intTypePromotion=1
 » 
 » 

Báo cáo nghiên cứu khoa học " THƠ ĐĂNG LÃM CỦA NGUYỄN DU CUỘC HOÀN NGUYÊN VÀ ĐỐI THOẠI SIÊU VIỆT THỜI ĐẠI "

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:11

0
Thêm vào BST
Báo xấu
59
lượt xem 7
download

Báo cáo nghiên cứu khoa học " THƠ ĐĂNG LÃM CỦA NGUYỄN DU CUỘC HOÀN NGUYÊN VÀ ĐỐI THOẠI SIÊU VIỆT THỜI ĐẠI "

Mô tả tài liệu
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nếu nh- lộ trình đi sứ của Nguyễn Du qua cả Giang Tây, thì trong Bắc hành tạp lục hẳn sẽ có đủ cả thơ đề vịnh của ông về ba ngôi lầu nổi tiếng nhất miền Nam Trung Quốc(1). Nguyễn Du đã đề vịnh tới hai bài về cụm danh thắng lầu Hoàng Hạc và một bài về lầu Nhạc D-ơng. Điều đó đã khiến chúng tôi chú ý khi đọc Bắc hành tạp lục của ông. Trong bài viết này, từ góc nhìn văn hóa và văn học, qua thao tác phân tích - so sánh, chúng tôi...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo nghiên cứu khoa học " THƠ ĐĂNG LÃM CỦA NGUYỄN DU CUỘC HOÀN NGUYÊN VÀ ĐỐI THOẠI SIÊU VIỆT THỜI ĐẠI "

  1. Ph¹m ¸nh Sao Tr−êng §¹i häc KHXH & NV - §¹i häc Quèc gia Hµ Néi Hoµng H¹c vµ nh÷ng bµi th¬ ®Ò vÞnh vÒ Õu nh− lé tr×nh ®i sø cña N lÇu nµy cña NguyÔn Du còng nh− danh NguyÔn Du qua c¶ Giang t¸c cña c¸c nhµ th¬ næi tiÕng Trung Quèc T©y, th× trong B¾c hµnh ®êi §−êng nh− Th«i H¹o, Lý B¹ch v.v... t¹p lôc h¼n sÏ cã ®ñ c¶ th¬ ®Ò vÞnh cña «ng vÒ ba ng«i lÇu næi tiÕng nhÊt miÒn LÇu Hoµng H¹c tõ l©u ®· trë nªn næi Nam Trung Quèc(1). NguyÔn Du ®· ®Ò tiÕng ë Trung Quèc. Sù næi tiÕng cña danh vÞnh tíi hai bµi vÒ côm danh th¾ng lÇu th¾ng nµy liªn quan tíi nh÷ng thµnh tùu Hoµng H¹c vµ mét bµi vÒ lÇu Nh¹c v¨n hãa phi vËt thÓ, trong ®ã næi bËt nhÊt D−¬ng. §iÒu ®ã ®· khiÕn chóng t«i chó ý lµ nh÷ng danh t¸c ®Ò vÞnh vÒ chóng, ®Æc khi ®äc B¾c hµnh t¹p lôc cña «ng. Trong biÖt lµ cña c¸c nhµ th¬ ®êi §−êng. Do sù bµi viÕt nµy, tõ gãc nh×n v¨n hãa vµ v¨n giao l−u v¨n hãa, v¨n häc l©u dµi, chÆt chÏ häc, qua thao t¸c ph©n tÝch - so s¸nh, gi÷a hai n−íc Trung - ViÖt mµ danh tiÕng chóng t«i muèn kh¼ng ®Þnh chuyÕn ®i sø cña lÇu nµy còng næi bËt ®èi víi ng−êi ViÖt cña NguyÔn Du kh«ng chØ lµ chuyÕn Nam. ChuyÖn ng−êi tiªn c−ìi h¹c vµng c«ng c¸n cña mét vÞ sø thÇn, mµ cßn lµ xuèng nghØ ë ®©y tr−íc khi bay lªn tiªn cuéc “hoµn nguyªn” vµ ®èi tho¹i víi m«i giíi; hay chuyÖn Lý B¹ch ®Õn du ngo¹n tr−êng v¨n hãa, v¨n häc ®· ¶nh h−ëng lÇu nµy, nh×n c¶nh ®Ñp muèn ®Ò th¬, trùc tiÕp vµ gãp phÇn h×nh thµnh nhiÒu nh−ng khi thÊy “Th«i H¹o ®Ò thi t¹i thÕ hÖ trÝ thøc x−a cña ViÖt Nam, trong th−îng ®Çu”, ®µnh ph¶i “®Çu bót” b¸i ®ã cã «ng. §Ó tr¸nh cho bµi viÕt kh«ng bÞ phôc v.v..., gÇn nh− ai còng biÕt. Ngay c¶ dµn tr¶i, chóng t«i ®· tËp trung sù chó ý lêi ®¸nh gi¸ cña Nghiªm Vò, nhµ thi häc tíi kh«ng gian v¨n hãa tiªu biÓu lµ lÇu næi tiÕng ®êi Tèng vÒ bµi th¬ Hoµng H¹c nghiªn cøu trung quèc sè 6(76)-2007 65
  2. Ph¹m ¸nh sao l©u cña Th«i H¹o(2) lµ “§−êng nh©n thÊt m×nh nh− thÕ nµo thùc sù lµ vÊn ®Ò cã ý luËt ®Ö nhÊt”(3) (Bµi th¬ thÊt ng«n luËt thi nghÜa s©u s¾c. Sù quan s¸t cña chóng sè mét ë ®êi §−êng), còng ch¼ng ph¶i lµ t«i, b−íc ®Çu xin ®−îc dõng l¹i ë mét ®iÒu xa l¹. NguyÔn Du lµ trÝ thøc tiÕp kh«ng gian v¨n hãa tiªu biÓu, ®ã lµ kh«ng nhËn nguån tri thøc nµy mét c¸ch trùc gian mµ ë ®ã, mäi tao nh©n mÆc kh¸ch tiÕp; do vËy, ch¾c ch¾n «ng cã nh÷ng hiÓu “buéc” ph¶i béc lé c¸i t«i cña m×nh tr−íc biÕt ®Çy ®ñ vµ c¶m nhËn s©u s¾c h¬n vò trô, nh©n sinh. Kh«ng gian v¨n hãa chóng ta vÒ sù næi tiÕng ®ã. ThÕ nh−ng, siªu thêi gian ®ã chÝnh lµ lÇu Hoµng H¹c. dï biÕt sù næi tiÕng cña c¶ mét nÒn v¨n §¨ng l©u vÞnh c¶nh tõ tr−íc ®êi hãa vµ v¨n häc héi tô ë ng«i lÇu nµy, vËy §−êng ®· trë thµnh øng xö v¨n hãa vµ mµ NguyÔn Du vÉn b×nh ®¼ng ®èi tho¹i vµ thÓ hiÖn tµi n¨ng v¨n ch−¬ng cña v¨n kh¼ng ®Þnh ®−îc b¶n ng· cña m×nh. nh©n Trung Quèc; kh«ng nh÷ng thÕ, do Tõ gãc nh×n v¨n