TNU Journal of Science and Technology
230(05): 293 - 300
http://jst.tnu.edu.vn 293 Email: jst@tnu.edu.vn
EVALUATION OF THE HYPOGLYCEMIC AND ANTI-OXIDATIVE STRESS
ACTIVITIES OF POLYPHENOL-RICH EXTRACT FROM RHIZOMES OF
Curcuma zedoaria IN DIABETIC MICES
Tran Chi Linh1, Vo Minh Ngoc2, Nguyen Thuy To Minh3, Thai Viet Tang1, Nguyen Thi Cam Hong4,
Mai Cat Duyen1, Nguyen Hong Xuan5, Nguyen Thi Ai Lan6, Do Van Mai1*
1Nam Can Tho University, 2Can Tho University, 3Phu Tam High School, 4Can Tho Medical College,
5Can Tho University of Technology, 6Tra Vinh University
ARTICLE INFO
ABSTRACT
Received:
09/10/2024
Curcuma zedoaria is a plant with many uses in folk medicine that
must be proven. This study was conducted to determine the
hypoglycemic and anti-oxidative stress activities of polyphenol-rich
extract extracted from rhizomes of C. zedoaria. Hypoglycemic
activity was determined based on the diabetic mice model using an
alloxan monohydrate. The study results showed that polyphenol-rich
extract from the rhizomes of C. Zedoaria can lower blood glucose. In
addition, polyphenol-rich extract from rhizomes of C. zedoaria also
reduces oxidative stress in the liver, kidney, pancreas, and heart based
on the ability to reduce malondialdehyde and increase glutathione.
Thus, polyphenol-rich extract from rhizomes of C. zedoaria is a
promising source of substances with hypoglycemic and anti-oxidative
stress potential.
Revised:
06/02/2025
Published:
07/02/2025
KEYWORDS
Blood glucose
Curcuma zedoaria
Diabetes
Glutathione
Malondialdehyde
ĐÁNH GIÁ HOẠT TÍNH HẠ GLUCOSE HUYẾT VÀ KHÁNG STRESS OXY
HÓA CỦA CAO CHIẾT GIÀU POLYPHENOL TỪ THÂN CỦ NGHỆ ĐEN
(Curcuma zedoaria) Ở CHUỘT ĐÁI THÁO ĐƯỜNG
Trần Chí Linh1, Võ Minh Ngọc2, Nguyễn Thúy Tố Minh3, Thái Viết Tặng1, Nguyễn Thị Cẩm Hồng4,
Mai Cát Duyên1, Nguyễn Hồng Xuân5, Nguyễn Thị Ái Lan6, Đỗ Văn Mãi1*
1Trường Đại học Nam Cần Thơ, 2Trường Đại học Cần Thơ, 3Trường THPT Phú Tâm,
4Trường Cao đẳng Y tế Cần Thơ, 5Trường Đại học Kỹ thuật-Công nghệ Cần Thơ, 6Trường Đại học Trà Vinh
TÓM TẮT
Ngày nhận bài:
09/10/2024
Nghệ đen (Curcuma zedoaria) là thực vật có nhiều công dụng trong y
học dân gian cần được chứng minh. Nghiên cứu này được thực hiện
nhằm xác định hoạt tính hạ glucose huyết và kháng stress oxy hóa
của cao chiết giàu polyphenol ly trích từ thân củ nghệ đen. Hoạt tính
hạ glucose huyết được xác định dựa trên mô hình chuột đái tháo
đường bởi alloxan monohydrate. Kết quả nghiên cứu cho thấy, cao
chiết giàu polyphenol ly trích từ thân củ nghệ đen có khả năng hạ
glucose huyết hiệu quả. Ngoài ra, cao chiết giàu polyphenol ly trích
từ thân củ nghệ đen còn giảm stress oxy hóa ở gan, thận, tụy và tim
dựa trên khả năng làm giảm malondialdehyde tăng glutathione. Như
vậy, cao chiết giàu polyphenol ly trích từ thân củ nghệ đen là một
nguồn cung cấp chất có khả năng hạ glucose huyết và kháng stress
oxy hóa đầy triển vọng.
