nguyên mẫu hàm (prototype) trên hàm main và phần định nghĩa hàm dưới hàm main.
Bài giảng nhập môn lập trình
CÁCH TRUYỀN CÁC ĐỐI SỐ
Truyền Giá trị (Call by Value)
• Truyền đối số cho hàm ở dạng giá trị. • Có thể truyền hằng, biến, biểu thức nhưng hàm chỉ sẽ nhận giá trị.
10/30/2015
62
• Được sử dụng khi không có nhu cầu thay đổi giá trị của tham số sau khi thực hiện hàm.
Bài giảng nhập môn lập trình
31
10/30/2015
CÁCH TRUYỀN CÁC ĐỐI SỐ
Truyền Địa chỉ (Call by Address)
khi thực hiện hàm.
10/30/2015
63
• Truyền đối số cho hàm ở dạng địa chỉ (con trỏ). • Không được truyền giá trị cho tham số này. • Được sử dụng khi có nhu cầu thay đổi giá trị của tham số sau
Bài giảng nhập môn lập trình
CÁCH TRUYỀN CÁC ĐỐI SỐ
Truyền Tham chiếu (Call by Reference) (C++)
• Không được truyền giá trị cho tham số này. • Được sử dụng khi có nhu cầu thay đổi giá trị của tham số sau
• Truyền đối số cho hàm ở dạng địa chỉ (con trỏ). Được bắt đầu bằng & trong khai báo.
10/30/2015
64
khi thực hiện hàm.
Bài giảng nhập môn lập trình
32
10/30/2015
LƯU Ý KHI TRUYỀN THAM SỐ
10/30/2015
65
Trong một hàm, các tham số có thể truyền theo nhiều cách.
Bài giảng nhập môn lập trình
LƯU Ý KHI TRUYỀN THAM SỐ
10/30/2015
66
Sử dụng tham chiếu là một cách để trả về giá trị cho chương trình.
Bài giảng nhập môn lập trình
33
10/30/2015
LỜI GỌI HÀM
Cách thực hiện:
• Gọi tên của hàm đồng thời truyền các đối số (hằng, biến, biểu thức) cho các tham số theo đúng thứ tự đã được khai báo trong hàm.
• Các biến hoặc trị này cách nhau bằng dấu “,” • Các đối số này được được đặt trong cặp dấu ngoặc đơn ( )
10/30/2015
67
Bài giảng nhập môn lập trình
LỜI GỌI HÀM
// Các hàm được khai báo ở đây
void main() {
int n = 9; XuatTong(1, 2); XuatTong(1, n); TinhTong(1, 2); int tong = TinhTong(1, 2); TruyenGiaTri(1); TruyenGiaTri(n); TruyenDiaChi(1); TruyenDiaChi(&n); TruyenThamChieu(1); TruyenThamChieu(n);
68
Bài giảng nhập môn lập trình
10/30/2015 }
34
10/30/2015
LỜI GỌI CHƯƠNG TRÌNH CON
10/30/2015
69
Bài giảng nhập môn lập trình
BÀI TẬP
10/30/2015
70
Viết hàm nhận vào một số nguyên dương n và thực hiện các yêu cầu sau (mỗi câu một hàm riêng): a. Có phải là số chính phương. b. Có phải là số nguyên tố. c. Tổng các chữ số lẻ. d. Tổng các chữ số nguyên tố. e. Tổng các chữ số chính phương.
Bài giảng nhập môn lập trình
35
10/30/2015
MẢNG
G V : T H S . L Ê T H Ị N G Ọ C H Ạ N H
71
10/30/2015
Bài giảng nhập môn lập trình
NỘI DUNG
Khái niệm
1
Khai báo
2
Truy xuất dữ liệu kiểu mảng
3
Một số bài toán trên mảng 1 chiều
10/30/2015
72
4
Bài giảng nhập môn lập trình
36
10/30/2015
ĐẶT VẤN ĐỀ
Ví dụ
• Chương trình cần lưu trữ 3 số nguyên? => Khai báo 3 biến int a1, a2, a3; • Chương trình cần lưu trữ 100 số nguyên? => Khai báo 100 biến kiểu số nguyên! • Người dùng muốn nhập n số nguyên? => Không thực hiện được!
Giải pháp
• Kiểu dữ liệu mới cho phép lưu trữ một dãy các số
nguyên và dễ dàng truy xuất.
