HỘI NGHỊ KHOA HỌC THƯỜNG NIÊN CỦA HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH - 2024
22
BÁO CÁO CA LÂM SÀNG: GÓP PHẦN KIỂM SOÁT HUYẾT ÁP
Ở NGƯỜI BỆNH TĂNG HUYẾT ÁP KHÁNG TRỊ/SUY THẬN,
THẬN NHÂN TẠO CHU KÌ BẰNG NÚT TẮC ĐỘNG MẠCH THẬN
MẤT CHỨC NĂNG TẠI BVĐK TÂM ANH HÀ NỘI
Nguyễn Xuân Hiền1, Hoàng Đức Thăng1
TÓM TẮT4
Chúng tôi báo cáo một trường hợp nút tắc
động mạch thận mất chức năng hai bên để kiểm
soát tăng huyết áp kháng trị ở bệnh nhân suy
thận, thận nhân tạo chu kì. Bệnh nhân nữ 26 tuổi,
phát hiện suy thận và chạy thận nhân tạo từ năm
2014. Bệnh nhân đã được ghép thận năm 2016,
đến năm 2018 xuất hiện thải ghép. Năm 2020,
bắt đầu tăng huyết áp, ngày càng tăng và đáp ứng
kém với điều trị. Năm 2022 người bệnh đã được
đốt hạch thần kinh giao cảm điều trị tăng huyết
áp nhưng không hiệu quả. Tháng 04/2024 bệnh
nhân đã được phẫu thuật lấy bỏ thận ghép. Từ
cuối năm 2023 đến tháng 05/2024 bệnh nhân
phải dùng 05 loại thuốc hạ huyết áp, uống thuốc
08 lần/ ngày, HATT thường xuyên ở mức 200-
250mmHg.
Bệnh nhân đã được can thiệp nút tắc động
mạch thận mất chức năng hai bên ngày
29/05/2024 tại BVĐK Tâm Anh Hà Nội. Hiện tại,
sau 06 tuần nút mạch, huyết áp trung bình trong
ngày của người bệnh là 130/80mmHg, liều thuốc
huyết áp giảm một nửa so với trước can thiệp.
Từ khóa: Nút tắc động mạch thận, tăng
huyết áp không kiểm soát, thận nhân tạo.
1Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội
Chịu trách nhiệm chính: Nguyễn Xuân Hiền
SĐT : 0912188969
Email: hiennx@tamanhhospital.vn
Ngày nhận bài: 05/7/2024
Ngày phản biện: 25/7/2024
Ngày duyệt bài: 27/7/2024
SUMMARY
RENAL ARTERY EMBOLIZATION IN CHRONIC
RENAL FAILURE FOR CONTROL
HYPERTENSION RESISTANT
We report a case of bilateral renal artery
embolization of nonfunction kidney to control
the drug resistant persistent hypertension in a
patient with end stage renal disease. A-26 years
old women with renal failure and has been on
hemodialysia since 2014. Renal transplantation
was perfomed at 2016, but two years later
appeared graft intolerance syndrome. Since 2020,
the patient has appeared hypertetion, which was
increasing and responding poorly to treatment. A
radiofrequency ablation of the renal sympathetic
nerves was perfomes at 2022, but hypertention
condiction uncontrol. April 2024, a graft
nephrectomy was perfomed. From the end of
2023 to May 2024, the patient must take 5 types
of drugs treating hypertention, and take them 8
times per day, her SBP was 200-250mmHg.
Patient was performed renal artery
embolization at Ha Noi Tam Anh general hospital
on 29May-2024. Currently, after 6 weeks of
embolization, the patient’s average daily blood
pressure is 130/80 mmHg and the dose of drugs
treating hypertension reduced by half compared
to before embolization.
Keywords: drug resistant persistent
hypertension, renal artery embolization (RAE).
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 542 - THÁNG 9 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
23
I. TỔNG QUAN
Tăng huyết áp (THA) kháng trị hay THA
trơ ở bệnh nhân suy thận, thận nhân tạo chu
kỳ khá phổ biến mặc dù người bệnh đã được
lọc máu và sử dụng nhiều loại thuốc hạ huyết
áp. Trước đây, phẫu thuật loại bỏ hai thận
mất chức năng là giải pháp cuối được khuyến
cáo để điều trị các trường hợp này. Gần đây
một số tác giả trên thế giới đã thực hiện thủ
thuật nút tắc động mạch thận mất chức năng
hai bên thay thế cho phẫu thuật cắt bỏ thận.
Đây là phương pháp xâm lấn tối thiểu, an
toàn và hiệu quả, góp phần kiểm soát huyết
áp đồng thời tránh được các biến cố và tử
vong liên quan đến phẫu thuật1.
II. BÁO CÁO CA LÂM SÀNG
Bệnh nhân nữ, sinh năm 1998, phát hiện
suy thận và chạy thận nhân tạo chu kì từ năm
2014. Năm 2016, bệnh nhân đã được ghép
thận, nhưng đến năm 2018 thì xuất hiện thải
ghép. Từ năm 2020, bệnh nhân bắt đầu có
tăng huyết áp, ngày càng tăng và đáp ứng
kém với điều trị. Năm 2022, bệnh nhân đã
được đốt hạch thần kinh giao cảm bằng sóng
cao tần (RFA) để điều trị tăng huyết áp
nhưng không hiệu quả. Từ cuối năm 2023
đến thời điểm tháng 05 năm 2024, bệnh nhân
phải dùng 05 loại thuốc điều trị tăng huyết
áp, uống thuốc 08 lần mỗi ngày nhưng huyết
áp tâm thu thường xuyên cao ở mức 200-
250mmHg. Tháng 04/2024, bệnh nhân đã
được phẫu thuật lấy bỏ thận ghép.