hãa, chóng t«i thÊy, sù giao l−u v¨n hãa - v¨n häc tõ rÊt sím ®©y lµ hiÖn t−îng giao l−u ®Æc biÖt. gi÷a hai n−íc Trung - ViÖt, nªn v¨n NguyÔn Du ®· tiÕp nhËn thµnh tùu v¨n nh©n ViÖt Nam còng tù nhiªn h×nh thµnh ph−¬ng thøc øng xö v¨n hãa vµ hãa vµ v¨n häc Trung Quèc trªn ®Êt m« thøc t− duy cña kiÓu lo¹i v¨n häc n−íc m×nh vµ trong dÞp ®i sø nµy, «ng cã nµy. Ch¼ng thÕ mµ t¹i lÇu Hoµng H¹c, c¬ héi ®−îc thÓ hiÖn kh¶ n¨ng v¨n kh«ng chØ ghi kh¾c dÊu tÝch th¬ v¨n cña ch−¬ng cña b¶n th©n ngay trªn m¶nh v¨n nh©n Trung Quèc, mµ cßn l−u l¹i rÊt ®Êt ®−îc coi lµ nguån m¹ch cña dßng nhiÒu th¬ ca cña sø thÇn - thi nh©n ViÖt s«ng thi ca võa l©u ®êi võa réng lín. Sù Nam trong c¸c dÞp ®i sø. LÇu Hoµng H¹c trë l¹i víi m¶nh ®Êt céi nguån mµ chóng còng nh− mét sè lÇu g¸c, ®µi t¹ kh¸c trë t«i t¹m gäi lµ “sù hoµn nguyªn” cña thµnh ®iÓm hÑn, n¬i tao phïng héi ngé NguyÔn Du, mÆc dï kh«ng ph¶i lµ duy cña thi nh©n, lµ n¬i kÝch thÝch tµi n¨ng nhÊt, song l¹i lµ sù kiÖn ®Æc biÖt. ¤ng ®· th¬ ca cña hä. gÆp l¹i vµ tiÕp xóc trùc tiÕp víi nh÷ng Cïng víi nh÷ng quan s¸t trªn b×nh th¾ng tÝch vµ con ng−êi cña lÞch sö diÖn giao l−u v¨n hãa nh− trªn, chóng Trung Quèc hµng mÊy ngµn n¨m. Bªn t«i ®· kÕt hîp víi gãc nh×n v¨n häc, c¹nh mét con ng−êi sø thÇn h−íng m¹nh d¹n b−íc vµo ng«i nhµ nghÖ thuËt ngo¹i, lo toan c«ng viÖc quèc sù, ë cña c¸c nhµ th¬, mong tõ ®ã mµ cñng cè NguyÔn Du l¹i xuÊt hiÖn mét con ng−êi thªm nh÷ng x¸c tÝn ban ®Çu cña m×nh. thi nh©n víi c¸i t«i h−íng néi trong mét Quan s¸t tr−íc hÕt ë bÒ ngoµi, chóng quan hÖ ®Æc biÖt lµ ®èi tho¹i víi mét nÒn t«i thÊy, ®èi víi nh÷ng bµi th¬ ®¨ng v¨n hãa ®· gãp phÇn kiÕn t¹o nªn ®êi (5) l·m(4) trong B¾c hµnh t¹p lôc , NguyÔn sèng tinh thÇn cña b¶n th©n m×nh. ViÖc Du d−êng nh− ®· lùa chän ®óng thÓ lo¹i «ng thÓ hiÖn th¸i ®é trong øng xö v¨n cña nh÷ng danh t¸c tõng ®Ò vÞnh vÒ hãa vµ thÓ hiÖn tµi n¨ng v¨n ch−¬ng cña nghiªn cøu trung quèc sè 6(76)-2007 66
  3. Th¬ ®¨ng l·m cña NguyÔn Du… nh÷ng ng«i lÇu ®ã; ch¼ng h¹n «ng ®· sù t×m ra c¸ch thøc diÔn ®¹t tèt nhÊt cña chän thÓ thÊt ng«n luËt thi ®Ò vÞnh lÇu m×nh vµ t×m ra ®−îc chñ so¸i. Thi ®µn Hoµng H¹c, l¹i chän thÓ ngò ng«n luËt ThÞnh §−êng vµ c¶ v¨n giíi sau nµy ®Òu thi ®Ò vÞnh lÇu Nh¹c D−¬ng (®ã chÝnh lµ ®ång t×nh víi Nghiªm Vò, cho Hoµng nh÷ng thÓ lo¹i mµ Th«i H¹o vµ §ç Phñ H¹c l©u cña Th«i H¹o lµ sè mét cña thÓ ®· chän ®Ó ®Ò vÞnh Hoµng H¹c l©u vµ thÊt ng«n luËt thi nãi chung vµ th¬ ®¨ng Nh¹c D−¬ng l©u). C¸c bµi th¬ cña l·m nãi riªng. Kh«ng ph¶i ngÉu nhiªn NguyÔn Du vµ Th«i H¹o, Lý B¹ch, §ç mµ NguyÔn Du lùa chän thÓ lo¹i cho bµi Phñ ®Òu lµ lo¹i th¬ ®Ò vÞnh, cô thÓ lµ th¬ cña m×nh gièng nh− bµi th¬ cïng thuéc tiÓu lo¹i th¬ ®¨ng l·m. §iÒu nµy nhan ®Ò cña Th«i H¹o. cã vÎ cho thÊy, NguyÔn Du d−êng nh− cã Nh− chóng ta ®Òu biÕt, tr−íc NguyÔn ý ®ua tranh tµi th¬ víi cæ nh©n; song Du, ®· cã rÊt nhiÒu thi nh©n Trung Quèc thùc ra, theo chóng t«i, qua qu¸ tr×nh c¸c ®êi ®Ò th¬ ë lÇu Hoµng H¹c. Tuy tiÕp nhËn l©u dµi, nghiªm tóc vµ nhÊt lµ nhiªn, c¶ nh÷ng truyÒn thuyÕt vµ nh÷ng ®· tõng tr¶i trong qu¸ tr×nh s¸ng t¸c lêi ®ån ®¹i h− h− thùc thùc, lÉn nh÷ng cña m×nh, NguyÔn Du ®· nhËn thøc s©u lêi b×nh luËn ®Çy quyÒn uy cña c¸c nhµ thi häc ®êi §−êng vµ c¸c ®êi sau ®ã, ®Òu s¾c vµ lùa chän theo “sù s¸ng suèt” cña nhÊt trÝ x¸c lËp ®Þa vÞ “Hoµng H¹c l©u cæ nh©n. Bëi nh÷ng thÓ lo¹i ®ã trong qu¸ chñ so¸i” cho Th«i H¹o vµ vÞ trÝ “luËt tr×nh ph¸t triÓn néi t¹i cña m×nh ®· tá thi ®Ö nhÊt” cho tuyÖt t¸c Hoµng H¹c ra “cã duyªn” h¬n víi chñ ®Ò vÞnh c¶nh - l©u cña «ng. Chóng t«i h−íng sù chó ý tr÷ t×nh vµ nh− chóng ta ®Òu biÕt, chÝnh tíi ®iÓm nµy lµ bëi ý thøc vÒ quyÒn uy nã ®· gãp phÇn kh«ng nhá gióp Th«i cña c¸i ®−îc coi lµ “kiÓu mÉu”, nã kh«ng H¹o vµ §ç Phñ ®¨ng l©u vÞnh c¶nh vµ chØ thÓ hiÖn trong s¸ng t¸c v¨n ch−¬ng ®¨ng quang trªn thi ®µn. ThÓ lo¹i th¬ nãi riªng, mµ cßn trong