Ngày hoàn thiện:
06/02/2025
Ngày đăng:
07/02/2025
DOI: https://doi.org/10.34238/tnu-jst.11272
* Corresponding author. Email: dvmai@nctu.edu.vn
TNU Journal of Science and Technology
230(05): 293 - 300
http://jst.tnu.edu.vn 294 Email: jst@tnu.edu.vn
1. Giới thiệu
Bệnh đái tháo đường (BĐTĐ) là một bệnh lý liên quan đến hội chứng chuyển hóa, bao gồm
tăng glucose huyết, rối loạn lipid huyết, carbohydrate và protein do sử dụng không hiệu quả
insuline [1]. BĐTĐ không được kiểm soát hiệu quả sẽ thúc đẩy sự phát triển bệnh lý về suy thận,
viêm gan, tổn thương võng mạc và bệnh tim mạch [2]. Trong số những nguyên nhân gây ra
BĐTĐ thì stress oxy hóa được đề xuất là một yếu tố chính trong cơ chế sinh bệnh và các biến
chứng của BĐTĐ [3]. Ngoài ra, BĐTĐ có liên quan chặt chẽ với rối loạn lipid huyết, do đó
người BĐTĐ dễ bị tăng cholesterol và triglyceride. Các biến chứng của BĐTĐ và tỷ lệ tử vong ở
người BĐTĐ có thể được giảm thiểu nhờ vào kiểm soát glucose huyết. BĐTĐ có thể được điều
trị thông qua việc kích thích tiết insuline nội sinh, giảm nhu cầu insuline và ức chế sự chuyển hóa
carbohydrate [4]. Các thuốc tổng hợp có khả năng hỗ trợ điều trị BĐTĐ thường có những tác
dụng không mong muốn như đau dạ dày, nổi mẩn da hoặc ngứa, tăng cân, mệt mỏi hoặc chóng
mặt, đầy hơi, tiêu chảy, bệnh gan, tăng nguy cơ thiếu máu, sưng chân hoặc mắt cá chân [5]. Các
hợp chất thuộc nhóm polyphenol đã được chứng minh có tác động tích cực đến tế bào β tuyến
tụy, giúp cơ thể sản xuất và sử dụng hiệu quả insuline [6]. Các hợp chất thuộc nhóm polyphenol
có khả năng hỗ trợ điều trị BĐTĐ thường sở hữu khả năng kháng oxy hóa hiệu quả [6]. Nghiên
cứu các chất kháng oxy hóa thuộc nhóm hợp chất polyphenol có thể cung cấp một liệu pháp an
toàn để kiểm soát và hỗ trợ điều trị BĐTĐ [7].
Cây nghệ đen (Curcuma zedoaria) là một loài thực vật được biết đến rộng rãi và sử dụng đáng
kể trong y học cổ truyền để giảm đau dạ dày, khó tiêu, đầy hơi và đông máu trong thời kỳ kinh
nguyệt [8]. Các nghiên cứu dược lý cho thấy, nghệ đen có tác dụng chống lại ung thư, bệnh tim
mạch và mạch máu não, xơ hóa, viêm và bảo vệ gan [9], [10]. Trong cây nghệ đen được chứng
minh có chứa các hợp chất như: labda-8(17),12 diene-15,16 dial, dehydrocurdione, curcumenone,
comosone II, isoprocurcumenol, procurcumenol, germacrone, zederone, germacrone-4,5-epoxide,
curcumenol, zerumbone epoxide, calcaratarin A, gweicurculactone, germacrone-1,10-epoxide,
furanodiene, curcuzedoalide, zerumin A và curcumanolide A [11]. Trong nghiên cứu gần đây của
chúng tôi, cao chiết giàu polyphenol từ thân củ nghệ đen đã được chứng minh có khả năng kháng
oxy hóa, kháng viêm và kháng đái tháo đường in vitro [8]. Do đó, trong nghiên cứu này chúng tôi
đã tiếp tục thử nghiệm trên mô hình động vật. Thông qua nghiên cứu sẽ cung cấp cơ sở khoa học
về hiệu quả hạ glucose huyết và kháng stress oxy hóa của cao chiết giàu polyphenol từ thân củ
nghệ đen làm cơ sở khoa học cho sự thay thế sản phẩm điều trị BĐTĐ tổng hợp, giúp cân bằng
hệ thống chất kháng stress oxy hóa, ổn định glucose huyết.
