ch−¬ng Vii: ch−¬ng Vii: ch−¬ng Vii: ch−¬ng Vii: ch−¬ng Vii: ch−¬ng Vii: ch−¬ng Vii: ch−¬ng Vii:
thi c«ng nÒn ®−êng b»ng næ ph¸. thi c«ng nÒn ®−êng b»ng næ ph¸. thi c«ng nÒn ®−êng b»ng næ ph¸. thi c«ng nÒn ®−êng b»ng næ ph¸.
Bµi 1Bµi 1
B¶n chÊt cña sù næ Vµ c¸c lo¹i thuèc næ Vµ c¸c lo¹i thuèc næ
1.1. Bản chất của sự nổ m×n
- Thuèc næ lµ mét chÊt hay mét hîp chÊt ho¸ häc kh«ng æn
®Þnh.
D−íi t¸c dông cña c¸c kÝch thÝch bªn ngoµi (®èt, ®Ëp, . . ) D−íi t¸c dông cña c¸c kÝch thÝch bªn ngoµi (®èt, ®Ëp, . . ) nã sÏ biÕn ®æi ho¸ häc ®Ó biÕn thµnh nh÷ng chÊt míi æn ®Þnh. §ång thêi, trong mét thêi gian ng¾n, kho¶ng 1/100 gi©y, sÏ sinh ra mét l−îng nhiÖt vµ mét l−îng khÝ rÊt lín.
HiÖn t−îng thay ®æi vÒ ho¸ häc ®ã cña thuèc næ gäi lµ hiÖn t−îng næ.
1.1. Bản chất của sự nổ m×n
Sù «xi ho¸ c¸c nguyªn tè ch¸y hi®r«, cacbon = «xi cã ngay trong thµnh phÇn b¶n th©n thuèc næ..
N¨ng l−îng tËp trung cao trong 1 ®¬n vÞ
thÓ tÝch chÊt næ.
1.1. Bản chất của sự nổ m×n
L−îng khÝ lín sinh ra khi næ trong ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é cao vµ thêi gian rÊt ng¾n m«i tr−êng kÝn ¸p lùc cùc kú to lín. tr−êng kÝn ¸p lùc cùc kú to lín.
Nã cã thÓ ph¸ vì m«i tr−êng chÊt xung quanh.
1.2. C¸c lo¹i thuèc næ
Thuèc næ
Thuèc g©y næ
Thuèc næ chÝnh
Cã tèc ®é næ vµ ®é nh¹y lín (tèc ®é næ = 2000÷8000m/s)
Cã ®é nh¹y t−¬ng ®èi thÊp, Ph¶i cã thuèc g©y næ t¸c dông
1.2. C¸c lo¹i thuèc næ
Thuèc næ chÝnh
M¹nh V næ>3500 (TNT, ®inamit)
Trung b×nh V næ=1000÷3500m/s (nitrat am«n )
YÕu V næ < 1000m/s (thuèc ®en)
Bµi 2Bµi 2
Ph−¬ng ph¸p vµ vËt liÖu g©y næ
Ph−¬ng ph¸p g©y næ
§èt §èt
D©y næ D©y næ
§iÖn §iÖn
Næ b»ng tia löa ®iÖn
Næ b»ng tia löa cña d©y ch¸y chËm
B»ng chÝnh thuèc trong d©y næ
2. C¸c ph−¬ng ph¸p vµ vËt liÖu g©y næ
2.1. Næ m×n b»ng c¸ch ®èt
VËt liÖu cÇn
1. KÝp næ th−êng
2. D©y ch¸y chËm
3. Nguån löa
2.1. Næ m×n b»ng c¸ch ®èt
47 - 51mm
> 15mm
d =6–7 mm
4
6
5
3
2
1
KÝp næ th−êng 1: vá kÝp; 2: m¾t ngçng; 3: mò kÝp; 4: ®¸y kÝp; 5: thuèc g©y næ; 6: thuèc næ m¹nh
a. KÝp næ th−êng
2.1. Næ m×n b»ng c¸ch ®èt
• b. D©y ch¸y chËm:
+ D©y ch¸y chËm dïng ®Ó truyÒn tia löa tõ mét kho¶ng c¸ch nhÊt ®Þnh ®Õn khèi thuèc næ.
