M t s ph ng pháp gi i bài t p di truy nộ ố ươ ả ậ ề
M T S PH NG PHÁPỘ Ố ƯƠ
GI I BÀI T PẢ Ậ
DI TRUY NỀ
Hoàng Long Thánh Ki m Sế ứ
M t s ph ng pháp gi i bài t p di truy nộ ố ươ ả ậ ề
Hoàng Long Thánh Ki m Sế ứ
M t s ph ng pháp gi i bài t p di truy nộ ố ươ ả ậ ề
I.Cách nh n d ng quy lu t di truy n:ậ ạ ậ ề
1. Tr ng h p bài toán đã xác đ nh t l phân ly ki u hình đ i con: ườ ợ ị ỷ ệ ể ở ờ
1.1. D a vào k t qu phân ly ki u hình c a đ i con: ự ế ả ể ủ ờ
1.1.1. Khi lai 1 tính tr ng: ạ
Tìm t l phân tích v KH th h con đ i v i lo i tính tr ng đ t đóỉ ệ ề ở ế ệ ố ớ ạ ạ ể ừ
xác đ nh quy lu t di truy n chi ph i.ị ậ ề ố
+ 3:1 là quy lu t di truy n phân tích tr i l n hoàn toàn.ậ ề ộ ặ
+ 1:2:1 là quy lu t di truy n phân tích tr i không hoàn toàn (xu t hi n tínhậ ề ộ ấ ệ
tr ng trung gian do gen n m trên NST th ng ho c gi i tính.ạ ằ ườ ặ ớ
+ 1:1 ho c 2:1 t l c a gen gây ch t.ặ ỉ ệ ủ ế
+ 9:3:3:1 ho c 9:6:1 ho c 9:7 là tính tr ng di truy n theo t ng tác b tr .ặ ặ ạ ề ươ ổ ợ
+ 12:3:1 ho c 13:3 là tính tr ng di truy n theo quy lu t t ng tác át chặ ạ ề ậ ươ ế
tr i.ộ
+ 9:3:4 là t ng tác át ch do gen l n.ươ ế ặ
+ 15:1 là t ng tác c ng g p ki u không tích lũy các gen tr i.ươ ộ ộ ể ộ
1.1.2. Khi lai 2 hay nhi u c p tính tr ng:ề ặ ạ
+ Tìm t l phân tích v ki u hình th h con đ i v i m i lo i tínhỉ ệ ề ể ở ế ệ ố ớ ỗ ạ
tr ng.ạ
Hoàng Long Thánh Ki m Sế ứ
M t s ph ng pháp gi i bài t p di truy nộ ố ươ ả ậ ề
+ Nhân t l KH riêng r c a lo i tính tr ng này v i t l KH riêng c aỉ ệ ẽ ủ ạ ạ ớ ỉ ệ ủ
lo i tính tr ng kia. ạ ạ
N u th y k t qu tính đ c phù h p v i k t qu phép lai thì có th k tế ấ ế ả ượ ợ ớ ế ả ể ế
lu n 2 c p gen quy đ nh 2 lo i tính tr ng đó n m trên 2 c p NST khác nhau, diậ ặ ị ạ ạ ằ ặ
truy n theo đ nh lu t phân li đ c l p c a Menden (tr t l 1:1 nhân v i nhau).ề ị ậ ộ ậ ủ ừ ỉ ệ ớ
Ví dụ: Cho lai hai th cà chua: qu đ -thân cao v i qu đ -thân th p thuứ ả ỏ ớ ả ỏ ấ
đ c 37.5% qu đ -thân cao: 37.5% qu đ -thân th p: 12.5% qu vàng-thânượ ả ỏ ả ỏ ấ ả
cao: 12.5% qu vàng-thân th p. Bi t r ng m i tính tr ng do 1 gen quy đ nh.ả ấ ế ằ ỗ ạ ị
Gi i:ả
+ Xét riêng t ng tính tr ng th h con:ừ ạ ở ế ệ
( 37,5% + 37,5% ) đ : ( 12,5% + 12,5% ) vàng = 3 đ : 1 vàng ỏ ỏ
( 37,5% + 12,5% ) cao : ( 37,5 % + 12,5% ) th p = 1 cao : 1 th pấ ấ
+ Nhân 2 t l này ( 3 đ : 1 vàng ) ( 1 cao : 1 th p ) = 3 đ -cao : 3 đ -th pỉ ệ ỏ ấ ỏ ỏ ấ
: 1 vàng-cao : 1 vàng-th p, phù h p v i phép lai trong đ bài. V y 2 c p gen quyấ ợ ớ ề ậ ặ
đ nh 2 tính tr ng n m trên 2 c p NST khác nhau.ị ạ ằ ặ
1.2. D a vào k t qu phân ly ki u hình trong phép lai phân tích:ự ế ả ể
D a vào k t qu c a phép lai đ xác đ nh t l và lo i giao t sinh ra c aự ế ả ủ ể ị ỷ ệ ạ ử ủ
các cá th c n tìm.ể ầ
+ N u t l KH 1:1 thì đó là s di truy n 1 tính tr ng do 1 gen chi ph iế ỉ ệ ự ề ạ ố
+ N u t l KH 3:1 thì đ c di truy n theo quy lu t t ng tác gen, trongế ỉ ệ ượ ề ậ ươ
tính tr ng có 2 ki u hình.ạ ể
- T ng tác b tr 9:7ươ ổ ợ
T ng tác át ch 13:3ươ ế
T ng tác c ng g p 15:1ươ ộ ộ
+ N u có t l KH 1:2:1 thì tính tr ng đ c di truy n theo quy lu t t ngế ỉ ệ ạ ượ ề ậ ươ
tác gen trong tr ng h p tính tr ng có 3 ki u hình.ườ ợ ạ ể
T ng tác b tr 9:6:1ươ ổ ợ
T ng tác át ch l n 9:3:4ươ ế ặ
T ng tác át ch tr i 12:3:1ươ ế ộ
+ T l KH 1:1:1:1 là s di truy n t ng tác b tr 1 tính tr ng có 4 ki uỉ ệ ự ề ươ ổ ợ ạ ể
hình 9:3:3:1 ho c là lai 2 c p tính tr ng tuân theo đ nh lu t phân ly đ c l p có tặ ặ ạ ị ậ ộ ậ ỉ
l ki u hình là 9:3:3:1.ệ ể
2.N u đ bài không xác đ nh t l phân li ki u hình c a đ i con màế ề ị ỷ ệ ể ủ ờ
ch cho bi t 1 ki u hình nào đó con lai.ỉ ế ể ở
+ Khi lai 1 c p tính tr ng, t l 1 ki u hình đ c bi t b ng ho c là b i sặ ạ ỉ ệ ể ượ ế ằ ặ ộ ố
c a 25% (hay ủ
4
1
).