2. Phương pháp nghiên cứu
2.1. Vật liệu
Thân củ nghệ đen được nhóm nghiên cứu thu vào ngày 01 tháng 01 năm 2020 tại huyện
Thạnh Phú, tỉnh Bến Tre, Việt Nam. Nghệ đen được nhận diện dựa vào hình thái bởi ThS. Trần
Chí Linh (Bộ môn Hóa Sinh, Khoa Y, Trường Đại học Nam Cần Thơ). Mẫu nghệ đen được lưu
trữ theo mã ký hiệu BT_Cze01010010 tại phòng thí nghiệm Hóa sinh - Lâm sàng (phòng
C11.105), Bộ môn Hóa sinh, Khoa Y, Trường Đại học Trà Vinh [8].
Chuột Mus musculus var. Albino 10 tuần tuổi, có khối lượng khoảng 32,50±2,50 g, giống đực
được cung cấp bởi viện Pasteur thành phố Hồ Chí Minh. Chuột sau khi mua về được nuôi dưng
ở phòng thí nghiệm Hóa Sinh của Bộ môn Hóa Sinh, Khoa Y, Trường Đại học Nam Cần Thơ
trong chuồng thủy tinh có kích thước 25 × 20 × 15 cm ở nhiệt độ phòng, điều kiện chiếu sáng
12/12 giờ.
2.2. Phương pháp nghiên cứu
2.2.1. Phương pháp điều chế cao chiết giàu polyphenol từ thân củ nghệ đen
Cao chiết giàu polyphenol từ thân củ nghệ đen được điều chế theo phương pháp của Trần Chí
Linh và cộng sự [8] có điều chỉnh. Thân củ nghệ đen sau khi thu về được rửa sạch và loại bỏ
TNU Journal of Science and Technology
230(05): 293 - 300
http://jst.tnu.edu.vn 295 Email: jst@tnu.edu.vn
phần hư hỏng. Thân củ nghệ đen được cắt thành lát mỏng khoảng 0,5 cm. Sau đó, thân củ nghệ
đen được phơi khô trong bóng râm và nghiền thành bột. Bột thân củ nghệ đen được thu lấy bằng
cách rây qua khay kích thước khoảng 60 mesh. Độ ẩm được xác định theo mô tả trong Dược điển
Việt Nam V. Bột thân củ nghệ đen được ngâm 20,47 phút, tỷ lệ 1/10 (w/v) với ethanol 80,02%
(Cemeco, Việt Nam) ở 68oC trong bể siêu âm (Derui DR-MH30, Trung Quốc) có tần số 40 kHz.
Sau 3 lần ngâm, dịch ngâm được lọc qua giấy lọc, gom lại và cô đuổi dung môi dưới áp suất thấp
bằng máy cô quay chân không (Heidolph, Đức). Sau đó, phần dịch chiết còn lại được ủ đông ở
nhiệt độ -18oC, trong 24 giờ, cuối cùng phần dịch chiết này được mang sấy thăng hoa bằng thiết
bị Biobase BK-FD10PT trong 48 giờ để loại bỏ nước thu được cao chiết giàu polyphenol từ thân
củ nghệ đen. Cao chiết giàu polyphenol từ thân củ nghệ đen sẽ được bảo quản trong lọ thủy tinh
ở 4օC dùng cho các thí nghiệm tiếp theo.
2.2.2. Khảo sát hoạt tính hạ glucose huyết và kháng stress oxy hóa trên chuột đái tháo đường
Hoạt tính hạ glucose huyết và kháng stress oxy hóa của cao chiết giàu polyphenol từ thân củ
nghệ đen trên mô hình chuột đái tháo đường (ĐTĐ) được thực hiện bằng cách tiêm dung dịch
alloxan monohydrate vào khoang bụng của chuột liều 140 mg/kg khối lượng chuột/ 1 lần/ ngày
trong 3 ngày, thời gian tiêm vào buổi sáng (chuột được cho ăn trước đó 16 giờ). Sau khi ủ bệnh 7
ngày, chuột được định lượng glucose huyết bằng máy đo glucose huyết ACCU – CHEK® Active
của công ty TNHH ROCHE, Mỹ. Chuột có chỉ số glucose huyết từ 13,88-22,22 mmol/L (250-
400 mg/dL) được ghi nhận là mắc ĐTĐ và có thể sử dụng cho thử nghiệm [12]. Cao chiết giàu
polyphenol từ thân củ nghệ đen liều 25, 50 và 100 mg/kg khối lượng chuột và Glibenclamide liều
10 mg/kg khối lượng chuột được sử dụng để khảo sát hiệu quả hạ glucose huyết và kháng stress
oxy hóa. Chuột được bố trí ngẫu nhiên thành 6 nghiệm thức, mỗi nghiệm thức gồm 6 con chuột,
bao gồm:
− Nghiệm thức 1: Chuột bình thường uống nước cất (đối chứng sinh lý).