+ §−êng kÝnh d©y 5 ÷ 6 mm. + L−îng thuèc ®en 5 ÷ 1.88 g/ cm3. + Tèc ®é ch¸y cña d©y tõ 1÷ 2 cm/ s
2.1. Næ m×n b»ng c¸ch ®èt
c. Måi löa:Ngän löa • BÊc ®èt: lµm b»ng b«ng hay sîi b«ng ®−îc ng©m tÈm nitrat kaly, tèc ®é ch¸y kho¶ng 1 cm/ ph.
• èng ®èt: khi ph¶i ®èt nhiÒu d©y ch¸y • èng ®èt: khi ph¶i ®èt nhiÒu d©y ch¸y chËm ®ång thêi. Ta tËp trung c¸c ®Çu d©y vµo 1 èng ®èt, c¾t b»ng ®Çu råi ®èt.
Ngän löa
2.1. Næ m×n b»ng c¸ch ®èt
C¸ch thøc tiÕn hµnh
• C¾m d©y ch¸y chËm vµo kÝp.
Nhåi kÝp vµo khèi thuèc næ. Nhåi kÝp vµo khèi thuèc næ.
§èt d©y ch¸y chËm b»ng måi löa
2.1. Næ m×n b»ng c¸ch ®èt
¦u nh−îc ®iÓm: • −u: §¬n gi¶n, gi¸ thµnh h¹.
• Nh−îc: nguy hiÓm v× thî næ m×n ë gÇn
khèi thuèc næ. khèi thuèc næ.
Kh«ng ®−îc ¸p dông ë nh÷ng n¬i
®−êng rót lui cña c«ng nh©n gÆp khã kh¨n.
2.2. Næ m×n b»ng kÝp ®iÖn
VËt liÖu cÇn
1. KÝp næ ®iÖn
2. D©y ®iÖn
3. Nguån ®iÖn
2.2. Næ m×n b»ng kÝp ®iÖn
a. KÝp næ ®iÖn
47 - 51mm
8
d =6–7 mm
7
4
6
5
3
2
1
1: vá kÝp; 2: m¾t ngçng; 3: mò kÝp; 4: ®¸y kÝp; 5: thuèc g©y næ; 6: thuèc næ m¹nh
7: d©y tãc; 8: thuèc ch¸y
2.2. Næ m×n b»ng kÝp ®iÖn
C¸c lo¹i kÝp ®iÖn
KÝp næ tøc th× KÝp næ tøc th×
KÝp ®iÖn næ chËm KÝp ®iÖn næ chËm
KÝp ®iÖn vi sai KÝp ®iÖn vi sai
Thêi gian tõ khi ®ãng m¹ch ®Õn khi kÝp næ Tõ 1÷10 gi©y
Thêi gian kÓ tõ khi ®ãng m¹ch ®Õn khi næ gÇn nh− tøc th×.
Thêi gian tõ khi ®ãng M¹ch ®Õn khi kÝp næ ®−îc khèng chÕ 1 thêi Gian rÊt ng¾n tÝnh = phÇn ngh×n gi©y
Næ m×n b»ng kÝp ®iÖn
b. Nguån ®iÖn:
+ Pin
+ ¾c qui
+ M¸y ph¸t ®iÖn 1 chiÒu
+ M¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu.