mäi lÜnh vùc ®¨ng l·m cã tõ thêi Lôc triÒu, tiªu biÓu v¨n hãa nãi chung cña thêi cæ trung ®¹i lµ th¬ cæ thÓ cña T¹ Linh VËn, T¹ D÷u ë Trung Quèc vµ thêi trung ®¹i ë ViÖt vµ B·o ChiÕu v.v… §Õn ®êi §−êng, bªn Nam. C©u chuyÖn vÒ Lý B¹ch “®Çu bót” c¹nh c¸c nhµ th¬ nh− TrÇn Tö Ngang, v× “Th«i H¹o ®Ò thi t¹i th−îng ®Çu” ®· SÇm Tham, Lý B¹ch, §ç Phñ v.v…, vÉn nªu ë trªn, do vËy, sÏ chøa ®ùng nhiÒu lµm th¬ “®¨ng ®µi”, “®¨ng th¸p”, “®¨ng sù thËt h¬n lµ tÝnh chÊt truyÒn kú h− s¬n” b»ng cæ thÓ, ®· xuÊt hiÖn nh÷ng nhµ thùc. Bëi trªn thùc tÕ, sau khi kh«ng ®Ò th¬ tr−íc t¸c th¬ ®¨ng l·m b»ng thÓ th¬ vÞnh trùc tiÕp bµi th¬ vÒ lÇu Hoµng H¹c, c¸ch luËt (tuyÖt có c¸ch luËt vµ luËt thi) Lý B¹ch khi du ngo¹n xuèng thµnh phè nh− V−¬ng Chi Ho¸n, M¹nh H¹o Nhiªn, Kim L¨ng (Nam Kinh ngµy nay), ®Õn Lý B¹ch, §ç Phñ v.v…; liªn tôc cho ®Õn ®µi Ph−îng Hoµng, ®· m« pháng “kiÓu khi Th«i H¹o s¸ng t¸c bµi th¬ Hoµng H¹c mÉu” cña Th«i H¹o ®Ó tr−íc t¸c bµi l©u th× d−êng nh− tiÓu lo¹i nµy míi thùc §¨ng Kim L¨ng Ph−îng Hoµng ®µi, chÝ nghiªn cøu trung quèc sè 6(76)-2007 67
  4. Ph¹m ¸nh sao cña bµi thÊt ng«n luËt thi: Ýt còng thÓ hiÖn trªn c¸i khung tr÷ t×nh ChÊt liÖu huyÒn tho¹i Ph−îng Hoµng ®µi th−îng ph−îng hoµng du, Ph−îng khø ®µi kh«ng giang tù l−u. ChÊt liÖu lÞch sö Ng« cung hoa th¶o mai u kÝnh, TÊn ®¹i y quan thµnh cæ kh©u. ChÊt liÖu thiªn nhiªn Tam S¬n b¸n l¹c thanh thiªn ngo¹i, NhÊt thñy trung ph©n B¹ch Lé ch©u. Tr÷ t×nh Tæng vÞ phï v©n n¨ng tÕ nhËt, Trµng An bÊt kiÕn sö nh©n sÇu. ph©n kÌm theo sù ho¸n c¶i (tõ phæ biÕn [Trªn®µi Ph−îng Hoµng, chim lµ hai c©u t¶ c¶nh / hai c©u tr÷ t×nh sang ph−îng hoµng ®· bay ®i mÊt; chim hai c©u tù sù / hai c©u tr÷ t×nh), th× ®Õn ph−îng hoµng ®· bay ®i chØ cßn lÇu Lý B¹ch, mét mÆt «ng vÉn gi÷ nguyªn m« kh«ng vµ dßng s«ng m¶i miÕt ch¶y. thøc cña liªn th¬ thø nhÊt sö dông chÊt Cung ®iÖn l©u ®µi cña n−íc Ng« (thêi liÖu huyÒn tho¹i, song «ng ®· thay liªn Tam Quèc) x−a, cá hoang mäc lÊp c¶ lèi th¬ tr÷ t×nh cña Th«i H¹o b»ng liªn th¬ ®i; phong l−u danh sÜ triÒu TÊn x−a ®· sö dông chÊt liÖu lÞch sö; tuy vËy, c¸i ngñ yªn d−íi ®èng gß x−a. khung tr÷ t×nh thÓ hiÖn ë sù ®èi lËp gi÷a D·y Tam S¬n mét nöa nh− mÊt hót c¶m nhËn vÒ thÕ giíi cña con ng−êi qua trong kho¶ng trêi xanh; b·i B¹ch Lé c¶m høng vÒ thÕ sù víi biÓu tr−ng vÒ sù ph©n dßng s«ng (Tr−êng Giang) ra lµm vÜnh h»ng cña thÕ giíi tù nhiªn th× vÉn hai nh¸nh. kh«ng thay ®æi. Sau Lý B¹ch, cßn nhiÒu ChØ thÊy nh÷ng ®¸m m©y ®en che nhµ th¬, víi møc ®é kh¸c nhau m« pháng khuÊt c¶ mÆt trêi; ch¼ng nh×n thÊy Th«i H¹o. ViÖc Lý B¹ch, ng−êi ®−îc coi lµ Trµng An ®©u c¶ khiÕn lßng ta buån thi b¸ v¨n ®µn ThÞnh §−êng, ng−êi tr−íc sÇu.] t¸c kh«ng Ýt bµi ca tông tµi n¨ng, phÈm §äc bµi th¬ trªn cña Lý B¹ch, chóng ®øc cña cæ nh©n, nh−ng kh«ng ph¶i ta dÔ dµng nhËn ngay ra sù thay ®æi vÒ nhiÒu lÇn l¾m ca ngîi tµi th¬ cña thi h÷u c¸ch sö dông chÊt liÖu. NÕu nh− Th«i cïng thêi, vËy mµ buéc ph¶i ®Ò th¬ b¸i H¹o trong Hoµng H¹c l©u sö dông c¶ bèn phôc tµi n¨ng cña danh t¸c Hoµng H¹c c©u th¬ ®Çu theo kiÓu Nh¹c phñ Nam l©u, cïng víi viÖc hÇu hÕt thi nh©n c¸c triÒu, t¹o nªn ®iÖu thøc ®Æc biÖt cho luËt ®êi vÞnh th¬ vÒ lÇu Hoµng H¹c ®Òu t«n thi, trong ®ã «ng thùc hiÖn thao t¸c l−ìng x−ng vµ sö dông thi liÖu trong th¬ Th«i nghiªn cøu trung quèc sè 6(76)-2007 68