− Nghiệm thức 2: Chuột ĐTĐ không được điều trị (đối chứng bệnh lý).
− Nghiệm thức 3: Chuột ĐTĐ được điều trị bằng Glibenclamide liều 10 mg/kg/lần × 2
lần/ngày (đối chứng dương).
− Nghiệm thức 4: Chuột ĐTĐ được điều trị bằng cao chiết liều 25 mg/kg/lần × 2 lần/ngày.
− Nghiệm thức 5: Chuột ĐTĐ được điều trị bằng cao chiết liều 50 mg/kg/lần × 2 lần/ngày.
− Nghiệm thức 6: Chuột ĐTĐ được điều trị bằng cao chiết liều 100 mg/kg/lần × 2
lần/ngày.
Trong quá trình thí nghiệm, hàm lượng glucose huyết và khối lượng chuột được khảo sát
trước khi gây bệnh, sau khi gây bệnh và sau khi điều trị ở 7, 14 và 21 ngày. Kết thúc thí nghiệm,
chuột được giải phẫu để thu lấy gan, thận, tụy và tim nhằm xác định khả năng kháng stress oxy
hóa. Khả năng kháng stress oxy hóa của cao chiết giàu polyphenol từ thân củ nghệ đen được xác
định dựa vào hàm lượng malondialdehyde (MDA) và glutathione (GSH) có trong mô gan, thận,
tụy và tim theo mô tả của Ohkawa và cộng sự [13] và Moron và cộng sự [14] được hiệu chỉnh.
Mô gan, tụy, thận và tim chuột ở các nghiệm thức được tách ra khỏi cơ thể và nghiền đồng thể
trong dung dịch đệm KCl 1,15% ở nhiệt độ 4oC. Dịch đồng thể gồm 1 mL được trộn với 0,5 mL
dung dịch đệm phosphate (pH=7,4) và ủ ở 37oC trong 60 phút. Acid tricloacetic 10% có thể tích
là 0,5 mL cho vào và tiến hành ly tâm hỗn hợp trên 13000 vòng/ phút trong 10 phút ở 4°C. Phần
dịch nổi sau khi ly tâm sẽ được thu lấy và sử dụng cho việc định lượng MDA và GSH.
Hàm lượng MDA sẽ được xác định bằng cách cho 0,5 mL dịch nổi phản ứng với 0,25 mL
thiobarbituric acid 0,8% trong 30 phút ở 100oC. Kết thúc phản ứng, dung dịch được làm mát và
đo độ hấp thu quang phổ ở bước sóng 532 nm. Phương trình hồi quy tuyến tính của chất chuẩn
MDA được xây dựng nhằm xác định hàm lượng MDA (nmol MDA/g mô).
Hàm lượng GSH sẽ được xác định bằng cách cho 0,5 mL dịch nổi phản ứng với 0,1 mL thuốc
thử Ellman và 1,5 mL dung dịch EDTA phosphate. Hỗn hợp trên được để yên 3 phút ở nhiệt độ
TNU Journal of Science and Technology
230(05): 293 - 300
http://jst.tnu.edu.vn 296 Email: jst@tnu.edu.vn
phòng và sau đó tiến hành đo độ hấp thu quang phổ ở bước sóng 412 nm. Phương trình hồi quy
tuyến tính của chất chuẩn GSH được xây dựng nhằm GSH (nmol GSH/g mô).