2.2. Næ m×n b»ng kÝp ®iÖn
c. S¬ ®å m¾c kÝp:
M¾c song song M¾c song song
M¾c nèi tiÕp
M¾c nèi tiÕp song song
M¾c song song nèi tiÕp
n b»ng kÝp ®iÖn 2.2. Næ m××n b»ng kÝp ®iÖn 2.2. Næ m d. ¦u ®iÓm: d. ¦u ®iÓm: n tiªn tiÕn, hiÖn + Lµ ph−¬ng ph¸p næ m××n tiªn tiÕn, hiÖn + Lµ ph−¬ng ph¸p næ m ®¹i. Kh¾c phôc ®−îc nh−îc ®iÓm cña ®¹i. Kh¾c phôc ®−îc nh−îc ®iÓm cña n b»ng kÝp th−êng. næ mnæ m××n b»ng kÝp th−êng. næ mnæ m××n b»ng kÝp th−êng. n b»ng kÝp th−êng.
+ Cã thÓ thùc hiÖn tÊt c¶ mäi ý ®å næ + Cã thÓ thùc hiÖn tÊt c¶ mäi ý ®å næ
ph¸, cã thÓ ®iÒu khiÓn tr nh tù næ cña ph¸, cã thÓ ®iÒu khiÓn tr××nh tù næ cña c¸c kÝp ®iÖn chªnh lÖch nhau chØ %, c¸c kÝp ®iÖn chªnh lÖch nhau chØ %, %%oo cña gi©y (næ m
n vi sai). cña gi©y (næ m××n vi sai).
2.3 Næ m×n b»ng d©y truyÒn næ
(cid:1) kh«ng cÇn dïng kÝp næ ®Æt trong
khèi thuèc khèi thuèc
mµ chØ cÇn c¾m trùc tiÕp d©y truyÒn næ vµo trong khèi thuèc næ
2.3 Næ m×n b»ng d©y truyÒn næ
(cid:1) CÊu t¹o D©y truyÒn næ
(cid:1) Vá ngoµi th−êng quÊn sîi mÇu ®á hoÆc v»n
(cid:1) Ruét d©y ®−îc lµm b»ng thuèc næ m¹nh
®á ®Ó ph©n biÖt víi d©y ch¸y chËm.
(TNT, trimªtrilen)
2.3 Næ m×n b»ng d©y truyÒn næ
* D©y truyÒn næ ®−îc g©y næ b»ng kÝp. * Khi g©y næ nhiÒu khèi thuèc næ c¸c s¬ ®å
m¾c c¸c khèi thuèc næ:
KÝp g©y næ
KÝp g©y næ KÝp g©y næ
M¾c c¸c khèi næ song song
M¾c c¸c khèi næ nèi tiÕp
M¾c bã song song
n b»ng d©y truyÒn næ 2.3 Næ m××n b»ng d©y truyÒn næ 2.3 Næ m
(cid:1)(cid:1) VV×× tèc ®é næ cña lâi thuèc trong d©y truyÒn tèc ®é næ cña lâi thuèc trong d©y truyÒn
7200 m/s) næ rÊt lín (tíi 6800 –– 7200 m/s) næ rÊt lín (tíi 6800
kh«ng ch¸y mµ truyÒn d©y truyÒn næ sÏ kh«ng ch¸y mµ truyÒn d©y truyÒn næ sÏ kh«ng ch¸y mµ truyÒn d©y truyÒn næ sÏ d©y truyÒn næ sÏ kh«ng ch¸y mµ truyÒn tøc thêi sù næ tõ kÝp næ måi sang khèi tøc thêi sù næ tõ kÝp næ måi sang khèi thuèc næ hay tõ khèi næ nµy sang khèi næ thuèc næ hay tõ khèi næ nµy sang khèi næ kia.kia.
2.3 Næ b»ng d©y truyÒn næ 2.3 Næ b»ng d©y truyÒn næ
¦u: ®¬n gi¶n, an toµn
Nh−îc: kh«ng thÓ g©y næ ®−îc c¸c khèi
thuèc theo 1 tr×nh tù lËp s½n. thuèc theo 1 tr×nh tù lËp s½n.
