Chương 3: Giảm thiểu chất thải, phân loại, thu gom và xử lý chất thải rắn từ nguồn phát sinh

Chia sẻ: Nguyen The Anh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:19

Thêm vào BST

Báo xấu

589
lượt xem 290
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tài liệu tham khảo về giảm thiểu chất thải, phân loại, thu gom và xử lý chất thải rắn từ nguồn phát sinh

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Chương 3: Giảm thiểu chất thải, phân loại, thu gom và xử lý chất thải rắn từ nguồn phát sinh

3 Gi¶m thiÓu chÊt th¶i, ph©n lo¹i, Thu gom vμ xö lý chÊt th¶i r¾n tõ nguån ph¸t sinh NguyÔn Quèc C«ng 3.1. Thu gom s¬ cÊp vµ ph©n lo¹i chÊt th¶i r¾n t¹i nguån ph¸t sinh 3.1.1. Kh¸i niÖm chung Thu gom chÊt th¶i r¾n t¹i nguån ph¸t sinh lµ qu¸ tr×nh thu nhÆt r¸c (hay gäi chung lµ chÊt th¶i r¾n) ngay trong c¸c hé gia ®×nh, kh¸ch s¹n, c¸c c«ng së, tr−êng häc hay trong nh÷ng trung t©m y tÕ, dÞch vô th−¬ng m¹i, xÝ nghiÖp c«ng nghiÖp…TiÕp theo, nÕu t¹i c¸c nhµ ë, c«ng së hay c¸c ®¬n vÞ trªn ®øng ®éc lËp th× cã thÓ l−u gi÷, xö lý t¹i chç, cßn nÕu ë ®« thÞ, khu c«ng nghiÖp th× bèc chóng lªn xe vµ chë ®Õn ®Þa ®iÓm xö lý, chuyÓn tiÕp, trung chuyÓn hay ch«n lÊp. Xö lý chÊt th¶i ë gÇn nguån ph¸t sinh lµ kh¶ thi vµ ®ßi hái ng−êi chñ chÊt th¶i tù ph©n lo¹i tr−íc khi ®em tíi n¬i tËp trung. ViÖc lµm nµy cã nhiÒu lîi Ých mµ tr−íc hÕt lµ gi¶m ®−îc chi phÝ kinh tÕ vµ m«i tr−êng khi vËn chuyÓn vµ ch«n lÊp chÊt th¶i. ViÖc thu gom chÊt th¶i r¾n th−êng chia ra thµnh c¸c c«ng ®o¹n “s¬ cÊp” vµ “thø cÊp”. Sù ph©n biÖt nµy cã hµm ý lµ ë nhiÒu khu vùc, viÖc thu gom ph¶i ®−îc thùc hiÖn theo mét qu¸ tr×nh hai giai ®o¹n: thu gom chÊt th¶i tõ c¸c nhµ ë vµ thu gom tËp trung vÒ chç chøa trung gian råi tõ ®ã l¹i chuyÓn tiÕp vÒ tr¹m trung chuyÓn hay khu xö lý vµ b·i ch«n lÊp. ë ch−¬ng nµy sÏ tËp trung tr×nh bµy c¸c vÊn ®Ò vÒ ph©n lo¹i t¹i nguån ph¸t sinh vµ thu gom s¬ cÊp. ViÖc ph©n lo¹i t¹i nguån vµ thu gom s¬ cÊp ¶nh h−ëng trùc tiÕp ®èi víi con ng−êi, mü quan còng nh− hiÖu qu¶ cña c¸c c«ng ®o¹n vËn chuyÓn vµ xö lý, sö dông hay t¸i chÕ sau ®ã. Ph©n lo¹i t¹i nguån ph¸t sinh ®−îc hiÓu lµ c¸c lo¹i chÊt th¶i cïng lo¹i, cïng gi¸ trÞ sö dông, t¸i chÕ, hay xö lý,… ®−îc ph©n chia vµ chøa riªng biÖt. VÝ dô, th«ng th−êng, t¹i mçi hé gia ®×nh hay c«ng së, mçi ®¬n vÞ, chÊt th¶i nh− c¸c 37
lo¹i can, hép, chai lä cã thÓ chøa trong mét thïng hay tói nhùa mÇu vµng, lo¹i giÊy hay s¸ch b¸o, c¸c t«ng ®−îc chøa trong mét thïng hay tói nhùa mÇu xanh; lo¹i bao gãi thøc ¨n hay thøc ¨n d− thõa ®−îc chøa trong thïng hay tói nhùa mÇu ®en. Th−êng th× c¸c hÖ thèng ph©n lo¹i, thu gom s¬ cÊp bao gåm nh÷ng thïng chøa, xe chë r¸c lo¹i nhá, xe hai b¸nh kÐo b»ng tay thu gom r¸c vµ chë ®Õn c¸c b·i chøa chung hay nh÷ng ®iÓm chuyÓn tiÕp. Do vËy, viÖc ph©n lo¹i vµ thu gom ban ®Çu cã ý nghÜa rÊt quan träng trong mäi hÖ thèng qu¶n lý chÊt th¶i r¾n nãi chung, trong viÖc thu gom vµ vËn chuyÓn thø cÊp tiÕp theo. §Õn l−ît m×nh viÖc thu gom thø cÊp l¹i phô thuéc vµo c¸c lo¹i xe t¶i thu gom ®−îc lùa chän, vµo hÖ thèng vµ c¸c ph−¬ng tiÖn thu gom t¹i chç. Khi thu gom r¸c th¶i tõ c¸c nhµ ë hay c«ng së th−êng Ýt tèn kÐm h¬n so víi viÖc quÐt dän chóng tõ ®−êng phè. Bëi v× viÖc ®ã cã thÓ gi¶m thÓ tÝch hoÆc träng l−îng chÊt th¶i, dÔ dµng t¸i sö dông hoÆc t¸i chÕ nh÷ng vËt liÖu h÷u Ých lÉn trong chÊt th¶i, tiÕt kiÖm thêi gian nhÆt r¸c vµ quÐt dän ®−êng phè… §Ó khuyÕn khÝch céng ®ång thùc hiÖn cÇn ph¶i cã nh÷ng ®iÓm chøa trung gian ë nh÷ng kho¶ng c¸ch thuËn tiÖn cho nh÷ng hé t¹o r¸c vµ chóng cÇn ®−îc quy ho¹ch, thiÕt kÕ sao cho r¸c th¶i ®−îc ®−a vµo thïng chøa ®ùng ®óng vÞ trÝ, dÔ dµng vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho thu gom thø cÊp. Ch−¬ng nµy sÏ tËp trung vµo c¸c ho¹t ®éng liªn quan tíi ph©n lo¹i, gi¶m thiÓu chÊt th¶i hé gia ®×nh t¹i nguån, kü thuËt thu gom s¬ cÊp vµ hai sù lùa chän cho xö lý chÊt th¶i ph©n t¸n. 3.1.2. Thu gom chÊt th¶i r¾n tõ trong hé gia ®×nh (thu gom s¬ cÊp) Trong hÖ thèng nµy, c¸c hé gia ®×nh cã thÓ tham gia hoÆc kh«ng cÇn