TRƢỜNG ĐẠI HỌC KỸ THUẬT CÔNG NGHIỆP
KHOA qu¶n lý c«ng nghiÖp vµ m«I tr-êng
BỘ MÔN kiÕn tróc
Bài giảng
VẼ XÂY DỰNG
Số tín chỉ: 3
Tên tác giả: Chu Thị Minh Hải
Thái Nguyên, năm 2022
BÀI GIẢNG PHÁT CHO SINH VIÊN
(LƢU HÀNH NỘI BỘ)
Theo chƣơng trình 150 TC hay 180 TC hoặc tƣơng đƣơng
Tên bài giảng: Vẽ xây dựng
Số tín chỉ: 3
Thái Nguyên, ngày….…tháng …… năm 2022
Trƣởng bộ môn Trƣởng khoa
(Ký và ghi rõ họ tên) (Ký và ghi rõ họ tên)
Nguyễn Tiến Đức Hoàng Lê Phƣơng
Phần I: BẢN VẼ XÂY DỰNG
CHƢƠNG I: CÁC PHÉP CHIẾU
1.1. Khái niệm chung về hình chiếu phối cảnh:
Trong giáo trình Hình họa và giáo trình Vẽ KT đã trình bày phƣơng pháp
biểu diễn vật thể nhờ phép chiếu song song và phép chiếu vuông góc.
Nhƣng hình biểu diễn vẽ theo các phuơng pháp trên không cho ta ấn tƣợng
giống nhƣ ấn tƣợng ta có đƣợc khi nhìn trực tiếp các đối tƣợng trong thực tế ; nhất
là những đối tƣợng có kích thƣớc lớn nhƣ nhà cửa, đê đập, cầu cống ...
Vì vậy, trong xây dựng, kiến trúc, ngƣời ta dùng một loại hình biểu diễn
xây dựng trên cơ sở của phép chiếu xuyên tâm, gọi là h/c phối cảnh (HCPC).
Có nhiều loại HCPC. Có loại HCPC vẽ trên mặt trụ hay trên mặt cầu, gọi là
HCPC trụ hay HCPC cầu, phối cảnh nhà hát, phối cảnh nổi (dùng trong nghệ thuật
phù điêu) hay phối cảnh động ...
Trong giáo trình này ta chỉ nghiên cứu loại HCPC vẽ trên mặt phẳng, gọi là hình chiếu
phối cảnh phẳng.
1.2. Phép chiếu xuyên tâm:
1.2.1. Định nghĩa:
Trong không gian, lấy mp P làm mp hình chiếu và một điểm S ngoài P làm
tâm chiếu.
Hình chiếu xuyên tâm của điểm A đƣợc xác định nhƣ sau:
- Nối SA, tìm giao điểm A’ của SA với mặt phẳng P
- SA gọi là đƣờng thẳng chiếu hoặc tia chiếu
- A’ là h/c xuyên tâm của điểm A
1.2.2. Tính chất:
* Tính chất 1: H/c xuyên tâm của 1 đƣờng thẳng (không đi qua tâm chiếu) là
1 đƣờng thẳng
- Hệ quả: + Nếu C AB thì C’ A’B’
+ SA // P thì A’∞
+ Nếu đƣờng thẳng qua tâm chiếu S thì hình chiếu xuyên tâm suy
biến thành 1 điểm
* Tính chất 2: H/c xuyên tâm của các đƣờng thẳng song song là các đƣờng
thẳng đồng quy
- Chứng minh t/c 2:
Ta có: AB // CD // EF và // P
Các h/c xuyên tâm của chúng là A’B’, C’D”, E’F’ sẽ đồng quy tại K’, vì:
+ Các mp SAB, SCD, SEF có 1 điểm chung là S sẽ cắt nhau theo giao tuyến
k đi qua S và k // AB, CD và EF
+ Đƣờng thẳng k cũng là giao tuyến của các mp SA’B’, SC’D’ và SE’F’
+ Giao tuyến k cắt P tại điểm K’
+ K’ là điểm chung của A’B’, C’D’ và E’F’ là các h/c xtâm của các mp SAB,
SCD và SEF
CHƢƠNG II: PHỐI CẢNH CỦA ĐIỂM, ĐƢỜNG THẲNG, MẶT PHẲNG
2.1. Hệ thống phối cảnh
* Hệ thống phối cảnh phẳng gồm các yếu tố sau:
- Mặt tranh T : Mp thẳng đứng, trên đó sẽ vẽ HCPC
- Mặt phẳng vật thể V : Mp nằm ngang, trên đó sẽ đặt các đối tƣợng cần biểu diễn
(V T )
- Điểm nhìn M: Điểm ứng với vị trí mắt của ngƣời quan sát (là tâm chiếu)
* Các tên gọi trong hệ thống phối cảnh:
- Hình chiếu vuông góc M’ của M trên T gọi là điểm chính của tranh
- Hình chiếu vuông góc M2 của M trên V gọi là điểm đứng hay điểm chân
- Tia MM’ gọi là tia chính ; khoảng cách k = MM’ gọi là khoảng cách chính
- Giao tuyến đđ của T với V gọi là đáy tranh
- Giao tuyến tt của T với mp bằng đi qua M gọi là đƣờng chân trời.
- Mặt phẳng đi qua M và song song với T chia không gian thành 2 phần:
+ Phần không gian chứa mặt tranh gọi là không gian thấy
+ Phần không gian còn lại gọi là không gian khuất
Mặt phẳng gọi là mp trung gian
2.2. Phối cảnh của điểm:
2.2.1 Cách xây dựng và các định nghĩa
* Giả sử có điểm A bất kỳ trong kgian. Ta xây dựng phối cảnh của A nhƣ sau:
- Chiếu thẳng góc điểm A lên V (từ tâm chiếu S∞ của đƣờng thẳng với V ) đƣợc
điểm A2
- Chiếu xuyên tâm A và A2 từ tâm M lên T, ta đƣợc A’ và A’2
Vì mp MAA2 V nên A’A’2 đđ
Vậy, phối cảnh của điểm A đƣợc biểu diễn bằng cặp điểm A’, A’2 với A’A’2 đđ.