Sö dông: + Khi næ ph¸ lín
+ Lµm m¹ng l−íi dù phßng
Bài 3Bài 3
Tác dụng nổ phá đối với môi trường xung quanh Và nguyên tắc tính toán lượng Và nguyên tắc tính toán lượng thuốc nổ
3.1 T¸c dông næ ph¸ trong m«i tr−êng ®Êt ®¸ ®ång chÊt v« h¹n.
4: R4 1: R1 R1
2: R2
3: R3
Gi¶ thiÕt gãi m×n ch«n rÊt s©u vµo m«i tr−êng ®ång nhÊt, v« h¹n. Khi m×n næ sÏ ph¸t sinh ra sãng Khi m×n næ sÏ ph¸t sinh ra sãng næ. ¸p lùc cña sãng næ sÏ t¹o nªn t¸c dông ph¸ ho¹i ®Êt ®¸. ¸p lùc cña sãng næ gi¶m dÇn tõ t©m næ ra xa v× gÆp ph¶i søc c¶n cña ®Êt ®¸.
3.1 T¸c dông næ ph¸ trong m«i tr−êng ®Êt ®¸ ®ång chÊt v« h¹n.
C¨n cø vµo møc ®é ph¸ ho¹i chia m«i tr−êng thµnh 4 vßng:
4: R4
1: R1
2: R2
3: R3
+Vßng vì vôn (1): (vßng Ðp co), R1 +Vßng b¾n tung (2): NÕu cã mét +Vßng b¾n tung (2): NÕu cã mét mÆt tho¸ng c¾t qua th× ®Êt ®¸ sÏ bÞ b¾n tung ®i kh¸ xa, R2. +Vßng ph¸ om (3): (vßng r¹n nøt), R3 +Vßng chÊn ®éng (4): R4.
R3 ®−îc gäi lµ b¸n kÝnh ph¸ ho¹i, ký hiÖu Rp
3.2. T¸c dông næ ph¸ trong m«i tr−êng ®Êt ®¸ ®ång chÊt cã 1 mÆt tù do.
T¸c dông næ ph¸ trong tr−êng hîp cã 1 mÆt tù do phô thuéc vµo vÞ trÝ t−¬ng hç gi÷a khèi thuèc næ vµ mÆt tho¸ng. Gäi W lµ kho¶ng c¸ch tõ khèi thuèc næ tíi mÆt tho¸ng
lµ ®−êng kh¸ng bÐ nhÊt th×:
3.2. T¸c dông næ ph¸ trong m«i tr−êng ®Êt ®¸ ®ång chÊt cã 1 mÆt tù do.
r
r
R
R
W W
W W
W W
R3 R
R1
R2
R3
R2
a) Næ ngÇm W > R3
c) Næ tung W ≤ R2
b) Næ om R2 < W ≤ R3
3.2. T¸c dông næ ph¸ trong m«i tr−êng ®Êt ®¸ ®ång chÊt cã 1 mÆt tù do.
n =
+ Gäi n lµ chØ sè næ:
r W
Ta ph©n ra c¸c h×nh thøc næ ph¸ nh− sau:
n > 1: næ tung m¹nh n = 1: næ tung tiªu chuÈn
0.75 < n < 1: næ tung yÕu n = 0.75 (tøc W = R3): næ om tiªu chuÈn n < 0.75: næ om Nhá h¬n n÷a (ch−a x¸c ®Þnh ®−îc ng−ìng): næ ngÇm.
3.3 T¸c dông næ ph¸ trong m«i tr−êng ®Êt ®¸ ®ång chÊt cã 1 mÆt tù do khi cã nhiÒu gãi thuèc næ ®Æt gÇn nhau.
a. NÕu kho¶ng c¸ch a gi÷a c¸c khèi thuèc næ
cßn kh¸ lín.
a
Sau khi næ ®ång thêi c¸c khèi thuèc næ th× t¹o ra nh÷ng phÔu næ riªng rÏ.