2.2.3. Thống kê phân tích và xử lý dữ liệu
Phần mềm Minitab 16, kiểm định ANOVA-Tukey’s được sử dụng để xử lý các dữ liệu ghi
nhận được trong nghiên cứu. Phần mềm Microsoft Excel 2016 được sử dụng để vẽ biểu đồ.
3. Kết quả và bàn luận
3.1. Hiệu quả hạ glucose huyết của cao chiết giàu polyphenol từ thân củ nghệ đen
Sụt cân và tăng hàm lượng glucose huyết trên các thử nghiệm về BĐTĐ trên mô hình chuột
cho thấy là những dấu hiệu điển hình của BĐTĐ [15]. Nhóm nghiên cứu đã chọn những con
chuột có khối lượng dao động từ 30,67 ± 0,55 đến 32,97 ± 0,33 g và hàm lượng glucose huyết
dao động từ 6,72 ± 0,60 đến 7,18 ± 0,32 mmol/L để đưa vào thử nghiệm. Sau khi gây ĐTĐ,
chuột có dấu hiệu sụt cân nhanh (khối lượng còn 25,08 ± 0,72 đến 26,97 ± 0,45 g) và hàm lượng
glucose huyết tăng (21,08 ± 0,42 đến 22,32 ± 0,55 mmol/L). Như vậy, alloxan monohydrate liều
140 mg/kg khối lượng đã gây cho chuột ĐTĐ.
Kết quả nghiên cứu ghi nhận khối lượng chuột ở trong quá trình thử nghiệm (Bảng 1). Những
con chuột ĐTĐ không được điều trị có cơ thể hốc hác so với nhóm chuột ĐTĐ được điều trị bằng
Glibenclamide liều 10 mg/kg và cao chiết giàu polyphenol từ thân củ nghệ đen liều 25, 50 và 100
mg/kg. Cụ thể, nhóm chuột được điều trị bằng Glibenclamide có khối lượng đạt 38,68 ± 0,76 g
sau 21 ngày điều trị, tăng 1,48 lần so với thời điểm sau khi gây bệnh (ngày 0), khác biệt có ý
nghĩa so với nhóm chuột bình thường (p<0,05). Tuy nhiên, khi giải phẫu nhóm chuột BĐTĐ
được điều trị bằng Glibenclamide liều 10 mg/kg nhận thấy trong xoang bụng của chuột tích trữ
khá nhiều nước. Nguyên nhân làm cho chuột tăng trọng nhanh như thế có thể là do sự tích nước
trong quá trình sử dụng thuốc.
Cao chiết giàu polyphenol từ thân củ nghệ đen giúp cải thiện khối lượng ở các nhóm chuột
ĐTĐ. Chuột ĐTĐ được điều trị bằng cao chiết giàu polyphenol từ thân củ nghệ đen liều 25
mg/kg có khối lượng tăng 1,12 lần, ở liều 50 mg/kg tăng 1,18 lần và ở liều 100 mg/kg tăng 1,17
lần so với thời điểm sau khi gây bệnh (ngày 0).
Bảng 1. Khối lượng chuột ở các nghiệm thức trong quá trình thí nghiệm
Nghiệm thức
Trước khi
gây bệnh
Khối lượng chuột (g) sau khi gây bệnh và điu trị
Sau khi gây
bệnh (ngày 0)
Sau khi điu
trị 7 ngày
Sau khi điu
trị 14 ngày
Sau khi điu trị
21 ngày
BT
31,28b±0,54
32,53a±0,55
33,85a±0,57
34,90a±0,56
36,03b±0,49
ĐTĐ
32,70a±0,25
25,12c±0,79
22,70e±0,67
19,12e±1,31
16,62e±0,63
ĐTĐ, Gli 10
32,28a±0,85
26,12bc±0,85
27,97bc±0,95
33,32b±0,69
38,68a±0,76
ĐTĐ, TCNĐ 25
32,63a±0,48
25,97bc±0,12
24,05d±0,69
25,98d±0,42
29,10d±0,88
ĐTĐ, TCNĐ 50
30,67b±0,55
25,08c±0,72
27,02c±0,41
28,47c±0,74
29,67d±0,60
ĐTĐ, TCNĐ 100
32,97a±0,33
26,97b±0,45
28,58b±0,67
29,72c±0,91
31,47c±0,97
Ghi ch: Các giá trị có chữ cái theo sau trong cng một cột giống nhau khác biệt không c ngha ở mức
5%. BT-chuột bình thường uống nước cất; ĐTĐ-chuột ĐTĐ không điều trị; ĐTĐ, Gli 10-chuột ĐTĐ được
điều trị bằng Glibenclamide liều 10 mg/kg; ĐTĐ, TCNĐ 25, ĐTĐ, TCNĐ 50, ĐTĐ, TCNĐ 100-chuột ĐTĐ
được điều trị bằng cao chiết giàu polyphenol từ thân củ nghệ đen lần lượt ở các liều 25, 50 và 100 mg/kg.
