213
CHUYỂN PHÔI
I. ĐẠI CƢƠNG
Chuyển phôi là kỹ thuật đưa một hoặc nhiều phôi được chuyển vào buồng tử
cung của người nhận.
II. CHỈ ĐỊNH
Tất cả các ca thụ tinh trong ống nghiệm khi có phôi chuyển sẽ tiến hành
chuyển phôi vào ngày thứ 2, 3 hoặc 5.
III. CHỐNG CHỈ ĐỊNH
Không có chống chỉ định nhưng có thể hoãn chuyển phôi trong một số
trường hợp: quá kích buồng trứng, các ca chưa chuẩn bị được niêm mạc tử cung.
IV. CHUẨN BỊ
1. Ngƣời bệnh
Dùng progesterone sau chọc hút noãn hoặc được chuẩn bị niêm mạc bằng
estrogen và progesterone nếu chuyển phôi đông lạnh hoặc xin noãn, phôi;
2. Phƣơng tiện, dụng cụ
Máy siêu âm để chuyển phôi dưới hướng dẫn siêu âm, mỏ vịt, kẹp sát trùng,
kẹp cổ tử cung, nong cổ tử cung (khi cần thiết), cốc đựng nước, kính hiển vi soi
nổi;
3. Chuẩn bị vật tƣ tiêu hao
Gạc lau âm đạo, tăm bông lau cổ tử cung, môi trường lau cổ tử cung, catheter
chuyển phôi, đĩa chuẩn bị chuyển phôi.
V. CÁC BƢỚC TIẾN HÀNH
- Thời điểm chuyển phôi: ngày 2, ngày 3 hoặc ngày 5 sau chọc hút;
- Chuẩn bị phôi chuyển sẵn sàng trong đĩa, cần đối chiếu tên tuổi, số hồ sơ cẩn
thận;
- Người bệnh cần nhịn tiểu cho bàng quang căng;
- Nằm tư thế phụ khoa;
- Vệ sinh vùng âm hộ;
- Mở mỏ vịt, lau sạch cổ tử cung bằng môi trường chuyển phôi;
- Luồn nhẹ nhàng catheter chuyển phôi qua ống cổ tử cung vào đến eo tử cung,
vừa luồn vừa quan sát dưới siêu âm qua đường bụng;
- Thông báo cho bác sỹ mô phôi chuẩn bị hút phôi vào catheter sau khi đã luồn
được catheter vào qua eo tử cung;
- Luồn nhẹ nhàng catheter chứa phôi vào trong buồng tử cung, đầu catheter
cách đáy tử cung khoảng 2 cm;
- Bơm nhẹ nhàng đặt phôi vào trong buồng tử cung, không chuyển quá 5 phôi;
- Nhẹ nhàng rút catheter ra khỏi buồng tử cung;
- Kiểm tra lại catheter xem độ sạch, phôi còn sót lại không;
214
- Tháo bỏ mỏ vịt;
- Người bệnh nằm nghỉ ít nhất 30 phút trước khi ra về;
- Hỗ trợ pha hoàng thể.
215
CHUYỂN PHÔI ĐÔNG LẠNH
I. ĐẠI CƢƠNG
Chuyển phôi đông lạnh là kỹ thuật đưa một hoặc nhiều phôi đông lạnh đã
được rã đông được chuyển vào buồng tử cung của người nhận đã được chuẩn bị
niêm mạc tử cung.
II. CHỈ ĐỊNH
Các trường hợp có phôi đông lạnh.
III. CHỐNG CHỈ ĐỊNH
Không có chống chỉ định, tuy nhiên có thể huỷ chu kỳ chuyển phôi nếu niêm
mạc tử cung chưa được chuẩn bị tốt.
IV. CHUẨN BỊ
1. Ngƣời bệnh
Chuẩn bị niêm mạc tử cung;
2. Phƣơng tiện, dụng cụ, vật tƣ tiêu hao
- Máy siêu âm để chuyển phôi dưới hướng dẫn siêu âm, mỏ vịt, kẹp sát
trùng, kẹp cổ tử cung, nong cổ tử cung (khi cần thiết), cốc đựng nước, kính hiển vi
soi nổi;
- Gạc lau âm đạo, tăm bông lau cổ tử cung, môi trường lau cổ tử cung,
catheter chuyển phôi, đĩa chuẩn bị chuyển phôi.
