Cách sº døng khích-du/nguyên huyŒt
trên cùng m¶t ÇÜ©ng kinh
Công døng :
Dùng Ç‹ ch»a các bŒnh Çau,phong, tê,thÃp gân xÜÖng kh§p, nhÙc
mÕi,sÜng,phù, co rút gân cÖ , khi cº Ƕng bÎ Çau ǧn , ho¥c khó cº Ƕng ª cánh
tay, vai,chân, gÓi trong m†i trÜ©ng h®p v§I møc Çích làm cho khí huy‰t trên m‡i
ÇÜ©ng kinh lÜu thông trôi chäy dÍ dàng , không có tính chÃt làm månh hay y‰u s¿
khí hóa cûa ÇÜ©ng kinh, nên không làm rÓi loån s¿ khí hóa cûa t°ng th‹ ngÛ hành
,do Çó mà không bÎ phåm ngÛ hành.
N‰u có bŒnh ª cánh tay thì bÃm cä 12 huyŒt khích-du/nguyên cûa sáu kinh
trên tay, n‰u ª chân thì dùng 12 huyŒt khích-du/nguyên cûa sáu kinh ª chân.
Khích huyŒt là nÖi ÇÜ©ng kinh Çi qua l†t sâu vào các kë gi»a hai khe
xÜÖng nên khí huy‰t lÜu thông cûa ÇÜ©ng kinh thÜ©ng hay bÎ t¡c nghën gây ra Çau
nhÙc, n‰u nh»ng huyŒt này ÇÜ®c day bÃm thÜ©ng xuyên làm khí huy‰t trôi chäy dÍ
dàng, cÖn Çau nhÙc së bi‰n mÃt .
Khích huyŒt có công døng giäi s¿ t¡c nghën cûa ÇÜ©ng kinh, không có khä
næng làm cho ÇÜ©ng kinh månh lên hay y‰u Çi, nên ta có th‹ sº døng cùng m¶t lúc
12 khích huyŒt cûa 12 ÇÜ©ng kinh mà không phåm ngÛ hành.
Du huyŒt là nÖi tÆp trung l¿c ÇÄy cûa ÇÜ©ng kinh dÒn låi ª Çây nhiŠu hÖn
các huyŒt khác , nó cÛng thÜ©ng bΠ٠džng gây Çau nhÙc. Tùy theo m‡i ÇÜ©ng kinh
có du huyŒt thu¶c huyŒt b°, có du huyŒt thu¶c huyŒt tä cûa ÇÜ©ng kinh ,khi sº
døng du huyŒt v§I møc Çích kích thích l¿c ÇÄy cûa du huyŒt Ç‹ làm thông khích
huyŒt thì chÌ cÀn day bÃm nhË ( g†i là bình b° bình tä ) së không phåm ngÛ hành.
Thao tác
Dùng ngón tay cái bÃm vào khích huyŒt cûa ÇÜ©ng kinh, khi bŒnh nhân cäm
thÃy Çau , chân hay tay hÖi d¿t nhË là bÃm Çúng huyŒt. Tay cái cÙ Çè gi» khích
huyŒt còn ngón tay cái kia day bÃm nhË 3 lÀn vào du huyŒt trên cùng m¶t ÇÜ©ng
kinh.ñØng r©i tay khÕi hai huyŒt mà chÌ nhÃc nhË cho khí huy‰t Çi qua, song lÆp låi
lÀn thÙ hai, thÙ ba,... cho ljn khi nào bŒnh nhân cäm thÃy ÇÜ©ng kinh thông suÓt
,Çau nhÙc bi‰n mÃt , thao tác m§i hoàn tÃt.
1
PH
ñT
TB.
TAT.
TÂ.
Ttr.
T²
CAN
vÎ
Th.
ñ.
BQ
2
Cách sº døng huyŒt b°/tä
trên kinh mË kinh con
Công døng :
Có ba cách sº døng huyŒt b° /tä tùy theo cách ch»a bŒnh :
1.Cách thÙ nhÃt :
a-Dùng huyŒt b° :
Kinh con hÜ thì toàn b¶ các phÀn tº n¢m trong ngÛ du huyŒt ÇŠu hÜ, n‰u dùng
huyŒt b° trên ÇÜ©ng kinh Ç‹ giúp cho ÇÜ©ng kinh månh lên thì không th‹ ÇÜ®c, vì chính
nó cÛng hÜ, cho nên phäi dùng huyŒt b° trên ÇÜ©ng kinh mË Ç‹ b° cho kinh mË m¥c dù
kinh mË không có bŒnh,kinh mË lúc Çó dÜ thØa næng lÜ®ng së truyŠn sang Ç‹ nuôi dÜ«ng
kinh con.