10/30/2015
73
KTLT - Mảng một chiều
DỮ LIỆU KIỂU MẢNG
• Là một kiểu dữ liệu có cấu trúc do người lập trình định nghĩa. • Biểu diễn một dãy các biến có cùng kiểu. Ví dụ: dãy các số nguyên,
dãy các ký tự…
• Kích thước được xác định ngay khi khai báo và không bao giờ thay
đổi.
• NNLT C luôn chỉ định một khối nhớ liên tục cho một biến kiểu mảng.
10/30/2015
74
Khái niệm
KTLT - Mảng một chiều
37
10/30/2015
KHAI BÁO BIẾN MẢNG (TƯỜNG MINH)
Tường minh
• Phải xác định
10/30/2015
75
Lưu ý
KTLT - Mảng một chiều
KHAI BÁO BIẾN MẢNG (TƯỜNG MINH)
Ví dụ
int Mang1Chieu[10];
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Mang1Chieu
int Mang2Chieu[3][4];
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10 11
0
Mang2Chieu
1
2
10/30/2015
76
KTLT - Mảng một chiều
38
10/30/2015
KHAI BÁO BIẾN MẢNG (KHÔNG TƯỜNG MINH)
• Không tường minh (thông qua khai báo kiểu)
Cú pháp
typedef [];
typedef []…[];
;
Ví dụ
typedef int Mang1Chieu[10]; typedef int Mang2Chieu[3][4]; Mang1Chieu m1, m2, m3; Mang2Chieu m4, m5;
10/30/2015
77
KTLT - Mảng một chiều
SỐ PHẦN TỬ CỦA MẢNG
Phải xác định cụ thể số phần tử ngay lúc khai báo, không được sử dụng biến hoặc hằng thường
Nên sử dụng chỉ thị tiền xử lý #define để định nghĩa số
phần tử mảng int n1 = 10; int a[n1]; const int n2 = 20; int b[n2];
#define n1 10 #define n2 20 int a[n1]; int b[n1][n2];
// int a[10]; // int b[10][20];
10/30/2015
78
KTLT - Mảng một chiều
39
10/30/2015
KHỞI TẠO GIÁ TRỊ CHO MẢNG LÚC KHAI BÁO
Gồm các cách sau
• Khởi tạo giá trị cho mọi phần tử của mảng
int a[4] = {2912, 1706, 1506, 1904};
0
1
2
3
a
1706
1506
1904
2912
• Khởi tạo giá trị cho một số phần tử đầu mảng
int a[4] = {2912, 1706};
0
1
2
3
a
2912
1706
0
0
10/30/2015
79
KTLT - Mảng một chiều
KHỞI TẠO GIÁ TRỊ CHO MẢNG LÚC KHAI BÁO
Gồm các cách sau
• Khởi tạo giá trị 0 cho mọi phần tử của mảng
int a[4] = {0};
0
1
2
3
a
0
0
0
0
• Tự động xác định số lượng phần tử
int a[] = {2912, 1706, 1506, 1904};
0
1
2
3
a
2912
1706
1506
1904
10/30/2015
80
KTLT - Mảng một chiều
40
10/30/2015
TRUY XUẤT ĐẾN MỘT PHẦN TỬ
Thông qua chỉ số
[][]…[]
Ví dụ
• Cho mảng như sau
0
1
2
3
• Các truy xuất int a[4];
Hợp lệ: a[0], a[1], a[2], a[3] Không hợp lệ: a[-1], a[4], a[5], … => Cho kết thường không như mong muốn!
10/30/2015
81
KTLT - Mảng một chiều
GÁN DỮ LIỆU KIỂU MẢNG
Không được sử dụng phép gán thông thường mà phải gán trực tiếp giữa các phần tử tương ứng
Ví dụ
= ; //sai
[] = ;
// Sai
#define MAX 3 typedef int MangSo[MAX]; MangSo a = {1, 2, 3}, b; b = a; for (int i = 0; i < 3; i++) b[i] = a[i];
10/30/2015
82
KTLT - Mảng một chiều
41
10/30/2015
MỘT SỐ LỖI THƯỜNG GẶP
Khai báo không chỉ rõ số lượng phần tử • int a[]; => int a[100]; Số lượng phần tử liên quan đến biến hoặc hằng
Khởi tạo cách biệt với khai báo
• int n1 = 10; int a[n1]; => int a[10]; • const int n2 = 10; int a[n2]; => int a[10];
• int a[4]; a = {2912, 1706, 1506, 1904}; => int a[4] = {2912, 1706, 1506, 1904}; Chỉ số mảng không hợp lệ
10/30/2015
83
• int a[4]; • a[-1] = 1; a[10] = 0;
KTLT - Mảng một chiều
TRUYỀN MẢNG CHO HÀM
• Tham số kiểu mảng trong khai báo hàm giống như khai báo biến
mảng
• Tham số kiểu mảng truyền cho hàm chính là địa chỉ của phần tử đầu
tiên của mảng Có thể bỏ số lượng phần tử hoặc sử dụng con trỏ. Mảng có thể thay đổi nội dung sau khi thực hiện hàm.