tham gia vµo qu¸ tr×nh thu gom. Nh÷ng ng−êi thu gom r¸c sÏ ®i vµo tõng nhµ (s©n hay v−ên), mang thïng r¸c ra ®æ vµo xe cña hä vµ sau ®ã tr¶ vÒ chç cò. Chi phÝ trong hÖ thèng nµy chñ yÕu chñ yÕu cho nh©n c«ng lao ®éng. Tuy nhiªn, ë nh÷ng n−íc cã thu nhËp thÊp, gi¸ lao ®éng th−êng kh¸ rÎ nªn h×nh thøc nµy t−¬ng ®èi tèt. Mét d¹ng kh¸c cña h×nh thøc nµy lµ nh÷ng ng−êi thu gom rung chu«ng hay gâ cöa tõng nhµ vµ ®îi chñ nhµ mang r¸c ra cöa. Ph−¬ng ph¸p nµy cã thÓ thu ®−îc hÇu hÕt chÊt th¶i cña hé gia ®×nh nh−ng tèn nhiÒu nh©n c«ng vµ thêi gian ®i thu gom chÊt th¶i. Trong ph¹m vi tµi liÖu nµy, thuËt ng÷ “nhµ ë thÊp tÇng” ®−îc sö dông ®èi víi nh÷ng ng«i nhµ cã sè tÇng nhá h¬n bèn. ThuËt ng÷ “nhµ ë cao tÇng” ®−îc 38
sö dông ®èi víi nh÷ng ng«i nhµ cã sè tÇng lín h¬n b¶y. §èi víi nh÷ng nhµ cã sè tÇng tõ bèn ®Õn b¶y ®−îc xem lµ nh÷ng nhµ cã ®é cao trung b×nh. ViÖc thu gom t¹i chç lµ toµn bé nh÷ng ho¹t ®éng cã liªn quan tíi thu gom chÊt th¶i r¾n tíi khi chóng l−u gi÷ trong c¸c c«ngten¬ tr−íc khi ®−îc vËn chuyÓn b»ng c¸c ph−¬ng tiÖn thu gom ë bªn ngoµi. Thu gom tõ c¸c nhµ ë thÊp tÇng Ng−êi nhµ hoÆc ng−êi thuª cã nhiÖm vô quÐt dän vµ gom r¸c vµo thïng chøa hay c¸c tói ®ùng b»ng nhùa. ViÖc tËp trung vµ thu gom chÊt th¶i ë c¸c khu nhµ nµy th−êng lµ Ýt nhÊt mét lÇn/ngµy. L−îng r¸c t¹o thµnh th−êng dao ®éng nhiÒu vµ cã kh¶ n¨ng t¸i chÕ. L−u ý r»ng l−îng chÊt th¶i r¾n theo ®Çu ng−êi trong n¨m sÏ rÊt Ýt ë nh÷ng n¬i thùc hiÖn tuÇn hoµn dïng l¹i c¸c lo¹i chÊt th¶i (thuû tinh, giÊy, kim lo¹i...) [3]. Thu gom tõ c¸c nhµ ë trung vµ cao tÇng §èi víi nhµ ë lo¹i nµy, mçi c¨n hé ph¶i cã thïng hay tói chøa nhá vµ ng−êi thu gom r¸c ®Ó ®−a xuèng d−íi tÇng d−íi hoÆc ®æ vµo c¸c èng ®øng ®Ó ®æ vµo bÓ chøa. TiÕn bé h¬n, ng−êi ta ¸p dông c«ng nghÖ gom r¸c chñ yÕu b»ng c¸c èng ®øng hÖ thèng khÝ nÐn. §èi víi c¸c nhµ trung tÇng, c¸c èng ®øng th¶i r¸c th−êng cã tiÕt diÖn trßn, vu«ng hoÆc ch÷ nhËt, b»ng thÐp, bª t«ng hoÆc x©y g¹ch. §−êng kÝnh 300 – 600mm, th«ng th−êng 500 – 600 mm. S¬ ®å thu gom r¸c th¶i tõ c¸c nhµ trung, cao tÇng ®−îc thÓ hiÖn ë h×nh 3.1 vµ 3.2. §èi víi c¸c nhµ ë cao tÇng th× hÖ thèng phøc t¹p h¬n vµ cã cÊu t¹o nh− sau: - Cöa ®æ r¸c Cöa ®æ r¸c cña hÖ thèng èng dÉn r¸c cña nhµ ë cao tÇng ®−îc thiÕt kÕ theo ®óng qui c¸ch vµ thÈm mü cña nhµ ë cao tÇng còng nh− nh÷ng trung t©m giao dÞch lín. ChÊt liÖu cña cöa ®−îc chÕ t¹o b»ng thÐp chÞu nhiÖt vµ ®−îc phñ lªn mét líp mÇu phï hîp víi mÇu cña c«ng tr×nh (líp s¬n tÜnh ®iÖn), ®Ó ®¶m b¶o khi ch¸y trong èng th× nhiÖt ®é kh«ng lan ra ngoµi theo ®−êng ®æ r¸c (trong vßng 120 phót). - èng tho¸t khÝ èng tho¸t khÝ ®−îc nèi víi èng ®øng chÝnh. Trªn èng tho¸t khÝ cña hÖ thèng èng dÉn r¸c cña nhµ ë cao tÇng ®−îc l¾p mét qu¹t hót ®Ó t¹o ra ch©n kh«ng vµ tho¸ng khÝ cho m¸ng ®æ r¸c. §−êng kÝnh ngoµi cña èng tho¸t khÝ lµ 39
230mm, ®−îc lµm b»ng chÊt liÖu nh− hÖ thèng èng dÉn r¸c cña nhµ ë cao tÇng víi tÊt c¶ tÝnh n¨ng kü thuËt cña hÖ thèng èng ®ã. §−êng èng tho¸t khÝ ®−îc kÐo dµi vµ cao h¬n m¸i tõ 0,7m tíi 2m. - èng ®øng dÉn r¸c cña nhµ ë cao tÇng: èng ®øng dÉn r¸c cña nhµ ë cao tÇng cã bÒ mÆt bªn trong nh½n, ®¶m b¶o kh«ng bÞ v−íng m¾c khi r¸c th¶i r¬i trong èng nµy. H×nh 3.1. S¬ ®å thu gom r¸c th¶i tõ c¸c nhμ trung, cao tÇng. èng ph¶i ®−îc thiÕt kÕ ®¶m b¶o chèng ån, Èm, ¨n mßn vµ ®−îc chÕ t¹o b»ng vËt liÖu ®Æc biÖt, triÖt tiªu ®−îc ©m thanh do r¸c th¶i t¹o ra trong èng. èng nµy thi c«ng rÊt ®¬n gi¶n, gän nhÑ kh«ng phøc t¹p, vËt liÖu chÕ t¹o nhÑ rÊt phï hîp víi nhµ cao tÇng. 40