TrÜ©ng h®p hai kinh liŠn nhau ÇŠu hÜ, Ç‹ tránh phåm ngÛ hành trong cách ch»a có
liên quan ljn nhiŠu ÇÜ©ng kinh, chúng ta chÌ cÀn b° trên kinh con làm cho kinh con månh
lên thì kinh mË tåm th©i không cÀn phäi nuôi dÜ«ng con ,nên nó ÇÜ®c nghÌ ngÖi phøc hÒi
næng lÜ®ng, g†i là t¿ dÜ«ng.
b.Dùng huyŒt tä :
Trong trÜ©ng h®p chÌ có m¶t kinh bÎ th¿c không do kinh mË truyŠn ho¥c do hành
tÜÖng kh¡c truyŠn, thì chÌ cÀn sº døng huyŒt tä cûa kinh bÎ bŒnh th¿c Ç‹ tä làm cho mÃt
th¿c.
Trong trÜ©ng h®p hai kinh liŠn nhau bÎ bŒnh th¿c, thì m¶t kinh là mË Çã truyŠn
bŒnh th¿c cho con , theo nguyên t¡c chúng ta có th‹ sº døng huyŒt tä cûa cä hai ÇÜ©ng
kinh. NhÜng n‰u trong cách ch»a có liên quan ljn nhiŠu ÇÜ©ng kinh , Ç‹ tránh phåm ngÛ
hành, càng sº døng ít kinh càng thu ÇÜ®c k‰t qûa, trong trÜ©ng h®p này chÌ cÀn tä hai lÀn
trên kinh con. Tä b¢ng cách bÃm Çau, thao tác nhanh, (b¢ng tay hay b¢ng que châm
huyŒt), nhÃn vào huyŒt liên tøc chØng 10 giây ÇÒng hÒ. Tä lÀn thÙ nhÃt là tä th¿c cûa kinh
con,khi kinh con y‰u Çi, kinh mË Çang th¿c s¤n låi truyŠn sang cho con, do Çó tä lÀn thÙ
hai là làm mÃt th¿c cûa kinh mË. Khi tä xong hai lÀn, rÒi thº låi hÜ th¿c cûa hai kinh chúng
ta thÃy hai kinh trª låi bình thÜ©ng.
3
2.Cách thÙ hai :
Chuyên dùng trong phÜÖng pháp ch»a sÓt nhiŒt do tång.
Sº døng phÓi h®p huyŒt b°/tä theo quy luÆt nhÃt ÇÎnh không ÇÜ®c thay Ç°i, trong
trÜ©ng h®p nhiŠu kinh bÎ bŒnh do bi‰n chÙng truyŠn kinh mà nguyên nhân Çã tìm ÇÜ®c
chÙng d¿a vào khí s¡c, b¶ vÎ,dÃu hiŒu lâm sàng theo phÜÖng pháp tÙ chÄn .
Thí dø nhÜ trong cách ch»a bŒnh sÓt nhiŒt. :
Trܧc h‰t lúc nào cÛng phäi tä huyŒt vinh bên trái cûa kinh dÜÖng thu¶c phû trܧc,
rÒi m§i tä huyŒt vinh bên trái cûa kinh âm thu¶c tång sau. (bên trái Nhân nghinh thu¶c
huy‰t Ç‹ tä huy‰t nhiŒt Ƕc). Sau Çó m§i b° h®p huyŒt bên phäi cûa kinh âm.( bên phäi
Khí khÄu thu¶c khí Ç‹ làm mÃt nhiŒt). M¥c dù ª m¶t sÓ ÇÜ©ng kinh, huyŒt h®p cûa kinh Ãy
theo ngÛ hành có th‹ là huyŒt b°, có th‹ là huyŒt tä .Cách ch»a sÓt nhiŒt do tång chÌ cÀn
ch»a cho máu mát h‰t nhiŒt Ƕc.
Bài tÆp mÅu :
Can nhiŒt :
DÃu hiŒu lâm sàng : Má bên trái ÇÕ trܧc. ñi Çåi tiŒn ra nܧc lÕng, vàng, Çau bøng
dܧi, Üa n¢m, n¥ng thì nói xàm, chân tay táy máy. N‰u can khí thÜ®ng nghÎch làm ÇÀu
quay mòng mòng.