  5. Th¬ ®¨ng l·m cña NguyÔn Du… H¹m ngo¹i yªn ba chung diÓu diÓu, H¹o, cho chóng ta thÊy, ®©y thùc sù lµ mét hiÖn t−îng vµ hiÖn t−îng nµy kh«ng Nh·n trung th¶o thô th−îng y y. ph¶i lµ c¸ biÖt, mµ lµ phæ qu¸t, mang (Nay l¹i x−a qua ch¼ng kh¸c g× giÊc tÝnh quy luËt trong s¸ng t¸c v¨n ch−¬ng méng cña anh häc trß hä L−; h¹c bay lÇu thêi cæ trung ®¹i. BÞ quy ®Þnh bëi quy trèng, chØ cßn th¬ cña Th«i H¹o. luËt ®ã, còng nh− ®−îc s¸ng t¸c trong Khãi sãng ngoµi hiªn vÉn mªnh mang m«i tr−êng thÈm mü ®ã, thi nh©n c¸c ®êi, mê mÞt; cá c©y tr−íc m¾t vÉn xanh t−¬i d−êng nh− lµ trong v« thøc, ®· tr−íc t¸c m¬n mën nh− x−a.) nªn nh÷ng thi phÈm nh×n chung lµ “®¹i Ngay c¶ liªn th¬ ®Çu, NguyÔn Du ®ång tiÓu dÞ” vµ phÇn lín h−íng vÒ c¸i còng ®Ò cËp tíi c©u chuyÖn truyÒn “kiÓu mÉu” mµ hä nhÊt trÝ t«n sïng lµ “®Ö thuyÕt vÒ ng−êi tiªn c−ìi h¹c næi tiÕng, nhÊt”. Trong mét tr−êng liªn t−ëng réng nh−ng ta l¹i thÊy, «ng ®· ®Æt mét dÊu r·i vÒ qu¸ khø, vÒ c¸i ®−îc coi lµ mÉu chÊm hái vµo c©u th¬ cña Th«i H¹o: mùc, ®iÓn ph¹m, kh«ng ph¶i chØ cã riªng Hµ xø thÇn tiªn kinh kû th×? c¸i “kiÓu mÉu” ®ã (tuy r»ng ®©y lµ c¸i c¬ b¶n nhÊt), mµ cßn cã hoÆc Ýt hoÆc nhiÒu Do l−u tiªn tÝch thö giang my. nh÷ng “®iÓn cè”, “®iÓn tÝch” kh¸c n÷a (ThÇn tiªn ë xø nµo, tr¶i ®· bao thêi? th−êng ®−îc thi nh©n sö dông lµm chÊt [ThÕ mµ nay] vÉn cßn l−u l¹i dÊu tÝch liÖu khi tr−íc t¸c. ë bªn s«ng nµy.) §äc mét sè bµi th¬ ®¨ng l·m cña Th«i H¹o ®· cã c«ng trong viÖc t¸i cÊu NguyÔn Du trong B¾c hµnh t¹p lôc, tróc mét c©u chuyÖn truyÒn thuyÕt h− chóng t«i thÊy, vÒ t©m th¸i, «ng còng h− thùc thùc vÒ lÇu Hoµng H¹c, ®−a nã gièng nh− Lý B¹ch khi s¸ng t¸c §¨ng vµo trong th¬, l¹i dïng tíi bèn c©u th¬ Kim L¨ng Ph−îng Hoµng ®µi. §iÒu ®ã cã ®Çu, tøc lµ mét nöa bµi th¬, trong ®ã cã nghÜa lµ, NguyÔn Du ®· rÊt kh©m phôc nh÷ng c©u th¬ ®−îc coi lµ “luËt thi ®Ö cæ nh©n vµ tù nhiªn nhi nhiªn chän lùa nhÊt”, song l¹i gÇn nh− ph¸ vì tÊt c¶ thÓ c¸ch mµ nhê ®ã th¬ cña cæ nh©n trë nh÷ng quy ®Þnh vÒ niªm luËt(6), ®Ó kÓ víi thµnh “®Ö nhÊt”. NÕu nh− Lý B¹ch chØ ng−êi ®−¬ng thêi vÒ c©u chuyÖn tiªn m« pháng c¸i khung cña “kiÓu mÉu”, th× nh©n “dÜ thõa hoµng h¹c khø”, kÌm theo nhiÒu tiÕng nÊc nghÑn ngµo thÓ hiÖn sù NguyÔn Du kh«ng hÒ cã ý giÊu giÕm g× tiÕc nuèi v« bê bÕn cña «ng, khiÕn cho khi bµy ®Æt rÊt thÞnh so¹n c¶ ng−êi vµ ng−êi ®äc, dï rÊt xóc ®éng cïng «ng, th¬ cña cæ nh©n vµo chç trang träng song vÉn nhËn ngay ra sù tiÕc nuèi ®ã nhÊt cña bµi luËt thi, ®ã lµ hai liªn gi÷a quyÕt kh«ng ph¶i lµ sù tiÕc nuèi ng−êi bµi Hoµng H¹c l©u cña «ng: tiªn víi con h¹c vµng ®· bay lªn tiªn Kim lai cæ v·ng L− Sinh méng, giíi. Qu¶ thùc, trong viÖc thÓ hiÖn c¶m H¹c khø lÇu kh«ng Th«i H¹o thi. nghiªn cøu trung quèc sè 6(76)-2007 69
  6. Ph¹m ¸nh sao vÊn ®Ò cña thêi ®¹i m×nh, nãi theo c¸ch høng thÕ sù mang tÝnh thêi ®¹i nµy, h−íng tíi sù ®iÓn nh· vµ theo kiÓu b¸c cæ Th«i H¹o ®· thùc hiÖn mét c¸ch qu¸ th«ng kim. §iÒu nµy còng thÊy kh¸ râ hoµn h¶o, danh tiÕng cña «ng ®· næi nh− trong bµi ®Ò vÞnh vÒ lÇu Nh¹c D−¬ng cña cån, hËu nh©n ®Õn lÇu Hoµng H¹c nh− «ng: Lý B¹ch, ng−êi cïng thêi víi Th«i H¹o mµ cßn ph¶i “®Çu bót”, huèng chi thi Nguy l©u trÜ cao ng¹n - ®¨ng l©m hµ nh©n ë nh÷ng ®êi sau. tr¸ng tai! Nh− vËy, NguyÔn Du h¼n lµ kh«ng cã Phï v©n Tam Së tËn - thu thñy cöu ý ®Þnh thi thè tµi n¨ng víi cæ nh©n, song giang lai. còng kh«ng ph¶i v× vËy mµ «ng cã th¸i V·ng sù truyÒn tam tóy - cè h−¬ng ®é “®Çu bót” nh− Lý B¹ch. Lý B¹ch lµ kh«ng nhÊt nhai. ng−êi cïng thêi víi Th«i H¹o, nh÷ng T©y phong û c« h¹m - hång nh¹n h÷u ®iÒu Lý B¹ch muèn bµy tá, Th«i H¹o ®· d− ai. nãi c¶ råi, mµ l¹i nãi ®¹t ®Õn møc ®é “®Ö (§¨ng Nh¹c D−¬ng l©u) nhÊt”. Lý B¹ch ®Çu bót lµ ®−¬ng nhiªn. Cßn NguyÔn Du, «ng lµ thi nh©n sèng ë (Ng«i lÇu sõng s÷ng täa l¹c trªn bê mét thêi ®¹i c¸ch kh¸ xa víi thêi ®¹i cña cao; lªn ®Õn lÇu nµy ®øng tr«ng c¶nh Th«i H¹o. §Õn lÇu Hoµng H¹c, mét mÆt t−îng thËt lµ hïng vÜ tr¸ng lÖ. «ng rÊt xóc ®éng tr−íc mü c¶nh vµ cæ M©y rîp kh¾p vïng Tam Së; s«ng thu nh©n; mÆt kh¸c rÊt tù nhiªn, «ng muèn tõ mäi ng¶ ®æ vÒ [hå §éng §×nh]. bµy tá sù ng−ìng mé vµ sÎ chia câi lßng tr¾c Èn cña m×nh ®èi víi ng−êi x−a. §ã ChuyÖn x−a cßn truyÒn l¹i r»ng, L· ph¶i ch¨ng lµ lý do «ng c«ng khai thÓ §éng T©n tõng ®Õn lÇu nµy lµm th¬ nãi hiÖn th¸i ®é tr©n träng cña m×nh víi vÒ ba lÇn uèng r−îu say; tr«ng vêi cè danh t¸c cña Th«i H¹o, ®ång thêi c¶m h−¬ng chØ thÊy cã ®−êng