Hoµ ©m øng dông HÖ C§SP –
§éc lËp Tù do H¹nh phóc
Së GD & §T L¹ng S¬n Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam Trêng C§SP
–
–
®Ò c¬ng chi tiÕt häc phÇn
hoµ ©m øng dông vµ phèi bÌ 1
hÖ c®sp ©m nh¹c
1. Tªn häc phÇn : Hoµ ©m øng dông vµ phèi bÌ 1
2. Sè ®¬n vÞ häc tr×nh : 4 §VHT = 60 tiÕt.
3. Tr×nh ®é ®µo t¹o : Sinh viªn n¨m thø 2 hÖ C§SP ¢m nh¹c.
4. Ph©n phèi thêi gian :
- Lªn líp : 55 % - Thùc hµnh «n tËp, kiÓm tra : 45%
5. §iÒu kiÖn tiªn quyÕt :
-Lý thuyÕt ©m nh¹c 1,2. Nh¹c cô 1,2.
6. M« t¶ v¾n t¾t néi dung häc phÇn : Häc phÇn bao gåm c¸c néi dung :
Häc phÇn cung cÊp cho sinh viªn nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n ban ®Çu vÒ ©m, nh¹c
nhiÒu bÌ ®Ó cã thÓ häc tèt c¸c néi dung :
- H×nh thøc. - ThÓ lo¹i ©m nh¹c. - §äc nh¹c nhiÒu bÌ. - Nh¹c cô.
Vi Hng - Tæ Nh¹c - Khoa TiÓu häc 1
Hoµ ©m øng dông HÖ C§SP –
7. NhiÖm vô cña ngêi häc :
- Dù líp ®ñ sè bµi lý thuyÕt vµ thùc hµnh theo quy ®Þnh. - Thùc hiÖn c¸c bµi tËp ë nhµ. - Lµm ®ñ c¸c bµi kiÓm tra vµ thi häc phÇn. - Dông cô häc tËp cÇn cã : bót ch×, vë chÐp nh¹c, bµi tËp.
8. Tµi liÖu häc tËp :
- S¸ch Hoµ ©m cña §µo Thøc - Nh¹c viÖn TPHCM. - S¸ch Hoµ ©m cña Ph¹m Tó H¬ng vµ Vò NhËt Th¨ng - NVHN.
9. Tiªu chuÈn ®¸nh gi¸ sinh viªn :
- Dù ®ñ c¸c giê lý thuyÕt vµ thùc hµnh theo quy ®Þnh. - Lµm c¸c bµi tËp thùc hµnh ë nhµ theo yªu cÇu cña gi¸o viªn. - C¸c bµi KiÓm tra vµ thi ®¹t yªu cÇu.
10. Thang ®iÓm : 10/10.
11. Môc tiªu cña häc phÇn : a. Trong gi¸o tr×nh C§SP :
- N¾m ®îc ph¬ng ph¸p phèi hoµ thanh c¬ b¶n. - Phèi ®Öm h¸t vµ nhËn thøc s©u h¬n vÒ kiÕn thøc ©m nh¹c.
b. Trong ch¬ng tr×nh gi¶ng d¹y PT vµ néi dung c«ng t¸c sau tèt nghiÖp :
- øng dông vµo phèi ®Öm h¸t. - Phèi hîp xíng hay phèi cho mét sè cac khóc ®¬n gi¶n.
12. ThiÕt bÞ d¹y häc cÇn thiÕt :
- Lªn líp tËp trung. - B¶ng d¹y cÇn cã dßng kÎ nh¹c s½n.
13. Ch¬ng tr×nh chi tiÕt :
Vi Hng - Tæ Nh¹c - Khoa TiÓu häc 2
Hoµ ©m øng dông HÖ C§SP –
Tªn bµi d¹y
Thêi gian
Sè tiÕt 2 2 2
Bµi 1 : Mét sè kh¸i niÖm ban ®Çu vÒ hoµ ©m. Bµi 2 : C¸c lo¹i hîp ©m vµ ©m b¶y. C¸ch s¾p xÕp hoµ ©m bèn bÌ. Bµi 3 : C¸c hîp ©m ba chÝnh vµ chøc n¨ng cña chóng trong ®iÖu thøc. Bµi 4 : C¸ch nèi tiÕp c¸c hîp ©m ba chÝnh.
a. C¸ch tiÕn hµnh bÌ. b. Nèi tiÕp c¸c hîp ©m ba chÝnh. c. Bµi tËp øng dông
2 2 1
Bµi 5 : Phèi hoµ ©m cho giai ®iÖu b»ng c¸c hîp ©m ba chÝnh. a. Nh÷ng ®iÒu cÇn n¾m ®îc trong khi phèi h. ©m. b. Bµi tËp vÒ phèi hoµ ©m cho giai ®iÖu. c. Sù thay ®æi vÞ trÝ ©m cña c¸c hîp ©m. d. Bµi tËp øng dông - KiÓm tra häc tr×nh 1
1 2 1 3
Bµi 6 : Phèi hoµ ©m cho bÌ Bass.
a. Bíc nh¶y cña c¸c ©m ba. b. CÊu t¹o bµi tËp hoµ ©m c. Bµi tËp øng dông.
2 1 1
Bµi 7 : Hîp ©m bèn s¸u kÕt K6
4.
4.
4. trong bµi tËp hoµ thanh.
1 1 1
a. Kh¸i niÖm - Ký hiÖu - §iÒu kiÖn sö dông K6 b. VÞ trÝ sö dông K6 c. Bµi tËp øng dông. Bµi 8 : Hîp ©m s¸u cña c¸c hîp ©m ba chÝnh.
a. §Þnh nghÜa - Ký hiÖu - Thay ®æi vÞ trÝ ©m. b. KÕt hîp hai hîp ©m s¸u t¬ng quan qu·ng 4 - 5 c. Qu·ng 5 vµ qu·ng t¸m song song. d. C¸c hîp ©m s¸u bèn lít vµ thªu e. Bµi tËp øng dông.KiÓm tra HT2
2 1 1 1 3
Bµi 9 : Hîp ©m 7 ¸t.
a. §Þnh nghÜa - Ký hiÖu - Sù chuÈn bÞ cña hîp ©m b¶y ¸t. b. Gi¶i quyÕt hîp ©m b¶y ¸t. c. C¸c thÓ ®¶o cña hîp ©m b¶y ¸t. d. C¸c bíc nh¶y. e. Bµi tËp øng dông.
1 1 1 1 2
Vi Hng - Tæ Nh¹c - Khoa TiÓu häc 3
Hoµ ©m øng dông HÖ C§SP –
1
Bµi 10 : HÖ thèng chøc n¨ng ®Çy ®ñ. Bµi 11 : Hîp ©m SII vµ SII6
a. Nèi tiÕp c¬ b¶n. b. Bµi tËp øng dông.
1 1 2
Bµi 12 : §iÖu trëng hoµ ©m. C¸c hîp ©m ba cña ®iÖu trëng hoµ ©m . Bµi 13 : Hîp ©m ba bËc VI.
a. KÕt cÊu vµ ký hiÖu - KÕt hîp c¬ b¶n. b. C¸c bíc nh¶y khi tiÕn hµnh. c. Bµi tËp øng dông. KiÓm tra HT3
1 1 2
Bµi 14 : Hîp ©m b¶y bËc II.
a. KÕt cÊu vµ ký hiÖu - KÕt hîp c¬ b¶n. b. C¸c bíc nh¶y khi tiÕn hµnh. c. Bµi tËp øng dông.