Hoàng Long Thánh Ki m Sế ứ
M t s ph ng pháp gi i bài t p di truy nộ ố ươ ả ậ ề
+ Khi lai 2 c p tính tr ng mà t l 1 ki u hình đ c bi t b ng ho c là b iặ ạ ỉ ệ ể ượ ế ằ ặ ộ
s c a 6.25% (hay ố ủ
16
1
), hay khi lai n c p tính tr ng mà t t l c a KH đã bi tặ ạ ừ ỉ ệ ủ ế
cho phép xác đ nh đ c s lo i giao t c a b (ho c m ) có t l b ng nhau vàị ượ ố ạ ử ủ ố ặ ẹ ỉ ệ ằ
b ng 25% ho c là c s c a 25%.ằ ặ ướ ố ủ
Đó là các bài toán thu c đ nh lu t Menden.ộ ị ậ
Ví d :ụ Cho lai 2 cây đ u thu n ch ng khác nhau 2 c p tính tr ng t ngậ ầ ủ ặ ạ ươ
ph n, Fả1 thu đ c toàn b cây thân cao - hoa đ . Cho Fượ ộ ỏ 1 t p giao Fạ2 thu đ cượ
16000 cây trong đó có 9000 cây thân cao - hoa đ . Hai c p tính tr ng trên b chiỏ ặ ạ ị
ph i b i quy lu t di truy n.ố ở ậ ề
A. T ng tác át chươ ế C.T ng tác b trươ ổ ợ
B. Phân li đ c l pộ ậ D. T ng tác c ng g pươ ộ ộ
Gi i:ả
T l cây cao- đ thu đ c th h Fỉ ệ ỏ ượ ở ế ệ 2 là
16000
9000
=
16
9
= 56.25% là b i sộ ố
c a 6.25% ủ
Đó là bài toán thu c đ nh lu t Mendenộ ị ậ
=> Ch n đáp án Bọ
3.Tính tr ng do 1 hay 2 gen quy đ nh? Xác đ nh ki u gen t ng ngạ ị ị ể ươ ứ
c a c th lai: ủ ơ ể
Tùy vào s t h p đ i con c a t ng phép lai và tính tr i l n hoàn toànố ổ ợ ở ờ ủ ừ ộ ặ
hay không hoàn toàn th h lai. ở ế ệ
+ Phép lai hai cá th d h p (th ng là cho F1 giao ph i v i nhau) cho sể ị ợ ườ ố ớ ố
t h p không quá 4 thì th ng do 1 gen quy đ nh; s t h p h n 4 nh ng khôngổ ợ ườ ị ố ổ ợ ơ ư
quá 16 th ng do 2 gen quy đ nh.ườ ị
* Ví dụ Khi lai F1 d h p đ c Fị ợ ượ 2 phân ly t l 11: 2: 2: 1 (t ng có 16 tỉ ệ ổ ổ
h p) thì ch c ch n không ph i là 1 gen quy đ nh.ợ ắ ắ ả ị
+ Phép lai phân tích F1: n u cho s t h p không quá 4 nh ng không ph iế ố ổ ợ ư ả
1:1, lúc này l i do 2 gen quy đ nh...ạ ị
* Ví dụ Khi lai phân tích đ c 3 đ : 1 xanh (4 t h p) thì cũng ch c ch nượ ỏ ổ ợ ắ ắ
không ph i là 1 gen.ả
+ Lai F1 v i 1 cá th b t kì: s t h p t i đa khi lai hai cá th d h p v iớ ể ấ ố ổ ợ ố ể ị ợ ớ
nhau, t đó có th lo i tr các kh năng không đúng.ừ ể ạ ừ ả
*Ví dụ Khi lai hai cá th b t kì v tính tr ng A mà cho con t i 8 t h p thìể ấ ề ạ ớ ổ ợ
ch c ch n tính tr ng do 2 gen quy đ nh, trong đó 1 cá th d h p c 2 gen, 1 cáắ ắ ạ ị ể ị ợ ả
th d h p 1 gen (th ng là d h p và đ ng h p l n gen còn l i)...ể ị ợ ườ ị ợ ồ ợ ặ ạ
Hoàng Long Thánh Ki m Sế ứ