ch©n trêi. th«ng s©u s¾c víi nçi “sÇu” cña thi nh©n §øng dùa lan can hãng giã t©y thæi; ®êi §−êng. NguyÔn Du diÔn ®¹t c¸i ®iÒu nh×n chim hång nh¹n nam quy lßng cµng mµ «ng ®· biÕt, ®· thÈm thÊu tõ l©u b»ng sÇu n·o.) mét c©u hái r»ng: thÇn tiªn ë chèn nµo, Trong c¸i khung “vÞnh c¶nh t− h−¬ng” viÖc x¶y ra ®· bao l©u råi, thÕ mµ nay vÉn cña bµi th¬ ngò luËt cïng tªn cña §ç cßn ®Ó l¹i dÊu tÝch ë bªn s«ng? §èi víi Phñ, vÒ sö dông chÊt liÖu, nöa ®Çu bµi liªn th¬ “häa c¶nh” thiªn nhiªn, NguyÔn th¬, NguyÔn Du d−êng nh− m« pháng §ç Du còng kh«ng thùc hiÖn c«ng viÖc t¹o Phñ, nh−ng ë nöa cuèi th× ®· cã sù thay t¸c “danh có” nh− Th«i H¹o tr−íc ®©y ®· ®æi: mét mÆt, «ng thay liªn th¬ thø ba lµm (“T×nh xuyªn lÞch lÞch H¸n D−¬ng thô - ph−¬ng th¶o thª thª Anh Vò ch©u”), cña §ç Phñ (néi dung than thë vÒ t×nh mµ ®¬n gi¶n, «ng tiÕn hµnh ®èi tho¹i víi c¶nh phiªu d¹t tha h−¬ng, bÆt tin th©n cæ nh©n vµ m−în th¬ cña hä ®Ó nãi nh÷ng h÷u, tuæi giµ bÖnh tËt), b»ng c¸ch ®−a nghiªn cøu trung quèc sè 6(76)-2007 70
  7. Th¬ ®¨ng l·m cña NguyÔn Du… thªm vµo ®iÓn tÝch vÒ vÞ ®¹o sÜ, thi nh©n s«ng thêi gian, song th¬ cña Th«i H¹o th× L· §éng T©n ®êi §−êng, cïng víi thi tån t¹i vÜnh h»ng. §iÒu nµy chÝnh thi liÖu “tam tóy” (ba lÇn say) trong c©u th¬ nh©n Lý B¹ch ®· tõng kh¼ng ®Þnh khi næi tiÕng cña «ng ta vÒ lÇu Nh¹c D−¬ng nãi vÒ “tõ phó” cña KhuÊt Nguyªn(7). Ph¶i (“Tam tóy Nh¹c D−¬ng nh©n bÊt thøc - ch¨ng sau khi ®· tr−íc t¸c tíi n¨m bµi l·ng ng©m phi qu¸ §éng §×nh hå” - Ba th¬ “®iÕu th−¬ng” KhuÊt Nguyªn, nh÷ng lÇn uèng r−îu say ë lÇu Nh¹c D−¬ng lêi ngîi ca cña Lý B¹ch vÒ Tam l− §¹i kh«ng ai biÕt - h¸t vang bay qua hå phu tù lóc nµo ®· hßa cïng nhÞp ®Ëp víi §éng §×nh); mÆt kh¸c, ë liªn th¬ thø t−, tr¸i tim NguyÔn Du, khiÕn «ng tù nhiªn NguyÔn Du ®· bá c©u th¬ cã néi dung cÊt lªn tiÕng nãi cña chÝnh thêi ®¹i m×nh, ph¶n ¸nh chiÕn tranh lo¹n l¹c trong th¬ tiÕng nãi kh¼ng ®Þnh tµi n¨ng vµ phÈm §ç Phñ vµ më réng biªn ®é tr÷ t×nh cho c¸ch cña con ng−êi. liªn th¬ nµy. Sù thay ®æi kÕt cÊu ë hai §èi víi liªn th¬ thø ba, NguyÔn Du ®· liªn th¬ trªn lµ viÖc b¾t buéc, bëi néi sö dông thi liÖu tõ bµi th¬ “kiÓu mÉu”, dung chiÕn tranh kh«ng cßn phï hîp víi t¸i t¹o l¹i c¶nh vËt tr−íc lÇu Hoµng H¹c hoµn c¶nh cña NguyÔn Du khi Êy. §èi qua x¸c nhËn cña thÞ gi¸c, tõ ®ã kh¼ng víi bµi th¬ nµy, ®iÒu cÇn l−u ý chÝnh lµ ®Þnh tÝnh chÊt siªu viÖt thêi gian cña ®iÓn tÝch vÒ vÞ ®¹o sÜ vµ thi liÖu trong “yªn ba”, “th¶o thô”, nh÷ng thø biÓu th¬ cña «ng ta ®· ®Õn víi NguyÔn Du tr−ng cho sù vÜnh h»ng cña giíi tù mét c¸ch tù nhiªn theo mét tr−êng liªn nhiªn, sau ®ã ®em ®èi lËp nã víi c¶m t−ëng ®· ®−îc x¸c lËp tõ tr−íc vµ chÝnh nhËn vÒ sù chèc l¸t, t¹m thêi cña nh©n sù chän lùa vµ thay ®æi tµi t×nh ®ã ®· t¹o sinh ®−îc thÓ hiÖn ë liªn th¬ tr−íc; c¸ch nªn vÎ huyÒn ¶o cho ®èi t−îng ®Ò vÞnh. thøc ®ã khiÕn cho bµi th¬ cã ®−îc chiÒu Trë l¹i víi liªn th¬ thø hai bµi th¬ s©u triÕt lý, ®ång thêi còng thÓ hiÖn ®−îc Hoµng H¹c l©u cña NguyÔn Du. Trong tµi n¨ng thi ca trªn ph−¬ng diÖn uyªn liªn th¬ nµy, chóng ta nh− thÊy «ng ®ang b¸c vÒ tri thøc, gièng nh− c¸ch «ng ®−a chia sÎ c¶m nhËn vÒ cuéc ®êi víi Th«i ®iÓn tÝch vÒ L· §éng T©n trong bµi §¨ng H¹o trong c©u th¬ “kim lai cæ v·ng L− Nh¹c D−¬ng l©u. Sinh méng”, song ngay c©u th¬ sau ®ã, ta Tuy nhiªn, ®iÒu ®¸ng chó ý trong bµi l¹i thÊy «ng ngîi ca kh¼ng ®Þnh cæ nh©n th¬ nµy cña NguyÔn Du l¹i n»m ë liªn b»ng chÝnh c¸i c¸ch xö lý mèi quan hÖ ®èi th¬ cuèi. §iÓm gièng nhau gi÷a NguyÔn lËp “cßn - mÊt” gi÷a thÕ giíi con ng−êi vµ Du vµ Th«i H¹o lµ nçi “sÇu” “v« h¹n”, thÕ giíi tù nhiªn cña cæ nh©n, sù ®èi lËp thÕ nh−ng nÕu nh− nhµ th¬ ®êi §−êng ®−îc thùc hiÖn ngay trong néi bé mét c©u ®· vò trô hãa nçi sÇu cña m×nh b»ng th¬: “H¹c khø lÇu kh«ng // Th«i H¹o thi” - c¸ch ®em lång khèi sÇu Êy vµo c¶nh t−îng “yªn ba giang th−îng”, n−íc trêi theo «ng, tÊt c¶ ®Òu tiªu tan cïng dßng nghiªn cøu trung quèc sè 6(76)-2007 71