Ngoµi ra èng nµy ph¶i ®¶m b¶o khi c−a c¾t rÊt dÔ dµng thuËn lîi cho thi c«ng l¾p ®Æt cöa ®æ r¸c... Trong hÖ thèng tæ hîp vËn chuyÓn r¸c theo chiÒu ®øng th× ®−êng èng ®øng thu r¸c lµ quan träng nhÊt. KÝch th−íc èng dÉn r¸c trung b×nh lµ 600 - 900 mm. NÕu c¸c thiÕt bÞ chÕ biÕn (m¸y Ðp r¸c, lß thiªu r¸c...) ®−îc g¾n liÒn víi èng dÉn r¸c th× ng−êi lµm dÞch vô chØ viÖc chuyÓn tro vµ r¸c nÐn ®Õn b·i r¸c. - §−êng èng nghiªng èng nghiªng ®−îc g¾n víi èng ®øng b»ng hÖ thèng ®ai ghÐp nèi, ®é nghiªng cña èng so víi trôc èng ®øng lµ 350. èng nghiªng ®−îc g¾n víi cöa x¶ r¸c. - Cöa x¶ r¸c §©y lµ hÖ thèng cöa më tù ®éng b»ng träng l−îng ®−îc liªn kÕt víi hÖ thèng ®èi träng, khi träng l−îng r¸c ®ñ ®Ó ®Èy cöa x¶ r¸c th× hÖ thèng nµy sÏ tù ®éng më ra (nh− hÖ thèng ®èi träng) ®Ó r¸c ®−îc x¶ ®Õn thïng r¸c. - C¸c bé phËn kh¸c + Qu¹t hót : §Ó ®¶m b¶o cho hÖ thèng ®−îc kh« r¸c, th«ng tho¸ng kh«ng bÞ mïi khi ®æ r¸c. Qu¹t hót lµ lo¹i qu¹t ®iÖn 1 pha, c«ng suÊt 40W trë lªn. + Chôp thu : Chôp thu lµ thiÕt bÞ liªn H×nh 3.2. Chi tiÕt hÖ thèng kÕt gi÷a èng ®æ r¸c chÝnh vµ èng tho¸t khÝ. thu gom tõ c¸c tÇng + §ai cè ®Þnh : §ai cè ®Þnh b»ng thÐp 1. èng ®øng; cã chøc n¨ng gi÷ chÆt èng vµ cè ®Þnh èng 2. èng nh¸nh tiÕp nhËn r¸c víi sµn nhµ b»ng vÝt në s¾t. 3. Cöa n¹p r¸c; 4. Thïng chøa r¸c; + èng phô thu r¸c : Lµ èng liªn kÕt 5. Cöa th¨m vμ tÈy s¹ch; gi÷a cöa ®æ r¸c vµ ®−êng èng ®øng chÝnh. 6. Chôp th«ng h¬i. Khi ®æ, r¸c sÏ ®−îc ®i qua cöa ®æ r¸c råi qua èng phô thu r¸c vµ vµo èng chÝnh. 41
+ Epoxy : Lµ chÊt liÖu ®Ó g¾n m¸ng thu r¸c víi èng ®øng chÝnh. + èng ®æ r¸c : Trong mét sè tr−êng hîp, ng−êi ta l¾p thªm ®o¹n èng ®æ r¸c t¹i cuèi èng ®øng chÝnh. èng nµy cã ®−êng kÝnh 630mm, víi ®é dµi 4 m. Nh÷ng yÕu tè quan träng nhÊt cÇn ®−îc xem xÐt khi x©y dùng mét dÞch vô thu gom s¬ cÊp bao gåm : - CÊu tróc hµnh chÝnh vµ qu¶n lý ®èi víi dÞch vô; - C¸c tiªu chuÈn cña dÞch vô sÏ ®−îc ®−a ra; - C¬ quan chÞu tr¸ch nhiÖm thu gom (chÝnh quyÒn thµnh phè, xÝ nghiÖp, c¬ quan trong thµnh phè, nh÷ng ng−êi nhÆt r¸c, c¸c gia ®×nh) - §Þa ®iÓm thu gom (tõ c¸c gia ®×nh, tõ lÒ ®−êng, tõ b·i r¸c c«ng céng) - Lo¹i xe thu gom sÏ ®−îc sö dông - Cã cung cÊp c¸c thïng chøa r¸c hay kh«ng ? - HÖ thèng chøa vµ kiÓu, kÝch thÝch, vËt liÖu cña thïng r¸c sÏ ®−îc sö dông; - LiÖu sù ph©n lo¹i t¹i nguån c¸c vËt liÖu dïng l¹i ®−îc cã kh¶ n¨ng kinh tÕ kh«ng vµ cÇn ph¶i ®−îc cho phÐp. - TÇn suÊt thu gom. 3.2. L−u gi÷ chÊt th¶i r¾n t¹i nguån 3.2.1. C¸c ph−¬ng tiÖn l−u, chøa t¹i chç Dung tÝch trung b×nh cña ph−¬ng tiÖn thu chøa ®−îc quyÕt ®Þnh bëi sè ng−êi trong ®×nh, sè l−îng nhµ ®−îc phôc vô vµ tÇn suÊt thu gom r¸c th¶i. Dung tÝch trªn ®−îc tÝnh to¸n víi møc th¶i r¸c 0,5 – 0,8 kg/ng−êi/ngµy [3]. Cã c¸c lo¹i ph−¬ng tiÖn thu chøa sau : Tói ®ùng r¸c kh«ng thu håi: Tói ®−îc lµm b»ng giÊy hoÆc b»ng chÊt dÎo, nh÷ng tói lµm b»ng chÊt dÎo cßn cã c¸c khung ®ì kim lo¹i ®Ó ®ì tói khi ®æ r¸c vµo, cßn tói b»ng giÊy th× cøng h¬n. KÝch th−íc vµ mµu s¾c cña tói ®−îc tiªu chuÈn ho¸ ®Ó tr¸nh sö dông tói r¸c vµo môc ®Ých kh¸c. Thïng ®ùng r¸c: Thïng ®ùng r¸c th«ng dông th−êng lµm b»ng chÊt dÎo. Dung tÝch lo¹i dïng trong nhµ 5 – 10 lÝt; lo¹i dïng t¹i c¬ quan, v¨n phßng… th−êng tõ 30 – 75 lÝt, ®«i khi 90 lÝt. Thïng ph¶i cã n¾p ®Ëy. Nh×n chung kÝch 42
th−íc cña c¸c lo¹i thïng r¸c cã thÓ ®−îc lùa chän theo quy m« vµ vÞ trÝ thïng chøa. - Thïng r¸c trong nhµ ®−îc sö dông ®Ó chøa r¸c th¶i trong nhµ vµ ®−îc ®−a ra ngoµi vµo thêi ®iÓm ®−îc ®Þnh tr−íc ®Ó ®æ; - Thïng r¸c bªn ngoµi lµ nh÷ng thïng chøa lín h¬n ®Æt bªn ngoµi nhµ ë vµ ®Ó bªn lÒ ®−êng khi chê thu gom. - Thïng ®ùng r¸c sö dông khi thu gom b»ng c¸c ph−¬ng tiÖn ®Ëy kÝn r¸c. §ã lµ c¸c thïng ®ùng r¸c cã n¾p vµo b¶n lÒ mét hÖ thèng moãc ®Ó cã thÓ ®æ r¸c b»ng m¸y vµo trong xe qua mét cöa ®Æc biÖt. Dung tÝch thïng th−êng tõ 110 – 160 lÝt vµ th−êng lµm b»ng chÊt dÎo. - Thïng ®ùng r¸c di ®éng : Thïng ®ùng r¸c b»ng s¾t hoÆc b»ng chÊt dÎo, cã n¾p ®Ëy l¾p vµo b¶n lÒ. §Ó di chuyÓn ®−îc dÔ dµng, c¸c thïng nµy ®−îc ®Æt trªn c¸c b¸nh xe; 2 b¸nh xe nhá cè ®Þnh ®èi víi lo¹i thïng nhá vµ 4 b¸nh xe xoay ®−îc cho lo¹i thïng lín. Mét hÖ thèng moãc cho phÐp ®æ r¸c b»ng m¸y vµo xe thu r¸c. Cã 3 cì : cì nhá 500 lÝt, cì võa 750 lÝt, cì lín 1000 lÝt. Gåm cã 2 lo¹i : - Lo¹i th«ng dông cho nh÷ng lo¹i r¸c th¶i cã khèi l−îng trung b×nh 0,15 kg/l. - Lo¹i bÒn ch¾c cho nh÷ng lo¹i r¸c th¶i cã khèi l−îng trung b×nh lµ 0,4kg/l. Lo¹i “thïng r¸c lín th«ng dông” th−êng ®−îc sö dông trong nh÷ng khu nhµ ë cao tÇng. C¸c lo¹i thïng r¸c cã thiÕt kÕ kh¸c nhau cã thÓ ®−îc sö dông ®Ó chøa r¸c t¹i c¸c khu nhµ ë hay nh÷ng khu cã mËt ®é d©n c− cao nh− nh÷ng khu chung c−. Còng cã thÓ thiÕt kÕ nh÷ng ®iÓm thu gom c«ng céng mµ r¸c th¶i ®−îc ®æ trùc tiÕp vµo nh÷ng thïng c«ngten¬ ®−îc ®Æt bªn trong ®iÓm thu gom, mäi gia ®×nh ®Òu ®æ nh÷ng thïng r¸c cña hä vµo ®iÓm thu gom nµy. ViÖc nµy t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho bèc trùc tiÕp r¸c th¶i vµo nh÷ng xe thu gom thø cÊp, gióp cho gi¶m bít bèc dì b»ng thñ c«ng. C¸c nguyªn t¾c thùc tÕ khi lùa chän hay thiÕt kÕ mét hÖ thèng chøa r¸c th¶i bao gåm : - Chän c¸c vËt liÖu cña ®Þa ph−¬ng, vËt liÖu dïng l¹i, hay ®· cã s½n : §«i khi thiÕt kÕ mét lo¹i thïng r¸c cã d¸ng vÎ hÊp dÉn vµ ®ång nhÊt l¹i cã thÓ lµm thay ®æi ®¸ng kÓ c¸ch ®æ r¸c cña quÇn chóng vµ ¶nh h−ëng ®Õn th¸i ®é cña hä. ViÖc sö dông thµnh c«ng nh÷ng thïng mµu xanh b»ng vËt liÖu dïng l¹i ë B¾c Mü ®· kÝch thÝch vµ thóc ®Èy sù chÊp nhËn c¸c vËt liÖu dïng l¹i vµ lµm t¨ng tû lÖ thu l¹i tõ 20% lªn tíi 75% ë mét sè n¬i [3]. 43
- Chän thïng chøa dÔ dµng nh×n thÊy, bÊt kÓ b»ng h×nh d¸ng, mµu s¾c hay nh÷ng dÊu hiÖu ®Æc biÖt : §©y còng lµ mét −u ®iÓm ®Ó chØ râ mét lo¹i thïng, chøa ®ång nhÊt khi b¾t ®Çu ®−a vµo mét hÖ thèng thu gom míi, v× ®iÒu nµy nãi lªn tÝnh chÝnh thøc cña thu gom vµ ®−a thªm tÇm quan träng vµo sù chÊp nhËn. Ngoµi ra, nªu c¸c thïng nµy lµ dÔ dµng nhËn ra th× ®iÒu nµy còng cã thÓ cã mét phÇn vai trß chèng trém c¾p. - Chän c¸c thïng cøng dÔ söa ch÷a hoÆc dÔ thay thÕ : §iÒu nµy lµ cÇn thiÕt ®èi víi tÝnh l©u dµi cña hÖ thèng thu gom vÒ mÆt ®é tin cËy cña hÖ thèng vµ chi phÝ. §ã còng lµ cÇn thiÕt ®Ó ®¶m b¶o r»ng c¸c thïng chøa sÏ kh«ng bÞ giã thæi bay ®i mÊt hay dÔ bÞ bá qua do nh÷ng ng−êi bíi r¸c hay sóc vËt bíi. - Chän lo¹i thïng mµ kh«ng ng¨n c¶n nh÷ng ng−êi bíi r¸c : NÕu nh÷ng ng−êi bíi r¸c c¶m thÊy khã kh¨n khi t×m kiÕm, hä cã thÓ sÏ lËt ®æ c¶ thïng ra vµ lµm cho r¸c v−¬ng v·i ra phè, do vËy thñ tiªu mÊt môc ®Ých cña thïng r¸c. - Xem xÐt viÖc nhËn diÖn thïng r¸c theo c¸c chñ nh©n b»ng ®Þa chØ, tªn hay m· sè. §«i khi tªn vµ ®Þa chØ trªn thïng r¸c l¹i mang l¹i mét ý thøc tèt h¬n vÒ tr¸ch nhiÖm vµ cã xu h−íng gi÷ cho thïng r¸c ®−îc s¹ch vµ/hoÆc lÊy vÒ ngay khái ®iÓm ®æ r¸c sau khi ®· ®æ hÕt. - Chän thïng r¸c phï hîp víi ®Þa h×nh. Chän lo¹i cã b¸nh xe nÕu ®ã lµ nh÷ng ®−êng phè ®−îc l¸t ph¼ng, b»ng vËt liÖu kh«ng thÊm n−íc nÕu ë ®ã cã m−a nhiÒu, b»ng vËt liÖu nÆng nÕu ë ®ã hay cã giã m¹nh… - ChÕ t¹o thïng r¸c b»ng nh÷ng vËt liÖu kh«ng hÊp dÉn kÎ trém. Th−êng cã sù lo l¾ng lµ c¸c thïng r¸c nÕu ®−îc ®−a ra rÊt cã thÓ sÏ bÞ ¨n trém. Cã thÓ gi¶m thiÓu sù rñi ro mÊt trém nµy b»ng viÖc chÕ t¹o nh÷ng thïng r¸c b»ng nh÷ng vËt liÖu kh«ng cã gi¸ trÞ, vÝ dô nh− lo¹i nhùa kh«ng t¸i sinh ®−îc. Nh×n chung, c¸c ph−¬ng tiÖn thu chøa r¸c ph¶i tho¶ m·n c¸c tiªu chuÈn sau : - Chèng sù x©m nhËp cña sóc vËt, c«n trïng. - BÒn, ch¾c, ®Ñp vµ kh«ng bÞ h− háng do thêi tiÕt. - DÔ cä röa. Ph−¬ng tiÖn l−u chøa r¸c cho c¸c toµ nhµ th−êng lµ c¸c thïng kim lo¹i (cè ®Þnh); bÓ chøa r¸c hoÆc cã hè r¸c. Mét sè thïng chøa r¸c vôn ®Æt trªn ®−êng phè vµ n¬i c«ng céng hiÖn nay hÇu nh− kh«ng cã r¸c ë trong, së dÜ nh− vËy lµ v× ng−êi d©n rÊt ng¹i khi vøt r¸c vµo thïng l¹i ph¶i dïng tay n©ng n¾p ®Ëy thïng lªn. Khi thiÕt kÕ c¸c lo¹i thïng chøa r¸c vôn lo¹i nµy ph¶i tho¶ m·n c¸c yªu cÇu sau : 44
- §Ñp vµ vÖ sinh - DÔ sö dông - §−îc ®Æt cè ®Þnh trªn hÌ phè. 3.2.2. Chi phÝ cho viÖc thu gom c¸c chÊt th¶i t¹i chç C¸c chi phÝ cho viÖc thu gom c¸c chÊt th¶i ë khu vùc th−êng lÊy tõ quü phóc lîi cña ®« thÞ (chi phÝ c«ng céng). Khi chi phÝ nµy thuéc vÒ phóc lîi c«ng céng th× viÖc thu nhÆt c¸c lo¹i chÊt th¶i cã kh¶ n¨ng t¸i chÕ sÏ ®−îc d©n chóng thu nhÆt mét c¸ch tù nguyÖn. Gi¸ thµnh thu nhÆt, tËp trung, vËn chuyÓn vµ xö lý chÊt th¶i r¾n theo ®Çu ng−êi trong 1 n¨m ®−îc tr×nh bµy ë b¶ng 3.1. B¶ng 3.1. Gi¸ thµnh thu nhÆt, tËp trung, vËn chuyÓn vµ xö lý chÊt th¶i r¾n theo ®Çu ng−êi trong 1 n¨m [3] Gi¸ thµnh thu nhÆt Nguån thu nhÆt (USD/ng−êi/n¨m) - Trung b×nh ®èi víi tÊt c¶ c¸c ®« thÞ 5,39 - Thu nhÆt mét lÇn/tuÇn 5,60 - Thu nhÆt hai lÇn/tuÇn 6,82 - C¸c tr¹m trung chuyÓn trong thµnh phè 2,17 3.2.3. ¦u, nh−îc ®iÓm cña c¸c ph−¬ng thøc thu gom t¹i chç Nh÷ng thuËn lîi vµ bÊt lîi cña tõng ph−¬ng thøc thu gom l−u gi÷ chÊt th¶i r¾n t¹i chç ®−îc tr×nh bµy ë b¶ng 3.2. Ph−¬ng thøc sö dông c¸c c«ngten¬ ®Ó l−u gi÷ t¹m thêi c¸c lo¹i chÊt th¶i r¾n lµ ph−¬ng thøc ®−îc ¸p dông phæ biÕn ë c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn v× nã cho phÐp nh÷ng ng−êi d©n kh«ng cã tói nhùa ®Ó ®ùng chÊt th¶i cña hä, ®−îc x¶ r¸c mµ kh«ng ¶nh h−ëng xÊu ®Õn m«i tr−êng c¶nh quan. §ång thêi ph−¬ng thøc nµy còng cho phÐp gi¶m gi¸ thu gom còng nh− gãp phÇn lµm s¹ch thµnh phè mét c¸ch ®¸ng kÓ, ®Æc biÖt ®èi víi c¸c khu nhµ ë ®«ng ®óc vµ dïng cho c¸c chÊt th¶i x©y dùng. 45
B¶ng 3.2. C¸c thuËn lîi vµ bÊt lîi cña tõng ph−¬ng thøc thu gom, l−u gi÷ t¹i chç Ph−¬ng thøc ThuËn lîi BÊt lîi 1 2 3 Khu d©n c− vμ th−¬ng m¹i - ChÊt ®èng DÔ dµng ®èi víi d©n MÊt vÖ sinh. KÐm mü quan vµ r¬i v·i bëi nh÷ng ng−êi nhÆt r¸c. - Kho chøa cè ®Þnh Gép nhãm chÊt th¶i thu §ßi hái sù ®ãng gãp tù (x©y b»ng g¹ch) gom nguyÖn cña d©n. MÊt thêi giam khi chuyÓn giao. KÐm mü quan vµ r¬i v·i bëi nh÷ng ng−êi nhÆt r¸c. - Tói chÊt dÎo VÖ sinh, lÊy nhanh, Ýt ph¶i §ßi hái ph¶i thu gom tõng quÐt. nhµ. Bäc kÝn c¸c chÊt th¶i. D©n ph¶i mua tói - Bäc cøng nhá Kinh tÕ vµ cã thÓ t¸i sinh, §ßi hái ph¶i thu gom tõng thu nhanh h¬n. Kh«ng ph¶i nhµ. Cã mïi, c¸c thïng chøa quÐt dÔ bÞ mÊt c¾p, ph¶i lau chïi th−êng xuyªn. - BÓ chøa chÊt th¶i D©n dÔ sö dông. TËp trung Khã thùc hiÖn viÖc thu gom (nhiÒu hé gia ®×nh) chÊt th¶i cã ph©n lo¹i ®èi víi bÓ mét ng¨n. Khã khuyÕn khÝch. Sö dông kh«ng cã hiÖu qu¶. - C«ngten¬ Gép nhãm chÊt th¶i. Thu §ßi hái sù ®ãng gãp tù (nhiÒu hé gia ®×nh vµ c¸c gom vµ vËn chuyÓn dÔ nguyÖn cña d©n. Ph¶i cã chÊt th¶i x©y dùng) dµng. kh«ng gian. KÐm mü quan vµ r¬i v·i bëi nh÷ng ng−êi nhÆt r¸c. §−êng c«ng céng - Thïng r¸c nhá cè ®Þnh DÔ sö dông cho ng−êi qua Cã kh¶ n¨ng trµn ®Çy. l¹i 46
TiÕp b¶ng 2 1 2 3 - Xe ®Èy cè ®Þnh 350 lÝt Thu gom vµ vËn chuyÓn KÐm mü quan. DÔ bÞ ph¸ dÔ dµng ho¹i. - C«ngten¬ Gép nhãm chÊt th¶i. Thu Xa nhµ ë. Kh«ng cã nhiÒu gom vµ vËn chuyÓn dÔ kh«ng gia. KÐm mü quan. dµng. R¬i v·i bëi nh÷ng ng−êi nhÆt r¸c. C¬ quan vμ xÝ nghiÖp - Kho cè ®Þnh Gép nhãm chÊt th¶i MÊt thêi gian khi vËn chuyÓn. - C«ngten¬ Gép nhãm chÊt th¶i. Thu Ph¶i cã s½n kh«ng gian. gom vµ vËn chuyÓn dÔ kÐm mü quan. dµng. ViÖc sö dông c¸c lo¹i tói nhùa ®ßi hái ph¶i ®éng viªn m¹nh mÏ d©n chóng cã sù thay ®æi lín c¸c thãi quen cña hä. C¸c bÓ chøa chÊt th¶i ë c¸c khu d©n c− nhiÒu hé gia ®×nh còng ®−îc ¸p dông thµnh c«ng ë nhiÒu n−íc ph−¬ng T©y. Tuy nhiªn, ë c¸c n¬i d©n c− ®«ng ®óc, cÇn ph¶i bè trÝ x©y dùng c¸c bÓ l−u gi÷ hai ng¨n ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc ph©n lo¹i chÊt th¶i, n©ng cao gi¸ trÞ t¸i sö dông l¹i hoÆc ®Ó t¸i chÕ. 3.2.4. C¸c biÖn ph¸p gi¶m l−îng ph¸t sinh chÊt th¶i r¾n Khèi l−îng r¸c sinh ra t¹i c¸c nguån x¶ ngµy cµng lín, v× vËy viÖc gi¶m khèi l−îng chÊt th¶i r¾n lµ vÊn ®Ò ®ßi hái x· héi ph¶i gi¶i quyÕt víi môc tiªu l©u dµi phï hîp víi t×nh h×nh ph¸t triÓn vµ b¶o vÖ m«i tr−êng, b¶o ®¶m c©n b»ng sinh th¸i. HiÖn nay, nhu cÇu sinh ho¹t cña d©n chóng ngµy cµng cao, sè l−îng chÊt th¶i ngµy cµng t¨ng vµ do vËy cã nhiÒu sù cè x¶y ra trong qu¸ tr×nh qu¶n lý chÊt th¶i r¾n t¹o thµnh vµ xu thÕ ¶nh h−ëng cña chóng tíi m«i tr−êng thiªn nhiªn ngµy cµng t¨ng. Giai ®o¹n ®Çu cña vÊn ®Ò gi¶m l−îng chÊt th¶i lµ ph¶i nhËn thøc ®−îc r»ng chÊt th¶i r¾n lµ lo¹i chÊt th¶i kh«ng mong muèn, kh«ng biÕt tr−íc ®−îc qu¸ tr×nh trao ®æi cña nã ë trong vïng vµ nh÷ng t¸c ®éng do chóng g©y ra mang tÝnh x· héi. C¸ch lùa chän tèt nhÊt gi¶m thiÓu l−îng chÊt th¶i vµ ®ång thêi gi¶m thiÓu « nhiÔm. Khi ®ã sÏ 47