Truyền mảng cho hàm
void SapXepTang(int a[100]);
void SapXepTang(int a[]); void SapXepTang(int *a);
10/30/2015
84
KTLT - Mảng một chiều
42
10/30/2015
TRUYỀN MẢNG CHO HÀM
• Số lượng phần tử thực sự truyền qua biến khác
Truyền mảng cho hàm
Lời gọi hàm
void SapXepTang(int a[100], int n); void SapXepTang(int a[], int n); void SapXepTang(int *a, int n);
int a[100], n; NhapMang(a, n); XuatMang(a, n);
void NhapMang(int a[], int &n); void XuatMang(int a[], int n); void main() { } 10/30/2015
85
KTLT - Mảng một chiều
MỘT SỐ BÀI TOÁN CƠ BẢN
• Nhập mảng • Xuất mảng • Tìm kiếm một phần tử trong mảng • Kiểm tra tính chất của mảng • Tách mảng / Gộp mảng • Tìm giá trị nhỏ nhất/lớn nhất của mảng • Sắp xếp mảng giảm dần/tăng dần • Thêm/Xóa/Sửa một phần tử vào mảng
10/30/2015
86
Viết hàm thực hiện từng yêu cầu sau
KTLT - Mảng một chiều
43
10/30/2015
MỘT SỐ QUY ƯỚC
Số lượng phần tử
#define MAX 100
• Hàm void HoanVi(int &x, int &y): hoán vị giá trị của hai số nguyên. • Hàm int LaSNT(int n): kiểm tra một số có phải là số nguyên tố. Trả
về 1 nếu n là số nguyên tố, ngược lại trả về 0.
10/30/2015
87
Các hàm
KTLT - Mảng một chiều
THỦ TỤC HOANVI & HÀM LASNT
int tam = x; x = y; y = tam;
int i, dem = 0; for (i = 1; i <= n; i++) if (n%i == 0)
dem++;
return 1;
if (dem == 2) else return 0;
void HoanVi(int &x, int &y) { } int LaSNT(int n) { } 10/30/2015
88
KTLT - Mảng một chiều
44
10/30/2015
NHẬP MẢNG
Yêu cầu
• Cho phép nhập mảng a, số lượng phần tử n
Ý tưởng
• Cho trước một mảng có số lượng phần tử là MAX. • Nhập số lượng phần tử thực sự n của mảng. • Nhập từng phần tử cho mảng từ chỉ số 0 đến n – 1.
0
1
2
MAX - 1
3
4 n - 1
…
…
…
10/30/2015
89
KTLT - Mảng một chiều
HÀM NHẬP MẢNG
printf(“Nhap so luong phan tu n: ”); scanf(“%d”, &n);
printf(“Nhap phan tu thu %d: ”, i); scanf(“%d”, &a[i]);
for (int i = 0; i < n; i++) { }
void NhapMang(int a[], int &n) { }
10/30/2015
90
KTLT - Mảng một chiều
45
10/30/2015
XUẤT MẢNG
Yêu cầu
• Cho trước mảng a, số lượng phần tử n. Hãy xuất nội dung mảng a ra màn hình.
Ý tưởng
• Xuất giá trị từng phần tử của mảng từ chỉ số 0 đến n-1.
n - 1
0
1
2
MAX - 1
…
…
…
10/30/2015
91
KTLT - Mảng một chiều
HÀM XUẤT MẢNG
printf(“Noi dung cua mang la: ”);
for (int i = 0; i < n; i++)
printf(“%d ”, a[i]);
printf(“\n”);
void XuatMang(int a[], int n) { }
10/30/2015
92
KTLT - Mảng một chiều
46
10/30/2015
TÌM KIẾM MỘT PHẦN TỬ TRONG MẢNG
Yêu cầu
• Tìm xem phần tử x có nằm trong mảng a kích thước n hay không? Nếu có thì nó nằm ở vị trí đầu tiên nào.
Ý tưởng
thì trả về vị trí đó. Nếu kô tìm được thì trả về -1.