2 1 1
Bµi 15 : Hîp ©m ba bËc III.
2 1 1
a. ý nghÜa cña ®iÖu thøc. b. C¸ch sö dông. c. Bµi tËp øng dông.
Bµi 16 : Ph¬ng ph¸p phèi ®Öm h¸t.
2 2
a. Ph¬ng ph¸p so¹n hîp ©m cho giai ®iÖu. b. Thùc hµnh so¹n hîp ©m cho bµi h¸t. KiÓm tra HT4
V. Bµi gi¶ng chi tiÕt.
Vi Hng - Tæ Nh¹c - Khoa TiÓu häc 4
Hoµ ©m øng dông HÖ C§SP –
Bµi 1 :
Mét sè kh¸i niÖm ban ®Çu vÒ hoµ ©m.
Bµi nµy cung cÊp cho sv c¸c vÊn ®Ò :
- KN vÒ hoµ ©m. - C¸c h×nh thøc ©m nh¹c. - KN vÒ chång ©m, hîp ©m. - Hîp ©m thÓ gèc - Hîp ©m thÓ ®¶o - Tªn cña hîp ©m - Tªn c¸c ©m cña hîp ©m
I. Mét sè kh¸i niÖm ban ®Çu vÒ hoµ ©m :
a. Hoµ ©m lµ g× : Thêi Hi L¹p cæ hoµ ©m cã nghÜa lµ sù c©n ®èi, hµi hoµ, ¨n nhÞp gi÷a toµn bé vµ bé phËn. Ngêi Hi L¹p cho r»ng mäi thø trªn ®êi ®Òu ®îc t¹o nªn theo nh÷ng quy luËt cña hoµ ©m vµ hä ®· x©y dùng nh÷ng lý thuyÕt vÒ hoµ ©m cña trêi vµ ®Êt. Lý thuyÕt nµy ®· chi phèi nhiÒu mÆt : Quan niÖm vÒ vò trô, sù ph¸t triÓn nh©n c¸ch h×nh thøc kiÕn tróc, ®¹o ®øc häc.
Hoµ ©m còng ®îc ¸p dông vµo ©m nh¹c. Thêi kú nµy cha cã ©m nh¹c nhiÒu bÌ,
danh tõ hoµ ©m cã nghÜa lµ nh÷ng mèi t¬ng quan nhÊt ®Þnh gi÷a c¸c ©m thanh h×nh thµnh ra giai ®iÖu. Khoa hoµ ©m lóc nµy nghiªn cøu vÒ sù tiÕp diÔn c¸c ©m thanh nèi tiÕp nhau. Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña nghÖ thuËt ©m nh¹c, khi h×nh thµnh ra lo¹i h×nh ©m
nh¹c nhiÒu bÌ th× nhiÒu ngêi ph¶i h¸t hoÆc ®µn cïng lóc nhiÒu bÌ kh¸c nhau nhng cÇn ph¶i cã nh÷ng sù hoµ hîp. Nh÷ng quy luËt hoµ ©m ra ®êi ®· t¹o ra sù hoµ hîp ®ã. Hoµ ©m cã quan hÖ mËt thiÕt víi tÊt c¶ c¸c thÓ lo¹i ©m nh¹c.
b. C¸c h×nh thøc ©m nh¹c : - Nh¹c mét bÌ ®îc gäi lµ nh¹c ®¬n ®iÖu :
VD 1:
Vi Hng - Tæ Nh¹c - Khoa TiÓu häc 5
Hoµ ©m øng dông HÖ C§SP –
- Nh¹c nhiÒu bÌ gåm cã hai lo¹i chñ yÕu : Phøc ®iÖu : lµ lo¹i nh¹c nhiÒu bÌ trong ®ã c¸c bÌ ®Òu cã tÝnh ®éc lËp, biÓu hiÖn
nh÷ng giai ®iÖu t¬ng ph¶n nhau.
VD 2 :
Chñ ®iÖu lµ lo¹i nh¹c nhiÒu bÌ trong ®ã cã mét bÌ ®îc coi lµ chñ yÕu, bÌ nµy gi÷ vai trß biÓu hiÖn giai ®iÖu cña t¸c phÈm nªn ®îc gäi lµ bÌ giai ®iÖu, nh÷ng bÌ cßn l¹i gi÷ vai trß phô ho¹.
II. Kh¸i niÖm ban ®Çu vÒ chång ©m vµ hîp ©m : 1.1. Chång ©m : Lµ mét sè ©m ph¸t ra cïng mét lóc. Chång ©m ®îc ghi b»ng
nh÷ng nèt chång lªn nhau:
VD 3:
1.2. Hîp ©m : Lµ nh÷ng ©m ®îc s¾p xÕp theo quy luËt vµ cã tõ 3 ©m trë lªn : VD 4:
Vi Hng - Tæ Nh¹c - Khoa TiÓu häc 6
Hoµ ©m øng dông HÖ C§SP –
Hîp ©m cã nhiÒu d¹ng mµ trong ®ã gi÷a c¸c ©m cã nh÷ng kho¶ng c¸ch kh«ng
ph¶i lµ c¸c qu·ng 3 : VD 5
1.3. Tªn c¸c ©m cña hîp ©m : ¢m díi cïng ®îc gäi lµ ©m gèc hoÆc lµ ©m 1. Nh÷ng ©m cßn l¹i tªn gäi dùa vµo qu·ng c¸ch gi÷a c¸c ©m nµy víi ©m gèc tÝnh tõ díi lªn, c¸c ©m cßn l¹i sÏ cã tªn gäi lµ : ©m 3, ©m 5, ©m 7, ©m 9.
VD 6
1.4. Tªn cña hîp ©m : Tªn cña hîp ©m ®îc gäi theo tªn cña ©m gèc. §Ó gäi ®óng tªn hîp ©m cÇn x¸c
®Þnh ®óng tªn ©m gèc, nÕu kh«ng sÏ gäi sai.
VD 7
1.5. Hîp ©m thÓ gèc : Hîp ©m thÓ gèc cã ©m trÇm lµm ©m 1
VD 8
H.©m Mi thø gèc. H.©m La thø gèc
1.6. Hîp ©m thÓ ®¶o : Hîp ©m thÓ ®¶o lµ H.©m cã ©m trÇm kh«ng ph¶i lµ ©m gèc
Vi Hng - Tæ Nh¹c - Khoa TiÓu häc 7
Hoµ ©m øng dông HÖ C§SP –
a. Hîp ©m ba cã hai thÓ ®¶o : - ThÓ ®¶o 1 : Cã ©m trÇm lµm ©m ba, ®îc gäi lµ h.©m s¸u, ký hiÖu lµ sè 6 sau ch÷
c¸i chØ tªn hîp ©m.
4 sau ch÷ c¸i
- ThÓ ®¶o hai ; Cã ©m trÇm lµ ©m n¨m gäi lµ hîp ©m bèn s¸u ký hiÖu 6
chØ tªn hîp ©m.
