- 1 -
CHƯƠNG 1 - HỆ THỐNG QUẢN LÝ KHAI THÁC ĐƯỜNG Ô TÔ
1.1 - Hệ thống mạng lưới đường ô tô - các vấn đề quản lý
Chức năng, nhiệm vụ quản lý khai thác mạng lưới đường bộ
Quản lý đường bộ xuất phát từ lập luận cho rằng mạng lưới đường bộ là một tài sản cần được
bảo dưỡng và cải tạo nhằm đạt được khả năng phục vụ tốt nhất, giữ gìn được giá trị tài sản ở mức
cao nhất có thể và tuổi thọ phục vụ tối đa có thể. Mục đích quản lý đường là giúp mạng lưới có thể
chống lại sự phát sinh các hư hỏng , giảm tốc độ xuống cấp của đường và đảm bảo giao thông thông
suốt, an toàn, hiệu quả, tin cậy và ít gây nguy hại cho môi trường nhất. Các mục đích này đạt được
thông qua một chuỗi các công việc và hoạt động, mà do tính hiệu quả quản lý của nó, phụ thuộc vào
việc duy trì các thông tin cập nhật về đặc điểm và tình trạng của mạng lưới đường.
Các hoạt động quản lý bảo dưỡng mạng lưới đường bộ
Các công việc và các hoạt động được triển khai trong quá trình quản lý đường bộ thường được
phân loại theo tần xuât thực hiện và đặc điểm của nguồn vốn, thể hiện trong bảng 1.1
Bảng 1.1 - Các loại công việc quản lý bảo dưỡng đường bộ
Tính chất
Mức độ
thường xuyên
Nguồn ngân sách
Ví dụ
Thường xuyên
Trong khoảng thời
gian dưới 12 tháng
Thường theo định kỳ
- Bảo dưỡng theo chu kỳ
- Bảo dưỡng sửa chữa
Định kỳ
Vài năm một lần
Theo định kỳ hoặc
ngân sách vốn
- Bảo dưỡng dự phòng
- Làm lại bề mặt
- Lớp phủ
- Thi công lại mặt đường
Đặc biệt
Không thể dự đoán
chắc chắn
Bảo dưỡng đột xuất
trong mùa mưa, có
thể là định kỳ
- Các công trình khẩn cấp
- Bảo dưỡng mùa mưa lũ
Phát triển
Được lập kế hoạch
tại các thời điểm
khác nhau
Thường là ngân sách
vốn
- Mở rộng
- Cải tạo
- Xây dựng mới
Các chức năng quản lý của hệ thống quản lý mạng lưới đường bộ
Hệ thống quản lý đường bộ được thiết lập để thỏa mãn các chức năng như sau:
Lập kế hoạch
Lập chương trình
Chuẩn bị
Vận hành
Bảng 1.2 - Các chức năng quản lý
Chức năng
Mức độ
Thời hạn
Cấp quản lý
Lập kế
hoạch
Toàn bộ mạng lưới
Dài hạn
(chiến lược)
Các nhà hoạch
định chính sách
- 2 -
Chức năng
Mục đích quản lý
Mức độ
Thời hạn
Cấp quản lý
Lập
chương
trình
Các hạng mục có
thể cần được xử lý
Trung hạn
(chiến
thuật)
Các Ban quản
lý, các Giám đốc
Dự án
Chuẩn bị
Hợp đồng hoặc các
gói công việc
Năm ngân
sách
Kỹ sư, kỹ thuật
viên và cán bộ
quản lý hợp
đồng
Thực hiện
Các đơn vị có các
công trình đang
được triển khai
Liên tục
Các kỹ sư giám
sát, cán bộ quản
lý hợp đồng
Quản lý đường có thể được xem là một quá trình lồng ghép gồm các chu trình hoạt động tham gia
vào từng chức năng quản lý như lập kế hoạch, lập chương trình, chuẩn bị và vận hành. Mặc dù mục
tiêu của các chức năng này khác nhau nhưng các chức năng này đều hướng đến thông tin về mạng
lưới đường bộ. Nói cách khác, cần liên tục có các thông tin phản hồi về các dữ liệu trong phạm vi
chu trình quản lý và giữa các chu trình liên tiếp.