3.3 T¸c dông næ ph¸ trong m«i tr−êng ®Êt ®¸ ®ång chÊt cã 1 mÆt tù do khi cã nhiÒu gãi thuèc næ ®Æt gÇn nhau.
b. NÕu cù ly gi÷a c¸c khèi thuèc næ gÇn nhau
h¬n n÷a h¬n n÷a
th× vÉn cßn nh÷ng gê ®Êt ®¸ ë gi÷a c¸c
phÔu næ.
3.3 T¸c dông næ ph¸ trong m«i tr−êng ®Êt ®¸ ®ång chÊt cã 1 mÆt tù do khi cã nhiÒu gãi thuèc næ ®Æt gÇn nhau.
c. NÕu: a ≤ 0.5 W ( n + 1) (m)
th× sÏ cã mét phÔu næ
®¸y ph¼ng nh− hµo.
Bài 4Bài 4
C¸c ph−¬ng ph¸p thi c«ng næ ph¸ vµ øng dông chóng trong x©y dùng nÒn ®−êng
4.1. Ph−¬ng ph¸p næ èp (næ d¸n).
Thuèc næ
-KN: §Æt thuèc næ vµo chç lâm trªn bÒ mÆt vËt ®Þnh ph¸, sau ®ã lÊp ®Êt vµ cho næ.
-¦u ®iÓm: ®¬n gi¶n, kh«ng ph¶i khoan, ®µo ®Ó t¹o lç m×n t¹o lç m×n
-Nh−îc ®iÓm: hiÖu qu¶ næ ph¸ rÊt thÊp(n¨ng l−îng næ cã hiÖu chØ ®¹t 10÷12%).
-Ph¹m vi sö dông:
+ Ph¸ ®¸ må c«i
+ Ph¸ ®¸ qu¸ cì sau næ ph¸ lÇn 1
+ Ph¸ gèc c©y
4.2 Ph−¬ng ph¸p lç m×n
§Êt lÊp
LÊp ®Êt
L
Thuèc næ
(1/2-2/3)L
Thuèc næ
Kho¶ng trèng
• KN: Khoan, ®µo, ®ôc vµo ®¸ theo h−íng th¼ng ®øng, ngang hoÆc xiªn, c¸c lç cã ®−êng kÝnh < 300mm, gäi lµ “lç m×n” n¹p thuèc næ lÊp lç m×n tiÕn hµnh g©y næ.
C¸c lo¹i lç m×n
4.2 Ph−¬ng ph¸p lç m×n
(cid:2) ¦u: + Thi c«ng t¹o lç kh¸ ®¬n gi¶n + Kh«ng bÞ h¹n chÕ bëi ®Þa h×nh + ¶nh h−ëng do chÊn ®éng tíi m«i tr−êng xung quanh lµ nhá
(cid:2) Nh−îc: HiÖu qu¶ næ ph¸ thÊp, tèn thuèc næ.
(cid:2) Sö dông : + §µo nÒn ®−êng khi khèi l−îng kh«ng lín, kh«ng tËp trung. + Ph¸ ®¸ må c«i. + §µo giÕng, ®µo hÇm ®Æt thuèc næ.
Mét sè s¬ ®å bè trÝ lç m×n
•
Lç m×n phô
Lç m×n chÝnh
h≤ 5m
∆b
NÒn cò
NÒn míi
•
a) NÒn ®µo n«ng
b) NÒn më réng
Mét sè s¬ ®å bè trÝ lç m×n
• C/ NÒn ®−êng ®µo s©u
e/ §µo giÕng
d/ §µo hÇm
S¬ ®å bè trÝ lç m×n trªn mÆt b»ng
b
b
a
a
a) S¬ ®å ch÷ nhËt
b) S¬ ®å hoa mai
a = b = (0,8 ÷ 1,2)W
4.2 Ph−¬ng ph¸p næ bÇu
• KN: §¸y lç khoan ®−îc më réng thÓ tÝch
thµnh nh÷ng bÇu trßn thµnh nh÷ng bÇu trßn
®Ó n¹p thuèc
®−îc nhiÒu h¬n
vµ tËp trung h¬n.