VD 9 H.a Son gèc Son ®¶o1 Son ®¶o2
b. Hîp ©m b¶y cã ba thÓ ®¶o : - ThÓ ®¶o 1 : Cã ©m trÇm lµ ©m ba gäi lµ hîp ©m bèn s¸uký hiÖu lµ 6 5 - ThÓ ®¶o 2 : Cã ©m trÇm lµ ©m 5 gäi lµ hîp ©m ba bèn ký hiÖu lµ 4 3 - ThÓ ®¶o 3 : Cã ©m trÇm lµ ©m 7 gäi lµ hîp ©m hai ký hiÖu lµ 2 Ký hiÖu c¸c thÓ ®¶o cña hîp ©m b¶y còng dùa vµo c¸c qu·ng míi h×nh thµnh
VD 10
5 G4
3 G2
G G6
Bµi thùc hµnh : 1. Ph©n biÖt ©m gèc ©m trÇm cña c¸c hîp ©m . 2. C¸c hîp ©m sau ®©y tªn lµ g× vµ ë thÓ nµo ( gèc hay ®¶o )
Vi Hng - Tæ Nh¹c - Khoa TiÓu häc 8
Hoµ ©m øng dông HÖ C§SP –
Bµi 2 :
C¸c lo¹i hîp ©m ba vµ hîp ©m b¶y
C¸ch s¾p xÕp hoµ ©m bèn bÌ.
Bµi nµy cung cÊp cho sv c¸c vÊn ®Ò :
- C¸c lo¹i hîp ©m ba. - C¸c lo¹i hîp ©m b¶y. - TÝnh chÊt cña c¸c lo¹i hîp ©m ba vµ b¶y. - C¸ch s¾p xÕp hoµ ©m bèn bÌ.
I. C¸c läai hîp ©m ba :
1.1. Hîp ©m ba trëng : Cã qu·ng ba trëng n»m díi qu·ng ba thø VD 11
1.2. Hîp ©m ba thø : Cã mét qu·ng ba thø n»m díi qu·ng ba trëng VD 12
1.3. Hîp ©m ba gi¶m : C¶ hai qu·ng ba ®Òu lµ qu·ng ba thø VD 13
1.4. Hîp ©m ba t¨ng : C¶ hai qu·ng ba ®Òu lµ qu·ng ba trëng VD 14
Vi Hng - Tæ Nh¹c - Khoa TiÓu häc 9
Hoµ ©m øng dông HÖ C§SP –
II. C¸c lo¹i hîp ©m b¶y :
2.1. Hîp ©m b¶y trëng : Gåm cã mét hîp ©m ba trëng víi mét qu·ng b¶y trëng VD 15
2.2. Hîp ©m b¶y trëng thø : Gåm mét hîp ©m ba trëng víi mét hîp ©m b¶y thø VD 16
2.3. Hîp ©m b¶y thø : Gåm mét hîp ©m ba thø víi mét qu·ng b¶y thø :
VD 17
2.4. Hîp ©m b¶y thø gi¶m :
VD 18
2.5. Hîp ©m b¶y gi¶m : Gåm mét hîp ©m ba gi¶m víi mét qu·ng b¶y gi¶m VD 19
III. TÝnh chÊt cña c¸c hîp ©m :
a. Hîp ©m thuËn : Gåm nh÷ng hîp ©m ba trëng vµ ba thø b. Hîp ©m nghÞch : Gåm c¸c hîp ©m ba gi¶m, t¨ng, vµ c¸c lo¹i hîp ©m b¶y,
chÝn.
IV. C¸ch s¾p xÕp hoµ ©m bèn bÌ
Vi Hng - Tæ Nh¹c - Khoa TiÓu häc 10
Hoµ ©m øng dông HÖ C§SP –
1. Bèn bÌ hoµ ©m mang tªn cña bèn giäng h¸t :
- Sopprano : S - N÷ cao - BÌ giai ®iÖu. - Anto : A - N÷ trÇm - Teno : T - Nam cao - Bass : B - Nam trÇm
2. TÇng cña hoµ ©m :
Hoµ ©m ®îc chia lµm 2 tÇng : TÇng trªn vµ tÇng díi TÇng trªn gåm c¸c bÌ : Sopprano, Anlto, Teno. TÇng díi gåm cã bÌ : Bass. Th«ng thêng bÌ S, A viÕt chung ë kho¸ Sol, nÕu nèt cã ®u«i th× bÌ S viÕt du«i
quay lªn trªn, bÌ A viÕt ®u«i quay xuèng díi. BÌ T, B viÕt ë kho¸ Pha nÕu nèt cã ®u«i th× bÌ T viÕt ®u«i quay lªn trªn bÌ B viÕt ®u«i quay xuèng díi.
VD 20
3. VÞ trÝ giai ®iÖu : Giai ®iÖu chÝnh thêng ®îc viÕt ë bÌ Sopprano v× vËy cã thÓ dïng ©m 1, 3, 5, 7 cña hîp ©m ®Ó t¹o thµnh giai ®iÖu. NÕu dïng ©m 1 ë bÌ S th× gäi lµ vÞ trÝ giai ®iÖu ©m 1 cña hîp ©m. NÕu dïng ©m 3, 5 ë bÌ S th× gäi ®ã lµ vÞ trÝ giai ®iÖu ©m 3 vµ ©m 5.
VD 21
G. ® ©m 1 G.® ©m 3 G.® ©m 5
Vi Hng - Tæ Nh¹c - Khoa TiÓu häc 11
Hoµ ©m øng dông HÖ C§SP –
4. C¸ch s¾p xÕp hîp ©m :
Hîp ©m cã thÓ s¾p xÕp theo c¸ch : xÕp hÑp, réng, hçn hîp. a. XÕp hÑp : ë ba bÌ trªn bÌ nä c¸ch bÌ kia kh«ng qu¸ qu·ng bèn. b. XÕp réng : ba bÌ trªn c¸ch nhau qu¸ qu·ng bèng nhng kh«ng ®îc qua qu·ng
t¸m. NÕu vît qu¸ qu·ng t¸m sÏ bÞ coi lµ xÕp rçng, c¸ch nµy bÞ cÊm dïng.
c. XÕp hçn hîp : ë tÇng trªn ®îc viÕt kÕt hîp c¶ hÑp lÉn réng th× gäi lµ xÕp hîp
©m hçn hîp.
Trong c¸c c¸ch viÕt hîp ©m th× qu·ng c¸ch gi· bÌ T vµ bÌ B kh«ng ®îc qu¸ 2
qu·ng t¸m cßn hai bÌ kÕ tiÕp kh«ng ®îc qu¸ qu·ng 8.
VD 22
5. S¸u c¸ch s¾p xÕp hîp ©m ba : VD 23
6. §ång ©m :
Cã thÓ xÕp hai bÌ ®ång ©m ( ChËp bÌ )
VD 24
7. ChÐo bÌ :
Vi Hng - Tæ Nh¹c - Khoa TiÓu häc 12
Hoµ ©m øng dông HÖ C§SP –
§©y lµ c¸ch s¾p xÕp lµm cho ©m cña bÌ díi cao h¬n ©m cña bÌ trªn.
VD 25
8. T¨ng ®«i ©m : Hîp ©m ba thêng ph¶i t¨ng ®«i ©m mét trong c¸c ©m cña nã thêng lµ ©m gèc
cña hîp ©m .
Bµi thùc hµnh :
1. ViÕt trªn hai kho¸ c¸c hîp ©m sau ®©y : La trëng cã vÞ trÝ giai ®iÖu ©m gèc,
xÕp hÑp. Fa th¨ng thø vÞ trÝ giai ®iÖu ©m gèc xÕp hÑp. Fa trëng vÞ trÝ gia ®iÖu ©m n¨m xÕp réng.
2. ViÕt hîp ©m Sol trëng víi s¸u c¸ch s¾p xÕp kh¸c nhau.
Bµi 3 :
C¸c hîp ©m ba CHÝnh
vµ chøc n¨ng cña chóng trong ®iÖu thøc
Bµi nµy cung cÊp cho sv c¸c vÊn ®Ò :
- Chøc n¨ng cña c¸c hîp ©m ba.