1. TiÕt kiÖm n¨ng l−îng vµ c¸c nguån n¨ng l−îng gèc; 2. Gi¶m sù khai th¸c tµi nguyªn, gi¶m c¸c nguån g©y t¸c ®éng xÊu tíi m«i tr−êng; 3. T¨ng c−êng søc khoÎ c«ng nh©n vµ ®¶m b¶o an toµn cho hä do viÖc h¹n chÕ tiÕp xóc víi c¸c vËt liÖu cã tÝnh ®éc hay nguy hiÓm; 4. Gi¶m chi phÝ khèng chÕ « nhiÔm vµ qu¶n lý chÊt th¶i (chi phÝ nµy ®ang t¨ng rÊt nhanh h¬n c¶ tû lÖ t¨ng s¶n phÈm c«ng nghiÖp) vµ kh¶ n¨ng m¾c ph¶i trong t−¬ng lai ®èi víi chÊt th¶i ®éc h¹i vµ nguy hiÓm. §Ó gi¶m l−îng chÊt th¶i ph¸t sinh vµ gi¶m « nhiÔm ph¶i: - T¨ng hiÖu suÊt sö dông nguyªn liÖu; - ThiÕt kÕ l¹i c¸c quy tr×nh s¶n xuÊt vµ s¶n phÈm sao cho sö dông Ýt nguyªn liÖu h¬n; - ThiÕt kÕ vµ t¹o ra c¸c s¶n phÈm Ýt g©y « nhiÔm vµ Ýt cã nguån chÊt th¶i; - Lo¹i bá sù ®ãng gãi kh«ng cÇn thiÕt. ¸p dông c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¹ch h¬n. Môc tiªu cña c«ng nghÖ nµy lµ h¹n chÕ sö dông tµi nguyªn vµ gi¶m thiÓu chÊt th¶i. Trong t−¬ng lai cã thÓ t¹o ra c«ng nghÖ hiÖu qu¶ h¬n, t¹o ra qu¸ tr×nh s¶n xuÊt míi, còng nh− b¶o vÖ vµ t¸i sö dông nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn kÓ c¶ viÖc chuyÓn ho¸ chÊt th¶i thµnh n¨ng l−îng. 3.3. Xö lý chÊt th¶i r¾n t¹i nhμ ë gia ®×nh NhiÒu hÖ thèng thu gom r¸c ë nh÷ng ®« thÞ cã thu nhËp thÊp ®Òu ph¶i ®èi mÆt víi nh÷ng khã kh¨n trong viÖc thu gom vµ xö lý r¸c th¶i. §Ó gi¶m bít c¸c kh©u trong chu tr×nh thu gom, vËn chuyÓn, tËp trung, xö lý tøc lµ gi¶m chi phÝ, søc lùc, thêi gian, tøc lµ t¨ng hiÖu qu¶ trong qu¶n lý chÊt th¶i r¾n, ng−êi ta ph¶i ¸p dông nhiÒu gi¶i ph¸p kh¸c nhau. C¸c quy tr×nh xö lý ®¬n gi¶n ®iÓn h×nh ®ang sö dông ë c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn ®−îc thÓ hiÖn ë b¶ng 3.3. 48
B¶ng 3.3. C¸c quy tr×nh xö lý t¹i chç ®iÓn h×nh C¸c quy tr×nh xö lý t¹i chç ®iÓn h×nh Qu¸ tr×nh thùc hiÖn - R¸c ®−îc ®æ ®èng trªn phè - R¸c ®−îc ph©n lo¹i vµ chøa trong c¸c thïng chøa ®Çu tiªn trong c¸c gia ®×nh tr−íc khi ®æ ra ®−êng hoÆc ®iÓm thu gom ven ®−êng - R¸c ®−îc vun, thu gom vµ ®æ vµo thïng - §æ r¸c th¶i trùc tiÕp tõ c¸c thïng r¸c riªng r¸c trªn phè vµo xe r¸c hay vµo nh÷ng thïng r¸c chë ®i ®−îc (thïng r¸c thø cÊp) - R¸c th¶i ®−îc thu gom thñ c«ng vµ chÊt - R¸c th¶i ®−îc chuyÓn trùc tiÕp kh«ng qua vµo nh÷ng xe chë r¸c kh«ng tù ®æ bèc thñ c«ng vµo c¸c xe thu gom thø cÊp (thu gom thø cÊp) - Dì r¸c b»ng thñ c«ng t¹i thêi ®iÓm trung - Dì r¸c b»ng c¬ giíi t¹i ®iÓm trung chuyÓn chuyÓn, ph©n lo¹i vµ bèc xóc lªn xe ®Ó hoÆc ch«n lÊp. NÕu lµ t¹i ®iÓm chuyÓn tiÕp chë ®i ch«n lÊp th× dì r¸c ra sµn bª t«ng vµ bèc xóc b»ng c¬ giíi. CÇn thiÕt ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p xö lý s¬ bé r¸c th¶i b»ng c¸c ph−¬ng ph¸p cô thÓ nh»m gi¶m thÓ tÝch, ®ång nhÊt kÝch th−íc chÊt th¶i r¾n, ph©n c¸c hîp phÇn nÆng riªng nhÑ riªng t¹o ®iÒu kiÖn thuËn tiÖn cho c¸c b−íc tiÕp theo. Xö lý s¬ bé còng ®Ó nh»m môc ®Ých dÔ vËn chuyÓn vµ dÔ xö lý. 3.1 Xö lý s¬ bé b»ng ph−¬ng ph¸p nÐn Ðp §èi víi c¸c toµ nhµ trung b×nh vµ cao tÇng, qu¸ tr×nh xö lý vËn hµnh ®èi víi chÊt th¶i tõ c¸c toµ nhµ riªng bao gåm : nÐn, ®Çm, ®èt, nghiÒn vµ t¹o thµnh bét nh·o, hoÆc còng cã khi nghiÒn nhá vµ ph©n lo¹i nh− ë c¸c nhµ Ýt tÇng. - §Çm nÐn : ®Ó gi¶m dung tÝch ch©t th¶i r¾n, khi thu gom ng−êi ta th−êng dïng thiÕt bÞ ®Çm nÐn ë c¸c toµ nhµ lín. ThiÕt bÞ ®Çm nÐn ®−îc ®Æt ë ®Çu d−íi èng ®øng ë tÇng d−íi cïng. ChÊt th¶i sau khi r¬i xuèng ®¸y èng ®øng, ng−êi ta dïng tÕ bµo quang ®iÖn hoÆc nót bÊm ®Ó ®Èy r¸c – chÊt th¶i r¾n ®Õn thiÕt bÞ ®Çm nÐn. Tuú thuéc thiÕt kÕ chÕ t¹o thiÕt bÞ ®Çm nÐn, chÊt th¶i r¾n cã thÓ ®−îc nÐn thµnh kiÖn vµ tù ®éng xÕp t¶i vµo thïng kim lo¹i hoÆc tói giÊy. Khi c¸c kiÖn ®−îc h×nh thµnh vµ thïng hoÆc tói ®Çy th× m¸y ®Çm nÐn l¹i tù ®éng ®Èy ®i vµ cø thÕ lÆp ®i lÆp l¹i. S¬ ®å cña xö lý s¬ bé b»ng nÐn Ðp ®−îc thÓ hiÖn ë h×nh 3.3. 49
a) B¾t ®Çu chu tr×nh nÐn b) KÐo khái buång nÐn H×nh 3.3. S¬ ®å xö lý s¬ bé b»ng nÐn Ðp. c) NÐn Ðp trong thïng 50
