Tác gi chuyên đ : NGUY N VI T DŨNG
Ch c v và đn v công tác: ơ Tr ng THCS Lý T Tr ngườ
Tên chuyên đ/ch đ: CHUYÊN Đ MU I VÀ M T S BÀI T P TR C
NGHI M V MU IỆỀỐ
A. Th c tr ng ch t l ng thi tuy n sinh vào l p 10 c a đn v năm h c ượ ơ
2021-2022.
- T ng s h c sinh d thi 147 h c sinh đt t l 100%
- Không có h c sinh đi m li t
- Đi m trung binh 5 môn thi là 8,42 đi m
- S h c sinh đ vào chuyên Vính Phúc là 36 h c sinh trong đó chuyên Hóa 4 h c
sinh.
B. Đi t ng h c sinh (l p 9), d ki n s ti t d y là 6 ti t ượ ế ế ế
C. H th ng (phân lo i, d u hi u nh n bi t đc tr ng) các d ng bài t p ế ư
đc tr ng c a chuyên đ. ư
- Môn hóa h c trong các đ thi vào THPT n m trong nhóm môn t h p v i hình
th c đ thi d i d ng câu h i tr c nghi m. ướ
- H th ng câu h i tr c nghi m đc xây d ng trên c s n i dung c t lõi tr ng ượ ơ
tâm v i các m c đ: nh n bi t, thông hi u, v n d ng và v n d ng cao. ế
- M i ph n lý thuy t đ có h ng d n căn c c s đ h c sinh v n d ng gi i ế ướ ơ
bài t p cho m i tính ch t hóa h c.
Do đó đ đáp ng vi c ôn t p có h th ng ki n th c v mu i thì chuyên đ ế
g m hai ph n chính g m các ph n:
I. H th ng ki n th c c b n tr ng tâm v mu i ế ơ
+ Đnh nghĩa v mu i
+ Phân lo i mu i
+ Cách g i tên mu i
+ Đ b n nhi t c a mu i
+ Tính ch t hóa h c c a mu i
+ M t s mu i quan tr ng và nh ng ng d ng chính
+ Ph n ng trao đi trong dung d ch
+ Phân bón hóa h c
II. Các bài t p tr c nghi m v n d ng
+ Căn c tr ng tâm là tính ch t hóa h c c a mu i, ph n ng trao đi và
phân bón hóa h c, t đó có ph ng pháp gi i cho m i d ng bài t p ng v i m i ươ
tính ch t hóa h c.
+ Các câu h i tr c nghi m đc xây d ng trên theo b n m c nh n th c: ượ
Bi t, hi u, v n d ng và v n d ng cao.ế
- K t qu tri n khai chuyên đ t i đn v nhà tr ng (n u đã tri n khai).ế ơ ườ ế
D. N I DUNG C A CHUYÊN Đ
I. LÍ THUY T
1. ĐNH NGHĨA
Mu i là m t h p ch t mà trong phân t g m m t hay nhi u nguyên t kim lo i
ho c (NH4) liên k t v i m t hay nhi u g c axit.ế
2. PHÂN LO I
* Phân lo i: Mu i đc chia thành hai lo i chính: Mu i axit, mu i trung hòa ượ
a.Mu i trung hòa: Là lo i mu i mà g c axit không có ch a nguyên t (H)
Ví d : Na2CO3 : Natri cacbonat, CaCO3 : Canxi cacbonat
b.Mu i axit: Là lo i mu i mà trong g c axit còn có ch a nguyên t H có th thay
th b ng nguyên t kim lo i.ế
Ví d :
NaHCO3 : Natrihiđrocacbonat Ca(HSO4)2: Canxihiđrosunfat
NaH2PO4 : NatriđihiđrophotphatNa2HPO4 : Natrihiđrophotphat
c. M r ng: Ngoài hai lo i trên còn m t s lo i khác
- Mu i ng m n c (tinh th hidrat) VD. CuSO ướ 4.5H2O : Na2CO3.10H2O :
FeSO4.7H2O.. n c có trong mu i là n c k t tinhướ ướ ế
- Mu i kép: trong phân t có ch a hai nguyên t kim lo i ho c g c amoni (NH 4)
Ví d :K2SO4.Al2(SO4)3 ho c (NH4)2SO4.Al2(SO4)3.24H2O
3. TÊN G I
* Tên mu i = tên kim lo i + tên g c axit
* Chú ý: nguyên tăc g i chung
- Nh ng mu i không có oxi đu k t thúc b ng đuôi ( ế ua)
Ví d : NaCl: natri clorua, FeS: s t (II) sunfua, Al 4C3 : nhôm cacbua
- Nh ng mu i có oxi th ng k t thúc đuôi ( ườ ế at)
Ví d : Ca(NO3)2 : canxi nitrat: Fe2(SO4)3: s t (III) sunfat
- Mu i có ít oxi h n k t thúc là đuôi ( ơ ế it)
Ví d : NaNO2 natri nitrit , K2SO3: kali sunfit
CuSO4 Đng sunfat , FeCl2 : s t (II) clorua, Fe2(SO4)3 s t (III) sunfat
4. Đ B NHI T C A M T S MU I
- Nh ng mu i c a kim lo i ki m, ki m th r t b n v i nhi t (tr mu i nitrat)
- Mu i cácbonat, mu i sunfat c a kim lo i ki m b n v i nhi t khi nung nóng
ch y không phân h y, mu i hidrocacbonat phân h y thành mu i cacbonat VD
nhi t nóng ch y mu i cacbonat kim lo i ki m:Na 2CO3(8530C), K2CO3(8940C),
- Mu i cacbonat kim lo i ki m th không b n b phân h y thành oxit và CO 2
Ví d : MgCO3(4500C); CaCO3(9000C); BaCO3(13500C)
- Mu i sunfat kim lo i ki m th khi nóng ch y b phân h y khó phân h y nh t
là BaSO4(15800C)
- Mu i nitrat kém b n v i nhi t.