Ở người ĐTĐ cơ thể sử dụng không hiệu quả insuline dẫn đến việc tăng glucose huyết sau ăn
là biểu hiện rất phổ biến [16]. Trong quá trình thử nghiệm nhóm nghiên cứu đã tiến hành ghi
nhận hàm lượng glucose huyết trình bày trong Bảng 2. Chuột ĐTĐ được điều trị bằng cao chiết
giàu polyphenol từ thân củ nghệ đen ở cả liều 25, 50 và 100 mg/kg làm giảm đáng kể (p<0,05)
hàm lượng glucose huyết so với nhóm chuột ĐTĐ không được điều trị. Trong khi, hàm lượng
glucose huyết ở nhóm chuột mắc ĐTĐ không được điều trị không những không giảm mà còn có
dấu hiệu tăng dần theo thời gian (hàm lượng glucose huyết đạt 32,20 ± 0,79 mmol/L ở ngày thứ 21,
TNU Journal of Science and Technology
230(05): 293 - 300
http://jst.tnu.edu.vn 297 Email: jst@tnu.edu.vn
tăng đến 1,53 lần so với thời điểm sau khi gây bệnh (ngày 0)) thì những con chuột ĐTĐ được điều
trị bằng cao chiết giàu polyphenol từ thân củ nghệ đen làm cho hàm lượng glucose giảm về mức
bình thường ở liều 50 và 100 mg/kg khối lượng. Sau 21 ngày, chuột ĐTĐ được điều trị bằng cao
chiết giàu polyphenol từ thân củ nghệ đen liều 25 mg/kg mặc dù có sự giảm hàm lượng glucose
huyết (16,58 ± 0,86 mmol/L) nhưng vẫn còn cao hơn so với chuột bình thường gấp 2,31 lần.
Bảng 2. Hàm lượng glucose huyết của chuột ở các nghiệm thức trong quá trình thí nghiệm
Nghiệm thức
Trước khi
gây bệnh
Hàm lượng glucose huyết (mmol/L) sau khi gây bệnh và điu trị
Sau khi gây
bệnh (ngày 0)
Sau khi điu
trị 7 ngày
Sau khi điu
trị 14 ngày
Sau khi điu
trị 21 ngày
BT
6,87a±0,30
6,97c±0,33
6,98d±0,27
7,12e±0,31
7,18d±0,34
ĐTĐ
6,95a±0,48
21,08b±0,42
22,05a±0,55
26,67a±0,61
32,20a±0,79
ĐTĐ, Gli 10
7,00a±0,68
21,98ab±0,49
18,60b±4,52
13,43d±0,85
10,73c±0,67
ĐTĐ, TCNĐ 25
7,18a±0,32
22,15a±0,71
23,52a±0,47
20,48b±0,81
16,58b±0,86
ĐTĐ, TCNĐ 50
6,93a±0,39
22,18a±0,78
18,43b±0,78
15,03c±0,96
10,80c±0,72
ĐTĐ, TCNĐ 100
6,72a±0,60
22,32a±0,55
14,97c±1,09
12,38d±0,70
7,77d±1,16
Ghi ch: Các giá trị có chữ cái theo sau trong cng một cột giống nhau khác biệt không c ngha ở mức
5%. BT-chuột bình thường uống nước cất; ĐTĐ-chuột ĐTĐ không điều trị; ĐTĐ, Gli 10-chuột ĐTĐ được
điều trị bằng Glibenclamide liều 10 mg/kg; ĐTĐ, TCNĐ 25, ĐTĐ, TCNĐ 50, ĐTĐ, TCNĐ 100-chuột ĐTĐ
được điều trị bằng cao chiết giàu polyphenol từ thân củ nghệ đen lần lượt ở các liều 25, 50 và 100 mg/kg.