3.3.2. Xö lý t¹i chç chÊt th¶i r¾n b»ng ph−¬ng ph¸p ñ sinh häc t¹i chç ñ lµ chÊt r¸c thµnh ®èng, trong ®ã d−íi t¸c dông cña « xy vµ sù ho¹t ®éng vi sinh vËt mµ qu¸ tr×nh sinh ho¸ diÔn ra ph©n huû chÊt h÷u c¬ thµnh mïn. §©y lµ ph−¬ng ph¸p phæ biÕn ®Ó xö lý r¸c, t¹o ®iÒu kiÖn cho r¸c ®−îc ph©n huû biÕn thµnh mïn, cã thÓ dïng lµm ph©n bãn phôc vô trång trät. Trong c¸c ®èng ñ r¸c, do kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh sinh ho¸, nhiÖt ®é cã thÓ ®¹t tíi 60oC vµ h¬n n÷a. Víi nhiÖt ®é ®ã vµ c¸c yÕu tè kh¸c, c¸c vi khuÈn ®−êng ruét kh«ng t¹o nha bµo (th−¬ng hµn, tiªu ch¶y, lÞ…) vµ trøng giun sÏ bÞ tiªu diÖt [4,5,6]. C¸c yÕu tè ¶nh h−ëng tíi qu¸ tr×nh ñ bao gåm : nhiÖt ®é, ®é Èm, pH, hîp phÇn nguyªn liÖu… Sau thêi gian ñ th× c¸c mÇm bÖnh sÏ bÞ diÖt. Ph−¬ng ph¸p nµy ®−îc ®Ò nghÞ ¸p dông ®Ó xö lý côc bé chÊt th¶i cho c¸c khu d©n c− cã diÖn tÝch kh«ng n»m trong khu vùc trung t©m ®« thÞ vµ cho c¸c xÝ nghiÖp chÕ biÕn hoa qu¶, thùc phÈm còng nh− c¸c khu vùc kh¸c cã t¹o ra tû lÖ cao cña thµnh phÇn h÷u c¬ trong r¸c th¶i. Tuú thuéc ®iÒu kiÖn cung cÊp « xy cho qu¸ tr×nh ñ ph©n h÷u c¬, qu¸ tr×nh ñ cã thÓ diÔn ra trong ®iÒu kiÖn hiÕu khÝ hay yÕm khÝ. C¸c vi khuÈn hiÕu khÝ ®ßi hái cã «xy ®Ó tån t¹i. Chóng tån t¹i tù nhiªn trong ®Êt, chÊt th¶i vµ t¹o ra CO2, n−íc vµ chÊt “mïn” h÷u c¬ mµ kh«ng t¹o ra mïi khã chÞu. C¸c vi khuÈn hiÕu khÝ cã thÓ ph©n lµm 3 lo¹i: - Vi khuÈn −a l¹nh: thÝch nghi víi nhiÖt ®é d−íi 20o C - Vi khuÈn −a Êm: thÝch nghi víi nhiÖt ®é 20o C - 40o C - Vi khuÈn −a nãng: thÝch nghi víi nhiÖt ®é trªn 40o C Ng−êi lµm ph©n ñ h÷u c¬ cÇn ph©n lo¹i chÊt th¶i tõ nguån thËt tèt, chuÈn bÞ vËt liÖu ñ vµ phèi trén c¸c thµnh phÇn vËt liÖu sao cho tû lÖ C¸c-bon vµ Ni-t¬ thuËn lîi cho qu¸ tr×nh ñ vµ chÊt l−îng s¶n phÈm theo sæ tay h−íng dÉn; kiÓm so¸t chÆt chÏ nhiÖt ®é, ®é Èm, chèng ngËp óng n−íc m−a vµ ®¶m b¶o tho¸ng khÝ cho vi khuÈn hiÕu khi ho¹t ®éng tèt trong qu¸ tr×nh ñ. NÕu ®¶m b¶o ®−îc c¸c yªu cÇu trªn th× s¶n phÈm ph©n ñ h÷u c¬ hiÕu khÝ sÏ cã chÊt l−îng tèt, gi¸ thµnh h¹ vµ kh«ng t¹o ra mïi khã chÞu víi con ng−êi vµ m«i tr−êng [5,6] (Xem h×nh 3.4a). B·i ñ r¸c (c¸nh ®ång ñ r¸c) : R¸c ®−îc ñ ë khu vùc riªng biÖt. Trong c¸nh ®ång ñ ng−êi ta chia thµnh c¸c khu vùc lÇn l−ît ñ r¸c. NÕu tÝnh to¸n s¬ bé th× 1000 d©n cÇn 0,13 – 0,15 ha diÖn tÝch ñ, cã trång c©y xanh c¸ch li víi c¸c khu vùc xung quanh [3,4]. Hè ñ r¸c : X©y dùng c¸c hè ñ r¸c ngoµi trêi, ®µo trùc tiÕp d−íi ®Êt. Tuy nhiªn cÇn l−u ý tr¸nh g©y « nhiÔm nguån n−íc ngÇm. 51
BÓ ñ sinh häc : bÓ cã dung tÝch 5 – 15m3. §Ó t¨ng hiÖu qu¶ qu¸ tr×nh ñ ng−êi ta c¬ giíi ho¸ kh©u n¹p vµ lÊy r¸c ra ngoµi. Qu¸ tr×nh sinh ho¸ trong bÓ chñ yÕu nhê sù tham gia tÝch cùc cña c¸c vi sinh vËt hiÕu khÝ hoÆc yÕm khÝ tuú tiÖn. §Ó t¨ng c−êng qu¸ tr×nh sinh ho¸ trong bÓ, ng−êi ta ph¶i thùc hiÖn lµm tho¸ng, th«ng h¬i tèt vµ ph¶i x©y dùng sao cho gi÷ ®−îc nhiÖt ®é cao trong ®ã. H×nh 3.4. S¬ ®å cÊu t¹o cña mét sè lo¹i bÓ ñ sinh häc t¹i chç ®iÓn h×nh §èng ñ sinh häc: t¹o c¸c ®èng ñ r¸c ngoµi trêi, sö dông qu¸ tr×nh ñ sinh häc hiÕu khÝ tù nhiªn ®Ó ph©n huû c¸c chÊt th¶i h÷u c¬ thµnh ph©n ñ trong ®iÒu kiÑn tù nhiªn. Ng−êi lµm ph©n ñ theo c¸ch nµy cÇn quan t©m viÖc ®¶m b¶o kÝch cì ®èng ñ thÝch hîp, ®¶o trén vµ kiÓm so¸t nhiÖt ®é vµ ®é Èm cña ®èng vµ kiÓm so¸t vÊn ®Ò mïi. Hä còng cÇn b¶o vÖ ®èng ñ khái c¸c sinh vËt sÏ cã thÓ ®µo bíi ®èng ñ vµ tr¸nh g©y « nhiÔm nguån n−íc ngÇm. VÞ trÝ x©y dùng bÓ ñ, ®èng ñ hoÆc hè ñ ph¶i ®−îc sù ®ång ý cña c¬ quan vÖ sinh dÞch tÔ vµ qu¶n lý m«i tr−êng. S¬ ®å vµ h×nh ¶nh thùc tÕ cña mét sè kiÓu ñ sinh häc chÊt th¶i h÷u c¬ ®−îc tr×nh bµy ë h×nh 3.4; 3.5. Trong t−¬ng lai, c¸c ch−¬ng tr×nh lµm ph©n ñ ë nhiÒu hé gia ®×nh, c¸c c¬ quan, tr−êng häc sÏ ph¶i ®−îc thùc hiÖn ph−¬ng ph¸p nµy. CÇn l−u ý tíi c¸c 52
chÊt cÆn ®· ®−îc lµm ph©n ñ ë c¸c c¬ së xÝ nghiÖp, tr−êng häc vµ l−u ý tíi viÖc sö dông cuèi cïng c¸c s¶n phÈm ®ã. H×nh 3.5 S¬ ®å bÓ ñ r¸c ®¬n gi¶n quy m« nhá [3] 1- T−êng bÓ (tr¸t v÷a xi m¨ng vμ ®¸nh mμu) 2- Cöa lÊy r¸c ®· ñ ra ; 3 – Hè thu n−íc ; 4- CÊp kh«ng khÝ ; 5 - Cöa ®æ r¸c vμo thïng ; 6-èng th«ng h¬i ; 7- L−íi th¸o ra ®−îc ; 8-èng tho¸t n−íc. C¸c −u vµ nh−îc ®iÓm cña tõng ph−¬ng thøc ñ chÊt th¶i r¾n h÷u c¬ t¹i chç, ®−îc tr×nh bµy tãm t¾t ë b¶ng 3.4. B¶ng 3.4. C¸c −u vµ nh−îc cña tõng ph−¬ng thøc ñ chÊt th¶i r¾n t¹i chç Ph−¬ng thøc −u ®iÓm Nh−îc ®iÓm - Lµm ph©n ñ ë Kh«ng ¶nh h−ëng g× tíi m«i tr−êng. RÎ tiÒn. CÇn cã sù ñng hé vµ nhµ KhuyÕn khÝch nh©n d©n vÒ lîi cña ph©n ñ theo dâi ChØ ¸p dông ®èi víi r¸c th¶i h÷u c¬ - Ph©n ñ t¹i Cã thÓ ¸p dông cho mét ch−¬ng tr×nh mang CÇn cã sù tham gia chç, (nhiÒu hé tÝnh céng ®ång ®Ó n©ng cao gi¸ trÞ khu d©n c−. cña d©n. gia ®×nh) §éng viªn nh©n d©n b¶o vÖ m«i tr−êng cña hä. CÇn cã kh«ng gian Gi¶m chi phÝ vÒ l¾p ®Æt - Ph©n ñ t¹i Ng−êi sö dông ®−îc dïng nh÷ng s¶n phÈm ®Ó CÇn kh«ng gian. chç (t¹i c¸c khu c¶i thiÖn n¬i tró ngô cña m×nh. CÇn cã sù kiÓm tra. c«ng nghiÖp vµ c¬ quan) 53