4.2 Ph−¬ng ph¸p næ bÇu
+ ¦u ®iÓm:
- T¨ng hiÖu qu¶ næ ph¸ nhê tËp trung thuèc næ.
- HiÖu suÊt ph¸ ®¸ cña 1 m lç khoan t¨ng lªn
+ Nh−îc ®iÓm:
- Tèn thêi gian t¹o bÇu, thi c«ng phøc t¹p h¬n. - Tèn thêi gian t¹o bÇu, thi c«ng phøc t¹p h¬n.
- §¸ vì ra kh«ng ®ång ®Òu
+ Phạm vi sö dông :
- Víi ®¸ mÒm: ®¸ sa th¹ch phong ho¸, diÖp th¹ch, . . - §o¹n nÒn ®−êng cã khèi l−îng ®µo ph¸ ®¸ lín
(chiÒu s©u ®µo > 2 m)
- Bè trÝ phèi hîp víi c¸c hÇm thuèc næ.
Ph−¬ng ph¸p t¹o bÇu:
a/ Dïng khoan t¹o bÇu: dïng l−ìi khoan cã cÊu t¹o ®Æc biÖt ®Ó më réng thÓ tÝch ®¸y lç khoan.
Khoan t¹o bÇu
Khoan t¹o lç
Ph−¬ng ph¸p t¹o bÇu:
b/ Dïng næ ph¸ ®Ó t¹o bÇu:
Sau khi khoan t¹o lç dïng thuèc næ ®Ó t¹o bÇu
B1. Khoan t¹o lç
B2. §Æt m×n
Sau khi næ m×n
4.3. Ph−¬ng ph¸p næ hÇm
(cid:1) KN: §µo c¸c giÕng, c¸c hÇm ®Ó ®Æt khèi thuèc næ lín
tõ vµI chôc kg ®Õn vµI tÊn tõ vµI chôc kg ®Õn vµI tÊn
Trong x©y dùng ®−êng th−êng sö dông c¸c hÇm
thuèc kho¶ng 20 – 200 kg.
4.3. Ph−¬ng ph¸p næ hÇm
(cid:1) ¦u ®iÓm:
- Cã thÓ cïng 1 lóc tiÕn hµnh thi c«ng nÒn ®−êng trªn mét ®o¹n dµi, khèi l−îng lín. ®−êng trªn mét ®o¹n dµi, khèi l−îng lín. - TiÕt kiÖm søc ng−êi, søc m¸y. - Thêi gian thi c«ng nhanh.
4.3. Ph−¬ng ph¸p næ hÇm
(cid:1) Nh−îc ®iÓm: - L−îng thuèc næ cÇn thiÕt cho 1 m3 ®Êt ®¸ nhiÒu
h¬n so víi c¸c ph−¬ng ph¸p næ kh¸c.
- Cã thÓ g©y ¶nh h−ëng kh«ng tèt tíi vïng ®Êt ®¸
l©n cËn ph¹m vi nÒn ®−êng.
- Yªu cÇu ph¶i nhanh chãng dän dÑp cÊp tËp mét
khèi l−¬ng lín ®Êt ®¸ næ ph¸ ra.
- Ph¶i ®¶m b¶o an toµn tuyÖt ®èi cho c¸n bé, cn.
4.3. Ph−¬ng ph¸p næ hÇm
(cid:1) ¸p dông: - Nh÷ng ®o¹n nÒn ®−êng cã khèi l−îng ®µo ph¸ - Nh÷ng ®o¹n nÒn ®−êng cã khèi l−îng ®µo ph¸
- Dïng thi c«ng nÒn ®−êng trong tr−êng hîp rÊt
lín, khèi l−îng tËp trung
- ThÝch hîp víi vïng nói, ®Þa h×nh hiÓm trë; Vïng
h¹n chÕ vÒ thêi gian thi c«ng.
d©n c− th−a thít