V. CÁC BƢỚC TIẾN HÀNH
- Xét nghiệm nội tiết và một số xét nghiệm khác cần thiết đầu chu kỳ kinh;
- Siêu âm đánh giá tử cung và hai buồng trứng;
- Chuẩn bị niêm mạc tử cung bằng estrogen vào đầu chu kỳ kinh;
- Theo dõi sự phát triển niêm mạc tử cung bằng siêu âm;
- Khi đủ điều kiện để chuyển phôi sẽ bắt đầu dùng thêm progesteron 48 đến 72
giờ trước khi chuyển phôi;
- Thông báo cho bác sỹ mô phôi rã đông vào ngày hôm sau;
- Rã đông phôi, tùy theo phương pháp đông phôi để lựa chọn phương pháp rã
đông;
- Nuôi cấy phôi sau rã đông trong môi trường nuôi cấy và tủ cấy;
- Đánh giá sự phát triển của phôi, chất lượng phôi trước chuyển;
- Chuyển phôi đông lạnh sau 3 giờ hoặc ngày hôm sau;
- Chuyển phôi dưới hướng dẫn siêu âm;
- Tiếp tục dùng estrogen và progesteron liều tương tự trước khi chuyển phôi;
- Định lượng βhCG 14 ngày sau chuyển phôi;
- Siêu âm 28 ngày sau chuyển phôi nếu có thai sinh hóa;
- Nếu có thai, tiếp tục dùng estrogen và progesteron đến hết 12 tuần.
216
TIÊM TINH TRÙNG VÀO BÀO TƢƠNG NOÃN
I. ĐẠI CƢƠNG
Trong thụ tinh trong ống nghiệm đôi khi xảy ra hiện tượng không thụ tinh khi
cấy tinh trùng với noãn. Nguyên nhân không thụ tinh có thể do bất thường tinh trùng
(do tinh trùng dị dạng, do tinh trùng yếu) hoặc do số lượng tinh trùng không đủ để thụ
tinh. Kỹ thuật tiêm tinh trùng vào bào tương noãn (ICSI) giúp điều trị cho các các
trường hợp vô sinh do tinh trùng yếu, ít, dị dạng hoặc không có tinh trùng do tắc nghẽn.
II. CHỈ ĐỊNH
- Vô sinh do chồng
+ Tinh trùng ít (Oligozoospermia)
+ Nhược tinh trùng (Asthenozoospermia).
+ Tinh trùng bất thường (Teratozoospermia)
+ Thụ tinh thất bại sau khi thực hiện IVF
+ Các trường hợp trữ lạnh tinh trùng (bệnh nhân ung thư…)
+ Xuất tinh ngược dòng
+ Không có ống dẫn tinh hai bên bẩm sinh (CBAVD)
+ Hội chứng Young
+ Phẫu thuật nối ống dẫn tinh thất bại
+ Tắc ống dẫn tinh hai bên
- Vô sinh do người phụ nữ lớn tuổi
- Vô sinh không rõ nguyên nhân
- Các ca rã đông noãn
- Các ca trưởng thành noãn trong ống nghiệm (IVM)
III. CHỐNG CHỈ ĐỊNH
Không có chống chỉ định
IV. CHUẨN BỊ
1. Chuẩn bị ngƣời bệnh
- Kích thích buồng trứng theo phác đồ;
- Chọc hút noãn, nhặt noãn
2. Chuẩn bị trang thiết bị và vật tƣ tiêu hao
- Các trang thiết bị trong Lab: tủ thao tác, kính hiển vi, hệ thống vi thao tác,
pipet và các đầu nối;
- Các vật tư tiêu hao: đĩa nhặt noãn, đĩa 2 lòng, 4 giếng, đĩa ICSI; kim tiêm
ICSI;
- Các loại môi trường;
217
V. CÁC BƢỚC TIẾN HÀNH
- Chuẩn bị đĩa tách noãn
- Chuẩn bị đĩa làm ICSI, bao gồm đĩa test và đĩa làm ICSI
- Chuẩn bị noãn làm ICSI: ủ noãn, tách tế bào hạt khỏi noãn
- Chỉnh kính và hệ thống vi thao tác
- Chuẩn bị mẫu tinh trùng;
- Cố định và hút tinh trùng vào kim tiêm noãn
- Tiêm tinh trùng vào bào tương noãn
- Tiến hành kĩ thuật tương tự cho các noãn còn lại;
- Rửa toàn bộ noãn trong môi trường nuôi cấy;
- Chuyển vào đĩa cấy đã ủ ấm, để vào tủ cấy CO2;
Chú ý
- Trong cả quá trình thao tác các dụng cụ, môi trường phải đảm bảo ổn định
như nhiệt độ, pH, chỉnh vị trí kim…
- Bất động tinh trùng đúng cách
- Đẩy kim tiêm vào đủ sâu trong bào tương noãn
- Chắc chắn màng zona đã bị kim tiêm phá vỡ
- Chỉ bơm một lượng rất nhỏ môi trường vào bào tương noãn
- Nếu như tinh trùng chui ra ngoài thì tiến hành tiêm lại