• Xét từng phần của mảng a. Nếu phần tử đang xét bằng x
vị trí = 1
x
n - 1
0
1
2
MAX - 1
…
…
…
a
x
b
x
10/30/2015
93
KTLT - Mảng một chiều
HÀM TÌM KIẾM (DÙNG WHILE)
int vt = 0;
vt++;
return vt;
while (vt < n && a[vt] != x) if (vt < n) else
return -1;
int TimKiem(int a[], int n, int x) { }
10/30/2015
94
KTLT - Mảng một chiều
47
HÀM TÌM KIẾM (DÙNG FOR)
10/30/2015
for (int vt = 0; vt < n; vt++)
if (a[vt] == x)
return vt;
return -1;
int TimKiem(int a[], int n, int x) { }
10/30/2015
95
KTLT - Mảng một chiều
KIỂM TRA TÍNH CHẤT CỦA MẢNG
Yêu cầu
Ý tưởng
• Cho trước mảng a, số lượng phần tử n. Mảng a có phải là mảng toàn các số nguyên tố hay không?
• Cách 1: Đếm số lượng số ngtố của mảng. Nếu số lượng này bằng đúng n thì mảng toàn ngtố.
• Cách 2: Đếm số lượng số không phải ngtố của mảng. Nếu số lượng này bằng 0 thì mảng toàn ngtố.
10/30/2015
96
• Cách 3: Tìm xem có phần tử nào không phải số ngtố không. Nếu có thì mảng không toàn số ngtố.
KTLT - Mảng một chiều
48
10/30/2015
HÀM KIỂM TRA (CÁCH 1)
int dem = 0;
for (int i = 0; i < n; i++)
if (LaSNT(a[i]) == 1) // có thể bỏ == 1
dem++;
return 1;
if (dem == n) return 0;
int KiemTra_C1(int a[], int n) { }
10/30/2015
97
KTLT - Mảng một chiều
HÀM KIỂM TRA (CÁCH 2)
int dem = 0;
for (int i = 0; i < n; i++)
dem++;
if (LaSNT(a[i]) == 0) // Có thể sử dụng !
return 1;
if (dem == 0) return 0;
int KiemTra_C2(int a[], int n) { }
10/30/2015
98
KTLT - Mảng một chiều
49
10/30/2015
HÀM KIỂM TRA (CÁCH 3)
for (int i = 0; i < n ; i++)
if (LaSNT(a[i]) == 0) return 0;
return 1;
int KiemTra_C3(int a[], int n) { }
10/30/2015
99
KTLT - Mảng một chiều
TÁCH CÁC PHẦN TỬ THỎA ĐIỀU KIỆN
Yêu cầu
Ý tưởng
• Cho trước mảng a, số lượng phần tử na. Tách các số nguyên tố có trong mảng a vào mảng b.
• Duyệt từ phần tử của mảng a, nếu đó là số nguyên tố thì
10/30/2015
100
đưa vào mảng b.
KTLT - Mảng một chiều
50
10/30/2015
HÀM TÁCH SỐ NGUYÊN TỐ
b[nb] = a[i]; nb++;
nb = 0; for (int i = 0; i < na; i++)
if (LaSNT(a[i]) == 1) { }
void TachSNT(int a[], int na, int b[], int &nb) { }
10/30/2015
101
KTLT - Mảng một chiều
TÁCH MẢNG THÀNH 2 MẢNG CON
Yêu cầu
• Cho trước mảng a, số lượng phần tử na. Tách mảng a
thành 2 mảng b (chứa số nguyên tố) và mảng c (các số còn lại).
Ý tưởng
• Cách 1: viết 1 hàm tách các số nguyên tố từ mảng a sang mảng b và 1 hàm tách các số không phải nguyên tố từ mảng a sang mảng c.
• Cách 2: Duyệt từ phần tử của mảng a, nếu đó là số nguyên
10/30/2015
102
tố thì đưa vào mảng b, ngược lại đưa vào mảng c.
KTLT - Mảng một chiều
51
10/30/2015
HÀM TÁCH 2 MẢNG
int b[], int &nb, int c[], int &nc)
nb = 0; nc = 0;
b[nb] = a[i]; nb++;
for (int i = 0; i < na; i++)
if (LaSNT(a[i]) == 1) { } else { }
c[nc] = a[i]; nc++;
void TachSNT2(int a[], int na, { } 10/30/2015
103
KTLT - Mảng một chiều
GỘP 2 MẢNG THÀNH MỘT MẢNG
Yêu cầu
• Cho trước mảng a, số lượng phần tử na và mảng b số
lượng phần tử nb. Gộp 2 mảng trên theo tứ tự đó thành mảng c, số lượng phần tử nc.