Vi Hng - Tæ Nh¹c - Khoa TiÓu häc 13
Hoµ ©m øng dông HÖ C§SP –
- C¸ch tiÕn hµnh hoµ ©m . - Sù t¬ng quan gi÷a c¸c hîp ©m.
C¸c hîp ©m ba chÝnh ®îc chia lµm ba chøc n¨ng kh¸c nhau - Hîp ©m ba bËc I ( T ) lµ hîp ©m ba chñ cã tÝnh chÊt æn ®Þnh ( Chøc n¨ng chñ ) - Hîp ©m ba bËc IV ( S ) lµ hîp ©m ba h¹ ¸t cã tÝnh chÊt kh«ng æn ®Þnh ( Chøc n¨ng h¹ ¸t ). - Hîp ©m ba bËc V ( D ) lµ hîp ©m ba ¸t tÝnh chÊt kh«ng æn ®Þnh ( Chøc n¨ng ¸t ) I. C«ng thøc vÒ tiÕn hµnh hoµ ©m
- C¸ch tiÕn hµnh t¹o nªn bëi 2 chøc n¨ng chñ vµ ¸t gäi lµ tiÕn hµnh chÝnh c¸ch. T - D ; D - T ; T - D - T ; D - T - D - C¸ch tiÕn hµnh t¹o nªn bëi 2 chøc n¨ng chñ chñ vµ h¹ ¸t gäi lµ c¸ch tiÕn hµnh
biÕn c¸ch : T - S ; S - T ; T - S - T ; S - T - S.
- C¸ch tiÕn hµnh lËp nªn bëi c¶ 3 chøc n¨ng gäi lµ tiÕn hµnh ®Çy ®ñ : T - S - D - T.
II. Sù t¬ng quan gi÷a c¸c hîp ©m ba chÝnhSù t¬ng quan gi÷a c¸c hîp ©m lµ qu·ng
c¸ch gi÷a c¸c ©m gèc cña chóng
- Sù t¬ng quan T - S lµ t¬ng quan qu·ng 4 cã mét ©m chung VD 1 - Sù t¬ng quan T - D lµ t¬ng quan qu·ng 5 cã mét ©m chung VD 2 - Sù t¬ng quan S -D lµ t¬ng quan qu·ng 2 kh«ng cã ©m chung VD 3
VD 26
Bµi 4 :
C¸ch nèi tiÕp hîp ©m ba CHÝnh nguyªn vÞ
Vi Hng - Tæ Nh¹c - Khoa TiÓu häc 14
Hoµ ©m øng dông HÖ C§SP –
Bµi nµy cung cÊp cho sv c¸c vÊn ®Ò :
- C¸ch tiÕn hµnh bÌ. - C¸ch nèi tiÕp c¸c hîp ©m ba chÝnh.
I. C¸ch tiÕn hµnh cña c¸c bÌ :
a. TiÕn hµnh tõng bÌ : Tõng bÌ cã thÓ tiÕn hµnh bíc lÇn hay bíc nh¶y.
. TiÕn hµnh bíc lÇn lµ lµ c¸c bÌ di chuyÓn c¸c qu·ng 1,2,3.
VD 27
. TiÕn hµnh bíc nh¶y khi bÌ di chuyÓn qu·ng 4,5,6,7,8.
VD 28
. C¸ch tiÕn hµnh bíc lÇn ®îc dïng nhiÒu nhÊt. V× vËy trong thêi gian ®Çu b¾t
buéc ph¶i theo . Riªng bÌ Bass ®îc nh¶y qu·ng 4,5
b. C¸ch tiÕn hµnh nhiÒu bÌ : Hai bÌ cã thÓ cïng tiÕn theo 3 c¸ch lµ : Cïng híng, ngîc híng, vµ tiÕn hµnh
chÕch híng
VD 29
Cïng híng Ngîc híng ChÕch híng Sù chuyÓn cïng híng mµ gi÷ nguyªn cïng mét qu·ng ë gi÷a c¸c bÌ gäi lµ tiÕn
hµnh song song.
c. CÊm c¸c bíc ®i cã qu·ng t¨ng :
Nguyªn t¾c chung lµ cÇn ph¶i tr¸nh c¸c qu·ng t¨ng mµ thay thÕ b»ng c¸c qu·ng
gi¶m.
VD 30
Vi Hng - Tæ Nh¹c - Khoa TiÓu häc 15
Hoµ ©m øng dông HÖ C§SP –
Q. t¨ng → Q. gi¶m Q. t¨ng → Q. gi¶m d. CÊm bÌ Bass nh¶y 2 qu·ng 4 hoÆc 5 vÒ cïng mét híng.
VD 31
II. Nèi tiÕp c¸c hîp ©m ba chÝnh a. Nèi tiÕp theo lèi hoµ ©m : Lµ c¸ch nèi tiÕp hai hîp ©m cïng cã ©m chung vµ
gi÷ ©m chung ®ã ë cïng mét bÌ .
. Khi nèi tiÕp hai hîp ©m cã t¬ng quan qu·ng 4, 5 theo lèi hoµ ©m th× : - BÌ Bass ©m 1 cña bÌ nµy tiÕn vµo ©m 1 cña bÌ kÕ tiÕp b»ng c¸ch nh¶y qu·ng
4,5
- TÇng trªn ©m chung gi÷ nguyªn hai ©m cßn l¹i cña h.©m tríc tiÕn qu·ng hai ®i
lªn hoÆc xuèng vµo hai ©m cßn l¹i cña hîp ©m tiÕp sau.
VD 32
b. Nèi tiÕp theo lèi giai ®iÖu : Lµ c¸ch nèi tiÕp hai hîp ©m kh«ng cã ©m chung hoÆc cã ©m chung nhng kh«ng
®îc gi÷ ë l¹i cïng mét bÌ.
. Khi nèi tiÕp 2 hîp ©m cã t¬ng quan qu·ng 4,5 theo lèi giai ®iÖu nh sau : - BÌ Bass : ©m 1 cña bÌ nµy tiÕn vµo ©m 1 cña bÌ kÕ tiÕp b»ng c¸ch nh¶y qu·ng
4.
- TÇng trªn : C¸c bÌ ®i ngîc híng víi bÌ trÇm.
Vi Hng - Tæ Nh¹c - Khoa TiÓu häc 16
Hoµ ©m øng dông HÖ C§SP –
. Khi nèi tiÕp IV - V theo lèi giai ®iÖu : - BÌ Bass cña hîp ©m tríc tiÕn vµo ©m 1 cña hîp ©m kÕ tiÕp b»ng c¸ch ®i lªn
qu·ng 2 ( cÊm ®i xuèng qòang 7 ).
- TÇng trªn c¸c bÌ ®i ngîc híng víi bÌ Bass.
VD 33
Bµi thùc hµnh :
1. Nèi tiÕp theo lèi hoµ ©m I - V ; I - IV ; V - I ; IV - I ë c¸c ®iÖu C dur, amoll,
dmoll
2. Nèi tiÕp theo lèi giai ®iÖu I - V ; I - IV ; V - I ; IV - I ë c¸c ®iÖu G dur, dmoll.
Bµi 5 :
phèi cho giai ®iÖu b»ng c¸c hîp ©m ba chÝnh
Vi Hng - Tæ Nh¹c - Khoa TiÓu häc 17
Hoµ ©m øng dông HÖ C§SP –
Bµi nµy cung cÊp cho sv c¸c vÊn ®Ò :
- C¸ch tiÕn hµnh bÌ. - C¸ch nèi tiÕp c¸c hîp ©m ba chÝnh.