  8. Ph¹m ¸nh sao nhÊt thÓ, th× NguyÔn Du ng−îc l¹i, «ng (Quy S¬n vµ H¹c S¬n ®èi diÖn nhau ®· kh«ng thÓ ®em nçi niÒm Êy “b»ng bªn bê s«ng; thÇn tiªn ®· ®i mÊt chØ cßn thïy tè?” - tøc kh«ng biÕt chia sÎ cïng l¹i lÇu kh«ng. ai; h¬n thÕ, «ng cßn thê ¬ ngay c¶ víi [Th«i H¹o] tr−íc t¸c [Hoµng H¹c l©u] “minh nguyÖt thanh phong”. NguyÔn Du th× cá c©y ë ®©y cßn l¹i m·i m·i; chiÒu tµ thËt c« ®¬n, «ng c« ®¬n h¬n c¶ cæ nh©n nhí quª [c¶ hai ta] ®Òu cã chung mét mèi vËy. NÕu nh− ë lÇu Nh¹c D−¬ng, sÇu.) NguyÔn Du chia sÎ nçi “d− ai” nhí vÒ cè Mét lÇn n÷a, thi liÖu trong bµi th¬ h−¬ng víi §ç Phñ, th× ë lÇu Hoµng H¹c, Hoµng H¹c l©u cña Th«i H¹o ®· ®−îc «ng nh− “tù c−” víi nçi “sÇu” mªnh mang NguyÔn Du ®Æt vµo vÞ trÝ trang träng nh− khãi sãng trªn s«ng cña Th«i H¹o. nhÊt trong bµi H¸n D−¬ng v·n thiÕu, y Nh− vËy, qua ph©n tÝch - so s¸nh hai nh− bµi th¬ Hoµng H¹c l©u ë trªn cña bµi Hoµng H¹c l©u cña NguyÔn Du vµ «ng. Tuy nhiªn, ë bµi th¬ nµy, cïng víi Th«i H¹o, chóng ta thÊy, NguyÔn Du ®· viÖc m« pháng h×nh thøc bè côc cña thùc sù hoµn tÊt qu¸ tr×nh “hoµn Hoµng H¹c l©u (ngoµi hai liªn gi÷a ra, nguyªn”. ¤ng ®· tr−íc t¸c nªn nh÷ng cßn ®èi c¶ liªn th¬ ®Çu), NguyÔn Du ®· cã c©u th¬ nhuÇn nhuyÔn ®Õn møc khã cã nh÷ng s¸ng t¹o ®ét xuÊt khi «ng c¶i biÕn thÓ ph©n biÖt ®−îc chñ kh¸ch; h¬n thÕ m« thøc ®· qu¸ quen thuéc cña bµi th¬ n÷a, «ng ®· b−íc nh÷ng b−íc míi trªn “kiÓu mÉu”, thùc hiÖn mét kiÓu ®èi ngÉu hµnh tr×nh s¸ng t¹o b»ng nh÷ng c©u th¬ dÞ lo¹i míi mÎ trong néi bé tõng liªn qua hoµn toµn chñ ®éng trong cuéc ®èi tho¹i c¸ch thøc sö dông mét c¸ch tËp trung thñ víi cæ nh©n. Hoµng H¹c l©u cña «ng tuy ph¸p ®èi s¸nh víi sù ho¸n c¶i liªn tôc c¸c ch−a s¸nh ®−îc víi th¬ cña Th«i H¹o, d¹ng thøc chÊt liÖu cña lÞch sö vµ tù song ®ã chÝnh lµ dÊu hiÖu b¸o tr−íc cho nhiªn. ¤ng x¸c lËp mét lo¹t c¸c mèi quan sù xuÊt hiÖn cña nh÷ng s¸ng t¹o ®Æc hÖ ®èi lËp - thèng nhÊt theo tõng cÆp biÖt sau nµy. t−¬ng øng víi tõng liªn; trong ®ã, cã sù Nçi sÇu ë lÇu Hoµng H¹c vÉn ®eo ®èi lËp gi÷a sù nghiÖp cña T©y Së B¸ ®¼ng NguyÔn Du khi «ng tr−íc t¸c H¸n V−¬ng mµ nay chØ cßn lµ dÊu tÝch víi D−¬ng v·n thiÕu(8). Tr−íc khi c¶m nhËn dßng s«ng thêi gian v« thñy v« chung nçi sÇu ®ã, chóng ta h·y ®äc hai liªn ®ªm ngµy cuån cuén ch¶y vÒ ®«ng cuèn gi÷a cña bµi th¬ nµy: theo biÕt bao sè phËn anh hïng; cã sù ®èi Quy H¹c l−ìng s¬n t−¬ng ®èi ng¹n, lËp gi÷a “Quy H¹c l−ìng s¬n t−¬ng ®èi ThÇn tiªn nhÊt khø chØ kh«ng l©u. ng¹n” mu«n ®êi vÉn thÕ víi mét thêi vµng son, mét thêi h−ng thÞnh ®−îc biÓu Thi thµnh th¶o thô giai thiªn cæ, tr−ng hãa b»ng h×nh t−îng “thÇn tiªn NhËt mé h−¬ng quan céng nhÊt sÇu. nhÊt khø” mµ nay chØ cßn lµ “kh«ng l©u”, chØ cßn trong håi øc, trong nçi tiÕc nuèi v« nghiªn cøu trung quèc sè 6(76)-2007 72
  9. Th¬ ®¨ng l·m cña NguyÔn Du… xuy ®Þch d¹” - ®ã chÝnh lµ Lý B¹ch(9). Lý h¹n cña nh÷ng ng−êi cã nçi niÒm −u quèc t− h−¬ng; l¹i cã sù ®èi lËp gi÷a “th¶o thô B¹ch n¨m Êy (758) trªn ®−êng bÞ ®µy ®i giai thiªn cæ” víi nçi “céng nhÊt sÇu” tha D¹ Lang, qua Giang H¹ (tøc Vò H¸n h−¬ng phiªu d¹t cña biÕt bao thÕ hÖ thi nay), ®· nghØ l¹i bªn lÇu Hoµng H¹c, nh©n. NÕu nh− c©u th¬ cña Tr−¬ng ®ang ®ªm bçng nghe tiÕng s¸o trªn lÇu Nh−îc H− trong danh t¸c Xu©n giang väng xuèng, ai ®ã tÊu khóc Mai hoa l¹c, hoa nguyÖt d¹: “Nh©n sinh ®¹i ®¹i v« khóc nh¹c “kû niÖm” vÒ mét mïa xu©n cïng dÜ - giang nguyÖt niªn niªn chØ ®· “c¹n ngµy”, khiÕn «ng, ng−êi chiÕn t−¬ng tù.” (Cuéc ®êi con ng−êi ®êi nµy binh giµ nua thÊt trËn trªn con ®−êng tiÕp nèi ®êi kia ®Õn v« cïng - vÇng tr¨ng c«ng danh sù nghiÖp, ng−êi ®ang mang trªn s«ng n¨m nµy qua n¨m kh¸c vÉn th©n phËn lµ “thiªn kh¸ch” (kÎ bÞ biÕm v»ng vÆc nh− thÕ), ®em ®Õn cho ta mét trÝch, song thùc chÊt cßn tÖ h¬n, bëi «ng niÒm an ñi vÒ cuéc ®êi ng¾n ngñi cña mçi lµ kÎ bÞ ®i ®µy) buån ®Õn ®øt ruét. Nçi con ng−êi sÏ ®−îc nèi dµi b»ng cuéc ®êi buån tù ngµn x−a ®ã lµm quÆn ®au c¶ cña biÕt bao thÕ hÖ con ng−êi ®Ó cïng tån nçi lßng cña NguyÔn Du, khiÕn «ng nh− t¹i vÜnh h»ng víi vÇng tr¨ng n¨m nµy c¶m nhËn thÊy “b¹ch tÇn hång liÖu” qua th¸ng kh¸c vÉn cø treo l¬ löng trªn còng tùa “mai hoa” x−a, rông ®Çy c¶ b·i kh«ng trung kia, th× c©u th¬ cña NguyÔn s«ng. Thiªn nhiªn còng tµn t¹ cïng t©m Du víi khóc ®iÖu liªn tôc vµ dån nÐn, ®· can hÐo h¾t cña con ng−êi. ®Èy mèi “sÇu” cña con ng−êi lªn ®Õn ®Ønh Bµi th¬ më ®Çu b»ng lêi than vÒ mét ®iÓm, lµm cho c©u th¬ ®Õn ®©y trë nªn sè phËn anh hïng vµ ®−îc kÕt thóc b»ng chua ch¸t ®¾ng cay l¹ th−êng. nçi xãt xa tª t¸i vÒ mét th©n phËn tµi hoa, hai liªn gi÷a l¹i nÆng trÜu mét nçi Bµi th¬ kÕt thóc còng b»ng mét sù ®èi “céng nhÊt sÇu”. Cã thÓ nãi, c¶ bµi th¬ lµ lËp nh»m lµm næi bËt sè phËn bÊt h¹nh mét khèi sÇu. Nã xuyªn suèt cæ kim, cña con ng−êi gièng nh− ë liªn th¬ ®Çu, quyÖn chÆt vµ b¸m riÕt lÊy con ng−êi. khiÕn cho thi nh©n ®Çy lßng tr¾c Èn cña NguyÔn Du ®· ®ång nhÊt hãa nhiÒu sè chóng ta trµo r¬i n−íc m¾t cïng víi l¸ phËn ë c¸c thêi ®¹i kh¸c nhau, g¾n kÕt rông hoa r¬i: tÊt c¶ l¹i b»ng khèi sÇu Êy. ë trong T−ëng t−îng ®−¬ng niªn xuy ®Þch d¹, n−íc, chóng ta ®· chøng kiÕn nçi bi ai B¹ch tÇn hång liÖu m·n thinh ch©u. bao trïm trong th¬ NguyÔn Du, khi «ng ®i sø, chóng ta vÉn thÊy nçi buån ®ã ®eo (Nhí l¹i [Lý B¹ch] n¨m Êy ®ang ®ªm ®¼ng «ng. bçng nghe tiÕng s¸o tróc; [cßn giê ®©y] chØ thÊy rau tÇn tr¾ng, l¸ liÖu ®á rông Nh÷ng ph©n tÝch - so s¸nh ë trªn mét ®Çy b·i s«ng.) lÉn n÷a cho ta thÊy, so víi Hoµng H¹c l©u cña m×nh, NguyÔn Du ®· cã nh÷ng Ai lµ ng−êi “t−ëng t−îng” - ®ã chÝnh lµ s¸ng t¹o v−ît bËc trong H¸n D−¬ng v·n NguyÔn Du, cßn ai lµ ng−êi “®−¬ng niªn nghiªn cøu trung quèc sè 6(76)-2007 73
  10. Ph¹m ¸nh sao thiÕu. Kh«ng nh÷ng thÕ, víi t¸c phÈm tho¹i mang tÝnh lÞch sö, ®Çy ý nghÜa. nµy, «ng cßn tho¸t ra khái khu«n mÉu NguyÔn Du kh«ng chØ cho thÊy, «ng ®· cña cæ nh©n mét c¸ch ngo¹n môc b»ng tiÕp nhËn ®Õn møc nhuÇn nhuyÔn nguån chÝnh c¸ch thøc gi¶n dÞ tù nhiªn tíi møc tri thøc v¨n hãa - v¨n häc tõ bªn ngoµi mµ cã lÏ b¶n th©n «ng còng kh«ng ngê cho m×nh; h¬n thÕ n÷a, b»ng tr¸i tim tíi, ®ã ph¶i ch¨ng lµ kÕt qu¶ cña sù kÕt ®Çy t×nh yªu th−¬ng vµ lßng tr¾c Èn, «ng hîp hµi hßa gi÷a tµi vµ t©m, thèng nhÊt cßn kh¼ng ®Þnh ®−îc nh©n c¸ch v¨n hãa gi÷a khèi ãc vµ tr¸i tim trong mét con vµ tµi n¨ng v¨n ch−¬ng cña m×nh ë ng−êi võa lµ sø thÇn võa lµ nghÖ sÜ. chÝnh n¬i ®−îc coi lµ ngän nguån cña NguyÔn Du ®· lÆng lÏ chiªm nghiÖm vµ v¨n hãa - v¨n häc mµ «ng tõng t¾m géi. ®−a ra c¸ch nh×n nhËn thÊu suèt vÒ câi Th¬ ®¨ng l·m cña «ng ®· cho thÊy th¸i ®êi, câi ng−êi. Th¬ ®Ò vÞnh vÒ côm di tÝch ®é tiÕp nhËn tr©n träng, tÇm vãc tri thøc lÇu Hoµng H¹c cña «ng, ®Æc biÖt lµ H¸n uyªn b¸c, kh¶ n¨ng tiÕp biÕn vµ s¸ng t¹o D−¬ng v·n thiÕu, thùc sù lµ danh thiªn ®Æc biÖt cña «ng. ChÝnh nh÷ng ®iÒu ®ã kh«ng hÒ hæ thÑn víi Hoµng H¹c l©u cña ®· gãp phÇn ®−a tªn tuæi cña NguyÔn Th«i H¹o. NÕu nh− Hoµng H¹c l©u cña Du lªn vÞ trÝ cña mét ®¹i thi hµo, v−ît Th«i H¹o ngù trÞ “t¹i th−îng ®Çu” kh«ng qua biªn giíi d©n téc, v−¬n tíi tÇm cao chØ ë thêi ®¹i cña «ng, th× H¸n D−¬ng nh©n lo¹i. v·n thiÕu cña NguyÔn Du còng trë thµnh ®µi t−ëng niÖm cho nçi ®au ®êi cña mét tr¸i tim lín. Th¬ cña NguyÔn Du xøng ®¸ng ®−îc coi lµ “tËp ®¹i thµnh” cña nçi sÇu vµ khiÕn buæi chiÒu ë H¸n D−¬ng bªn lÇu Hoµng H¹c trë thµnh bÊt tö. Cã chó thÝch: thÓ nãi, tinh thÇn nh©n v¨n vµ tµi n¨ng v¨n ch−¬ng cña NguyÔn Du ®· ®−a «ng (1) Hoµng H¹c l©u ë phÝa t©y thµnh phè ®Õn ®−îc víi cæ nh©n, cïng ngåi víi hä Vò X−¬ng, tØnh Hå B¾c; Nh¹c D−¬ng l©u ®Ó kÓ chung mét c©u chuyÖn buån vÒ thÕ n»m bªn hå §éng §×nh tØnh Hå Nam vµ sù vµ nh©n sinh, béc lé chung mét nçi g¸c §»ng V−¬ng täa l¹c bªn bê s«ng niÒm “hoµi tµi bÊt ngé”, còng