Ý tưởng
10/30/2015
104
• Chuyển các phần tử của mảng a sang mảng c => nc = na • Tiếp tục đưa các phần tử của mảng b sang mảng c => nc = nc + nb
KTLT - Mảng một chiều
52
10/30/2015
HÀM GỘP MẢNG
int c[], int &nc)
nc = 0;
c[nc] = a[i]; nc++; // c[nc++] = a[i];
for (int i = 0; i < na; i++) { }
c[nc] = b[i]; nc++; // c[nc++] = b[i];
for (int i = 0; i < nb; i++) { }
void GopMang(int a[], int na, int b[], int nb, { }
10/30/2015
105
KTLT - Mảng một chiều
TÌM GIÁ TRỊ LỚN NHẤT CỦA MẢNG
Yêu cầu
• Cho trước mảng a có n phần tử. Tìm giá trị lớn nhất trong a (gọi là max)
Ý tưởng
• Giả sử giá trị max hiện tại là giá trị phần tử đầu tiên a[0] • Lần lượt kiểm tra các phần tử còn lại để cập nhật max.
7 8 ?
max
n – 1
0
1
2
MAX - 1
…
…
…
7
2
8
8
10/30/2015
106
KTLT - Mảng một chiều
53
HÀM TÌM MAX
10/30/2015
int max = a[0];
for (int i = 1; i < n; i++) if (a[i] > max)
max = a[i];
return max;
int TimMax(int a[], int n) { }
10/30/2015
107
KTLT - Mảng một chiều
SẮP XẾP MẢNG THÀNH TĂNG DẦN
Yêu cầu
Ý tưởng
• Cho trước mảng a kích thước n. Hãy sắp xếp mảng a đó sao cho các phần tử có giá trị tăng dần.
• Sử dụng 2 biến i và j để so sánh tất cả cặp phần tử với nhau và hoán vị các cặp nghịch thế (sai thứ tự).
8 5
tạm
n – 1
0
1
MAX - 1
2
…
…
…
1 5
5 1
6 8
8 6
10/30/2015
108
KTLT - Mảng một chiều
j
j
j
i
j
54
10/30/2015
HÀM SẮP XẾP TĂNG
if (a[i] > a[j])
HoanVi(a[i], a[j]);
for (j = i + 1; j < n; j++) { }
int i, j; for (i = 0; i < n – 1; i++) { }
void SapXepTang(int a[], int n) { }
10/30/2015
109
Bài giảng nhập môn lập trình
HÀM SẮP XẾP TĂNG
if (a[i] > a[j])
HoanVi(a[i], a[j]);
for (j = i + 1; j < n; j++) { }
int i, j; for (i = 0; i < n – 1; i++) { }
void SapXepTang(int a[], int n) { }
10/30/2015
110
KTLT - Mảng một chiều
55
10/30/2015
THÊM MỘT PHẦN TỬ VÀO MẢNG
Yêu cầu
• Thêm phần tử x vào mảng a kích thước n tại vị trí vt.
Ý tưởng
• “Đẩy” các phần tử bắt đầu tại vị trí vt sang phải 1 vị trí. • Đưa x vào vị trí vt trong mảng. • Tăng n lên 1 đơn vị.
x
chèn?
n – 1
n
0
1
2
MAX - 1
3
…
…
a
b
c c
z z
… …
10/30/2015
111
KTLT - Mảng một chiều
vt
HÀM THÊM
for (int i = n; i > vt; i--) a[i] = a[i - 1];
a[vt] = x; n++;
if (vt >= 0 && vt <= n) { }
void Them(int a[], int &n, int vt, int x) { }
10/30/2015
112
KTLT - Mảng một chiều
56
10/30/2015
XÓA MỘT PHẦN TỬ TRONG MẢNG
Yêu cầu
• Xóa một phần tử trong mảng a kích thước n tại vị trí vt
Ý tưởng
• “Kéo” các phần tử bên phải vị trí vt sang trái 1 vị trí. • Giảm n xuống 1 đơn vị.
xóa?
n - 1
n – 1
0
2
1
MAX - 1
…
…
a
b b
x
z z
… …
10/30/2015
113
KTLT - Mảng một chiều
vt
HÀM XÓA
for (int i = vt; i < n – 1; i++)
a[i] = a[i + 1];
n--;
if (vt >= 0 && vt < n) { }
void Xoa(int a[], int &n, int vt) { }
10/30/2015
114
KTLT - Mảng một chiều
57
10/30/2015
BÀI TẬP THỰC HÀNH
a. Nhập mảng b. Xuất mảng
1. Các thao tác nhập xuất
a. Mảng có phải là mảng toàn chẵn b. Mảng có phải là mảng toàn số nguyên tố c. Mảng có phải là mảng tăng dần
10/30/2015
115
2. Các thao tác kiểm tra
KTLT - Mảng một chiều
BÀI TẬP THỰC HÀNH
a. Có bao nhiêu số chia hết cho 4 nhưng không chia hết cho 5 b.