Tä HiŒp khê trái cûa kinh ñªm, tä Hành gian trái cûa kinh can.
B° Khúc tuyŠn phäi cûa kinh can.( N‰u không muÓn vØa tä can vØa b° can, thay vì
b° Khúc tuyŠn có th‹ tä Tâm du cÛng làm mÃt nhiŒt ª can.)
Tâm nhiŒt :
DÃu hiŒu lâm sàng :M¡t và m¥t ÇÕ trܧc. Tinh thÀn không vui,vài ngày sau sÓt.
N¥ng thì thình lình Çau tim, buÒn b¿c, ói, Çau ÇÀu, ÇÕ m¥t, không ra mÒ hôi.
Tä TiŠn cÓc trái cûa kinh Ti‹u trÜ©ng, tä Thi‰u phû trái cûa kinh Tâm.
B° Thi‰u häi phäi cûa kinh Tâm.( ho¥c thay th‰ b¢ng cách tä Quy‰t âm du Ç‹ trÎ
nhiŒt ª cách mô.)
Tÿ nhiŒt :
4
DÃu hiŒu lâm sàng : MÛi ÇÕ trܧc. ñÀu n¥ng, Çau hai má, tâm phiŠn, m¥t mày
xanh, muÓn ói, phát sÓt. N¥ng thì bøng trܧng ,tiêu chäy, Çau hai hàm, Çau,lÜng cúi ngºa
không ÇÜ®c.
Tä N¶i Çình trái cûa kinh vÎ, tä ñåi Çô trái cûa kinh tÿ,.
B° Âm læng tuyŠn phäi cûa kinh tÿ.( ho¥c thay th‰ b¢ng tä ñÓc du Ç‹ trÎ Tÿ nhiŒt.)
Ph‰ nhiŒt :
DÃu hiŒu lâm sàng : Má bên phäi ÇÕ trܧc .NgÜ©i muÓn rét run, n°i da gà, d¿ng
tóc gáy, s® gió, s® lånh, lÜ«i vàng, phát sÓt.
N¥ng thì ho suyÍn Çau nhói tØ ng¿c ra sau lÜng làm không thª månh ÇÜ®c, ÇÀu
Çau không chÎu n°i, Ç° mÒ hôi.
Tä NhÎ gian trái cûa kinh ñåi trÜ©ng n¥n cho ra m¶t gi†t máu thì khÕi, tä NgÜ t‰
trái cûa kinh Ph‰.
B° Xích tråch phäi cûa kinh Ph‰. ( ho¥c thay th‰ trÎ nhiŒt trong ng¿c b¢ng cách tä
Ph‰ du.)
ThÆn nhiŒt :
DÃu hiŒu lâm sàng : CÀm và c° ÇÕ trܧc. ñau lÜng, nhÙc chân, khát nܧc, mình
nóng .N¥ng thì gáy Çau cÙng, Óng chân phát lånh buÓt, lòng bàn chân nóng, không muÓn
nói. N‰u thÆn khí thÜ®ng nghÎch thì c° gáy Çau ê Äm, ÇÀu choáng váng xây xÄm.
Tä Túc Thông cÓc trái cûa kinh Bàng quang, tä Nhiên cÓc trái cûa kinh ThÆn.
B° Âm cÓc phäi cûa kinh ThÆn. (ho¥c tä Cách du Ç‹ thay th‰ ch»a ThÆn nhiŒt.)
N‰u thân mình n¥ng nŠ, Çau trong xÜÖng, tai ù, ngû hay mê ,dùng phÜÖng pháp
trên không khÕi thì phäi châm theo các nhiŒt huyŒt. (Trong cÖ th‹ có tÃt cä 59 nhiŒt huyŒt).
3.Cách thÙ ba : Cách ch»a sÓt nhiŒt do phû.
Cæn bän vÅn sº døng vinh huyŒt bên trái cûa hai kinh, dÜÖng trܧc âm sau. NhÜng
không sº døng h®p huyŒt cûa tång thu¶c âm kinh Ç‹ hå nhiŒt nhÜ bŒnh sÓt do tång.
Ngoài ra có th‹ sº døng thêm tÌnh huyŒt bên trái cûa cä hai kinh dÜÖng âm ,møc
Çích thông kinh và làm cho xuÃt mÒ hôi là khÕi bŒnh.
5