I. Nh÷ng ®iÒu cÇn chó ý khi phèi hoµ ©m
A. Hîp ©m ®Çu tiªn vµ hîp ©m cuèi cïng cña bµi nãi chung cÇn dïng nh÷ng
hîp ©m cã chøc n¨ng æn ®Þnh, hîp ©m ba chñ. Trong nh÷ng trêng hîp ®o¹n nh¹c ®îc b¾t ®µu b»ng nhÞp lÊy ®µ th× hîp ©m ®Çu cã thÓ lµ hîp ©m ¸t.
- Hîp ©m ®· ®øng ë ph¸ch yÕu th× kh«ng dïng l¹i ë ph¸ch ®øng sau m¹nh h¬n. - NÕu hîp ©m xuÊt hiÖn ë ph¸ch m¹nhvµ chiÕm c¶ « nhÞp th× cã thÓ kÐo dµi nã
sang mét phÇn hoÆc hay c¶ nhÞp sau.
- Tuú chç mµ lùa chän s¸ch phèi cho thÝch hîp ( Lèi hoµ ©m hay giai ®iÖu ) - CÊm bÌ Bass nh¶y 2 qu·ng 4 hoÆc 5 vÒ cïng mét híng.
VD 34
B. Nh÷ng bíc tiÕn hµnh
a. X¸c ®Þnh giäng ®iÖu cña giai ®iÖu :
Ta x¸c ®Þnh c©u nh¹c nµy ®îc viÕt ë giäng C dur b. X¸c ®Þnh ba hîp ©m chÝnh. - §« trëng ( T ) - Fa trëng ( S ) - Sol trëng ( D ) c. LËp s¬ ®å dù kiÕn c¸c hîp ©m ®Æt cho mçi ©m cña giai ®iÖu b»ng nh÷ng ký
hiÖu chøc n¨ng cña chóng :
Vi Hng - Tæ Nh¹c - Khoa TiÓu häc 18
Hoµ ©m øng dông HÖ C§SP –
Trong bíc nµy ta xÐt tõng nèt cña giai ®iÖu xem nã thuéc vÒ h¬p ©m nµo ®Ó lùa
chän.
d. TriÓn khai thµnh bèn bÌ trªn c¬ së nèi tiÕp c¸c ©m ®· chØ ®Þnh ë s¬ ®å. e. VD vÒ phèi cho giai ®iÖu :
Bíc 1 : X¸c ®Þnh giäng ®iÖu cña ®o¹n nh¹c : C¨n cø : Giai ®iÖu trªn ®îc viÕt ë nhÞp 2/4 kh«ng dÊu ho¸ ë ho¸ biÓu. §iÖu tÝnh ë ®©y sÏ lµ §« trëng hoÆc lµ La thø. NÕu lµ ë La thø th× ph¶i cã nèt Son th¨ng ( ®Æc ®iÓm cña ®iÖu thø hoµ ©m )nhng ë ®©y kh«ng cã dÊu son th¨ng nªn nã lµ ®iÖu tÝnh §« trëng.
Bíc 2 : X¸c ®Þnh c¸c hîp ©m chÝnh : . C dur = T. . F dur = S. . G dur = D Bíc 3 : LËp s¬ ®å dù kiÕn : C¸c nèt ë giai ®iÖu cã thÓ ®îc s¾p xÕp nh sau :
T S D T S D D T D T S D T HoÆc D S D D S D D S D T S D T ChØ chän ®îc tuyÕn 1 v× tuyÕn 2 kh«ng hîp lý. Bíc 4 : TiÕn hµnh phèi :
T S D T S D D T D T S D T II. Sù thay ®æi vÞ trÝ ©m cña c¸c hîp ©m
Vi Hng - Tæ Nh¹c - Khoa TiÓu häc 19
Hoµ ©m øng dông HÖ C§SP –
. Nh÷ng h×nh thøc nh¾c l¹i : a. Nh¾c l¹i y nguyªn : ë h×nh thøc nµy cã thÓ cho bÌ trÇm nh¶y qu·ng t¸m
VD 35
b. Nh¾c l¹i cã thay ®æi vÞ trÝ ©m :
VD 36
c. Nh÷ng ®iÒu cÇn chó ý : - Nh¾c l¹i hîp ©m cho phÐp ®îc dïng nh÷ng bíc nh¶y ë c¶ ba bÌ trªn. Cßn ®èi
víi bÌ trÇm ®îc dïng thªm bíc nh¶y qu·ng t¸m
- T¹i thêi gian m¹nh cÇn h¹n chÕ dïng nh¾c l¹i hîp ©m. - Phèi cho giai ®iÖu mµ thÊy hai ©m ®øng c¹nh nhau cã bíc nh¶y vµ thuéc vÒ
cïng mét hîp ©m ph¶i nh¾c l¹i hîp ©m.
Bµi thùc hµnh :
B»ng c¸c h.©m ba chÝnh gèc phèi hoµ ©m bèn cho giai ®iÖu sau :
Vi Hng - Tæ Nh¹c - Khoa TiÓu häc 20
Hoµ ©m øng dông HÖ C§SP –
Bµi 6 :
phèi hoµ ©m cho bÌ bass
b»ng c¸c hîp ©m ba chÝnh gèc
Vi Hng - Tæ Nh¹c - Khoa TiÓu häc 21
Hoµ ©m øng dông HÖ C§SP –
Bµi nµy cung cÊp cho sv c¸c vÊn ®Ò :
- C¸ch tiÕn hµnh bÌ. - C¸ch nèi tiÕp c¸c hîp ©m ba chÝnh. - Bíc nh¶y cña c¸c ©m ba. - C¸ch cÊu t¹o bµi tËp hoµ ©m.
A. Phèi hoµ ©m cho bÌ Bass. Nh÷ng bíc tiÕn hµnh
a. X¸c ®Þnh giäng cña bÌ trÇm. VD ®o¹n nh¹c díi ®©y :
§©y lµ giäng Sol trëng.
b. X¸c ®Þnh ba hîp ©m chÝnh
T = G dur S = Cdur D = D dur
c. LËp s¬ ®å dù kiÕn c¸c hîp ©m ®Æt cho mçi ©m b»ng nh÷ng ký hiÖu
T T T S D T T D T D T T S D D T
d. TiÕn hµnh phèi cho c¸c c«ng n¨ng ®· ®Æt ë trªn. B. Bíc nh¶y cña c¸c ©m 3. ( ë bÌ Soprano vµ teno )
Khi nèi tiÕp hai hîp ©m cã t¬ng quan qu·ng 4- 5 theo lèi hoµ ©m, ë bÌ Soprano
hoÆc teno ©m ba cña hîp ©m ®øng tríc cã thÓ nh¶y vµo ©m ba cña hîp ©m ®øng sau.
Nh÷ng ®iÒu cÇn chó ý : - Khi bÌ Soprano nh¶y lªn hîp ©m ®øng tríc dïng c¸ch s¾p xÕp hÑp, cßn hîp ©m
®øng sau th× xÕp réng.
- Khi bÌ Soprano nh¶y xuèng hîp ©m ®øng tríc dïng c¸ch xÕp réng cßn hîp ©m
®øng sau th× xÕp hÑp.
Vi Hng - Tæ Nh¹c - Khoa TiÓu häc 22
Hoµ ©m øng dông HÖ C§SP –
- Bíc nh¶y ë bÌ Teno vÒ mÆt s¾p xÕp hîp ©m sÏ ngîc l¹i víi bíc nh¶y ë bÌ
Soprano
VD 37
- Bíc nh¶y cña ©m ba kh«ng ®îc dïng ë bÌ Alto v× dÔ t¹o nªn hiÖn tîng rçng trong
c¸ch s¾p xÕp hîp ©m.