3.3.3 Ph−¬ng ph¸p thiªu ®èt Ph−¬ng ph¸p nµy tuy chi phÝ cao, th«ng th−êng lµ 20 – 23 USD/tÊn, nh−ng chu tr×nh xö lý ng¾n chØ tõ 3 – 4 ngµy. V× gi¸ thµnh ®¾t nªn chØ cã c¸c n−íc ph¸t triÓn ¸p dông nhiÒu. ë c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn nªn ¸p dông ph−¬ng ph¸p nµy víi quy m« nhá ®Ó xö lý chÊt th¶i ®éc h¹i nh− : chÊt th¶i bÖnh viÖn, chÊt th¶i c«ng nghiÖp… Nhê thiªu ®èt, dung tÝch chÊt th¶i r¾n ®−îc gi¶m nhiÒu chØ cßn kho¶ng 10% so víi dung tÝch ban ®Çu; träng l−îng gi¶m chØ cßn 25% hoÆc thÊp h¬n so víi ban ®Çu. Nh− vËy sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc thu gom vµ gi¶m nhu cÇu vÒ dung tÝch chøa t¹i chç, ngay t¹i nguån, ®ång thêi còng dÔ dµng chuyªn chë ra b·i ch«n lÊp tËp trung nÕu cÇn. Tuy nhiªn, ph−¬ng ph¸p ®èt r¸c th¶i t¹i chç sÏ g©y « nhiÔm kh«ng khÝ cho khu vùc d©n c− xung quanh, ®ång thêi lµm mÊt mü quan ®« thÞ. V× vËy kh«ng ®−îc bè trÝ lß ®èt trong hoÆc gÇn khu d©n c−. Ph−¬ng ph¸p nµy còng cã gi¸ thµnh ®¾t vµ cã kh¶ n¨ng t¹o ra « nhiÔm khÝ th¶i vµ tro bôi nªn kh«ng phæ biÕn réng r·i ë c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn nh− ViÖt Nam. Tuy nhiªn nã cã thÓ chØ dïng t¹i c¸c ®Þa ph−¬ng nhá, cã mËt ®é d©n sè thÊp vµ ®Ó thiªu huû mét sè l−îng h¹n chÕ c¸c chÊt th¶i nguy h¹i nh− chÊt th¶i bÖnh viÖn vµ chÊt th¶i c«ng nghiÖp ®éc h¹i. Ngoµi ra cßn cã c¸c kü thuËt míi kh¸c xö lý chÊt th¶i nh− lµ vá bµo, vá trÊu, mïn c−a ®em Ðp lùc cao víi keo tæng hîp ®Ó lµm thµnh tÊm t−êng, trÇn nhµ, tñ, bµn ghÕ, hoÆc xö lý dÇu cÆn ®Ó dïng l¹i… 3.3.4.Xö lý chÊt th¶i r¾n t¹i c¸c c¬ së th−¬ng m¹i vμ c«ng nghiÖp C¸c ho¹t ®éng xö lý t¹i chç ë c¸c c¬ së th−¬ng m¹i vµ c«ng nghiÖp còng t−¬ng tù nh− ®èi víi c¸c nhµ ë ®· ®−îc m« t¶ trªn ®©y. Tuy nhiªn ®iÒu quan träng ®èi víi c¸c c¬ së nµy lµ viÖc ph¶i nÐn Ðp sao cho dung tÝch chÊt th¶i lµ Ýt nhÊt. §iÒu ®Æc biÖt ®èi víi c¸c c¬ së c«ng nghiÖp lµ c¸c qu¸ tr×nh xö lý ®a d¹ng h¬n. NÐn Ðp ®ãng kiÖn T¹i c¸c c¬ së th−¬ng m¹i, siªu thÞ, th−êng ¸p dông gi¶i ph¸p ®ãng kiÖn, nÐn Ðp c¸c lo¹i bao gãi c¸c t«ng. KÝch th−íc c¸c lo¹i bao gãi rÊt ®a d¹ng. Tuy nhiªn ®a sè th−êng lµ lo¹i ®Þnh h×nh 90x120x150 centimet. Do vËy ng−êi ta cã thÓ chÕ biÕn thµnh c¸c lo¹i vËt liÖu ®Ó s¶n xuÊt c¸c thïng chøa phôc vô cho viÖc chuyªn chë c¸c lo¹i hµng ho¸ trªn c¸c tÇu biÓn. 54
3.3.5. Thu gom chÊt th¶i r¾n ®· ph©n chia t¹i nguån ViÖc thu gom chÊt th¶i r¾n ®· ®−îc ph©n chia t¹i nguån cÇn ®−îc thùc hiÖn tr−íc khi ®−a ®i sö dông l¹i hay t¸i chÕ. ViÖc thu gom c¸c lo¹i vËt liÖu nµy còng ®−îc thùc hiÖn nh− ®−îc m« t¶ ë ch−¬ng 4 vµ ch−¬ng 6. Tμi liÖu tham kh¶o 1. Bé X©y dùng, 1999. "§Þnh h−íng Quy ho¹ch tæng thÓ §« thÞ ViÖt Nam". NXB X©y dùng, Hµ Néi. 2. Bé X©y dùng, 1999. "ChiÕn l−îc Quèc gia vÒ Qu¶n lý chÊt th¶i r¾n ®« thÞ vμ Khu C«ng nghiÖp ®Õn n¨m 2020". NXB X©y dùng, Hµ Néi, 1999. 3.TrÇn HiÕu NhuÖ, ¦ng Quèc Dòng, NguyÔn thÞ Kim Th¸i - “Qu¶n lý chÊt th¶i r¾n”. TËp 1. ChÊt th¶i r¾n §« thÞ. NXB X©y dùng, Hµ Néi, 2001. 4. George Tchobanoglous, Hilary Theisen, and Samuel Vigil, 1993. “Integrated Solid Waste Management: Engineering Principles and Management Issues”. New York, Mc Graw-Hill International Editions- Civil Engineering Series. 5. Murray Haight and Paul Taylor, 2000. “A Manual for Composting in Hotels”. CUC UEM project, AIT, Thailand, First Edition August 2000. 6. TrÇn HiÕu NhuÖ vµ Nguyªn Quèc C«ng, 2005. “Nghiªn cøu thö nghiÖm qu¶n lý chÊt th¶i r¾n h÷u c¬ cña khu du lÞch B·i Ch¸y, thμnh phè H¹ Long, ViÖt Nam”. NXB V¨n ho¸ Th«ng tin, Hµ Néi, 2005. 55