3.2. Hiệu quả kháng stress oxy hóa của cao chiết giàu polyphenol từ thân củ nghệ đen
Một trong những cơ quan quan trọng nhất để chuyển hóa polysaccharide, duy trì cân bằng nội
môi của glucose trong máu thông qua tổng hợp insuline là tụy. Các tế bào β của tuyến tụy mẫn
cảm với alloxan monohydrate (thúc đẩy sự hình thành các gốc tự do) dẫn đến tổn thương tụy và
rối loạn bài tiết insuline [17]. Gan và thận là cơ quan nhạy cảm, có khả năng giải độc và đóng vai
trò then chốt trong chuyển hóa glucose trong cơ thể [18]. Do đó, các thiệt hại bệnh lý gây ra cho
gan và thận bởi các tác nhân gây độc cho gan và thận sẽ gây tử vong ở người ĐTĐ [19]. Các gốc tự
do hoạt động mất kiểm soát ở động vật mắc BĐTĐ dẫn đến sự stress oxy hóa ở các cơ quan chức
năng như: tụy, gan và thận [20]. Ngoài ra, tim cũng chịu nhiều tổn thương do tăng cường quá trình
oxy hóa của ĐTĐ. Các nghiên cứu trên mô hình động vật và các thử nghiệm lâm sàng đã thiết lập
mối quan hệ giữa tăng cholesterol và peroxid hóa lipid [21]. Từ cơ sở đó, hàm lượng MDA và GSH
trong các mô, cơ quan như gan, tụy, thận và tim đã được xác định (Hình 1 và Hình 2).
Vào cuối thí nghiệm hàm lượng GSH ở các mô cơ quan của chuột ĐTĐ đã giảm đáng kể
(p <0,05), trong khi hàm lượng MDA tăng rõ rệt (p<0,05) so với nhóm chuột bình thường, chứng
tỏ rằng tụy, gan, tim và thận đều bị stress oxy hóa. Các nghiên cứu trước đây cũng cho thấy rằng
giảm hoạt động enzyme kháng oxy hóa (GSH) và tăng hàm lượng MDA ở tụy, gan và thận của
chuột mắc ĐTĐ phù hợp với nghiên cứu hiện tại [22].
Ở gan chuột ĐTĐ hàm lượng MDA (79,93 ± 4,68 nmol MDA/g mô) tăng cao gấp 3,83 lần so
với nhóm chuột bình thường (20,88 ± 1,26 nmol GSH/g mô). Trong khi đó, hàm lượng GSH ở
gan chuột ĐTĐ giảm chỉ còn 51,36 ± 5,57 nmol GSH/g mô, thấp hơn nhóm chuột bình thường
(279,62 ± 35,65 nmol GSH/g mô) 5,44 lần. Cao chiết giàu polyphenol từ thân củ nghệ đen được
sử dụng mang lại những cải thiện tích cực cho chuột ĐTĐ, khi mà hàm lượng MDA giảm và hàm
lượng GSH tăng dần theo liều cao chiết. Ở nhóm chuột ĐTĐ được điều trị bằng cao chiết giàu
polyphenol từ thân củ nghệ đen liều 100 mg/kg có hiệu quả kháng stress oxy hóa cao nhất; hàm
lượng MDA và GSH lần lượt là 12,33 ± 4,78 nmol MDA/g mô; 798,68 ± 58,68 nmol GSH/g mô.
Như được trình bày trong Hình 1 và Hình 2, những thay đổi sinh hóa bất thường ở tụy của
chuột mắc ĐTĐ đã được phục hồi bằng cách sử dụng Glibenclamide liều 108 mg/kg và cao chiết
giàu polyphenol từ thân củ nghệ đen ở các liều khảo sát. Hàm lượng của GSH ở tụy đạt tương
ứng 683,27 ± 34,67 nmol GSH/g mô khi chuột ĐTĐ được điều trị cao chiết giàu polyphenol từ
thân củ nghệ đen liều 100 mg/kg, cao hơn đáng kể (p<0,05) so với nhóm chuột bình thường