Bệnh nhân được thực hiện nút tắc động
mạch thận mất chức năng hai bên ngày
29/05/2024. Đường vào qua động mạch đùi
chung bên phải; gây tắc động mạch nhu mô
thận bằng hạt cỡ 300-500 µm, sau đó tắc
cuống động mạch thận phải bằng keo sinh
học Histoacryl pha với Lipiodol (tỉ lệ 1/4),
tắc cuống động mạch thận trái bằng 02 coils
(8x30mm và 7x30mm). Thủ thuật can thiệp
tiến hành thuận lợi, an toàn, không tai biến.
Hình 1. Ảnh chụp động mạch thận phải trước và sau khi nút mạch
HỘI NGHỊ KHOA HỌC THƯỜNG NIÊN CỦA HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH - 2024
24
Hình 2. Ảnh chụp động mạch thận trái trước và sau khi nút mạch
Ngay sau nút mạch bệnh nhân có đau nhẹ vùng hố thắt lưng hai bên, huyết áp
145/100mmHg.
Hiện sau nút mạch 06 tuần, huyết áp trung bình trong ngày của người bệnh là
130/80mmHg, với liều thuốc hạ áp phải dùng còn bằng một nửa so với trước can thiệp.
Biểu đồ 1. Huyết áp trung bình trong ngày trước và sau khi nút mạch
Biểu đồ 2. Đỉnh huyết áp trong ngày của bệnh nhân trước và sau nút mạch
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 542 - THÁNG 9 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
25
III. BÀN LUẬN
Cơ chế bệnh sinh của tăng huyết áp
kháng trị ở bệnh nhân bệnh thận giai đoạn
cuối rất phức tạp, nó được cho là do hoạt hoá
hệ thống Renin-Angiotensin-Aldosterone và
hoạt động quá mức của hệ thần kinh giao
cảm2,3. Mao và cộng sự thấy rằng, sau nút tắc
động mạch thận (renal artery embolization –
RAE), nồng độ PRA (plasma renin activity),
Angiotensin II và Endothelin-1 (ET-1) trong
huyết tương bệnh nhân giảm đáng kể, điều
này được cho là do sự cắt bỏ các tế bào biểu
mô cầu thận, trung mô và ống góp4,5.
Quản lý tăng huyết áp kháng trị ở những
bệnh nhân bệnh thận giai đoạn cuối trước
đây được thực hiện bằng cách phẫu thuật cắt
bỏ thận mất chức năng hai bên (mổ nội soi
hoặc mổ mở), có tỉ lệ mắc bệnh (45-58%) và
tỉ lệ tử vong (0-10%) tuỳ từng nghiên cứu.
Gần đây RAE được mô tả là một phương
pháp thay thế an toàn và hiệu quả1.
Trên bệnh nhân cụ thể này, chúng tôi
thực hiện chụp và nút động mạch nhu mô
thận bằng hạt trước khi tắc cuống bằng keo
sinh học và coils, giúp cho việc tắc mạch
được triệt để hơn, tránh tái thông. Đây là
điểm khác biệt so với các tác giả khác khi họ
chỉ thực hiện tắc cuống động mạch thận. Với
động mạch thận phải có cuống đủ dài chúng
tôi lựa chọn tắc cuống bằng keo sinh học để
đảm bảo hiệu quả và tiết kiệm chi phí, trong
khi động mạch thận trái có cuống ngắn, việc
sử dụng keo không an toàn do vậy chúng tôi
đã quyết định dùng coils để nút tắc.
IV. KẾT LUẬN
Nút tắc động mạch thận mất chức năng ở
người bệnh THA kháng trị/ suy thận, thận
nhân tạo chu kì là phương pháp can thiệp
xâm lấn tối thiểu, an toàn, góp phần kiểm
soát được huyết áp, giảm liều thuốc hạ áp,
tránh nguy cơ tim mạch và các tác dụng phụ
của thuốc hạ áp cũng như tránh được các
biến cố và nguy cơ tử vong khi thực hiện
phẫu thuật cắt bỏ thận mất chức năng.
Bước đầu đã thành công trên bệnh nhân
cụ thể, mở ra hướng điều trị mới, an toàn,
hiệu quả.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Vaclavik J, Kvapil T, Cerna M, et al.
Bilateral renal artery embolization in end-
stage renal disease and resistant
hypertension. Journal of Hypertension.
2021;39: e294-e295. doi:10.1097/
01.hjh.0000747848.40444.e8.
2. Alhamid N, Alterky H, Othman MI. Renal
artery embolization for managing
uncontrolled hypertension in a kidney
transplant candidate. Avicenna J Med. Jan
2013;3(1): 23-5. doi:10.4103/2231-0770.
112791.
3. Millard FC, Hemingway AP, Cumberland
DC, Brown CB. Renal embolization for
ablation of function in renal failure and
hypertension. Postgrad Med J. Oct 1989;
65(768): 729-34. doi:10.1136/ pgmj.
65.768.729.
4. Mao Z, Ye C, Mei C, et al. Comparison of
unilateral renal artery embolization versus
bilateral for treatment of severe refractory
hypertension in hemodialysis patients. World
J Urol. Oct 2009;27(5):679-85. doi:10.1007/
s00345-009-0388-y.
5. Nahida Khan JJ, 1 Seyed Mahdi,2Anna
Maria Belli,2 Tarek F Antonios1,2. Severe
malignant hypertension following renal
artery embolization: a crucial role for the
renal microcirculation in the pathogenesis of
hypertension? Journal of Cardiology &
Current Research. 2017;9(3):11-12.