5.TÍNH CH T HÓA H C C A MU I.
a. Tác d ng c a kim lo i v i dung d ch mu i
* C s khoa h c: ơ căn c vào dãy ho t đng hóa h c c a kim lo i
* Phân tích: Khi kim lo i tác d ng v i dung d ch mu i có nghĩa nó ti p xúc v i ế
n c và mu i v y có các kh năngướ
- Kim lo i đó ch tác d ng v i mu i (lo i 1)
- Kim lo i đó tác d ng v i n c sau đó s n ph m t o thành tác d ng v i mu i ướ
(lo i 2)
- Kim lo i tham gia ph n ng ch tác d ng v i n c, không tác d ng v i mu i ướ
(lo i 3)
* Lo i 1:Kim lo i ch tác d ng v i mu i ( t kim lo i Mg tr v sau trong
dãy HĐHH kim lo i)
T ng quát: kim lo i + mu i mu i m i + kim lo i m i
- Đi u ki n c a ph n ng.
+Đ ph n ng gi a kim lo i v i mu i x y ra thì kim lo i đem tác d ng
ph i đng tr c kim lo i trong mu i ướ dãy ho t đng hóa h c c a kim lo i.
+ Mu i tham gia ph n ng là mu i tan
Ví dFe + Cu(NO3)2 Fe(NO3)2 + Cu
Cu + 2AgNO3 Cu(NO3)2 + 2Ag
Chú ý :
+ Kim lo i Cu có th tác d ng đc v i các dung d ch mu i c a kim lo i ượ
s t(III)
Cu + 2FeCl3 CuCl2 + 2FeCl2
Cu + 2Fe(NO3)3 Cu(NO3)2 + 2Fe(NO3)2
+ Kim lo i Fe tác d ng v i mu i AgNO 3 dư
Fe + AgNO3 d ư Fe(NO3)3 + Ag
* Lo i 2: Kim lo i đó tác d ng v i n c sau đó s n ph m t o thành tác d ng ướ
v i mu i. (v i các kim lo i ki m th ng Na, K, Ba, Ca.) ườ
- Khi cho các kim lo i m nh nh Na, K, Li, Ca, Ba vào dd mu i thì nh ng kim ư
lo i này không ph n ng v i mu i mà ph n ng v i n c đ t o thành dung ướ
d ch baz . Sau đó baz ph n ti p v i mu i. ơ ơ ế
Ví d : Khi cho Na vào dung d ch CuCl 2, có 2 ph n ng sau:
2Na + 2H2O 2NaOH + H2Khi đó có ph n ng ti p theo ế
2NaOH + CuCl2 Cu(OH)2 + 2NaCl
* Lo i 3: Kim lo i tham gia ph n ng ch tác d ng v i n c, không tác d ng ướ
v i mu i
Ví d : Cho Na vào dung d ch K 2SO4 , ch có ph n ng
2Na + 2H2O 2NaOH + H2
không có p ti p theo vì NaOH không ph n ng v i Kư ế 2SO4
Bài t p lo i 3 ch y u là nêu hi n t ng và vi t ph ng trình ph n ng. ế ượ ế ươ
b. Mu i tác d ng v i mu i
T ng quát: Mu i + mu i 2 mu i m i
* C s căn c : D a vào b ng tính tan c a các ch tơ
* Đi u ki nđ x y ra ph n ng: Đ ph n ng gi a hai mu i x y ra có các
đi u ki n sau
- Hai mu i tham gia ph n ng là mu i tan
- Ít nh t m t trong hai mu i t o thành là ch t k t t a (không tan) ế
Ví d : FeCl2 + 2AgNO3 2AgCl + Fe(NO3)2
Na2CO3 + Ca(NO3)2 CaCO3 + 2NaNO3
CuCl2 + 2AgNO3Cu(NO3)2 + 2AgCl
NaCl + FeSO4 không ph n ng
* M t s chú ý:
- KHSO4 có vai trò nh m t axit m nh vì trong g c axit còn (H)ư
2KHSO4 + Ca(HCO3)2K2SO4 + CaSO4 + CO2 + H2O
2NaHSO4 + K2SO3 Na2SO4 + K2SO4 + H2O + SO2
- CaCl2 + NaHCO3 không ph n ng, nh ng n u đun nóng có ph n ng ư ế
2NaHCO3 Na2CO3 + CO2 + H2O
Na2CO3 + CaCl2 CaCO3+ 2NaCl
c. Mu i tác d ng v i baz ơ
T ng quát: Mu i + baz mu i (m i) + baz (m i) ơ ơ