Chu trình quản lý mạng lưới đường
Quản lý đường bộ cũng như bất kỳ hoạt động quản lý nào đều bao gồm các nhiệm vụ như sau:
- Xác định các hoạt động
- Lên kế hoạch
- Phân bổ các nguồn lực
- Tổ chức và huy động nhân lực
- Kiểm soát công việc
- Điểu khiển và đánh giá mức độ hoàn thành
- Thu thập các phản hồi để tìm giải pháp cải thiện
Tất cả các hoạt động quản lý bảo dưỡng đường bộ có thể được thực hiện theo các bước như sau và
có thể được hiểu là chu trình quản lý mạng lưới đường
Hình 1.1 - Chu trình quản lý mạng lưới đường
Xác định mục tiêu
Đánh giá nhu
cầu
Xác định các
hoạt động
Thực hiện các
hoạt động
Kiểm soát và
kiểm toán
QUẢN LÝ
THÔNG TIN
(CÁC DỮ LIỆU)
Xác định các chi phí và
các ưu tiên
- 3 -
Xác định mục tiêu
Chính sách chung về thể chế trong Quản lý Đường bộ có ảnh hưởng quan trọng đến công tác quản
lý đường. Chính sách đó sẽ xác định mục tiêu của quản lý đường. Xác định mục tiêu là bước đầu
tiên cần thiết trong chu trình quản lý đường để xác định mỗi chức năng quan lý mà từ đó các hoạt
động sẽ được tiến hành để đạt được mục tiêu.
Đánh giá nhu cầu
Bước cơ bản trong phân tích đánh giá nhu cầu là công tác thu thập số liệu. Các thông tin thu thập
được sẽ giúp xác định các hoạt động cần phải tiến hành.
Xác định các hoạt động
Có thể có nhiều giải pháp cho để thỏa mãn các nhu cầu xác định được để đạt được các mục tiêu đặt
ra. Vấn đề là cần phải xác định các hoạt động phù hợp để có thể thỏa mãn được mục tiêu quản lý
được đặt ra.
Xác định các chi phí và các ưu tiên
Các hoạt động xác định được sẽ yêu cầu các chi phí tương ứng. Thông thường các chi phí được yêu
cầu sẽ lớn hơn nguồn lực (nguồn vốn) có được. Việc xác lập các ưu tiên trong trường hợp này sẽ
giúp công tác phân bổ nguồn vốn một cách hợp lý và có hiệu quả về mặt kinh tế.
Thực hiện các hoạt động
Bước này bao gồm toàn bộ các hoạt động cần thực hiện đối với chức năng quản lý. Việc thực hiện
cần phải đảm bảo rằng các hoạt động được tiến hành theo đúng các tiêu chuẩn đảm bảo thực hiện
được các mục tiêu quản lý. Công tác giám sát được xem là quan trọng trong bước thực hiện này
Kiểm soát và kiểm toán
Kiểm soát là chức năng thực hiện để cung cấp các phản hồi cho quan trình quản lý để thực hiện tiếp
tục cho một chu trình quản lý sau. Ví dụ như các mục tiêu có thể được xác định lại căn cứ vào điều
kiện thực tế, các đơn giá có thể sửa đổi căn cứ vào điều kiện thực của hiện trường hay các giải pháp
kỹ thuật có thể được cải thiện trên cơ sở việc kiểm soát thực hiện.
Kiếm toán bao gồm kiểm toán kỹ thuật và kiểm toán tài chính là thực hiện các công việc kiểm tra
để xác định lại các tiêu chuẩn hay các qui trình cần tiến hành.
Các hoạt động trên được gọi là một chu trình, vì nó là một quá trình lặp lại. Cũng tương tự như vậy
đối với chức năng quản lý hệ thống mạng lưới đường, cũng có thể xem như là một chu trình được
thực hiện từ : Xác lập mạng lưới→ Lập kế hoạch→ thực hiện, mỗi bước này lại là một chu trình
quản lý mạng lưới đường (như thể hiện trong hình sau)
- 4 -
Hình 1.2 - Quá trình lặp của chu trình quản lý mạng lưới đường
Các bước thực hiện trong chu trình quản lý mạng lưới đường bộ và các chức năng quản lý tương
ứng được liệt kê trong bảng số 1.3 sau:
Bảng 1.3 - Chu trình quản lý mạng lưới đường bộ và các chức năng quản lý trong mỗi bước của chu
trình
Các bước
trong chu
trình quản lý
Các chức năng quản lý
Lập chương trình
chiến lược
Lên kế hoạch
thực hiện
Chuẩn bị
Thực hiện
Xác định các
mục tiêu
- Xác định các giải
pháp chung nhằm
giảm thiểu tổng chi
phí (chi phí toàn bộ
vòng đời) cho cả
mạng lưới.