VD 38
- Khi phèi cho giai ®iÖu cÇn chó ý ph©n tÝch nh÷ng bíc nh¶y cã trong giai ®iÖu
xem cã ph¶i lµ bíc nh¶y cña c¸c ©m ba hay kh«ng v× còng cã thÓ ®ã lµ bíc nh¶y nh¾c l¹hi hîp ©m. NÕu hai ©m ®Òu thuéc vÒ cïng mét hîp ©m th× ®ã lµ bíc nh¶y khi nh¾c l¹i hîp ©m cßn nÕu hai ©m cña bíc nh¶y thuéc vÒ hai hîp ©m kh¸c nhau th× ®ã lµ bíc nh¶y cña c¸c ©m ba.
VD 39
C. Sù cÊu t¹o bµi hoµ ©m - KÕt.
1. CÊu tróc bµi tËp hoµ ©m : Trong bµi tËp hoµ ©m tríc hÕt ph¶i lµm quen víi nh÷ng
kÕt cÊu kh«ng lín.díi h×nh thøc c©u vµ ®o¹n.
Vi Hng - Tæ Nh¹c - Khoa TiÓu häc 23
Hoµ ©m øng dông HÖ C§SP –
2, C©u nh¹c vµ ®o¹n nh¹c :
- C©u nh¹c lµ kÕt cÊu ®¬n gi¶n nhÊt trong ®ã tr×nh bµy ý nghÜa ©m nh¹c. - Mét kÕt cÊu mµ thèng nhÊt hai c©u thµnh mét khèi toµn bé ®îc gäi lµ mét ®o¹n
nh¹c
- C©u thø nhÊt trong c©u thêng ®îc kÕt thóc b»ng kÕt nöa, tÝnh ph©n c¸ch, nghi vÊn.
C©u thø hai ®ãng kÝn l¹i kÕt cÊu chung vµ thêng ®îc kÕt cÊu b»ng hîp ©m chñ.
3. KÕt cÊu cña mét c©u nh¹c thêng gåm cã 4 hoÆc 8 « nhÞp. 4. KÕt cÊu cña c©u nh¹c : §o¹n nh¹c thêng cã tõ 8 ( 4 + 4 ) hoÆc 16 ( 8 + 8 )còng cã
®o¹n nh¹c thªm c©u bæ sung. ( 4+ 4+ 4 = 12).
5. KÕt : Chç chÊm hÕt cña mét c©u hay mét ®o¹n nh¹c gäi lµ kÕt
6. C¸c lo¹i kÕt : a. KÕt nöa : Lµ kÕt ë cuèi c©u 1 thêng kÕt kh«ng æn ®Þnh ë D hay S ®«i khi còng kÕt ë
T.
. NÕu c©u nh¹c chÊm døt b»ng T - D gäi lµ kÕt nöa chÝnh c¸ch. . NÕu c©u nh¹c chÊm døt b»ng T S gäi lµ kÕt nöa biÕn c¸ch. Lo¹i nµy rÊt Ýt sö dông. . NÕu c©u nh¹c chÊm døt b»ng S - D gäi lµ kÕt nöa chÝnh c¸ch lo¹i 1. . KÕt hoµn toµn : Lµ khi kÕt ph¶i cã ®Çy ®ñ 4 ®iÒu kiÖn sau :
- Hîp ©m chñ ®øng ë ph¸ch m¹nh. - Hîp ©m chñ cã giai ®iÖu ©m 1. - Hîp ©m chñ kh«ng ®¶o. - Hîp ©m ®øng tríc hîp ©m chñ kh«ng ®¶o.
7. Hîp ©m b¾t ®Çu c©u 2 :
Do hîp ©m sau cïng cña c©u 1 vµ hîp ©m thø nhÊt cña c©u thø hai kh«ng cã quan hÖ c«ng n¨ng trùc tiÕp víi nhau nªn hîp ©m b¾t ®Çu cña c©u hai cã thÓ dïng bÊt kú hîp ©m nµo.
Bµi thùc hµnh :
1. Phèi cho giai ®iÖu cã bíc nh¶y : a.
b.
Vi Hng - Tæ Nh¹c - Khoa TiÓu häc 24
Hoµ ©m øng dông HÖ C§SP –
Bµi 7 :
hîp ©m kÕt s¸u bèn ( K6
4 )
Vi Hng - Tæ Nh¹c - Khoa TiÓu häc 25
Hoµ ©m øng dông HÖ C§SP –
4.
Bµi nµy cung cÊp cho sv c¸c vÊn ®Ò :
4. lµ hîp ©m T ®¶o 2võa cã chøc n¨ng cña T võa cã chøc n¨ng cña D.
- HiÓu ®îc hîp ©m K6 4. - BiÕt c¸ch t¨ng ®«i ©m. - §iÒu kiÖn ®Æt hîp ©m. - C¸c hîp ©m ®øng tríc vµ sau K6 - C¸ch sö dôngë kÕt.
4.
1. §Þnh nghÜa : Hîp ©m K6 VD 40
4 ®øng ë phÊch m¹nh. 4. ®øng ë ph¸ch m¹nh hay m¹nh võa.
2. Ký hiÖu : K6 3. T¨ng ®«i ©m 5. 4. VÞ trÝ sö dông : ë chç chuÈn bÞ cho kÕt nöa hay kÕt cña ®o¹n nh¹c.
5. §iÒu kiÖn vÒ nhÞp ph¸ch: - NhÞp ®¬n : K6 - NhÞp kÐp : K6 - NhÞp 3 phÊch : Cã thÓ ®øng ë ph¸ch m¹nh vµ còng câ thÓ ®øng ë ph¸ch 2.cßn 4. ph¶i ®øng ë ph¸ch m¹nh h¬n
4 thêng lµ D nèi tiÕp theo híng bíc lÇn. Nhng cã khi
hîp ©m D ë ph¸ch thø 3 yÕu h¬n. Trong mäi trêng hîp K6 D hoÆc Ýt ra còng ph¶i ë ph¸ch m¹nh b»ng D.
4 : Thêng lµ hîp ©m S vµ nèi tiÕp theo lèi hoµ ©m. 4 : Sau K6
6. Hîp ©m ®øng trøc K6 7. Hîp ©m ®øng sau K6
tÇng trªn ®i theo bíc lÇn.
8. Thay ®æi vÞ trÝ ©m : Còng ®îc phÐp sö dông nh nh÷ng hîp ©m ®ã.
9. ë kÕt hay sö dông :
4 - D
- KÕt nöa : KÕt nöa läai 2 : S - K6
Vi Hng - Tæ Nh¹c - Khoa TiÓu häc 26
Hoµ ©m øng dông HÖ C§SP –
4 - D - T.
- KÕt ®o¹n nh¹c : Hay kÕt ®Çy ®ñ lo¹i 2 : S - K6
Bµi thùc hµnh : 1. Phèi cho giai ®iÖu sau :
2. Phèi cho bÌ Bass sau :
Bµi 8
hîp ©m s¸u cña c¸c hîp ©m ba chÝnh
Vi Hng - Tæ Nh¹c - Khoa TiÓu häc 27
Hoµ ©m øng dông HÖ C§SP –
4
Bµi nµy cung cÊp cho sv c¸c vÊn ®Ò :
- HiÓu ®îc ®Þnh nghÜa vµ ký hiÖu cña hîp ©m s¸u. - BiÕt c¸ch t¨ng ®«i ©m. - Sù kÕt hîp gi÷a hîp ©m ba vµ hîp s¸u. - Sù nèi tiÕp S6 vµ K6 - C¸ch sö dông.