nh− «m Ch−¬ng, tØnh Giang T©y, ®−îc coi lµ “tam chung mét nçi hËn “thiªn nan vÊn” mµ ®¹i danh l©u” cña miÒn Nam Trung Quèc. m·i m·i nh©n lo¹i vÉn ®ang miÖt mµi (2) Tªn t¸c gi¶ bµi th¬ nµy cßn ®äc lµ kiÕm t×m. Th«i HiÖu. Chóng t«i ®äc Th«i H¹o theo Tãm l¹i, víi B¾c hµnh t¹p lôc nãi c¸ch phiªn thiÕt cña Qu¶ng vËn, s¸ch ghi chung vµ víi c¸c t¸c phÈm th¬ ®¨ng l·m ©m ®äc thêi Trung cæ, ®−îc dÉn trong bé nãi riªng, NguyÔn Du thùc sù ®· thùc H¸n ng÷ ®¹i tõ ®iÓn (Sóc Ên b¶n, 3 cuèn, hiÖn mét cuéc “hoµn nguyªn” vµ ®èi H¸n ng÷ ®¹i tõ ®iÓn XuÊt b¶n x·, 1997). nghiªn cøu trung quèc sè 6(76)-2007 74
  11. Th¬ ®¨ng l·m cña NguyÔn Du… (3) Nghiªm Vò: Th−¬ng Lang thi tho¹i. H¸n ViÖt mµ chóng ta ngµy nay vÉn dïng DÉn theo M· MËu Nguyªn: §−êng thi ®Ó ®äc liªn th¬ nµy tá ra gÇn víi §−êng tuyÓn, tiÕng Trung, Th−îng H¶i cè tÞch ©m h¬n tiÕng Trung Quèc ®−¬ng ®¹i (C©u XuÊt b¶n x·, xuÊt b¶n vµ in lÇn 1 th¸ng th¬ “Hoµng h¹c nhÊt khø bÊt phôc ph¶n”, 10-1999. tiÕng Trung Quèc hiÖn ®¹i ®äc c¶ 7 ©m tr¾c trong c©u th¬ b¶y ch÷). (4) Th¬ ®¨ng l·m: Chóng t«i sö dông kh¸i niÖm nµy cña häc gi¶ Trung Quèc khi (7) Th¬ Lý B¹ch: “KhuÊt Nguyªn tõ ph©n lo¹i th¬ cña Lý B¹ch (Chiªm Phóc phó huyÒn nhËt nguyÖt - Së V−¬ng ®µi t¹ Thôy v.v…: Lý B¹ch Thi toµn dÞch, Hµ kh«ng s¬n kh©u” (Tõ phó cña KhuÊt B¾c Nh©n d©n XuÊt b¶n x·, xuÊt b¶n vµ in Nguyªn s¸ng m·i cïng mÆt tr¨ng, mÆt trêi lÇn 1 th¸ng 10 n¨m 1997) ®Ó chØ mét ph¹m - cung ®iÖn lÇu g¸c cña Së V−¬ng nay chØ vi kh¸ réng nh÷ng tr−íc t¸c vèn lµ mét cßn lµ gß ®èng). tiÓu lo¹i thuéc th¬ s¬n thñy… (8) ¢m ®äc ch÷ : cã b¶n ®äc “diÓu”, cã 眺 (5) Chóng t«i dùa theo b¶n: NguyÔn Du b¶n ®äc “diÕu”. Tuy nhiªn, H¸n ng÷ ®¹i tõ - T¸c phÈm vµ lÞch sö v¨n b¶n, NguyÔn ®iÓn dÉn Qu¶ng vËn ghi duy nhÊt mét Th¹ch Giang - Tr−¬ng ChÝnh, Nxb TP. Hå c¸ch ®äc nh− sau: [Tha ®iÕu thiÕt, khø ChÝ Minh, 2000. khiÕu, thÊu], tøc ch÷ nµy ph¶i ®äc lµ “thiÕu”. H¸n ViÖt tõ ®iÓn cña §µo Duy Anh (6) Trong c©u th¬ thø ba, bµi Hoµng kh«ng cã ch÷ ë c¸c môc tõ “diÕu”, 眺 H¹c l©u, Th«i H¹o ®· sö dông tíi s¸u “diÓu”, “thiÕu”; cßn H¸n ViÖt tù ®iÓn cña thanh tr¾c trong c©u th¬ b¶y ch÷, cßn c©u ThiÒu Chöu th× ®äc lµ “thiÕu” nh− phiªn thø bèn l¹i dïng ba thanh b»ng liªn tiÕp thiÕt cña Qu¶ng vËn. nhau ë cuèi c©u, t¹o nªn nhÞp th¬ giµu (9) Lý B¹ch ® s¸ng t¸c b i th¬ D÷ Sö Lang tÝnh t−îng h×nh vµ biÓu c¶m. Do liªn th¬ trung Kh©m thÝnh Ho ng H¹c l©u th−îng xuy ®Þch, nµy cã d¹ng thøc thanh luËt ®Æc biÖt, nªn ghi l¹i c¶m xóc khi cïng mét «ng quan Lang trung chóng t«i ®· tiÕn hµnh tra cøu Qu¶ng vËn cã tªn l Sö Kh©m nghe tiÕng s¸o ë trªn lÇu Ho ng ®−îc dÉn trong H¸n ng÷ ®¹i tõ ®iÓn, ®Ó H¹c: “NhÊt vi thiªn kh¸ch khø Tr−êng Sa - T©y kiÓm tra ©m ®äc cña nã ë ®êi §−êng (tÊt väng Tr ng An bÊt kiÕn gia. Ho ng H¹c l©u trung nhiªn chñ yÕu lµ kh¶o ©m ®äc c¸c ch÷ xuy ngäc ®Þch - Giang Th nh ngò nguyÖt l¹c mai nh− hoµng, khø, ph¶n, hoÆc kh«ng du du, hoa.” (Bçng cã mét ng y [ta] th nh kÎ bÞ biÕm trÝch bëi c¸c ch÷ kh¸c trong c©u “Hoµng h¹c gièng nh− Gi¶ NghÞ x−a bÞ ® y ®i Tr−êng Sa - tr«ng nhÊt khø bÊt phôc ph¶n” ®Òu cã phô ©m vêi phÝa t©y nh−ng ch¼ng thÊy Tr ng An ®©u. TiÕng t¾c næ ë cuèi phÇn vÇn, lµ “nhËp thanh”, s¸o tÊu khóc Mai hoa l¹c tõ trªn lÇu Ho ng H¹c nªn ®−¬ng nhiªn theo quy luËt ng÷ ©m, väng ®Õn - tßa th nh bªn s«ng v o th¸ng n¨m hoa chóng ®Òu lµ ©m tr¾c). Qua tra cøu, mai rông ®Çy.) chóng ta ®· ®äc ©m H¸n ViÖt ®óng víi thanh ®iÖu nh÷ng tr−êng hîp ®Æc biÖt trong liªn th¬ ph¸ c¸ch cña Th«i H¹o. ¢m nghiªn cøu trung quèc sè 6(76)-2007 75
ADSENSE
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

LV.01: Bộ Luận Văn Thạc Sĩ Quản Trị Kinh Doanh MBA
165 tài liệu
1835 lượt tải
THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline:0933030098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2009-2019 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2