- Xác định tổng chi
phí yêu cầu để thực
hiện các giải pháp
đã đề ra.
- Lập kế hoạch
thực hiện các công
việc trong chương
trình hoặc sử dụng
nguồn vốn phân bổ
cho năm tới
- Thực hiện thiết
kế
- Chuẩn bị các tài
liệu hợp đồng và
lập chỉ dẫn thi
công
Thực hiện các
hoạt động thi
công
Đánh giá
nhu cầu
- Đánh giá nhu cầu
có sử dụng các kết
quả khảo sát về tình
- Đánh giá nhu cầu
bằng cách so sánh
các đo đạc tình
- Đánh giá qua tiến
hành các khảo sát
chi tiết về điều
Các đánh giá
được thực hiện
để:
LẬP KẾ HOẠCH
THỰC HIỆN
LÊN CHƯƠNG TRÌNH - CHIẾN LƯỢC
- 5 -
Các bước
trong chu
trình quản lý
Các chức năng quản lý
Lập chương trình
chiến lược
Lên kế hoạch
thực hiện
Chuẩn bị
Thực hiện
trạng mạng lưới
đường cho các công
việc bảo dưỡng định
kỳ, các dữ liệu lưu
trữ cho các công
việc mang tính chất
chu kỳ hàng năm và
các công việc đặc
biệt (bảo dưỡng đột
xuất)
trạng mạng lưới
với các tiêu chuẩn
của bảo dưỡng
định kỳ và của một
số hoạt động bảo
dưỡng đáp ứng và
các số liệu lưu trữ
cho công việc
mang tính chất bảo
dưỡng đột xuất
kiện của mạng lưới
đường để thực hiện
các thiết kế theo
các tiêu chuẩn.
- Chuẩn bị các mẫu
hợp đồng phù hợp.
- kiểm tra chi
tiết cho các công
việc mang tính
chất đáp ứng và
các công việc
bảo dưỡng định
kỳ
- lập tiêu chuẩn
cho các công
việc mang tính
chất chu kỳ
Xác định các
hoạt động
- Xác định các giải
pháp sửa chữa theo
tiêu chuẩn để tính
toán nhu cầu về
ngân sách
Các lựa chọn công
việc để duy trì tình
trạng đường theo
các tiêu chuẩn
được yêu cầu
- Thiết kế các giải
pháp sửa chữa, lựa
chọn giải pháp sửa
chữa theo các tiêu
chuẩn được áp
dụng cho dự án
- Lựa chọn các
tiêu chuẩn, các
chỉ dẫn kỹ thuật
thực hiện phù
hợp với mỗi
hoạt động
Xác định chi
phí và các ưu
tiên
- Áp dụng các đơn
giá để đưa ra yêu
cầu về ngân sách với
các công tác sửa
chữa được ưu tiên để
thỏa mãn được các
hạn chế về đơn giá
- Áp dụng các đơn
giá để xác định yêu
cầu về ngân sách
trong trường hợp
không xét đến ưu
tiên
áp dụng các đơn
giá và các phương
án được ưu tiên để
xây dựng một kế
hoạch bảo dưỡng
sửa chữa trong
phạm vi ngân sách
Các đơn giá chi phí
được áp dụng và
các ưu tiên được
khẳng định lại
- Chuẩn bị biểu
khối lượng
Áp dụng các
mục tiêu, các
yêu cầu về
nguồn nhân lực,
thiết bị và vật
liệu theo tiêu
chuẩn
Thực hiện
các hoạt
động
- Ban hành các
tiêu chuẩn
- Ban hành các
nhu cầu ngân sách
dự kiến
Trình nộp kế hoạch
thực hiện công tác
bảo dưỡng sửa
chữa
Thực hiện các thiết
kế, các bản vẽ,..
Chuẩn bị các hợp
đồng và ban hành
các chỉ dẫn thi
công
Thực hiện công
tác giám sát
Kiểm soát và
kiểm toán
- Xem xét các dự
kiến trước khi tiến
hành chu kỳ kế
hoạch tiếp theo
- Xem xét trình tự
lập kế hoạch
Xem xét chương
trình trước khi bắt
đầu chu kỳ sắp tới
Xem xét các trình
tự lập kế hoạch
Rà soát hay kiểm
tra thiết kế, rà soát
hợp đồng hay chỉ
dẫn thi công
Rà soát qui trình
thiết kế
Rà soát các kết
quả đạt được so
với mục tiêu đề
ra
Rà soát qui trình
cho hoạt động
quản lý thi công