A. Hîp s¸u cña ba bËc chÝnh :
1. §Þnh nghÜa vµ ký hiÖu : a. §Þnh nghÜa : Lµ mét hîp ©m ba ®¶o 1 khi viÕt trªn hoµ thanh 4 bÌ th× ©m 3 lµm ©m
trÇm.
VD 41
C6 F6 G6 b. Ký hiÖu : T6 , S6 , D6.
2. T¨ng ®«i ©m : Hîp ©m s¸u cña c¸c ©m ba chÝnh cã thÓ dïng díi h×nh thøc t¨ng ®«i ©m 1 hoÆc ©m
5.
3. S¾p xÕp : C¸ch s¾p xÕp cña hîp ©m 6 cã thÓ xÕp c¶ hÑp vµ réng, hçn hîp. 4. C¸ch ¸p dông c¸c hîp ©m s¸u :
C¨n cø theo ©m hëng , c¸c hîp ©m s¸u Ýt æn ®Þnh h¬n c¸c hîp ©m ba gèc cho nªn
chóng ®îc ¸p dông chñ yÕu ë gi÷a c¬ cÊu gióp cho c¸ch tr×nh bµy ®îc tr«i ch¶y tù nhiªn.
Hîp ©m s¸u kh«ng ®îc dïng víi t c¸ch hîp ©m kÕt thóc ë bÊt cø kÕt nµo, kÕt c©u
hay kÕt ®o¹n. Tèt h¬n hÕt lµ dïng ë c¬ cÊu më ®Çu.
5. C¸c qu·ng 5 song song :
Vi Hng - Tæ Nh¹c - Khoa TiÓu häc 28
Hoµ ©m øng dông HÖ C§SP –
C¸c qu·ng nµy ®îc h×nh thµnh do ©m gèc vµ ©m n¨m cña mét hîp ©m ( hîp ©m ba )
tiÕn vµo ©m gèc vµ ©m n¨m cña hîp ©m kh¸c ë cïng mét ®«i bÌ.
VD 42
6. KÕt hîp h.©m s¸u víi h.©m ba cã t¬ng quan qu·ng 4,5 : KÕt hîp theo lèi hoµ
©m c¸c bÌ tiÕn hµnh b×nh æn, tøc lµ kh«ng cã bíc nh¶y.
VD 43
T D6 T S6 T6 D T6 S D6 T S6 T
7. KÕt hîp h.©m s¸u víi hîp ©m ba cã t¬ng quan qu·ng 2 : Trong kÕt hîp S – D6 bÌ Baxt ph¶i ®i xuèng qu·ng n¨m gi¶m kh«ng ®îc ®i lªn
qu·ng 4 t¨ng. Sau bíc nh¶y bÌ trÇm ph¶i tiÕn hµnh ngîc híng víi bíc nh¶y.
NÕu trong kÕt hîp S – D6 ©m n¨m cña hîp ba h¹ ¸t ë vÞ trÝ giai ®iÖu th× trong hîp
©m ¸t cÇn ph¶i t¨ng ®«i ©m n¨m ®Ó tr¸nh lçi qu·ng n¨m song song.
VD 44
Qu·ng5// ( tr¸nh )
S D6 T S D6
Vi Hng - Tæ Nh¹c - Khoa TiÓu häc 29
Hoµ ©m øng dông HÖ C§SP –
b. c¸c bíc nh¶y khi nèi tiÕp c¸c hîp ba víi hîp s¸u :
1. Bíc nh¶y cña ©m mét vµ ©m n¨m : Khi kÕt hîp hai hîp ©m cã t¬ng quan qu·ng 4,5 cã thÓ cho ©m mét cña hîp ©m nµy nh¶y vµo ©m mét cña hîp ©m kia hay ©m n¨m cña hîp ©m nµy nh¶y vµo ©m n¨m cña hîp ©m kia. C¸ch kÕt hîp thêng theo lèi hoµ ©m.
Trong qu¸ tr×nh phèi nÕu giai ®iÖu cã bíc nh¶y ®i lªn ©m mét vµo ©m mét hoÆc ©m n¨m vµo ©m n¨m hîp ©m ®Çu ph¶i lµ hîp ©m gèc xÕp hÑp hoÆc réng cßn hîp ©m thø hai ph¶i lµ hîp s¸u bÌ Baxt ®i xuèng ngîc híng víi bíc nh¶y.
Cßn nÕu giai ®iÖu cã bíc nh¶y ®i xuèng th× cã thÓ lµ hîp ©m ba hoÆc hîp ©m s¸u,
bÌ trÇm cïng híng víi bÌ giai ®iÖu.
Trong cÇn thiÕt ®îc nh¶y ë hai bÌ cïng mét lóc víi ®iÒu kiÖn ©m mét n»m trªn ©m
n¨m.
VD 45
D T6 S6 T D T6
2. C¸c qu·ng t¸m vµ n¨m Èn : Khi hai bÌ tiÕn cïnh híng vµo qu·ng t¸m gäi lµ qu·ng t¸m Èn. Hai bÌ cïng tiÕn vµo
qu·ng n¨m gäi lµ qu·ng n¨m Èn.
VD 46
Vi Hng - Tæ Nh¹c - Khoa TiÓu häc 30
Hoµ ©m øng dông HÖ C§SP –
c. C¸ch nèi tiÕp hai hîp s¸u :
1. C¸c hîp s¸u cã t¬ng quan qu·ng 4,5 : Khi nèi tiÕp hai hîp s¸u cã t¬ng quan qu·ng 4,5 bÌ Baxt sÏ t¹o nªn bíc nh¶y qu·ng 4,5 trong nèi tiÕp theo vßng hoµ ©m nµy thêng dïng theo lèi hoµ ©m. ¢m chung cña hai bÌ ®øng yªn cßn nÕu ©m chung cña mét bÌ tiÕn hµnh bíc nh¶y song song hoÆc ngîc h- íng víi bÌ trÇm.
2. C¸c hîp s¸u cã t¬ng quan qu·ng hai : Ph¶i theo ®óng c¸ch c¸c bÌ sau ®©y : - Trong hîp ©m s¸u S ph¶i t¨ng ©m gèc cßn hîp ©m s¸u D t¨ng ®«i ©m n¨m. Ba bÌ
tiÕn hµnh song song cßn bÌ thø t tiÕn hµnh ngîc híng víi c¸c bÌ kia.
d. c¸c hîp ©m bèn s¸u lít vµ thªu :
I. Hîp ©m lít :
1.1. Kh¸i niÖm s¬ bé : Ngoµi hîp ©m bèn s¸u kÕt cßn cã hîp ©m bèn s¸u thªu vµ lít. §Æc ®iÓm : XuÊt hiÖn ë thêi gian yÕu trong sù chuyÓn ®éng liÒn bËc. KÝ hiÖu : b»ng sè 6/4 ®»ng sau kÝ hiÖu chØ chøc n¨ng.
2.1. Hîp ©m bèn s¸u ¸t vµ chñ lít : - Hîp ©m bèn s¸u ¸t lít ®øng gi÷a hîp ©m ba chñ vµ hîp s¸u cña nã ( hay trong híng
4 – T6 hoÆc T6 - D6
4 – T.