Tổng các số nguyên tố có trong mảng
3. Các thao tác tính toán
a. Vị trí cuối cùng của phần tử x trong mảng b. Vị trí số nguyên tố đầu tiên trong mảng nếu có Tìm số nhỏ nhất trong mảng c. d. Tìm số dương nhỏ nhất trong mảng
10/30/2015
116
4. Các thao tác tìm kiếm
KTLT - Mảng một chiều
58
10/30/2015
BÀI TẬP THỰC HÀNH
a. b.
c. d.
Tách các số nguyên tố có trong mảng a đưa vào mảng b. Tách mảng a thành 2 mảng b (chứa các số nguyên dương) và c (chứa các số còn lại) Sắp xếp mảng giảm dần Sắp xếp mảng sao cho các số dương đứng đầu mảng giảm dần, kế đến là các số âm tăng dần, cuối cùng là các số 0.
10/30/2015
117
5. Các thao tác xử lý
KTLT - Mảng một chiều
BÀI TẬP THỰC HÀNH
Sửa các số nguyên tố có trong mảng thành số 0
a. b. Chèn số 0 đằng sau các số nguyên tố trong mảng c.
Xóa tất cả số nguyên tố có trong mảng
10/30/2015
118
6. Các thao tác thêm/xóa/sửa
KTLT - Mảng một chiều
59
10/30/2015
CHUỖI
G V : T H S . L Ê T H Ị N G Ọ C H Ạ N H
11 9
10/30/2015
Bài giảng nhập môn lập trình
NỘI DUNG
Khái niệm Khởi tạo Các thao tác xử lý trên chuỗi
10/30/2015
120
Bài giảng nhập môn lập trình
60
10/30/2015
KHÁI NIỆM
Kiểu char chỉ chứa được một ký tự. Để lưu trữ một chuỗi (nhiều ký tự) ta sử dụng mảng (một chiều) các ký tự.
Chuỗi ký tự kết thúc bằng ký tự “\0” (null) Độ dài chuỗi = kích thước mảng – 1
10/30/2015
121
char szHoten[30]; // Dài 29 ký tự char szNgaySinh[9]; // Dài 8 ký tự
Bài giảng nhập môn lập trình
KHỞI TẠO
10/30/2015
122
Khởi tạo như mảng thông thường Độ dài cụ thể
Bài giảng nhập môn lập trình
61
10/30/2015
KHỞI TẠO
10/30/2015
123
Bài giảng nhập môn lập trình
XUẤT CHUỖI
Sử dụng hàm puts
10/30/2015
124
Sử dụng hàm printf với đặc tả “%s”
Bài giảng nhập môn lập trình
62
10/30/2015
NHẬP CHUỖI
Sử dụng hàm scanf với đặc tả “%s” Chỉ nhận các ký tự từ bàn phím đến khi gặp ký tự khoảng trắng hoặc ký tự xuống dòng.
Chuỗi nhận được không bao gồm ký tự khoảng trắng và
10/30/2015
125
xuống dòng
Bài giảng nhập môn lập trình
NHẬP CHUỖI
10/30/2015
126
Sử dụng hàm gets: Nhận các ký tự từ bàn phím đến khi gặp ký tự xuống dòng. Chuỗi nhận được là những gì người dùng nhập (trừ ký tự xuống dòng).
Bài giảng nhập môn lập trình
63
10/30/2015
MỘT SỐ HÀM THAO TÁC TRÊN CHUỖI
Thuộc thư viện
10/30/2015
127
strlen strcpy strdup strlwr/strupr strrev strcmp/stricmp strcat strstr
Bài giảng nhập môn lập trình
64
![Câu hỏi trắc nghiệm Lập trình C [mới nhất]](https://cdn.tailieu.vn/images/document/thumbnail/2025/20251012/quangle7706@gmail.com/135x160/91191760326106.jpg)