4 – S6
4 hoÆc
4 - T6
4 – T .
ngîc l¹i ) : T – D6
- Hîp ©m bèn s¸u chñ lít gi÷a hai hîp ba h¹ ¸t vµ hîp s¸u cña nã : S – T6 S6 3.1. C¸ch tiÕn hµnh bÌ : - C¸ch tiÕn hµnh bÌ b×nh æn. - BÌ Baxt liÒn bËc ®i lªn hay ®i xuèng.
Vi Hng - Tæ Nh¹c - Khoa TiÓu häc 31
Hoµ ©m øng dông HÖ C§SP –
- Mét trong c¸c bÌ trªn còng tiÕn hµnh liªn bËc ( thêng lµ Soprano ) ngîc høng víi bÌ
Baxt.
- Mét trong c¸c bÌ gi÷ nguyªn ©m chung. - BÌ thø t ®i xuèng liÒn bËc råi l¹i ®i lªn.
4 T S T6
4 T6
4 S6
4 T
4 S6 4T6 T6 D6 T D6 - DÊu hiÖu ®Ó dïng c¸c hîp ©m bèn s¸u lít : §èi víi bÌ Baxt : - BÌ Baxt tiÕn hµnh liÒn bËc tõ bËc I ®Õn III cña gam hay híng ngîc l¹i ®èi víi hîp ©m
VD 47
bèn s¸u ¸t.
- §èi víi hîp ©m bèn s¸u chñ th× bÌ Baxt ®i liÒn bËc tõ bËc IV ®Õn bËc VI cña gam
hay ngîc l¹i.
§èi víi bÌ giai ®iÖu : - Chç giai ®iÖu tiÕn hµnh liÒn bËc gi÷a c¸c bËc I – III , IV – VI. - Chç giai ®iÖu ®øng yªn hai ba ph¸ch hoÆc giai ®iÖu tiÕn hµnh ®i xuèng råi l¹i ngîc
lªn.
II. Hîp ©m thªu :
1.1. Kh¸i niÖm s¬ bé : 1.2. §Æc ®iÓm : XuÊt hiÖn ë thêi gian yÕu gi÷a hai hîp ©m ba. KÝ hiÖu : b»ng sè 6/4 ®»ng sau kÝ hiÖu chØ chøc n¨ng.
4 – T .
2.1. Hîp ©m bèn s¸u h¹ ¸t vµ chñ thªu :
4 – D .
- §øng gi÷a hîp ©m ba chñ lµ hîp ©m bèn s¸u h¹ ¸t thªu : T – S 6 - Hîp ©m bèn s¸u chñ lít gi÷a hai hîp ba h¹ ¸t vµ hîp s¸u cña nã : D – T6
3.1. C¸ch tiÕn hµnh bÌ :
Quy t¾c ®Ó ®Ó dïng hîp ©m bèn s¸u thªu lµ c¸ch tiÕn hµnh bÌ b×nh æn
Vi Hng - Tæ Nh¹c - Khoa TiÓu häc 32
Hoµ ©m øng dông HÖ C§SP –
- ¢m Baxt vµ ©m t¨ng ®«i ®øng yªn cßn hai bÌ kia tiÕn song song ®i lªn hoÆc ®i
xuèng vµ ngîc l¹i.
Bµi thùc hµnh : Phèi cho giai ®iÖu sau :
Vi Hng - Tæ Nh¹c - Khoa TiÓu häc 33
Hoµ ©m øng dông HÖ C§SP –
Bµi 9
hîp ©m b¶y ¸t gèc ( D7 )
Bµi nµy cung cÊp cho sv c¸c vÊn ®Ò :
- HiÓu ®îc kÕt cÊu, kÝ hiÖu cña h.©m. - N¾m râ tÝnh chøc n¨ng cña h.©m. - Sù chuÈn bÞ cña h.©m b¶y ¸t. - C¸ch gi¶i quyÕt h.©m b¶y ¸t. - C¸ch ¸p dông hîp ©m b¶y ¸t gèc.
1. Hîp ©m b¶y ¸t - KÕt cÊu vµ kÝ hiÖu :
- Hîp ©m b¶y ¸t ®îc thµnh lËp trªn bËc V cña ®iÖu trëng hay thø hoµ ©m.
- Lµ hîp ©m nghÞch thêng ®îc dïng nhiÒu nhÊt gåm mét qu·ng 3 trëng, n¨m ®óng vµ
mét qu·ng b¶y thø.
- KÝ hiÖu cña hîp ©m b¶y ¸t lµ D7.
- Hîp ©m b¶y ¸t ®îc dïng ®ñ nèt vµ thiÕu nèt, nÕu dïng thiÕu nèt cã thÓ bá ©m n¨m
hoÆc ©m gèc.
VD 48
- Hîp ©m b¶y ¸t cã thÓ xÕp réng, hÑp hçn hîp. Hîp ©m b¶y ¸t gèc ë vÞ trÝ giai ®iÖu
nªn h¹n chÕ dïng.
2. Sù chuÈn bÞ hîp ©m b¶y ¸t.
Vi Hng - Tæ Nh¹c - Khoa TiÓu häc 34
Hoµ ©m øng dông HÖ C§SP –
4
BÊt cø hîp ©m nµo mµ ta ®· biÕt ®Òu cã thÓ ®øng tríc hîp ©m b¶y ¸t. Tøc lµ T, T6, S,
S6, D, D6, K6
- Khi nèi tiÕp S – D7 hîp ©m b¶y ph¶i thiÕu nèt.
3. C¸ch gi¶i quyÕt hîp ©m b¶y. - Khi gi¶i quyÕt hîp ©m b¶y ®ñ :
. ¢m ba ë bÌ Soprano ®i lªn mét bËc ë c¸c bÌ kh¸c còng thÕ hoÆc ®i xuèng mét
qu·ng ba.
. ¢m n¨m vµ ©m b¶y ®i xuèng mét bËc. . ¢m mét nh¶y vµo ©m mét cña hîp ©m chñ.
- Khi gi¶i quyÕt D7 thiÕu :
. ¢m b¶y ®i xuèng mét bËc c¸c bÌ kh¸c tiÕn hµnh nh sau : ¢m ba ®i lªn mét bËc ¢m mét ë mét trong ba bÌ trªn ®øng yªn t¹i chç. ¢m mét ë bÌ Baxt nh¶y vµo ©m mét cña hîp ©m chñ theo híng nµo còng ®îc.
4. C¸ch ¸p dông hîp ©m b¶y ¸t.
Hîp ©m b¶y ¸t gèc thuéc vµo sè hîp ©m dïng ®Ó kÕt quan träng nhÊt. Trong c¸c kÕt
®ñ nã trêng ë trong c¸c ®iÒu kiÖn sau :
. S – D7 – T.
. S6 – D7 – T.
4 – D7 - T.
. K6
4 – D7 - T.
. S - K6
Trong c¸c kÕt nöa mµ trong ®ã cã mÆt cña hîp ©m ba ¸t th× ®iÒu kiÖn ¸p dông hîp
©m b¶y nh sau :
. S (6) – D7.
. T( 6 ) - D7.
- Hîp ©m D7 cã thÓ dïng ®îc ë chç dõng ë gi÷a ®o¹n nh¹c nÕu kh«ng cã hîp ©m bèn
s¸u kÕt.
Vi Hng - Tæ Nh¹c - Khoa TiÓu häc 35
Hoµ ©m øng dông HÖ C§SP –
Bµi thùc hµnh : Phèi cho giai ®iÖu sau :
Bµi tËp 1 :
Bµi tËp 2 :
Vi Hng - Tæ Nh¹c - Khoa TiÓu häc 36